List Pawła do Kolosan

Pozdrowienie

1

Paweł, z woli Bożej apostoł Jezusa Chrystusa,

1

i Tymote-

usz,

2

brat,

2

do [mieszkających] w Kolosach świętych

3

i

wierzących

4

braci

5

w Chrystusie: Łaska wam i pokój

6

od

Boga, naszego Ojca.

7

Modlitwa dziękczynna

3

Zawsze w naszych modlitwach dziękujemy za was Bogu, Ojcu

naszego Pana Jezusa Chrystusa,

4

odkąd usłyszeliśmy o waszej

wierze w Jezusie Chrystusie

8

i miłości, którą żywicie dla

wszystkich świętych,

5

z powodu nadziei,

9

odłożonej wam w

1

Paweł: Zwyczajem starożytnej korespondencji było umieszczanie imienia
autora na początku listu. Apostoł Jezusa Chrystusa: I w tym Liście, i w Li-
ście do Galacjan (1,1.12-13), stając w obliczu herezji, autor podkreśla, że
nie jest samozwańcem, ale że to sam Bóg zlecił mu zwiastowanie ewange-
lii.

2

Tymoteusz wymieniany jest jeszcze na początku w 2 Kor, Flp, 1 i 2 Tm
oraz Flm. Trudno określić go mianem współautora (zwłaszcza ze względu
na takie wypowiedzi, jak np. 4,18); jego imię pojawia się raczej jako imię
osoby podpisującej się pod Listem Pawła.

3

Święty, od gr. hagios, czyli oddzielony (od czegoś, i poświęcony do cze-
goś) to człowiek, który odwrócił się od świata i poświęcił Bogu. W tym
sensie, i wbrew dość powszechnej opinii, świętym lub oddanym jest każdy
chrześcijanin, a nie tylko wyjątkowy spośród wielu.

4

Wierzących albo: wiernych braci w Chrystusie. Tekst oryginalny uzasad-
nia oba przekłady.

5

Liczba mnoga, bracia, może być w grece przekładana wyrażeniem bracia

i siostry.

6

Zob.: Gal 1,3.

7

Niektóre późniejsze manuskrypty dodają: „i od Pana Jezusa Chrystusa”.

8

W wyrażeniu „o waszej wierze w Jezusie Chrystusie” nie chodzi o wiarę

w Chrystusa, lecz o to, że życie w Chrystusie pogłębia i rozwija wiarę
człowieka oraz o to, że nasze poleganie na Jezusie Chrystusie sprawia, że
zawarta w ewangelii prawda przynosi owoce (o byciu w Chrystusie czy-
tamy między innymi w Rz 6,1-14).

9

Nadzieja to nie jedynie to, co się czuje (Rz 15,4) nadzieja to również to,
co jest — niezależnie od uczuć. Treścią nadziei są Boże obietnice (Flp
3,20; Dz 23,6; Rz 8,23-24; 2 Kor 5,1; Ef 1,18; Flp 3,21; Tt 1,2; 1 Ts 5,8)

1

str. 2

O, głębokości poznania Boga...

niebie, o której już słyszeliście w słowie prawdy ewangelii,

6

która do was dotarła.

10

Na całym świecie

11

wydaje ona owoce

12

i rośnie, i podobnie jest u was od dnia, gdy usłyszeliście i po-
znaliście prawdę o łasce Boga.

13

7

Tak nauczyliście się

14

od Epa-

frasa,

15

naszego ukochanego współsługi; jest on względem

was

16

wiernym usługującym Chrystusa,

8

on też nam unaocznił

oraz owoce naszej wiary i miłości (Mt 6,19-21; 2 Tm 4,8; Obj 2-3 1 Kor
3,14-15). Wiara, nadzieja i miłość pojawia się również w Rz 5,2-5; 1 Kor
13,13; Gal 5,5-6; 1 Tm 1,3; 5,8; Hbr 10,22-24. Wiersz ten można rozu-
mieć dwojako: (1) Słowa: z powodu nadziei odnoszą się do słowa dzięku-
jemy z w. 3. Apostoł dziękuje Bogu, gdyż wie, że dzięki wierze Koloseń-
czycy będą uczestnikami złożonego dla nich działu w niebie. (2) Słowa: z
powodu nadziei odnoszą się do słów o wierze i miłości Kolosan (w. 4). W
tym wypadku Apostoł wyrażałby myśl, że nadzieja jest dobrą inspiracją
dla wiary i miłości.

10

Lub: która przybyła i jest wśród was. Greckie pareimi (pareimi) wyraża

taką właśnie myśl.

11

Ewangelia nie jest „marginesowym doniesieniem lokalnej prasy”. W ciągu

trzech dziesięcioleci — licząc od Piędziesiątnicy — dotarła ona do każde-
go zakątka Imperium Rzymskiego. Przesłanie ewangelii głosi o Chrystu-
sie, który jest ten sam wszędzie i względem każdego — wczoraj, dziś i na
wieki (Hbr 13,8).

12

Grecka forma słowa karpofore,w (karpoforeo) zawiera w sobie myśl, że

ewangelia sama w sobie ma moc wydawania owoców (zob. Rz 1,16).

13

Dosł.: łaskę Boga w prawdzie. Poznanie prawdy o łasce Boga i zdanie się

na tę prawdę sprawia, że słowo ewangelii rodzi owoce w życiu człowieka
(Iz 55,11; Rz 1,16; Ef 2,8-10).

14

Tak nauczyliście się lub: tego doświadczyliście, to znacie z doświadczenia

— w rozumieniu apostoła Pawła uczenie się ma wymiar praktyczny, to
znaczy jest doświadczaniem prawdziwości zwiastowanego słowa (1 Kor
4,6; 14,31.35; Ef 4,20; Flp 4,9.11; 1 Tm 5,4; 2 Tm 3,14; Tt 3,14).

15

Epafras: mieszkaniec (Kol 4,12) i prawdopodobnie założyciel zboru w

Kolosach, ewangelista w pobliskiej Laodycei i Hierapolis (4,13). Paweł
kochał go i cenił, nazywając Epafrasa współwięźniem i swoim
współpracownikiem (Flm 23n). To Epafras opowiedział przebywającemu
w Rzymie Pawłowi o problemie zboru w Kolosach i prawdopodobnie on
zainspirował apostoła do napisania niniejszego Listu (ww. 4,8). Jego imię,
skrócona forma od Epafroditus (od Afrodyty, greckiej bogini miłości),
sugeruje, że był on człowiekiem nawróconym z pogaństwa. Nie jest to ta
sama postać, co Epafrodyt wspomniany w Flp 2,25; 4,18.

16

Względem was albo — jak tłumaczą inni — zamiast nas, czyli zamiast

Pawła i innych jego współpracowników. Wersje te wynikają stąd, że nie-
które manuskrypty zawierają zaimek was, a inne nas. Wersja z was wyra-

List św. Pawła do Kolosan

str. 3

waszą miłość w Duchu.

