Projekty AVT
Nietypowe
N
i
e
t
y
p
o
w
e
Nietypowe
N
i
e
t
y
p
o
w
e
zdalne
z
d
a
l
n
e
zdalne
z
d
a
l
n
e
sterowanie
s
t
e
r
o
w
a
n
i
e
sterowanie
s
t
e
r
o
w
a
n
i
e
Przed kilkoma miesiącami na ła- W tym wypadku prostota i koszty nie były w odbiorniku można zastosować zasilacz
mach EdW pojawiła się propozy- jednak sprawą najważniejszą. Chodziło beztransformatorowy.
cja zaprezentowania artykułów przede wszystkim o to, by układ był nietypo- Elementem wykonawczym odbiornika
pokazujących  od kuchni proces wy i żeby Czytelnicy mogli się możliwie du- powinien być przekaz
nik - np. typ RM81 za-
tworzenia projektów. Niniejszy żo nauczyć. Bardzo prosty, klasyczny układ pewnia pracę przy obciążeniach do 16A, co
materiał jest spełnieniem życzeń nie dałby takiej możliwości. Poza tym przed- daje obciążenie o mocy ponad 3kW. Dodat-
wielu Czytelników, którzy zdecy- stawiono proces tworzenia projektu  na pie- kowo można przewidzieć możliwość zasto-
dowanie poparli taki pomysł. chotę , z użyciem długopisu i kartki papieru, sowania triaka. Przekaz
nik teoretycznie jest
bez użycia programów do rysowania sche- bardziej zawodny od triaka (ze względu na
Wszelkie układy zdalnego sterowania cie- matów czy symulacji powstałych układów. wypalanie styków), jednak w praktyce przy
szą się niesłabnącym zainteresowaniem Czy- Tak zresztą wygląda on u zdecydowanej prądach obciążenia znacznie mniejszych od
telników EdW. Oprócz torów radiowych bar- większości współczesnych hobbystów - kon- znamionowego okazuje się bardziej nieza-
dzo popularne są systemy sterowania za po- struktorów. Dlatego też większość rysunków wodny i uniwersalny, bo oprócz odporności
mocą podczerwieni. W EdW 9/96 zaprezen- to odręczne szkice, a nie wydruki z progra- na przepięcia, zdarzające się w sieci, bez kło-
towano układ odbiornika zdalnego sterowa- mów komputerowych. potów może współpracować także z obciąże-
nia, współpracującego z typowym pilotem niem indukcyjnym (np. transformatory do
RC-5. Układ (i zestaw AVT-2118) cieszył się Rozważania wstępne lamp halogenowych).
popularnością, niemniej jednak okazało się, Postawionym celem jest stworzenie systemu, W łączu podczerwieni można zastosować
iż dla wielu chętnych barierą okazała się ce- umożliwiającego sterowanie kilkoma urzą- dowolne rodzaje modulacji, jednak ze wzglę-
na zestawu. Wynika ona przede wszystkim dzeniami za pomocą jednego pilota. Przykła- du na wielkie zalety, warto wykorzystać
z obecności kosztownego scalonego dekode- dowo Autor artykułu ma w domu następują- w odbiorniku scalony odbiornik podczerwie-
ra SAA3048. cą sytuację: w pokoju gościnnym oprócz kla- ni typu TFMS5XX0 lub SFH506. Ponieważ
Powstał więc pomysł skonstruowania sycznego żyrandola żona umieściła cztery najbardziej popularne są odbiorniki na
możliwie prostego systemu zdalnego stero- gustowne lampki. Lampki rzeczywiście po- 36kHz, należy zdecydować się na taką wła-
wania za pomocą podczerwieni, który byłby magają wytworzyć przyjemny nastrój, jed- śnie częstotliwość impulsów nośnych. Zasto-
tańszy, a nie mniej funkcjonalny. Proces po- nak wieczorem trzeba je gasić za pomocą sowanie mniej popularnych wersji, na 30, 33
wstawania takiego projektu, począwszy od wyłączników umieszczonych na kablach do- czy 40kHz miałoby spore zalety, ale wielu
określenia założeń, przez projektowanie łączonych do czterech różnych gniazdek. Czytelników mieszkających w mniejszych
schematu, uruchamianie prototypu, usuwanie Przydałby się prosty system czterech zdalnie miejscowościach praktycznie nie miałoby
błędów, aż do osiągnięcia wersji finalnej sterowanych wyłączników, pozwalający włą- szans na zbudowanie takiego systemu z ele-
można prześledzić w niniejszym dwuczę- czać i wyłączać dowolne lampki. Praktyka mentów kupionych w sklepie. Dlatego nale-
ściowym artykule. Nie ulega wątpliwości, że pokazuje, że jeszcze lepiej byłoby zapalać ży zdecydować się na popularną wersję na
publikacja jest jedyna w swoim rodzaju - każdą z lampek oddzielnie, ale gasić wszyst- 36kHz.
