które mogą zwiększyć ryzyko uszkodzenia słuchu?

ß

czy w przypadku niektórych zadań hałas utrudnia komunikację,
zwiększając tym samym ryzyko wypadków?

ß

czy rodzaj hałasu ma wpływ na pogłębienie stresu związanego
z pracą wewnątrz organizacji?

˛

Określenie, kto może zostać poszkodowany i w jaki sposób, łącznie
z personelem zatrudnionym w pełnym i niepełnym wymiarze go-
dzin, jak również pracownikami z grup szczególnego ryzyka (np.
kobiety ciężarne).

˛

Ocena zastosowanych już środków, mających na celu ograniczenie
poziomów hałasu i podjęcie decyzji co do dalszych niezbędnych
działań.

˛

Archiwizacja wszystkich zebranych danych i udostępnienie pra-
cownikom oraz ich przedstawicielom.

Podjęcie działań mających na celu zapobieganie lub ograniczanie
ryzyka

Opracowano hierarchię środków, które można zastosować w celu
ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników:

˛

eliminacja źródeł hałasu,

˛

ograniczanie hałasu u źródła,

˛

środki ochrony zbiorowej, organizacja pracy i rozmieszczenie po-
szczególnych stanowisk pracy,

˛

środki ochrony indywidualnej.

Eliminacja źródła hałasu

Eliminacja źródła hałasu to najskuteczniejszy sposób zapobiegania
ryzyku w odniesieniu do pracowników, który należy zawsze brać pod
uwagę w przypadku planowania nowego sprzętu lub miejsc pracy.
Przyjęcie polityki „zero hałasu lub niski poziom hałasu” to zwykle naj-
bardziej ekonomiczny sposób zapobiegania i ograniczania hałasu.
Niektóre państwa członkowskie mają bazy danych, które pozwalają
im wspierać przedsiębiorstwa w wyborze właściwego sprzętu do pra-
cy.

Ograniczanie hałasu u źródła

Ograniczenie hałasu czy to u źródła, czy na drodze jego propagacji
powinno być głównym celem programów zarządzania hałasem, w
których należy uwzględnić zarówno używany sprzęt, jak i projektowa-
nie stanowisk pracy oraz ich konserwację.

Cel ten można osiągnąć, stosując zestaw środków technicznych, które
obejmują:

˛

odizolowanie źródła hałasu przez właściwą lokalizację, obudowy
lub tłumienie drgań mechanicznych z wykorzystaniem amortyza-
torów sprężynowych lub powietrznych oraz podkładek elastome-
rowych,

˛

ograniczenie hałasu u źródła lub na drodze jego propagacji– stoso-

Redukcja i ograniczanie hałasu

Eliminowanie lub ograniczanie nadmiernego hałasu w miejscu pracy
to nie tylko prawny obowiązek pracodawców. Zadanie to leży rów-
nież w interesie organizacji. Im bardziej bezpieczne i zdrowe środowi-
sko pracy, tym mniejsze prawdopodobieństwo kosztownych absencji,
wypadków i zmniejszonej wydajności. W niniejszym opracowaniu
przedstawiono najważniejsze działania, które należy podjąć w celu
redukcji i ograniczenia hałasu w miejscu pracy.

Droga do sukcesu

Hałas może stanowić problem w wielu miejscach pracy, a nie tylko na
placach budowy czy w fabrykach. Jest on obecny wszędzie, począw-
szy od gospodarstw rolnych po bary, szkoły i sale koncertowe. Nieza-
leżnie od miejsca pracy, należy wyróżnić trzy podstawowe działania,
dzięki którym można uniknąć szkód wyrządzonych pracownikom
przez hałas:

˛

ocena ryzyka hałasu,

˛

na jej podstawie podjęcie działań mających na celu zapobieganie
lub ograniczenie ryzyka,

˛

regularne monitorowanie i weryfikowanie skuteczności zastoso-
wanych działań.