17

9

Dlatego i my od dnia, gdy [o tym] usłyszeliśmy, nie przestaje-

my się za was modlić i prosić

18

o napełnienie was poznaniem

19

Jego woli we wszelkiej mądrości i duchowym zrozumieniu

20

10

po to, byście postępowali w sposób godny Pana

21

dla całkowi-

tego przypodobania się [Jemu],

22

wydając owoc w każdym do-

brym czynie i pogłębiając poznanie Boga,

11

pokrzepieni wszel-

ką mocą zgodną z potęgą Jego chwały, prowadzącą do wytrwa-

ża myśl, że Epafras, wysłannik zboru i wierny sługa jego członków, po-
magając Pawłowi pokazuje czynem, jak bardzo kochają go Kolosanie.
Wersja z nas wyraża myśl, że Epafras w zastępstwie Pawła wiernie służy
Kolosanom.

17

Miłość rozlana jest w naszych sercach przez Ducha Świętego (Rz 5,5).

Paweł przedstawia ją nie jako naturalną dyspozycję człowieka, lecz jako
owoc Ducha Świętego (Gal 5,22). Wysiłek wzbudzenia w sobie miłości
może być bezowocny, gdyż na drogach miłowania ważne jest nie samo
miłowanie, lecz Ten, który jest jego źródłem. Miłości nie mamy szukać w
naszej duszy; to duszę mamy otwierać dla Osoby, która kocha nas — i
będzie kochać przez nas.

18

Z modlitwy Pawła (ww. 9-14), której osobisty charakter wyraża grecka

forma słowa prosić, wyłania się obraz chrześcijańskiego życia: Jako
chrześcijanin przynależę do Królestwa Jezusa Chrystusa (w. 13); moim
fundamentem jest moc charakterystyczna dla potęgi Jego chwały (w. 11;
por.: 1 Kor 2,5; Ef 1,19-20); moje życie przenika atmosfera cierpliwości,
wytrwałości, radości i dziękczynienia (ww. 11-14, por.: 1 Ts 5,16nn; Hbr
6,11n; Jk 1,2-4); moim celem jest dążenie do pełnego poznania woli Boga
(w. 9), która ma prowadzić do twórczego życia (w. 10); świadectwo mo-
jego życia polega na postępowaniu właściwym Panu, szafowaniu danymi
mi przez Niego możliwościami (w. 10; por.: Ef 2,10; Flp 2,12-13). O taki
kształt życia możemy się modlić nieustannie.

19

Pełne poznanie Boga jest dla człowieka za trudne (zob. w. 10), jednak

pełnia poznania woli Bożej odnośnie naszego życia i powołania nie jest
procesem nieskończonym ani niedoścignionym ideałem. Poznanie Jego
woli w sensie biblijnym to coś więcej niż wiedza; to poznanie łączy się z
doświadczeniem i ze skutkami w postaci życia godnego Pana.

20

Lub: ...abyście zostali napełnieni poznaniem jego woli [wyrażającym się]

we wszelkiej mądrości i duchowym zrozumieniu.

21

W Listach napotykamy jeszcze zwroty: godny powołania (Ef 4,1), ewan-

gelii (Flp 1,27), Boga (1 Ts 2,12).

22

Postępować w sposób godny Pana dla całkowitego przypodobania się

Jemu — w słowach tych daje o sobie znać estetyczny wymiar etyki chrze-
ścijańskiej (zob. 3,1nn).

str. 4

O, głębokości poznania Boga...

łości i cierpliwości we wszystkim. Z radością

12

dziękujcie Ojcu,

który nas przysposobił do udziału w dziedzictwie

23

świętych w

światłości;

24

13

On nas wyratował od władzy ciemności i prze-

niósł do Królestwa

25

swego umiłowanego Syna,

14

w którym

mamy odkupienie,

26

przebaczenie grzechów.

Fundamentalne znaczenie

Osoby i dzieła Jezusa Chrystusa

27

15

On jest obrazem

28

niewidzialnego Boga,

pierworodnym wszelkiego stworzenia,

29

23

Albo: który nam umożliwił (lub nas uprawnił) do korzystania z działu

świętych w światłości. Naszym dziedzictwem są dobra, z których będzie-
my korzystać wraz z nastaniem pełni odkupienia (Rz 8,17.23; 1 Kor
15,53; 2 Kor 5,4; por. Joz 14,1).

24

Światłość: jest symbolem świętości (Mt 5,14; 6,23; Dz 26,18; 1 J 1,5),

prawdy (Ps 36,8; 119,105.130; 2 Kor 4,6), miłości (Jk 1,17; 1 J 2,9n),
chwały (Iz 60,1-3; 1 Tm 6,16) i życia (J 1,4). Zgodnie z takim rozumie-
niem, światłość jest cechą charakterystyczną Boga (1 J 1,5), Chrystusa (J
8,12) i chrześcijanina (Ef 5,8). Królestwo światłości jest przeciwieństwem
mocy ciemności (w. 13).

25

Królestwo: W tym wypadku odnosi się do tej sfery panowania Boga, w

której On jest wyłącznym Władcą. Przynależność do tej sfery jest dla
chrześcijanina źródłem bezpieczeństwa (jest on prawdziwie wolny od
ciemności), a jednocześnie wyznacza kierunek jego życia (jest on praw-
dziwie wolny do posłuszeństwa Panu).

26

Odkupienie oznacza uwolnienie nas od konsekwencji grzechu (zob.: Rz

6,23) oraz od naszego zaprzedania grzechowi (Rz 7,14) — Chrystus zgła-
dził nasz grzech na krzyżu Golgoty (J 1,29); wolność od grzechu staje się
naszym udziałem, gdy w wierze utożsamiamy się z Nim w Jego śmierci i
zmartwychwstaniu (Rz 6,2-7). Z odkupieniem nierozerwalnie łączy się
odpuszczenie grzechów (zob. również: Dz 10,34; 26,18; Rz 4,25; Hbr
9,22).

27

Wiersze 15-20 są być może hymnem wczesnego Kościoła, akcentującym

fundamentalne znaczenie Osoby i dzieła Jezusa Chrystusa w odniesieniu
do stworzenia (ww. 15-17) i zbawienia (ww. 18-20). Paweł powołuje się
na jego treść w swej argumentacji przeciw herezji.

28

Podobnie Paweł określa Jezusa w 2 Kor 4,4 (gr. eikon). Pewien wgląd w

głębię użytego tu słowa dają nam takie teksty, jak: J 1,18; 14,9; Hbr 1,3.
Niewidzialny Bóg objawia się w Chrystusie i jest taki, jakim rozpoznaje-
my Go w Nim (zob. także: J 10,30; 14,11).

