112 Â

WIAT

N

AUKI

Styczeƒ 2000

Kenneth H. Burrell

American Dental Association

S

taro˝ytni Grecy i Rzymianie stosowali do czyszczenia z´bów
rozmaite materia∏y, m.in. pumeks, zmielone koÊci, muszle
ostryg i skorupki jaj w po∏àczeniu z mirrà oraz innymi sub-

stancjami o dzia∏aniu Êciàgajàcym. Dzisiejsza pasta do z´bów – mi-
mo odÊwie˝ajàcych oddech aromatów i sk∏adników zwalczajàcych
próchnic´ – spe∏nia te same funkcje co jej staro˝ytne prototypy.
Zawiera jednak detergenty u∏atwiajàce czyszczenie oraz Êrod-
ki farmakologiczne, które pomagajà w zachowaniu zdro-
wych z´bów i dziàse∏.

PASTA DO Z¢BÓW

NAUKA W ZAPRZ¢GU

SUBSTANCJE ÂCIERNE

pozostajà g∏ównymi

sk∏adnikami past do z´bów. Prawie ka˝da
nowoczesna pasta zawiera ∏agodnie Êciera-
jàce drobiny uwodnionej krzemionki o Êred-
nicy 4-12

mm. W jej sk∏ad wchodzà te˝ in-

ne substancje, takie jak w´glan wapnia,
wodorofosforan wapnia lub wodorotlenek
glinu. Najwa˝niejsze sà ich w∏aÊciwoÊci
Êcierne, bo pasta musi skutecznie usu-
waç przebarwienia i kamieƒ naz´bny, nie
niszczàc przy tym szkliwa.

DETERGENTY

(z regu∏y jest to sulfonian

sodu dodecylu) pe∏nià rol´ Êrodków piano-
twórczych. Rozluêniajà przyleganie resz-
tek pokarmu i innych zanieczyszczeƒ oraz
u∏atwiajà ruch Êrodka Êciernego po po-
wierzchni z´bów i dziàse∏.

ÂRODKI TERAPEUTYCZNE

, takie jak fluorki, chro-

nià z´by i mi´kkie tkanki jamy ustnej. Amerykaƒskie
pasty z regu∏y zawierajà trzy zwiàzki fluoru: fluorek so-
du, fluorofosforan sodu i fluorek cyny (II) – ich zadaniem
jest walka z próchnicà. Bakterie obecne w jamie ustnej wy-
twarzajà kwasy, które rozpuszczajà szkliwo z´bowe. Fluorki po-
magajà w odwróceniu tego procesu (zwanego demineralizacjà). Âli-
na jest êród∏em wapnia i fosforanów, które wraz z fluorkami
odbudowujà mineralnà struktur´ szkliwa (1, 2).

JON

FOSFORANOWY

JON
HYDROKSYLOWY

JON

WAPNIOWY

FLUOR

KRYSZTA¸ APATYTU HYDROKSYLOWEGO

KRYSZTA¸ APATYTU FLUOROWEGO

KWASY

FLUORKI

Kwasy wytwarzane przez
bakterie jamy ustnej
rozpuszczajà kryszta∏y
apatytu hydroksylowego
w szkliwie z´bowym, uwalniajàc
jony wapniowe i fosforanowe.

W obecnoÊci fluorków i Êliny
uwolnione jony wapniowe
i fosforanowe tworzà apatyt
fluorowy; odbudowane
w ten sposób szkliwo
jest odporne na dalszy
atak kwasów.

SUBSTANCJA

ÂCIERNA

RESZTKI

JEDZENIA

DETERGENT

UBYTEK

W Z¢BIE

2

1

GEORGE RETSECK; ramka BRYAN CHRISTIE