konstruktor zdradza tajemnice swej kuchni, kie na raz, wykorzystując ten sam rozkaz. Ze względu na cenę układu scalonego de-
pokazuje wszystkie etapy tworzenia projek- Tym samym opracowywany system musi kodera SAA3048 należy zrezygnować z wy-
tu, w tym szczegółowo etap uruchamiania być wielokanałowy, minimum 4-kanałowy. korzystania kodu RC-5 i typowego fabrycz-
prototypu i usuwania błędów. Na marginesie Jeden nadajnik mógłby współpracować z do- nego pilota. Trzeba opracować zupełnie inny
trzeba dodać, że postawione zadanie można wolną liczbą odbiorników. Jeden odbiornik system kodowania, gdzie odbiorniki nie będą
zrealizować innymi sposobami, a opisany sy- ma sterować pracą jednego urządzenia na za- reagować na sygnały typowych pilotów tele-
stem wcale nie jest najprostszy z możliwych. sadzie załącz/wyłącz. Za względu na koszty, wizyjnych. Oprócz odbiornika(-ów) należy
Elektronika dla Wszystkich
15
Projekty AVT
więc opracować także nadajnik (pilot). Oba zastosować jakiś licznik programowany. Na-
układy muszą być zbudowane z typowych, Projektowanie ciśnięcie dowolnego klawisza powinno wpi-
tanich i łatwo dostępnych elementów. systemu sać do licznika stosowną liczbę, a następnie
W pilocie pracować będzie podczerwona Na początek należy zdecydować się na sposób licznik powinien zliczyć tę liczbę, wytwarza-
dioda LED (IRED). W celu zwiększenia za- kodowania rozkazów. Możliwości jest wiele. jąc odpowiednią ilość impulsów. Na rynku
sięgu (choć ze względu na ogromną czułość Przyjęty sposób powinien być możliwie pro- dostępne są różne czterobitowe liczniki
układu TFMS wcale nie jest to konieczne), sty. Niemniej w każdym przypadku odbiornik dwójkowe, które bez problemu umożliwią
warto sterować tę diodę impulsami prądu powinien być niewrażliwy na sygnały typo- zrealizowanie systemu mającego 15 rozka-
o dużej wartości, np. 1A. Aby z kolei unieza- wych pilotów TV. Najłatwiej to uzyskać, sto- zów. Piętnastu, a nie szesnastu ze względu na
leżnić się od wahań napięcia baterii, warto sując przebiegi czasowe zdecydowanie różne stan spoczynkowy, czyli liczbę zero.