29

Pierworodny stworzenia nie znaczy: pierwszy stworzony, lecz — zgodnie

z w. 16 i 17 — zrodzony, by być gruntem, przyczyną, autorem, uzasadnie-

List św. Pawła do Kolosan

str. 5

16

ponieważ w Nim zostało stworzone wszystko,

co jest w niebie i na ziemi,
rzeczy widzialne i niewidzialne,
czy to trony, czy rządy,
czy zwierzchności, czy władze;
wszystko zostało stworzone przez Niego i dla Niego.

30

17

On sam jest przed

31

wszystkim

i w Nim wszystko współistnieje;

32

18

On też jest Głową Ciała, Kościoła;

On jest początkiem,
pierworodnym z umarłych,

33

aby we wszystkim dostąpić pierwszeństwa,

19

gdyż w Nim [Bóg]

34

zapragnął zawrzeć wszelką pełnię

35

20

i przez Niego całkowicie pojednać ze sobą wszystko,

co jest na ziemi i w niebie,
wprowadzając pokój przez krew Jego krzyża.

36

niem i celem wszystkiego. Słowo pierworodny oznacza bowiem nie tylko
pierwszeństwo co do czasu, ale także co do rangi.

30

Autor Listu wyraźnie podkreśla, że cały porządek anielski i wszelkie

możliwe hierarchie władzy, mogące — z powodu wpływu fałszywych na-
uczycieli — budzić zainteresowanie Kolosan (2,18), podlegają Chrystu-
sowi i od Niego całkowicie zależą.

31

Przed, gr. pro, może się odnosić do pierwszeństwa w odniesieniu do czasu

oraz w odniesieniu do rangi (por.: J 1,1-2; 8,58).

32

Tzn. podtrzymywane w swoim istnieniu i stanowiące spójną całość. Chry-

stus jest tym, w którym cały wszechświat łączy się ze sobą.

33

Początkiem nowego stworzenia (1 Kor 15,45nn). ...pierworodnym z umar-

łych, tzn. (1) pierwszym wzbudzonym z martwych w nowym, duchowym
ciele (1 Kor 15,20.44), w odróżnieniu od tych, którzy zostali wzbudzeni,
by ponownie umrzeć (2 Krl 4,35; Łk 7,15; J 11,44; Dz 9,36-41; 20,7-11);
(2) pierwszym zrodzonym z duchowo martwych (Ef 2,1nn).

34

Za dodaniem słowa Bóg przemawia 2 Kor 5,19.

35

Pełnia: słowo to odnosi się albo do pełni boskości albo do wszelkich — w

tym nadnaturalnych i zbawczych — czynników decydujących o losie i
wiecznym życiu człowieka. Znane jest też odnoszenie pełni do Kościoła w
różnych przejawach jego życia.

36

Pojednanie odnosi się nie tylko do spraw ziemi, ale również nieba. Reali-

zuje się ono w doświadczeniu wszelkiego stworzenia w odpowiedzi na je-
go osobistą wiarę. Bóg, w swojej wszechwiedzy, nie widział innej drogi
do pokoju z człowiekiem jak tylko przez krzyż i przez przelaną na nim
krew Tego, w którym zamieszkał swoją pełnią.

str. 6

O, głębokości poznania Boga...

Udział Kolosan w pojednaniu

21

I was, niegdyś obcych i wrogich w myśleniu skupionym na

złych czynach,

37

22

teraz całkowicie pojednał

38

w Jego ziemskim

ciele przez śmierć, aby was przed sobą postawić jako świętych,
nieskazitelnych i nienagannych,

23

jeśli tylko nieprzerwanie

trwać będziecie w wierze, ugruntowani, stali i nieporuszeni
dzięki nadziei płynącej z ewangelii, którą usłyszeliście zwia-
stowaną każdemu stworzeniu pod niebem i której ja, Paweł,
zostałem sługą.

Paweł — zwiastun Bożej tajemnicy

24

Teraz raduję się w cierpieniach za was i ze swojej strony do-

pełniam w moim ciele niedostatku udręk Chrystusa

39

— za Jego

Ciało, którym jest Kościół

25

i którego sługą zostałem zgodnie z

powierzonym mi przez Boga zadaniem, abym względem was
wypełnił Słowo Boże,

26

tajemnicę,

40

zakrytą od wieków i poko-

leń, a teraz objawioną Jego świętym,

27

którym Bóg zechciał

oznajmić, jak wielkie jest wśród pogan bogactwo chwały tej
tajemnicy, którą jest Chrystus w was,

41

nadzieja chwały.

28

Jego

37

Słowa te oddają obojętność, obcość i wrogość ludzkiej logiki i ideałów

względem wszystkiego, co Boże.

38

Teraz całkowicie pojednał... jeśli tylko nieprzerwanie trwać będziecie w

wierze: wiersze 22 i 23 akcentują — z jednej strony — Bożą inicjatywę w
pojednaniu; z drugiej zaś strony, kładą nacisk na potrzebę trwania w wie-
rze; taka bowiem postawa umożliwia pojednanemu udział w szczęściu,
które łączy się z realizacją Bożych zamysłów względem niego.

39

Tym bardziej Kościół zbliży się do pełni, w im większym stopniu dopełni

się na moim ciele to, czego mi jeszcze brak z pełni cierpień, których do-
znał Chrystus. Cierpienia cierpiących w imię Chrystusa są ziarnem, z któ-
rego wyrasta Kościół (zob.: 4,13).

40

Plany Boże pozostają tajemnicą, jeśli nie zostaną objawione w Słowie

Bożym. Słowo tajemnica (gr. mysterion) było popularnym słowem grec-
kich misteriów religijnych. Oznaczało ono wiedzę tajemną dostępną dla
wybranych. Paweł natomiast zawsze łączy to słowo z takimi wyrazami,
jak: objawiona, oznajmiona (Ef 1,9), objawienie (Rz 16,25), dając wyraź-
nie do zrozumienia, że Bożą tajemnicą nie jest wiedza tajemna dostępna
dla nielicznych, lecz Chrystus i Jego dzieło odkupienia zwiastowane każ-
demu człowiekowi.

41

Chrystus w was... — myśl zawarta w tym wyrażeniu jest dla chrześcijań-

stwa zarówno podstawą wewnętrznego życia, jak i drogowskazem co-
dziennego postępowania.

List św. Pawła do Kolosan

str. 7

to zwiastujemy, napominając każdego człowieka i nauczając
każdego człowieka z całą mądrością, by przedstawić każdego
człowieka jako doskonałego w Chrystusie;

42

29

nad tym też się

trudzę, stając do walki wsparty Jego działaniem, które się z
mocą we mnie przejawia.

