Tablica chronologiczna

niektórych ważnych

wydarzeń

U w a g a : w e r s a l i k a m i w p i s a n o n a z w i s k a p i e r w s z y c h d w u d z i e s t u o s ó b p r z e d s t a w i o n y c h w tej k s i ą ż c e

p.n.e.

3500 -

Powstanie pisma w Sumerze

3000 -

Menes dokonuje zjednoczenia Egiptu

Bliski Wschód: początek epoki brązu

2500 -

Budowa wielkiej piramidy Cheopsa

Sargon z Akadu podbija Sumer

2000

Pierwszy alfabet (pierwotni mieszkańcy Kanaanu?)

1500 -

1000 -

Kodeks Hammurabiego

600 -

Chiny: początek epoki żelaza

Zaratustra

Babilończycy zdobywają Judeę,

burzą świątynię Salomona

Mahawira

Izajasz

Homer

Wyjście z Egiptu: M O J Ż E S Z

Wojna trojańska

Rządy króla Dawida w Jerozolimie

Amenhotep IV Echnaton

Bliski Wschód: rozpowszechnienie

stosowania żelaza

500 —

400 —

300 —

200 —

Demokryt

Laozi

Mengzi

100 —

p.n.e.

n.e.

100 —

200 —

300 —

Rzym podbija Grecję

Juliusz Cezar podbija Galię

AUGUST, pierwszy cesarz rzymski

Pisma i nauki SW. PAWŁA

Mani naucza w Mezopotamii, Persja

Koniec dynastii Han w Chinach

Konstantyn Wielki, pierwszy chrześcijański cesarz rzymski

CAI LUN - wynalazek papieru

Szczyt potęgi Rzymu

Galen

Ptolemeusz

Ukrzyżowanie JEZUSA

BUDDA

Cyrus Wielki zdobywa Babilonię

KONFUCJUSZ

Bitwa pod Maratonem; przewaga

ciężkozbrojnej piechoty

Sofokles

Perykles

Herodot

Hipokrates

Platon

Śmierć Sokratesa

ARYSTOTELES

Aleksander Wielki

EUKLIDES

Arystarch z Samos

Archimedes

Asioka

SHI HUANGDI jednoczy Chiny

Liu Bang zakłada dynastię Han

Rzym pokonuje Kartaginę w II wojnie punickiej

Kawaleria G o t ó w (uprząż z siodłami i strzemionami) zwycięża piechotę rzymską

w bitwie pod Adrianopolem

Upadek Rzymu

Św. Augustyn

Podbój Anglii przez Anglów i Sasów

Koniec zachodniego cesarstwa rzymskiego

Kodeks Justyniana

Sui Wen Di ponownie jednoczy Chiny

M A H O M E T wprowadza islam

Umar Ibn al-Chattab, drugi kalif; Arabowie podbijają Egipt, Persję i Irak

Początki druku blokowego w Chinach

Muzułmanie podbijają Hiszpanię

Porażka Arabów we Francji

w bitwie pod Tours

Szczyt rozkwitu dynastii Tang w Chinach

Koronacja Karola Wielkiego w Rzymie

Harun ar-Raszid

Szczyt potęgi kalifatu bagdadzkiego; Mamun Wielki

Największe nasilenie wypraw wikingów do Europy

Początek państwa wikingów w Normandii

Leif Ericson

1000 -

1100 -

Wilhelm Zdobywca zwycięża w bitwie pod Hasting

i podbija Anglię

Papież Urban II; początek wypraw krzyżowych

Upowszechnienie stosowania kuszy w działaniach wojennych

Papież Innocenty III, szczyt władzy papieskiej

Czyngis-chan

Magna Carta

Św. Tomasz z Akwinu

szczyt potęgi Mongołów; Kubilaj-chan

Mongołowie podbijają Chiny;

Mongołowie podbijają Rus

900 -

800 -

700 -

600 -

500 -

400 -

1200 -

1300 -

1400 -

1450 -

1475 -

1500 -

1525 -

1550 -

1575 -

1600 -

GALILEUSZ

Kepler

Wynalazek teleskopu

Edward de Vere ( William Szekspir)

Zwycięstwo marynarki angielskiej nad hiszpańską Armadą

Początek stosowania broni palnej

w działaniach wojennych

Początek panowania Elżbiety I w Anglii

KOPERNIK

Kalwin

Henryk VIII

Magellan

Pizarro podbija Peru

Cortés podbija Meksyk

Machiavelli

Michał Anioł

Początek reformacji; Luter

Vasco da Gama odkrywa drogę do Indii

Leonardo da Vinci

KOLUMB odkrywa Amerykę

Ruś przestaje

podlegać Mongołom

Ferdynand i Izabela jednoczą Hiszpanię

początek działania inkwizycji hiszpańskiej

G U T E N B E R G wprowadza druk

czcionką ruchomą

Prymitywna broń palna

Henryk Żeglarz

Joanna d'Arc

Timur pustoszy Indie i Persję

Upadek obronnego znaczenia zamków w wyniku

wprowadzenia dział oblężniczych

Turcy zdobywają Konstantynopol

(koniec cesarstwa bizantyjskiego)