zastosować z
ródło prądowe o takiej wydaj- od przebiegów pilotów TV. Rysunek 2 poka- Od razu należy zastanowić się, co ma się
ności. Już na etapie wstępnych rozważań na- zuje strukturę rozkazu w najpopularniejszym dziać przy długotrwałym naciskaniu przyci-
leży określić typ baterii zasilającej nadajnik kodzie RC-5. Jak wiadomo, są to paczki im- sku. Czy sygnał ma być wysłany tylko jeden
oraz zdecydować, jaka będzie obudowa. Do pulsów 36kHz. Jeden rozkaz to sekwencja raz, czy ma się powtarzać w jakichś odstę-
wyboru jest wiele możliwości. Napięcie mo- składająca się z kilkunastu paczek impulsów pach czasu. Ze względu na niezawodność sy-
że zawierać się w granicach 3...9V. Można Jedna sekwencja
wykorzystać obudowę od fabrycznego pilota trwa około 25ms,
i wtedy zasilaniem byłyby dwie baterie R6 a sekwencje powta-
(AA) lub raczej mniejsze R03 (AAA). W ta- rzane są co około
kim wypadku trudne byłoby jednak zapew- 100ms. Jeśli projek-
nienie dostępu do jednego typu (obudowy) towany system ma
pilota wszystkim Czytelnikom EdW, chcą- być odporny na sy-
cym zbudować taki układ. Ponadto we wnę- gnały pilotów, nale-
trzu typowych pilotów zazwyczaj jest bardzo ży zastosować se-
mało miejsca, a nietypowy układ nadajnika kwencje czasowe
może zawierać sporo elementów. zdecydowanie róż-
Można rozważyć wykorzystanie maleńkiej niące się od tych
obudowy typu breloczek, stosowanej po- z rysunku 2.
wszechnie w pilotach do alarmów samochodo- Jakie to mają być sekwencje? Rys. 3 Generalna zasada kodowania
wych. Tu również na przeszkodzie stoi mała Spośród wielu możliwości wybrano bar-
ilość miejsca wewnątrz. dzo przejrzysty sposób: numer rozkazu bę-
Pozostaje wykorzystanie jakiejś łatwo do- stemu należy raczej powtarzać
stępnej,  o numer większej obudowy plasti- rozkazy. Nawet gdyby jeden z ja-
kowej, np. KM-26 albo KM-33. Gwarantują kichś względów nie dotarł do
one wystarczająco dużo miejsca, a dodatkowo odbiornika, następne spełnią swe
mają miejsce na baterię typu 6F22. Wykorzy- zadanie.
stajmy mniejszą z nich, czyli KM-26. Tu pojawia się następny pro-
Tym sposobem o napięciu zasilania zade- blem. Jak zbudowany będzie
cydowała obudowa. Napięcie 9V umożliwia odbiornik? Czy będzie zawierał
zastosowanie w nadajniku MOSFET-a do przerzutnik T, który zmienia stan
sterowania pracą diod nadawczych IRED. po każdym odebranym impulsie?
Przy napięciu zasilania 3V (i prądach ok. 1A) Jak widać, wysyłanie kolejnych
konieczne byłoby zastosowanie tranzystora impulsów przy długotrwałym na-
bipolarnego mocy. ciskaniu klawisza praktycznie
Takie wstępne rozważania umożliwiają uniemożliwia zastosowanie prze-
narysowanie wstępnego schematu blokowe- rzutnika T. Problem ten dotyczy
go - patrz rysunek 1. Schemat ten będzie po- wszystkich podobnych systemów
mocą podczas dalszych, szczegółowych roz- Rys. 2 Struktura rozkazu w kodzie RC-5 zdalnego sterowania. Na marginesie można
ważań projektowych. wspomnieć, że we wspomnianym scalonym
dekoderze SAA3048 dostępny jest na jednej
dzie kodowany liczbą nadawanych impul- z nóżek specjalny sygnał, informujący czy
sów. Ogólną zasadę ilustruje rysunek 3. Na- jest to pierwszy sygnał, czy kolejne, związa-
Rys. 1 Wstępny schemat blokowy tomiast rysunek 4 ne z długim naciskaniem klawisza.
pokazuje uproszczo- W naszym systemie z powtarzaniem roz-
ny schemat kodera kazów należy więc zastosować w odbiorniku
i dekodera. W kode- przerzutnik RS. Jeden rozkaz go ustawi (np.