43

ROZDZIAŁ 2

Troska i modlitwa o właściwy rozwój duchowy Kolosan

1

Chcę bowiem, abyście wiedzieli, jak wielkie zmagania podej-

muję ze względu na was i tych, którzy są w Laodycei,

44

i tych

wszystkich, którzy mnie osobiście nie poznali,

2

aby ich serca

doznały zachęty, byli zjednoczeni w miłości i [dążyli] do całego
bogactwa całkowitej pewności płynącej ze zrozumienia, do
dogłębnego poznania tajemnicy Boga, Chrystusa,

45

3

w którym

42

Chrystus w nas nie wyklucza potrzeby napominania i nauczania, duszpa-

sterstwa i Kościoła, który jest środowiskiem chrześcijańskiego rozwoju ku
doskonałości (lub dojrzałości). Słowa te uczą nas, co ma być celem pracy
duszpasterskiej i nauczającej: ma ona być obliczona na osiągnięcie przez
wierzącego dojrzałości w Chrystusie.

43

Nasz trud jest tylko i aż walką owocną na tyle, na ile skutecznie przejawia

się w nas Jego działanie. Powinniśmy zatem robić wszystko, by usuwać
wszelkie bariery i przeszkody z drogi obecnego w nas Chrystusa. Paweł
może być przykładem usuwania tych barier jako człowiek, którym Bóg
rzucił o ziemię (Dz 9,3-4), by „rozbić” jego wyobrażenia o Bogu i o ludz-
kich możliwościach (Dz 9,15; 20,24; Flp 3,7nn). Z Listów Apostoła wyni-
ka, że bariery te to: niepełne ofiarowanie siebie Bogu i patrzenie na życie
„po staremu” (Rz 12,1-2); uwikłanie w to, co pospolite (2 Tm 2,4.21);
nieznajomość celu drogi, brak dyscypliny co do czasu, pracy, życia du-
chowego (1 Kor 9,26-27).

44

List do Kolosan miał być odczytany również w Laodycei (obecnie Pa-

mukkale), leżącej 18 km od miasta adresatów Listu. Należy dążyć do two-
rzenia zborów lokalnych jak najbliżej miejsca zamieszkania jego człon-
ków.

45

Zdrowy duchowy rozwój to proces coraz głębszego rozpoznawania w

Jezusie Chrystusie podstaw naszego nowego jestestwa. W procesie tym
poznaję: (1) Co się w Nim ze mną dokonało (ww. 7, 11, 13, 14, 15-22);
(2) Do czego w Nim jestem zdolny (ww. 17, 19); (3) Co mam w Nim do
objęcia w posiadanie? (ww. 2, 3, 12; por.: Flp 3,7nn).

Na podstawie tej krótkiej informacji o treści modlitwy apostoła, możemy
wnioskować, że praktycznie: (a) Duchowy rozwój zaczyna się od modli-

str. 8

O, głębokości poznania Boga...

są ukryte wszystkie skarby mądrości i poznania.

46

Ostrzeżenie przed fałszywą nauką

4

Mówię o tym, aby was nikt nie zwodził podstępnymi wywo-

dami.

47

5

Bo chociaż ciałem jestem nieobecny, to jednak duchem

jestem z wami i cieszę się, widząc wasz porządek i niewzruszo-
ność waszej wiary w Chrystusa.

6

Jak więc przyjęliście Jezusa

Chrystusa, Pana, tak w Nim postępujcie,

48

7

zakorzenieni i budu-

jący się w Nim, i umacniający się w wierze, tak jak was na-
uczono; przepełnieni wdzięcznością.

8

Uważajcie, aby was kto

nie wpędził w niewolę filozofią i mrzonkami, opartymi na prze-
kazach ludzkich i na zasadach świata,

49

a nie na Chrystusie;

9

w

Nim bowiem w cielesnej postaci mieszka cała pełnia boskości

50

twy — i to nie tylko mój wzrost, ale i wzrost innych. (b) Przebiega on
wśród prób (w Kolosach zagrożeniem były fałszywe nauki), które obnaża-
ją nasze braki, wskazują cele duchowej pielgrzymki, budzą rozpaczliwe
pragnienie ich osiągnięcia (por.: Hbr 2,10; 5,7-10; 1 Ptr 4,1-2). (c) Reali-
zuje się w ramach wzrostu całej lokalnej wspólnoty wiernych (1 Kor
12,24n). (d) Jego podstawą jest Biblia, dzięki której możemy uczestniczyć
w tym samym nauczaniu, co pierwsi chrześcijanie. (e) Wymaga on od nas
więzi miłości ze względu na momenty niepewności, a może i błędów, od
których nasze poznawanie Jezusa nie będzie wolne. (f) Wymaga on czasu
— by dojrzeć, by zostać złamanym i by zwyciężyć.

46

Fałszywi nauczyciele trapiący zbór w Kolosach akcentowali poznanie (gr.

gnosis) jako środek do zbawienia. Paweł przeciwstawia im Chrystusa. To
w Nim ukryte są wszelkie skarby mądrości i poznania.

47

Albo: abyście nie ulegali wpływom …

48

Temat duchowej więzi wierzącego z Chrystusem przewija się przez cały

List do Kolosan: Kol 1,2.27-28; 2,7.10-13.20; 3,1.3.

49

Zasady świata (gr. stoicheia tou kosmu): wyrażenie to w grece może

oznaczać: podstawowe — jak ówcześnie rozumiano — żywioły lub siły
przyrody: powietrze, wodę, ogień, ziemię; podstawowe zasady lub prawa
rządzące światem, a przeciwne Bogu; główne założenia świeckich prądów
umysłowych i główne dogmaty systemów religijnych świata. Herezja ko-
loseńska mogła łączyć w sobie wymienione elementy i uczyć, że zbawie-
nie — obok wiary w Chrystusa — uwarunkowane jest poznaniem tajem-
nych zasad bądź reguł rządzących światem oraz przestrzeganiem takich
rytuałów religijnych, jak: obrzezanie, przepisy dietetyczne, święcenie
określonych dni.

50

Albo: w Nim bowiem ucieleśnia się cała pełnia boskości. Stwierdzenie to

jest całkowitym zaprzeczeniem nauki gnostyckiej.

List św. Pawła do Kolosan

str. 9

10

i w Nim zostaliście napełnieni,

51

[w Tym], który jest głową

wszelkiej nadziemskiej zwierzchności i władzy;

11

w Nim też

zostaliście obrzezani

52

nie ręką ludzką, gdy w obrzezaniu Chry-

stusowym zrzuciliście z siebie ziemskie ciało

53

12

pogrzebani

wraz z Nim w chrzcie, w którym też zostaliście razem [z Nim]
ożywieni przez wiarę w działanie Boga,

54

który Go wzbudził z

martwych;

13

i was, martwych z powodu upadków

55

i nieobrze-

zania własnego ciała, razem z Nim ożywił, wybaczając nam
wszystkie upadki.