Ocena ryzyka

Stopień i rodzaj oceny zależy od zakresu i stopnia nasilenia problemu
w miejscu pracy, należy jednak uwzględnić wszystkie rodzaje ryzyka
spowodowane hałasem. Na przykład, sposoby zwiększania ryzyka wy-
padków w fabryce przez hałas powinny być rozpatrywane w powią-
zaniu z ryzykiem uszkodzenia słuchu wywołanego hałasem (NIHL).

Kluczowe działania przy dokonywaniu oceny ryzyka

˛

Identyfikacja różnych rodzajów ryzyka związanych z hałasem w or-
ganizacji. Na przykład:

ß

czy niektórzy pracownicy są narażeni na hałas, który potencjal-
nie może doprowadzić do uszkodzenia słuchu?

ß

czy w środowisku pracy występują niebezpieczne substancje,

http://agency.osha.eu.int

IS

SN 1

72

5-

70

77

E u r o p e j s k a A g e n c j a B e z p i e c z e ń s t w a i Z d r o w i a w P r a c y

58

PL

wanie obudów, ekranów i tłumików akustycznych lub ogra-
niczenie prędkości maszyn,

˛

wymianę lub modyfikację maszyn – zastosowanie napędów
pasowych w miejsce bardziej hałaśliwych przekładni lub na-
rzędzi elektrycznych zamiast pneumatycznych,

˛

stosowanie takich materiałów tłumiących jak: gumowe wy-
kładziny koszy , przenośników lub wibratorów,

˛

aktywna redukcja hałasu („antyhałas”) w pewnych warunkach,

˛

przeprowadzanie zapobiegawczych czynności konserwacyj-
nych – kiedy części się zużywają, wzrasta poziom hałasu.

Środki ochrony zbiorowej

Wszędzie tam, gdzie hałasu nie udaje się ograniczyć u źródła,
należy podejmować działania służące ograniczeniu ekspozycji
pracowników na hałas. Mogą one obejmować zmianę:

˛

miejsca wykonywania pracy – pochłanianie dźwięków w po-
mieszczeniu (np. dźwiękochłonny sufit) może istotnie wpły-
nąć na ograniczenie ekspozycji pracowników na hałas),

˛

organizacji pracy (np. stosowanie metod pracy, które wyma-
gają mniejszego narażenia na hałas),

˛

sprzętu służącego do pracy – sposób instalacji sprzętu i jego
lokalizacja mogą znacznie zmniejszyć ekspozycję pracowni-
ków na hałas.

Przy wyborze działań zapobiegawczych uwzględnić należy za-
sady ergonomii. W przypadku gdy działania zapobiegawcze
utrudniają pracownikom wykonywanie ich obowiązków, mogą
one zostać przez nich zmodyfikowane lub usunięte, co obniży
skuteczność ochrony lub ją zlikwiduje.

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej (np. wkładki lub nauszniki prze-
ciwhałasowe) powinny być stosowane jako środek ostateczny
po wyczerpaniu wszystkich innych sposobów eliminacji i reduk-
cji źródeł hałasu. W przypadku stosowania środków ochrony in-
dywidualnej, należy uwzględnić następujące zagadnienia:

˛

należy upewnić się, że wybrane środki są odpowiednie do
rodzaju i czasu trwania hałasu, a także zgodne z innymi środ-
kami ochrony indywidualnej,

˛

pracownicy powinni mieć możliwość wyboru odpowiednich
dla siebie środków ochrony słuchu,

˛

wielu pracowników (np.: kierowcy, policjanci, piloci czy ope-
ratorzy kamer) potrzebuje słuchawek lub hełmofonów służą-
cych do komunikacji, które często są wyposażone w układ
aktywnej redukcji hałasu (ANC) w celu zapewnienia dobrej
komunikacji i minimalizacji ryzyka wypadków,

˛

środki ochrony indywidualnej powinny być właściwie prze-
chowywane i konserwowane,

˛

należy przeprowadzać szkolenia dotyczące powodów, dla
których stosowanie środków ochrony indywidualnej jest nie-
zbędne, sposobów ich stosowania oraz przechowywania i
konserwacji.