rze potrzebny jest włączy lampę), a inny rozkaz wyłączy. Przy
układ, który po naci- dostępnej liczbie różnych rozkazów (15) nie
śnięciu jednego będzie to żadnym utrudnieniem. Zresztą 15
z przycisków wyge- rozkazów to naprawdę dużo - w naszym sy-
neruje stosowną stemie możemy ją śmiało zmniejszyć np. do
liczbę impulsów, 10 czy 9.
a następnie powróci Przed ustaleniem szczegółów układowych
do stanu spoczynko- należy zaplanować i przeanalizować wszyst-
wego. Należy więc kie niezbędne przebiegi czasowe i ustalić ich
Elektronika dla Wszystkich
16
Projekty AVT
długość. Przede wszystkim ze względu na nien je zliczyć. Jeśli natomiast będą to impul-
oszczędność prądu (niewielka pojemność ba- sy z pilota, pojawiające się w mniejszych od- Projektowanie układów
terii nadajnika) należy pracować z możliwie stępach (por. rys 2b), licznik powinien zostać W nadajniku koniecznie trzeba zastosować
krótkimi sygnałami. Tu ograniczeniem jest wyzerowany. W odbiorniku musi pojawić się stabilny generator częstotliwości nośnej
odbiornik TFMS5360. Aby prawidłowo za- obwód zerowania, uniemożliwiający pracę 36kHz. Związane to jest z selektywnością
reagował, długość  paczki impulsów 36kHz licznika, gdy nadchodzące impulsy są zbyt scalonego odbiornika TFMS. Już odchyłka
nie może być mniejsza niż 0,4ms (zob. EdW blisko siebie. Ustalmy minimalny czas po- częstotliwości nośnej o około 7% powoduje
1/98 str. 13 rys. 3). Ustalmy więc w naszym wtarzania impulsów w rozkazie równy 4ms. spadek czułości odbiornika o 50% - zob.
systemie długość  paczki impulsów równą Będzie to czas t . EdW 1/98 str. 12 rys. 1a. Aby zapewnić na-
4
0,6ms. Na rysunkach 3 i 5 jest to czas t1. leżytą stabilność często-
Mamy już pierwszy punkt zaczepienia. tliwości nośnej w funkcji
Idziemy dalej. Ze względu na odporność na temperatury i napięcia
sygnały pilotów TV należy w projektowa- zasilania, zastosowano
nym systemie zastosować obwód zerowa- znany układ CMOS
nia, który będzie zerował dekoder odbiorni- 4047. Do odliczania im-
ka, jeśli następny impuls danego rozkazu pulsów zastosowano uni-
pojawi się w czasie krótszym niż 3...4ms - wersalny licznik CMOS
porównaj rysunek 2. To jest bardzo ważne 4029. Do wytwarzania
wymaganie. Po chwili zastanowienia należy impulsów o okresie po-
więc w projektowanym systemie ustalić wtarzania 10ms dla licz-
czas powtarzania kolejnych impulsów nika również wykorzy-
w obrębie rozkazu. Jeśli układ nie może re- stano stabilną kostkę
agować na impulsy pojawiające się 4047, choć w zasadzie
z opóz
nieniem krótszym niż 3...4ms, okres w tym wypadku stabil-
powtarzania prawidłowych impulsów w bu- ność nie jest najważniej-
dowanym systemie musi być znacznie więk- sza. Po kilku przymiar-
szy (częstotliwość mniejsza). Dajmy duży kach powstał wstępny
margines i ustalmy czas powtarzania równy schemat nadajnika poka-
10ms, co daje częstotliwość 100Hz (na ry- zany na rysunku 6.