14

On wymazał obciążającą nas listę długów

51

Fałszywi nauczyciele głosili, że wiarę w Chrystusa trzeba uzupełnić ludz-

kim wysiłkiem religijnym. Paweł natomiast stwierdza, że w Chrystusie już
„zostaliśmy napełnieni”. Przez utożsamienie się z Nim w wierze wraz z
Nim zostaliśmy współukrzyżowani i współpogrzebani, współwzbudzeni i
współożywieni (ww. 12-13; por.: Ef 2,1nn); darowane nam zostały nasze
występki (w. 13); zostaliśmy wyzwoleni spod panowania nadziemskich
władz i zwierzchności (w. 15).

52

Obrzezanie to dokonuje się nie przez zewnętrzny rytuał, ale w pokucie:

gdy człowiek zrzuca z siebie wszystko, co w nim cielesne, czyli zepsute,
odcinając się od tego, kim dotychczas był poprzez chrzest-pogrzeb, zanu-
rzenie się w śmierć wraz z Chrystusem (ww. 11-12a).

53

Obrzezanie Chrystusowe. Zwrot ten może oznaczać obrzezanie dokonane

przez Chrystusa lub — lepsze w tym kontekście — obrzezanie doznane
przez Chrystusa. To drugie odnosiłoby się do Jego „chrztu” cierpienia i
śmierci, w którym mamy swój udział na skutek naszego chrztu, jeśli wła-
ściwie pojmujemy jego istotę.

Fragment ten jest jedynym, który mówi o chrzcie w kontekście staro-
testamentowego obrzezania (1 Mjż 17,11). Niektórzy — niesłusznie —
wyprowadzają z niego argument na poparcie chrztu niemowląt. Argument
ten jest jednak nieuzasadniony, jeśli zauważymy, że: (1) Obrzezanie (usu-
nięcie napletka u niemowlęcia płci męskiej) zasadzało się na cielesnym
związku z Abrahamem, chrzest wymaga pokuty i utożsamienia się w wie-
rze z Jezusem, a ponieważ niemowlęta nie są w stanie pokutować i wie-
rzyć, nie kwalifikują się do chrztu. (2) Paweł nawiązuje do obrzezania nie
ze względu na chęć utożsamienia go z chrztem, ale z uwagi na nacisk, jaki
wywierali na chrześcijan w Kolosach fałszywi nauczyciele. Domagali się
oni od chrześcijan obrzezania, gdy tymczasem chrześcijanie są już praw-
dziwie obrzezani (zob. także Rz 2,28n; Gal 5,6). Niesłusznie więc byłoby
budować dogmat o chrzcie niemowląt w oparciu o słowa, u których pod-
łoża leży zgoła inny problem.

54

Albo: dzięki poleganiu na działaniu Boga...

55

Upadek, greckie paraptoma, oznacza również potknięcie, wypadnięcie z

właściwej drogi.

str. 10

O, głębokości poznania Boga...

wynikających z [naszych] zobowiązań

56

i usunął przygwoź-

dziwszy ją do krzyża;

15

dzięki niemu rozbroił zwierzchności i

władze, wystawił je na pokaz i powlókł w tryumfalnym pocho-
dzie.

57

16

Dlatego niech was nikt nie osądza z powodu jedzenia i picia

lub z powodu święta, lub nowiu, lub sabatów

58

—

17

są to cienie

[rzeczy] przyszłych; ciało zaś

59

— Chrystusa.

18

Niech was nie

odtrąca ten,

60

kto lubi się umartwiać i oddawać cześć aniołom,

61

56

Lista długów wynikających z naszych zobowiązań, termin handlowy ozna-

czający napisane ręką zadłużonego poświadczenie zadłużenia. Paweł od-
nosi to określenie do naszych niedopełnionych zobowiązań wobec Boga
wynikających z Prawa Mojżeszowego.

57

Dzięki niemu: słowa te odnoszą się do krzyża. Dzięki dziełu krzyża wyda-

rzyło się to, co przypomina obraz rzymskiego zwycięzcy prowadzącego w
pochodzie triumfalnym, na oczach wiwatujących tłumów, pokonanych
królów, wodzów, żołnierzy — jako dowód całkowitego zwycięstwa i
przypieczętowanie całkowitej klęski (zob.: 2 Kor 2,14). Zwycięstwo
Chrystusa zaznacza się także w tekstach: Mt 12,29; Łk 10,18; Rz 16,20.

58

Kiedykolwiek Stary Testament łączy nów księżyca z sabatem, to słowo

sabat oznacza sabat cotygodniowy (2 Krl 2,23; 1 Krn 23,31; 2 Krn 2,4;
Neh 10,33; Iz 1,13; 66,23; Ez 45,17; 46,1; Oz 2,1; Am 8,5). Gdy Stary Te-
stament z kolei mówi o sabatach (uroczystościach) rocznych — jak np.
dzień pojednania przedstawiony w 3 Mjż 23 — to nazywa je sabatami od-
pocznienia, które to wyrażenie Septuaginta konsekwentnie tłumaczy wy-
rażeniem sabbata sabbaton. W Kol 2,16, podobnie jak w Mt 28,1, sabat
oznacza sabat tygodniowy. Twierdzenie, że sabat, o którym tutaj mowa, z
uwagi na to, że został nazwany cieniem rzeczy przyszłych, nie może ozna-
czać sabatu cotygodniowego, jest nieuzasadnione. Sabat nie tylko wskazu-
je na przeszłość — odpocznienie po stworzeniu — ale także na przyszłość
— odpocznienie po nowym stworzeniu. Hbr 4 słusznie łączy siódmy dzień
tygodnia z odpocznieniem, jakie niesie ewangelia.

59

cienie... ciało: Stary Testament kierował wzrok na nadchodzącego Chry-

stusa (J 5,39). Dalsze wskazywanie na zbawcze znaczenie przestrzegania
praw Starego Testamentu jest, w obliczu obecnego już Chrystusa, niedo-
strzeganiem faktu, że ciało rzucające cień stało się historycznym faktem:
mamy żyć w Chrystusie, nie pod Prawem, które jednak powinniśmy brać
pod uwagę jako pożyteczny podręcznik życia (Rz 15,4; 1 Tm 1,8-11).

60

Albo: nie pozbawia nagrody... — słowa te nawiązują do sportu, do nie-

słusznego rozstrzygnięcia sędziego na niekorzyść zawodnika.

61

U podłoża tych słów może leżeć następujący, fałszywy pogląd: sam Bóg

w swej świętości i doskonałości jest tak odległy od człowieka, że czcić Go
można tylko poprzez bardziej dostępny porządek aniołów. Wynikające z
tego poniżanie siebie i oddawanie czci aniołom są bezpodstawne.

List św. Pawła do Kolosan

str. 11

powoływać na tajemnicze doznania i bezpodstawnie szczycić
swoim cielesnym sposobem myślenia,

19

a lekceważy głowę, z

której całe ciało, zasilane i spajane stawami i ścięgnami, rośnie
Bożym wzrostem.

20

Skoro z Chrystusem umarliście dla zasad świata, to dlaczego

— niczym żyjący w świecie — stosujecie się do nakazów:

21

nie

dotykaj, nie kosztuj, nie ruszaj?