Informacja i szkolenie

Pracownicy powinni zostać poinformowani i przeszkoleni w za-
kresie identyfikacji i postępowania z różnymi rodzajami ryzyka

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Gran Vía, 33, E-48009 Bilbao

Tel.: [phone], faks:

E-mail: [e-mail]

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy. Powielanie materiału jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. Wydrukowano w Belgii, 2005 r.

FA C T S 58

E

u

r

o

p

e

j

s

k

a

A

g

e

n

c

j

a

B

e

z

p

i

e

c

z

e

ń

s

t

w

a

i

Z

d

r

o

w

i

a

w

P

r

a

c

y

TE-63-04-973-PL

-C

ht tp://agenc y.osha.eu.int

związanego z hałasem. Program szkoleń powinien obejmować
zagadnienia związane z:

˛

rodzajami występującego ryzyka i sposobami jego eliminacji
lub ograniczania,

˛

wynikami oceny ryzyka oraz wszelkimi pomiarami hałasu,
wraz z ich interpretacją,

˛

sposobami ograniczania hałasu i środkami służącymi do
ochrony słuchu (np. środkami ochrony indywidualnej),

˛

powodami oraz zasadami wykrywania i zgłaszania przypad-
ków uszkodzenia słuchu,

˛

opieką zdrowotną pracowników i jej zakresem.

Regularne monitorowanie ryzyka i środków ochrony

Pracodawcy powinni przeprowadzać regularne kontrole, aby
sprawdzić czy zastosowane działania służące zapobieganiu i ogra-
niczeniu hałasu nadal działają skutecznie. W zależności od stopnia
narażenia na hałas, pracownicy mają prawo do odpowiedniej
opieki zdrowotnej. W takich przypadkach należy prowadzić indy-
widualną ewidencję ich stanu zdrowia oraz przekazywać informa-
cje na ten temat pracownikom. Wiedza uzyskana na podstawie
obserwacji powinna być uwzględniana w trakcie dokonywania
przeglądów poszczególnych rodzajów ryzyka i środków ochrony.

Zaangażowanie pracowników

Przeprowadzanie konsultacji z pracownikami jest ujęte w prze-
pisach prawnych i zapewnia zaangażowanie pracowników we
wdrażanie procedur oraz ulepszeń dotyczących bezpieczeństwa
i zdrowia. Korzystanie z ich wiedzy daje pewność, że zagrożenia
zostały poprawnie zidentyfikowane i zastosowano odpowiednie
rozwiązania. Przedstawiciele pracowników odgrywają ważną
rolę w tym procesie, gdyż wszelkie działania dotyczące ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa powinny być konsultowane z pracow-
nikami przed wprowadzeniem nowych technologii i wyrobów.

Ustawodawstwo

W 2003 r. wydano dyrektywę 2003/10/WE Parlamentu Europejskie-
go i Rady w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na
ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałas). Dyrektywa ta
ma zostać przeniesiona do ustawodawstwa krajowego wszystkich
państw członkowskich do dnia 15 lutego 2006 r.(

1

).

W art. 5 ust. 1. tej dyrektywy sformułowano wymaganie, aby, bio-
rąc pod uwagę postęp techniczny oraz dostępne środki ograni-
czenia ryzyka u źródła – „ryzyko wynikające z narażania na hałas
zostało wyeliminowane u źródła lub zredukowane do minimum”.
W tej dyrektywie ustalono również wartość graniczną dziennej
ekspozycji na hałas o poziomie 87 dB.

(

1

) W miejsce dyrektywy 86/188/EWG.

Dalsze informacje

Niniejsze opracowanie stanowi materiał informacyjny Europejskiego
Tygodnia Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy 2005. Dodatkowe opraco-
wania i informacje na temat hałasu są dostępne na stronie

http://

ew2005.osha.eu.int.

Informacje dotyczące ustawodawstwa UE w spra-

wie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy są dostępne na stronie

http://

europa.eu.int/eur-lex/