sunkach 3 i 5 jest to czas t ). Głównym zadaniem było
2
Ustaliliśmy, że przy długim wciśnięciu zaprojektowanie logiki
klawisza rozkazy, składające się z 1...10 pa- sterującej, by ostatecznie
czek impulsów, będą powtarzane. Co ile? uzyskać na wyjściu
Tu należy zacząć niejako od końca. Przy nadajnika założone prze-
częstym powtarzaniu średni pobór prądu bę- biegi z rysunku 5. Na
dzie znaczny. W przypadku baterii 6F22 ten pewno naciśniecie klawi-
średni pobór prądu nie powinien przekraczać sza powinno wpisać do
20mA. Policzmy więc minimalny czas po- licznika liczbę dwójkową
wtarzania rozkazów. Wcześniej ograniczyli- odpowiadającą temu kla-
śmy liczbę rozkazów do 10 lub 9. Tym sa- wiszowi i uruchomić cykl
mym najdłuższy rozkaz będzie się składał odliczania. Przy ciągłym
z 10 paczek impulsów o częstotliwości naciskaniu układ powi-
36kHz, wypełnieniu 50% i czasie trwania Rys. 4 Zasada działania kodera i dekodera nien generować kolejne
każdej paczki równym 0,6ms. Czas świece- rozkazy w odstępie
nia diod nadawczych przy najdłuższym roz- Jak wskazują rysunki 3 i 4, dekoder 150ms. Po dalszych przymiarkach, oblicze-
kazie wyniesie więc: odbiornika powinien mieć też drugi obwód niach, sprawdzaniach w katalogu powstał
tmax = 10 impulsów x 0,6ms x 50% zerowania. Trzeba zapewnić wyzerowanie kompletny schemat nadajnika, pokazany na
co daje 3ms. Ustaliliśmy, że prąd diody w im- licznika dekodera po zakończeniu każdego rysunku 7.
pulsie będzie wynosił około 1A, a średni prąd rozkazu, a przed nadejściem następnego. Obwód wyjściowy z tranzystorami T1,
z baterii 20mA. Prąd 20mA płynąc w szuka- Czas ten na pewno musi być większy niż T2 to sterowane z
ródło prądowe. Stan wyso-
nym czasie T ma przenieść taki sam ładunek, 10ms (t ) i mniejszy niż 150ms (t ). Nie za- ki na nóżce 10 U4 otwiera tranzystor T2.
2 3
jak prąd 1A płynący w czasie 3ms. Zapisuje- szkodzi też, gdy będzie mniejszy niż Gdy spadek napięcia na rezystorach R14,
my to: 100ms - tyle wynosi odstęp w sygnałach R15 przekroczy 0,5V, zaczyna się otwierać
T x 20mA = 3ms x 1000mA pilotów TV - porównaj rys. 2. My możemy tranzystor T1, który zmniejsza napięcie na
przekształcamy: dać spory margines i ustalić czas zerowa- bramce T2, utrzymując stałą wartość prądu
T = (3ms x 1000mA) / 20mA = 150ms nia równy na przykład 60ms. Będzie to płynącego przez diody nadawcze D2, D3
Określiliśmy minimalny czas powtarzania czas t . (około 1A, może nieco więcej). Ponieważ
5
rozkazów. Na rysunku 5 jest to czas t . Rysunek 5 pokazuje ostateczne zależ- przez diody i tranzystor MOSFET będą prze-
3
Oczywiście czas ten może być dłuższy niż ności i przebiegi czasowe w przypadku pływać impulsy prądowe o dużym natężeniu
150ms, wtedy średni pobór prądu będzie je- ciągłego powtarzania rozkazu składające- (ok. 1A), konieczne jest zastosowanie jedne-
szcze mniejszy. go się z trzech impulsów. Po definityw- go lub lepiej dwóch kondensatorów, które
W stanie spoczynku odbiornik musi być nym ustaleniu wszystkich głównych zało- będą wtedy stanowić z
ródło zasilania. Trze-
gotowy na przyjęcie i zliczenie serii impul- żeń pora przejść do rysowania schematów ba bowiem pamiętać, że zwykła bateria 6F22
sów. Jeśli to będą  nasze impulsy, o czasie ideowych. ma wydajność prądową rzędu co najwyżej
powtarzania równym 10ms (t ), licznik powi- kilkudziesięciu mA. Oddzielny obwód R16
2
Elektronika dla Wszystkich
17
Projekty AVT
C10 filtruje zasilanie dla układów cyfro-
wych.