22

Te przepisy i nauki ludzkie

dotyczą tego, co i tak przeznaczone do zużycia.

23

Cała ich mą-

drość tkwi w dewocji,

62

poniżaniu się i umartwianiu ciała, jed-

nak — poza zaspokajaniem cielesnych ambicji — nie mają one
żadnej wartości.

63

ROZDZIAŁ 3

Praktyczne zasady życia w Chrystusie

64

a. śycie w społeczności Kościoła

1

Jeśli więc razem z Chrystusem zostaliście wzbudzeni,

65

zabie-

62

Albo: w religijnej nadgorliwości.

63

Innymi słowy: Jest w nich tyle mądrości, ile może być w dewocji, poniża-

niu się i umartwianiu ciała, jednak poza poprawianiem samopoczucia, nie
mają one żadnej wartości.

64

Rozdział ten, z uwagi na początkowe słowa: „Jeśli więc...”, łączące jego

treść z bardziej teologiczną zawartością poprzednich rozdziałów, rozpo-
czyna część praktyczną. Praktyka chrześcijańskiego życia opiera się na
faktach dokonanych dla nas i w nas przez Chrystusa — i z faktów tych
wypływa. Podobną logikę Pawłowego myślenia obserwujemy w Rz 12,1;
Ef 4,1; Flp 4,1; Kol 2,2.

65

Nakazy chrześcijańskiego życia mają charakter indykatywny (oznajmują-

cy), a nie imperatywny (rozkazujący); pouczają nas one nie o tym, co mu-
simy robić, ale o tym, co możemy robić jako nowi ludzie, jako współwzbu-
dzeni z Chrystusem (zob. w. 3). Dla nas, chrześcijan, przykazanie jest
równocześnie zwiastowaniem o naszych nowych możliwościach w Chry-
stusie (por. 1 J 3,19 z 1 J 4,21). Z Nim umarliśmy (w. 3), z Nim zostali-
śmy wzbudzeni (w. 1), z Nim nasze życie jest ukryte w Bogu (w. 3); w
Nim zrzuciliśmy z siebie starego człowieka (w. 9), w Nim przywdzialiśmy
na siebie nowego człowieka (w. 10). W oparciu o te fakty możemy: myśleć
o tym, co w górze (ww. 1-2), uśmiercać to, co w naszych członkach ziem-
skie (ww. 5,8) — możemy urzeczywistniać na co dzień to, czym staliśmy
się w Chrystusie.

str. 12

O, głębokości poznania Boga...

gajcie o to, co w górze,

66

gdzie siedzi Chrystus po prawicy Bo-

ga;

2

o tym, co w górze, myślcie, nie o tym, co na ziemi.

3

Umarliście bowiem, a wasze życie jest ukryte wraz z Chrystu-

sem w Bogu.

4

Gdy pojawi się Chrystus — nasze życie — wtedy

i wy wraz z Nim pojawicie się w chwale.

67

5

Uśmierćcie zatem to, co w członkach ziemskie: rozwiązłość,

68

nieczystość, zmysłowość,

69

złe pragnienia i zachłanność równo-

znaczną z bałwochwalstwem.

6

Z ich powodu Boży gniew nad-

ciąga na nieposłusznych synów.

70

7

Dawniej, gdy w tym żyliście,

i wy postępowaliście podobnie,

71

8

ale teraz odrzućcie i wy to

wszystko: gniew, porywczość, złość,

72

oszczerstwo,

73

nieprzy-

zwoite słowa z waszych ust;

9

nie okłamujcie się nawzajem sko-

ro zdarliście z siebie starego człowieka wraz z jego postępkami,

10

a przywdzialiście nowego, bezustannie odnawianego

74

dla

66

Zabiegać o to, co w górze, to planować realizację tego, co właściwe Bo-

żemu porządkowi rzeczy, nie poprzestawać w nadziei tylko na życiu
ziemskim; nie szukać na ziemi tego wszystkiego, co może być nazwane
skarbem (Mt 6,19-21). Myślenie o tym, co w górze, to ustawianie życia
pod kątem wieczności; życie faktem i nadzieją zmartwychwstania (1 Kor
15,17nn). Ale myślenie o tym, co w górze, oznacza również poszerzanie
na ziemi granic Królestwa Bożego (Mt 6,33), podporządkowywanie spraw
ziemskich wytycznym woli Bożej (Mt 6,10).

67

Chodzi o nasze zmartwychwstanie i przemienienie (zob.: 1 Kor 15,42n; 1

Ts 4,13-18).

68

Rozwiązłość, gr. porneia, to utrzymywanie stosunków seksualnych poza

małżeństwem. W czasach Pawła łączyła się ona często z kultem bóstw
urodzaju (Gal 5,19).

69

Zmysłowość, gr. pathos, wskazuje na pożądanie, które nie ustanie, dopóki

nie zostanie zaspokojone.

70

Chrześcijanin, ożywiony duchowo, wciąż żyje w ciele, które należy do

ziemi i przez które to, co przyziemne, wciąż domaga się zaspokojenia
(zob.: Rz 8,10). Kto spełnia tęsknoty ciała, nawet jeśli jest chrześcijani-
nem, naraża się na Boży gniew: Rz 8,12n; 1 Kor 11,29-30.

71

Albo: Dawniej, gdy tak żyliście, i wy obracaliście się pośród nich — tzn.

nieposłusznych synów.

72

Złość, gr. kakia, łączy się z postawą nastawioną na wyrządzanie szkody

bliźnim.

73

Bluźnierstwo, oznacza oszczerstwo lub potwarz.

74

Odnawianego lub odnawiającego się; użyta tu forma grecka ma znaczenie

zarówno bierne, jak i zwrotne.

List św. Pawła do Kolosan

str. 13

[osiągnięcia] poznania zgodnego z obrazem Tego, który go
stworzył,

11

gdzie nie ma Greka ani śyda, obrzezania ani nieob-

rzezania, cudzoziemca, Scyty, niewolnika, wolnego, ale Chry-
stus — wszystkim i we wszystkich.

75

12

Dlatego jako wybrani Boży,

76

święci i ukochani, przywdziej-

cie serdeczne współczucie, dobroć,

77

pokorę,

78

łagodność i cier-

pliwość,

13

okazując jedni drugim wyrozumiałość i wybaczając

sobie nawzajem, jeśli ktoś ma powód do skargi przeciw komuś:
jak Chrystus darował wam, tak [czyńcie] i wy;

14

a na to wszyst-

ko [przywdziejcie] miłość, która jest spójnią doskonałości.

15

Ponadto w waszych sercach niech rządzi pokój Chrystusowy,

do którego też zostaliście powołani w jednym ciele;

79

i bądźcie

wdzięczni!

