Artykuł z portalu portfel.pl

Controlling w procesie zarządzania kosztami przedsiębiorstwa

Controlling jest nowoczesnym narzędziem, które umożliwia podmiotom gospodarczym lepsze

funkcjonowanie na rynku. Ułatwia też sterowanie kosztami oraz pozwala uzyskać przewagę

konkurencyjną.

Głównym czynnikiem decydującym o poziomie efektywności gospodarowania czynnikami produkcji jest poziom

ponoszonych kosztów przez przedsiębiorstwo. Każdemu działaniu gospodarczemu towarzyszy poniesienie kosztu (wydatku).

Działanie natomiast jest efektem podjętej wcześniej decyzji. Te z kolei podejmuje się na podstawie otrzymanych informacji i

danych. Umiejętność oraz skuteczność podejmowanych decyzji będzie zależeć od jakości oraz szybkości otrzymanych

informacji i danych, które będą wpływać w przyszłości na poziom ponoszonych kosztów w przedsiębiorstwie.

Zadania rachunku kosztów.

Jednym z zadań rachunku kosztów jest dokonanie właściwego pomiaru kosztów działalności przedsiębiorstwa. Bez tego nie

można w ogóle mówić o jakimkolwiek zarządzaniu kosztami przedsiębiorstwa. niewłaściwe informacje początkowe (np. brak

właściwego pomiaru kosztów) uniemożliwiają prawidłową ocenę sytuacji, a tym samym podjęcie właściwej decyzji. Poziom

wiedzy o kosztach jest następstwem rezultatów i jakości pomiaru kosztów zarówno planowanych, jak i poniesionych w

rzeczywistości. Dlatego też informacje o kosztach dostarczone użytkownikom powinny być wykazane w różnych przekrojach

informacyjnych. Bez takiej wiedzy nie jest możliwe ustalenie m.in.:

•kosztów docelowych produktów i usług,

•cen za świadczone usługi,

•kosztów utrzymania infrastruktury, cen wewnętrznych.

Są to najważniejsze obszary zarządzania kosztami przedsiębiorstwa, które stosują różne odmiany rachunku kosztów. Bez

względu na stosowaną odmianę rachunku kosztów, która wpływa na pomiar kosztów, należy wiedzieć:

•co jest przedmiotem pomiaru,

•na czym polega istota tego pomiaru,

•jak utrwala się rezultaty tego pomiaru,

•według jakich przekrojów ewidencyjnych należy ujmować wyniki tego pomiaru,

•według jakich procedur następować ma przetwarzanie, w tym rozliczanie oraz prezentowanie informacji o kosztach.

Często pomiar kosztów ogranicza się i skupia tylko na pomiarze wartościowym, a nie ilościowym. Np. ilościowe zużycie

materiałów na budowie danego obiektu określa się tylko według projektu technicznego, a nie rzeczywistego zużycia, a to

właśnie poniesienie kosztu jest następstwem podjęcia decyzji.

Zarządzanie kosztami

Zarządzanie kosztami jest celowym i świadomym podejmowaniem decyzji prowadzących do osiągnięcia i utrzymania

założonego poziomu kosztów w przedsiębiorstwie. W gospodarce rynkowej podmioty gospodarcze nie mogą pozwolić sobie

na dowolne kształtowanie poziomu kosztów, który powinien wynikać z:

•racjonalnego wykorzystania zasobów rzeczowych, ludzkich, finansowych i informacyjnych,

•przyjętej filozofii tworzenia planów lub budżetów kosztów,

•stanu technicznego zasobów rzeczowych (sprzętu, transportu, maszyn),

•przyjętej technologii wytwarzania,

•przyjętej organizacji produkcji.

Niedostosowanie się do w/w czynników stanowi zagrożenie istnienia każdego przedsiębiorstwa. Efektywnie zarządzać

kosztami i osiągnąć zamierzone cele można na podstawie posiadanych i właściwie zdefiniowanych zasobów informacyjnych,

w szczególności zaś płynących z systemu rachunkowości, oraz przy doborze i wykorzystaniu właściwych narzędzi zarządzania

nimi. Bez rzetelnie prowadzonego rachunku kosztów nie można mówić o zarządzaniu kosztami.

1 / 3

Artykuł z portalu portfel.pl

Podstawowymi celami zarządzania kosztami jest:

•poznanie mechanizmów i przyczyn powstawania kosztów,

•obniżenie poziomu kosztów całkowitych i jednostkowych,

•kształtowanie poziomu kosztów produktów,

•kształtowanie pożądanej struktury kosztów,

•utrzymanie dotychczasowego poziomu kosztów w przedsiębiorstwie.