Sygnał dla sterowanego z
ródła prądowego
z tranzystorem T2 jest brany nie z wyjścia
oscylatora U4 (nóżka 13), tylko z wyjścia dziel-
nika przez 2 (nóżka 10), dlatego sam oscylator
pracuje z podwójną częstotliwością (72kHz).
Wartości elementów RC należy dobrać tak, by
1 / 72kHz = 2,20 (R12+PR1) C7
W tym wypadku zastosowanie potencjo-
metru jest wręcz konieczne, bowiem często-
tliwość wyjściowa powinna wynosić dokła-
dnie 36kHz.
Układ U4 generuje symetryczną falę
prostokątną o częstotliwości 36kHz jedynie
w czasie, gdy na nóżce 5 występuje stan
wysoki. Elementy R11 C6 ustalają czas
trwania paczki impulsów na około 0,6ms
(t ). Kostka U4 jest więc na krótko urucha-
1
miana tylko wtedy, gdy pracuje generator Rys. 6 Wstępny schemat nadajnika
z kostką U3. Elementy R10, C5 ustalają
okres przebiegu na wyjściu kostki U3 na
około 10ms (t ). W stanie spoczynku układ 2. wpisanie po ok. 5ms (R5C1) tej liczby dłuższej analizie i kilku cyklach odchudzania
2
U3 nie pracuje - na jego nóżce 5 jest stan do licznika sygnałem na jego wejściu PE schemat części odbiorczej przybrał ostatecz-
niski. Tak samo układ U4. Dopiero naci- (nóżka 1 U1), nie kształt jak na rysunku 9.
śnięcie dowolnego klawisza S1...S9 ma 3. ustawienie po ok. 10ms (R6C2) prze- Układ jest zasilany bezpośrednio z sieci
spowodować: rzutnika RS zbudowanego z bramek U2B, za pomocą typowego układu. Kondensatory
1. natychmiastowe pojawienie się na wej- U2C i jednocześnie C10, C11 ograniczają prąd. Rezystor R10 za-
ściach programujących licznika U1 liczby 4. podanie na nóżkę 5 U3 stanu wysokie- bezpiecza przed udarami prądowymi, nato-
dwójkowej zaprogramowanej za pomocą ma- go umożliwiającego pracę generatora 100Hz miast R11, R12 rozładowują kondensatory
trycy diod D4...D39, oraz po odłączeniu od sieci.
5. zablokowanie pracy klawiatury przez Część cyfrowa jest zasilana napięciem ok.
zmianę stanu drugiego wyjścia przerzutnika 5V występującym na diodzie Zenera D5. Na-
RS (nóżki 10, 6), co będzie tomiast 24-woltowy przekaz
nik jest zasilany
oznaczało koniec impulsu sumą napięć z diod D4, D5. Przekaz
nik
wpisującego na wejściu PE RM81 24V ma prąd działania przy napięciu
licznika (n. 1 U1) oraz po- nominalnym około 25mA. Ze względu na hi-
wrót do stanu wysokiego na sterezę przekaz
nika, z powodzeniem można
nóżce 5 U2B. zastosować zasilacz o mniejszej wydajności
Po wygenerowaniu przez prądowej. Gdy przekaz
nik będzie wyłączony,
U3 N impulsów (N x 10ms) pobór prądu będzie znikomy i napięcie na
na wyjściu CO kostki U1 kondensatorze C9 wyniesie około 38V. A
adu-
(nóżka 7) ma się pojawić nek zgromadzony w tym kondensatorze z po-
stan niski, który przez diodę wodzeniem wystarczy do zadziałania przeka-
D1 szybko rozładuje kon- z
nika. Po zadziałaniu napięcie na przekaz
niku
densator C4 i przez bramkę spadnie poniżej 24V, ale i tak z powodzeniem
U2D spowoduje wyzerowa- wystarczy do utrzymania go w stanie czyn-
nie przerzutnika U2B, U2C. nym. Układ będzie działał poprawnie, byle
Jeśli klawisz będzie nadal tylko napięcie zasilania części cyfrowej za-
naciskany, układ powinien nadto nie spadło. W wersji podstawowej,
wygenerować następną se- gdzie stosowany będzie przekaz
nik, należy
kwencję impulsów za około przypuszczać, iż wystarczy zastosować tylko
150ms, a jeśli nie - powrócić jeden z kondensatorów C10, C11 o pojemno-
do stanu spoczynkowego. ści 220nF lub 330nF (na napięcie 400V lub
Tyle o nadajniku. Ponie- 630V). Podobnie w wersji z triakiem i opto-
waż jeden nadajnik zazwy- triakiem. W tej drugiej wersji prawdopodob-
czaj będzie współpracował nie także wystarczy kondensator o pojemności
z kilkoma odbiornikami, 330nF, ale gdyby wymagany prąd optotriaka
ważne jest, by odbiorniki był duży, należy zwiększyć tę pojemność.