80

16

Niech was przepełnia Słowo Chrystusa:

81

z całą

mądrością nauczajcie i napominajcie jedni drugich przez psal-
my, hymny, natchnione pieśni, z wdzięcznością nucąc w wa-

75

Cudzoziemiec, gr. barbaros, dosł. obcojęzyczny, to człowiek nie mówiący

po grecku, a zatem uważany za kulturowo niżej stojącego. Scyta — tak
starożytni Grecy określali koczownicze ludy zamieszkujące od VII w. p.
Chr. do pierwszych wieków naszej ery stepy na północ od Morza Czarne-
go. W ich oczach Scytowie uchodzili za uosobienie najbardziej prymityw-
nego barbarzyństwa.

Sens wypowiedzi jest taki: w błogosławieństwie odnowienia może mieć
udział każdy, komu zwiastowana jest ewangelia, bez względu na przyna-
leżność etniczną, religijną, kulturę, status społeczny. Nie liczy się nic, co
nasze, i nie przeszkadza nic, co nasze — znaczenie ma tylko Chrystus!

76

Ludem wybranym był Izrael (5 Mjż 4,37). Tu określenie to odnosi się do

społeczności Kościoła. Wybranie Boże nie tylko nie zwalnia nas od od-
powiedzialności za jakość naszego postępowania, ale tym bardziej odpo-
wiedzialność tę akcentuje — mamy postępować zgodnie z powołaniem,
tzn. tak jak Chrystus.

77

Dobroć, gr. chrestotes, oznacza również uprzejmość, życzliwość.

78

Pokora, gr. tapeinofrosyne. Człowiek pokorny to ten, który właściwie

ocenia nie tylko swoją słabość, ale i docenia moc Boga.

79

Pokój ma być zasadą rządzącą życiem osobistym chrześcijanina (zob: 1

Kor 7,15; Flp 4,7) i relacjami pomiędzy ludźmi we wspólnocie kościoła (1
Kor 15,33).

80

Bądźcie wdzięczni — mamy być wdzięczni Bogu za powołanie nas do

pokoju.

81

Albo: Słowo Chrystusa niech mieszka w was obficie. Słowo Chrystusowe

dotarło do Kolosów w ustnym zwiastowaniu apostolskim (1,5.6). Dziś po-
siadamy je w Nowym Testamencie.

str. 14

O, głębokości poznania Boga...

szych sercach Bogu;

82

17

i wszystko, cokolwiek robicie w słowie

lub czynie, [róbcie] w imieniu Pana Jezusa,

83

dziękując przez

Niego Bogu Ojcu.

b. śycie w społeczności rodzinnej

84

18

śony, bądźcie uległe mężom, jak przystoi w Panu.

85

19

Mężowie, kochajcie żony i nie odnoście się do nich z goryczą.

20

Dzieci, bądźcie we wszystkim posłuszne rodzicom, gdyż to

jest miłe Panu.

21

Ojcowie, nie wywołujcie u swoich dzieci roz-

żalenia, aby nie ulegały zniechęceniu.

22

Słudzy, bądźcie we wszystkim posłuszni ziemskim panom

86

— służcie nie na pokaz, jak [to robią] pochlebcy, lecz w szcze-
rości serca, w bojaźni przed Panem.

23

Cokolwiek czynicie, z

duszy czyńcie, jak dla Pana, nie dla ludzi,

24

świadomi, że od

Pana otrzymacie zapłatę w dziedzictwie. Panu, Chrystusowi,

82

Psalmy to psalmy Starego Testamentu (Łk 20,42; 24,44; Dz 1,20; 13,33)

lub odpowiadające im co do gatunku pieśni chrześcijańskie (1 Kor 14,26);
hymny to podniosłe pieśni uwielbienia (Mk 14,26; Hbr 2,12; Dz 16,25);
uduchowione pieśni to utwory w treści zbliżone do psalmów (zob: Obj
5,9; 14,3; 15,3). Przez pieśni przypominano sobie i uczono się na pamięć
najważniejszych prawd wiary. Zachowały się one w listach Pawła: Ef
5,14; Flp 2,6-11; Kol 1,15-20; 1 Tm 3,16.

83

Zdanie to wyraża jedną z najważniejszych wytycznych postępowania

chrześcijan: Czy to, co robię, lub postanawiam robić, mogę uczynić w
imieniu Jezusa i czy mój czyn będzie wyrazem wdzięczności Bogu?

84

O chrześcijańskim życiu rodzinnym traktują również inne fragmenty

Nowego Testamentu: 1 Kor 7,1-16; Ef 5,22-6,4; 1 Ptr 3,1-7. W starożyt-
ności do społeczności rodzinnej należeli również niewolnicy. Z tego
względu zasady życia rodzinnego rozciągały się również na nich. Dzisiaj
zasady dotyczące panów i niewolników możemy odnieść do stosunków
między pracownikiem a pracodawcą.

85

Por.: 1 Kor 11,3; Ef 5,22nn; 1 Tm 2,12.

86

Paweł nie zaleca walki z istniejącym porządkiem społecznym. Chrześci-

jaństwo bowiem żyje misją, perspektywą powrotu Zbawiciela (Mt 10,23;
28,18-20). W takiej sytuacji zdobycie pana dla Chrystusa było sprawą
ważniejszą niż uwolnienie się od niego. Zaczynać od walki z niewolnic-
twem znaczyłoby tyle, co zaczynać dziś zwiastowanie ewangelii od pięt-
nowania systemu podatkowego. Chrześcijaństwo stawia na przemianę
człowieka, a nie na tępienie zła złem. Z drugiej strony apostoł zachęca
niewolników do korzystania z ofert wyzwolenia (1 Kor 7,21).

List św. Pawła do Kolosan

str. 15

służycie.

87

25

Kto bowiem krzywdzi, dozna krzywdy bez wzglę-

du na osobę.

ROZDZIAŁ 4

1

Panowie, traktujcie sługi sprawiedliwie i bezstronnie, świado-

mi, że i wy macie Pana w niebie.

Apel o wytrwałość w modlitwie

2

Trwajcie w modlitwie, czuwając w niej z dziękczynieniem.

3

Módlcie się przy tym i za nas, aby Bóg otworzył nam bramy

Słowa dla rozgłoszenia tajemnicy Chrystusa — z powodu której
jestem też więźniem —

4

abym ujawnił ją tak, jak powinienem.

88

Stosunek do niechrześcijan

5

Wobec [osób] z zewnątrz postępujcie mądrze, wykorzystując

sprzyjające okoliczności.

89

6

Niech wasze wypowiedzi będą

zawsze uprzejme, zaprawione solą,

90

abyście wiedzieli, jak ma-

cie każdemu odpowiadać.

Wiadomości o sytuacji osobistej i pozdrowienia

91

7

O wszystkim, co mnie dotyczy, opowie wam Tychikus,

92

uko-

87

Albo: Panu, Chrystusowi, służcie! Słowo służyć można w tym przypadku

przełożyć w znaczeniu oznajmienia (służycie) lub nakazu (służcie).