Nierzadko można się spotkać z poglądem, iż zarządzanie kosztami to tylko obniżanie kosztów. Jest to główny cel każdego

przedsiębiorstwa, gdyż dzięki temu wzrasta jego efektywność oraz wartość. Trzeba jednak pamiętać, że w zarządzaniu

kosztami nie chodzi tylko o uzyskanie obniżki kosztów.

Może to wynikać choćby ze stosowanej technologii produkcji. Warto wziąć pod uwagę to, że maszyny czy też urządzenia,

które posiada przedsiębiorstwo, nigdy nie będą zachowywać swoich idealnych parametrów użytkowych w całym okresie ich

eksploatacji. Dłuższy okres eksploatacji maszyn najczęściej wiąże się z poniesieniem większego kosztu ich pracy. Nieraz

przedsiębiorstwa nie stać na zakup nowej maszyny i musi eksploatować starą, choć wiadomo, że zasoby zużywane na tę

maszynę są większe niż przy nowej.

Narzędzia zarządzania kosztami

Zarządzanie kosztami będzie efektywne jeśli będzie składać się z zestawu niezbędnych narzędzi. Najważniejsze z nich to:

regulamin organizacyjny, struktura organizacyjna, zakres praw i obowiązków pracownika, regulamin wynagradzania,

rachunek kosztów, budżety, kosztorysy, zakładowy plan kont, system informatyczny.

Narzędzia te ułatwiają zarządzanie przedsiębiorstwem, a ich właściwy dobór zależy od tego, jakiemu celowi mają służyć. Im

umiejętniej i konsekwentniej będą stosowane przez użytkowników, tym skuteczniejsze będzie zarządzanie kosztami.

Niebagatelny wpływ na ten dobór ma jakość kadry zarządzającej, oraz przede wszystkim, umiejętność korzystania z nich. W

przeciwnym wypadku można doprowadzić do paraliżu organizacyjnego przedsiębiorstwa.

Sposób organizacji przedsiębiorstwa, stan jego zaplecza produkcyjnego, obszar działalności mają wpływ na budowę własnego

systemu informacyjnego, stosowanych zasad rozliczeń, ustalenia cen wewnętrznych itp., a także ponoszonych kosztów jego

działalności. Dlatego też ze względu na obserwowaną różnorodność działalności przedsiębiorstw i ich wielkość inaczej może

być praktykowane zarządzanie kosztami w tych przedsiębiorstwach gdyż występuje w nich i odmienność, i różna złożoność

problemów decyzyjnych. Umiejętność pomiaru kosztów i jego jakość oraz sposób zarządzania mają wpływ na uzyskiwane

wyniki w każdym przedsiębiorstwie.

Dzięki lepszej metodologii przyporządkowania kosztów obiektom ich odniesienia powinna zmniejszyć się wielkość kosztów

w przedsiębiorstwie tradycyjnie ujmowanych jako koszty wydziałowe i koszty zarządu. Tym samym pracownikowi nie da się

uniknąć odpowiedzialności za poniesione koszty, czemu służyć ma przypisany zakres odpowiedzialności za koszty oraz

odpowiedzialność materialna.

Istotnym aspektem zarządzania kosztami jest ocena kosztów, zwłaszcza ocena odchyleń kosztów rzeczywistych od

planowanych. Na powstałe odchylenie ujemne bądź dodatnie musi być określona z góry reakcja. Ważne są również późniejsze

decyzje dotyczące problemów związanych z powstaniem tych odchyleń. Może to dotyczyć kosztów docelowych

świadczonych usług na konkurencyjnym rynku.

Istotnym czynnikiem skutecznego oddziaływania na wielkość, strukturę i dynamikę ponoszonych kosztów jest jakość kadry

zarządzającej oraz przejawiana przez nią chęć i zrozumienie istotnych problemów dotyczących ponoszonych kosztów w

przedsiębiorstwie. Brak zainteresowania kadry kierowniczej tymi problemami może niewątpliwie doprowadzić do zachwiania

gospodarki finansowej przedsiębiorstwa.

Podstawą do stworzenia metodologii zarządzania kosztami w każdym podmiocie gospodarczym jest znajomość kosztów,

miejsc i przyczyn ich powstawania oraz mechanizmów ich kształtowania. Stwarza to możliwość planowania kosztów i

2 / 3

Artykuł z portalu portfel.pl

panowania nad nimi.

Bez znajomości kosztów i ich planowania nie ma świadomego zarządzania kosztami, a zarządzanie kosztami jest procesem

poprzedzającym poniesienie kosztu.

źródło: Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr 12/2001

3 / 3