Dżuma pustoszy Europę

M a r c o Polo

Upowszechnienie armat w Europie

Początek okresu odrodzenia we Włoszech

Dante

Angielscy łucznicy rozgramiają fran­

cuskich rycerzy w bitwie pod Crecy

1625 -

1650 -

1675 -

1700 -

1725 -

1750 -

1770 -

1780 -

1790 -

Jenner

Malthus

Mozart

Początek rewolucji francuskiej

Coulomb odkrywa prawo elektrostatyki

L A V O I S I E R

Uchwalenie Konstytucji USA

Jerzy Waszyngton

Immanuel Kant

Smith pisze Bogactwo narodów

Jefferson pisze Deklarację Niepodległości

James Watt buduje ulepszoną maszynę parową

Początek rewolucji przemysłowej (w Angin)

Leonhard Euler

Benjamin Franklin

Rousseau

Monteskiusz

Jan Sebastian Bach

Wolter pisze Listy o Anglikach;

początek francuskiego oświecenia

Pierwsze modele silnika parowego

ISAAC N E W T O N pisze Principia

„Wspaniała Rewolucja" w Anglii

J o h n Locke

Piotr Wielki

Leeuwenhoek odkrywa bakterie

Wojna domowa w Anglii; Oliver Cromwell

Rembrandt

Kartezjusz

Budowa Tadż Mahal

Japonia zrywa kontakty z Zachodem

Harvey odkrywa krążenie krwi

Niemcy zdewastowane przez wojnę trzydziestoletnią

„Pielgrzymi" (purytanie) zawijają do Plymouth Rock

(Ameryka Płn.)

Francis Bacon

1800 -

1810 -

Volta buduje pierwszą baterie elektryczną

Anglia wydaje zakaz handlu niewolnikami

John Dalton

1830 -

1840 -

Wynalazek telegrafu

1850 -

1860 -

Lenoir - dwusuwowy silnik

spalinowy

DARWIN wydaje

O pochodzeniu gatunków

1870 -

1880 -

1890 -

James Clerk Maxwell

Początek ery Meiji w Japonii

Gatling - wynalazek broni maszynowej

Mendel

Wojna domowa w Ameryce; Lincoln

Karol Marks

Lister

Szczyt potęgi imperium

brytyjskiego

Pierwsze samochody wprowadzone

na rynek (Daimler, Benz)

Napoleon Bonaparte

1820 -

Bitwa pod Waterloo

David Ricardo

Anglicy opanowują Indie

Beethoven

Bolívar wygrywa bitwę

pod Boyaca

Kolej żelazna nabiera znaczenia

Faraday odkrywa indukcję elektromagnetyczną

Daguerre - wynalazek fotografii

Morton wprowadza znieczulenie

w chirurgii

PASTEUR

Bell - wynalazek telefonu

Otto - wynalazek czterosuwowego

silnika spalinowego

Edison wprowadza oświetlenie elektryczne

Wynalazek filmu (kino)

Röntgen odkrywa promienie X

1900 -

1910 -

1920 -

1940 -

1950 -

1960 -

1970 -

1980 -

1990 -

Marconi - wynalazek radia

Becquerel odkrywa promieniotwórczość

Max Planck

Zygmunt Freud

Bracia Wright budują samolot

EINSTEIN formułuje szczególną teorię względności

Henry F o r d wprowadza „model T"

Rutherford odkrywa jądro atomowe

I wojna światowa: okopy, broń gazowa, czołgi

Rewolucja w Rosji; Lenin

Mechanika kwantowa: de Broglie, Heisenberg, Schrödinger

Fleming odkrywa penicylinę

Picasso

Franklin D. Roosevelt

Stalin

Hitler

II wojna światowa

Keynes

Pierwszy komputer uniwersalny

Fermi buduje pierwszy reaktor atomowy

Bomba atomowa

Wynalazek tranzystora (Shockley i in.)

Telewizja nabiera znaczenia

M a o Zedong

Wynalazek bomby wodorowej

Crick i Watson wyjaśniają budowę D N A

Masery

Lasery

John F. Kennedy doprowadza do zatwierdzenia programu „Apollo"

Pincus wytwarza pigułkę antykoncepcyjną

Lądowanie na Księżycu („Apollo 11")

Wojna w Wietnamie

Wszczepienie sztucznych genów w komórkę bakterii

Gorbaczow

Koniec radzieckiego imperium w Europie Wschodniej;

Z S R R odstępuje od komunizmu; rozpad ZSRR

Koniec

zimnej wojny