88

Dosł.: abym ujawnił ją tak, jak powinienem ogłosić.

89

Ef 5,16

90

...zaprawiona solą, znaczy: zdrowa moralnie, przyzwoita w treści (3,8),

budująca i niosąca błogosławieństwo (Ef 4,29), dorzeczna i gasząca spory
(2 Tm 2,23).

91

Z fragmentu tego wyłania się obraz sługi Chrystusowego w ogóle. Do

jego cech zaliczyć by można: wierność (ww. 7, 9, 12, 17); gotowość do
poświęcenia własnego życia (ww. 7, 9, 10, 18); troskliwość w stosunku do
braci wyrażoną w gorliwej modlitwie i w konkretnych czynach podejmo-
wanych dla ich powodzenia (ww. 12, 13); nieprzekreślanie innych, jak by-
ło w przypadku Pawła względem Marka (w. 10; por.: Dz 15,37nn); nieza-
łamywanie się po doznanych porażkach (czego dobrym przykładem jest
Marek — w. 10); niepokładanie nadziei w ludziach i nieuzależnianie się
od ich poparcia (w. 11); ufne respektowanie własnego powołania i godze-
nie się z wyznaczonym przez Boga losem (w. 17, 18; por.: Dz 9,16; 1 Kor
7,20); Otwarty dom — o ile jest to możliwe (w. 15).

str. 16

O, głębokości poznania Boga...

chany brat, wierny usługujący i współsługa w Panu.

8

Posłałem

go do was właśnie po to, abyście się dowiedzieli o naszych
sprawach i aby pokrzepił wasze serca.

9

[Posłałem go] wraz z

Onezymem,

93

wiernym i ukochanym bratem, który pochodzi

spośród was. Oni was powiadomią o wszystkim, co się tutaj
dzieje.

10

Pozdrawia was Arystarch,

94

mój współwięzień,

95

i Marek,

siostrzeniec Barnaby

96

— odnośnie którego otrzymaliście pole-

cenie: Przyjmijcie go, jeśli do was przyjdzie —

11

i Jezus, zwany

Justem.

97

Ci spośród obrzezanych są jedynymi [moimi] współ-

pracownikami na rzecz Królestwa Bożego, oni stali się dla mnie
pociechą.

12

Pozdrawia was Epafras, który pochodzi spośród

was, sługa Jezusa Chrystusa, zawsze walczący za was w modli-
twach, abyście zostali doprowadzeni do doskonałości oraz do
pełnego przekonania o całej woli Boga.

13

Zaświadczam bo-

wiem, że usilnie zabiega o was oraz o tych, którzy są w Laody-
cei i Hierapolis.

98

14

Pozdrawia was Łukasz,

99

kochany lekarz, i

92

Zob. Ef 6,21.

93

Zob. Wiadomości szczegółowe w Liście do Filemona.

94

Arystarch, Macedończyk, pojawia się 3 razy w Dz: Był z Pawłem w

czasie rozruchów w Efezie (19,29); wyruszył z Pawłem (oraz z Tychiku-
sem) w drogę do Macedonii (20,4); towarzyszył Pawłowi w drodze do
Rzymu (27,2).

95

Współwięzień, gr. synaichmalotos, oznacza jeńca, ale odnosi się również

do uwięzionych. Tu chodzi o osobę uwięzioną wraz z Pawłem.

96

Marek, autor drugiej Ewangelii; wbrew Barnabie Paweł nie chciał go

wziąć w swoją drugą podróż misyjną, dlatego że w czasie pierwszej Ma-
rek opuścił ich w Pamfilii (Dz 15,38). Czas pokazał, że Barnaba rozpoznał
Marka lepiej. Na przestrzeni 12 lat, które minęły od tego nieprzyjemnego
wydarzenia, jego siostrzeniec stał się zasługującym na uznanie sługą
ewangelii, a 5 lat później, w czasie swego drugiego uwięzienia, Paweł po-
prosi Tymoteusza, aby przyprowadził Marka ze sobą jako osobą bardzo
potrzebną mu do posługiwania (2 Tm 4,11). Z faktów tych możemy wno-
sić, że (1) spór z Barnabą został zażegnany (Dz 15,38nn); (2) chwilowe
załamanie, podobnie jak w przypadku Marka, nie przekreśla nas jako sług
Chrystusowych.

97

Justus. Poza tą wzmianką postać ta nie pojawia się w innych miejscach

Nowego Testamentu.

98

Hierapolis, miasto w Azji Mniejszej, odległe o ok. 10 km od Laodycei i o

ok. 22 km od Kolosów.

List św. Pawła do Kolosan

str. 17

Demas.

100

15

Pozdrówcie braci w Laodycei i Nimfę

101

oraz zbór

w jej domu.

16

A gdy ten list u was zostanie odczytany, spraw-

cie, aby został odczytany również w zborze Laodycejczyków, a
ten z Laodycei

102

wy również przeczytajcie.

103

17

Powiedzcie też

Archippowi:

104

Pamiętaj, abyś wypełniał posługę, którą przyją-

łeś w Panu.

18

Pozdrowienie moją, Pawła, ręką.

105

Pamiętajcie o moich kaj-

danach.

106

Łaska [niech będzie] z wami.

99

Łukasz, autor trzeciej Ewangelii i Dziejów Apostolskich, w których opisu-

je przede wszystkich działalność misyjną Pawła jako częsty towarzysz je-
go podróży, a — w tym wypadku — jego uwięzienia (zob. także: Dz 28)

100

Demas: zgodnie z 2 Tm 4,10, w późniejszym okresie opuścił Pawła.

101

Wczesny Kościół nie posiadał swoich budynków. Nabożeństwa odbywały

się w domach chrześcijan. Tak było w przypadku Pryscylli i Akwili (Rz
16,5; 1 Kor 16,19), Filemona (Flm 2), Marii, matki Jana (Dz 12,12). Ob-
serwując rozwój wczesnego kościoła, musimy sobie zdać jasno sprawę, że
nie budynki kościelne są jego gwarancją, lecz otwarte i stanowiące przy-
kład postaw chrześcijańskich domy.

102

Chodzi albo o zaginiony list Pawła do zboru w Laodycei (obok Ef, Kol i

Flm, czwarty, jaki miał zanieść do Azji Tychikus), albo o List do Efezjan
będący swego rodzaju listem obiegowym Pawła.

103

Praktyką wczesnego Kościoła było odczytywanie listów Pawła na głos w

czasie ogólnych zgromadzeń.

104

Archippos. W Flm 2 Paweł określa go swoim współbojownikiem.

105

Paweł zwykle dyktował swoje listy (Rz 16,22) umieszczając na końcu

kilka napisanych własną ręką słów (1 Kor 16,21; Gal 6,11; 2 Tm 3,17;
Flm 19). Jego podpis stanowił gwarancję autentyczności listu.

106

Zob.: Hbr 13,3.