były jak najprostsze i jak Po odebraniu pierwszej paczki impulsów,
najtańsze. W części odbior- na wyjściu 3 układu TFMS5360 pojawi się
czej zastosowano więc po- ujemny impuls o czasie trwania około 0,6ms.
pularny licznik CMOS 4017 Powinien on spowodować przede wszystkim
Rys. 5 Zależności czasowe oraz przerzutnik RS, jak po- obniżenie się napięcia na kondensatorze C5
kazano na rysunku 8. Po (ładowanie C5 przez D3 i R4), a tym samym
Elektronika dla Wszystkich
18
Projekty AVT
około 60ms, na wejściu zerującym pojawi się
napięcie odpowiadające stanowi wysokiemu.
Tym samym po ok. 60ms od zakończenia
nadawania rozkazu licznik zostanie wyzero-
wany. Wcześniej, po 30ms ewentualnie
zmieni się stan przerzutnika RS.
Bramki U1A i U1B pracują w obwodzie
zerującym licznik w przypadku odebrania sy-
gnałów z fabrycznego pilota telewizyjnego.
Impulsy odebrane z wyjścia U3 są opóz
niane
o około 0,2ms w obwodzie R2C2 i po od-
wróceniu przez negator U1A wytwarzają na
nóżce 5 bramki U1B ujemne impulsy o cza-
sie trwania t wynoszącym około 4ms. Jeśli
4
kolejny odebrany impuls pojawia się po cza-
sie dłuższym niż te 4ms, na wyjściu bramki
U1B nic się nie zmieni - utrzyma się tam na
stałe stan niski. Jeśli natomiast kolejny im-
puls przyjdzie przed upływem czasu 3...4ms,
na wyjściu bramki U1B pojawi się impuls
dodatni o czasie trwania około 0,2ms. Impuls
Rys. 7 Ostateczny schemat nadajnika Rys. 9 Ostateczny schemat odbiornika
zdjęcie stanu wysokiego z wejścia zerujące-
go RST (n. 15 U2), co umożliwi pracę licz-
nika U2. Odebrane impulsy (0,6ms) z wyj-
ścia odbiornika U3 przechodzą na wejście
EN (n. 13 U2) i zostaną zliczone. Każdy ko-
lejny impuls, pojawiający się co 10ms, prze-
sunie stan wysoki na następne z wyjść
Q1...Q9. Gdy seria impulsów tworzących
rozkaz się skończy, stan wysoki pojawi się
na stałe na jednym z wyjść Q1...Q9. Jeśli do
tego wyjścia będzie dołączony jeden z punk-
tów Z1, Z2, nastąpi ładowanie jednego
z kondensatorów C6, C7 i po czasie około
30ms na wejściu przerzutnika RS zbudowa-
nego z bramek U1C, U1D pojawi się napię-
cie odpowiadające stanowi wysokiemu.
Spowoduje to ustawienie albo wyzerowanie
tego przerzutnika i zmianę stanu przekaz
ni-
ka wykonawczego (lub triaka).
Aby takie przerzucanie nie nastąpiło pod-
czas zliczania kolejnych impulsów pojawia-
jących się co 10ms, zastosowano bardzo pro- może zmienić się dopiero po zakończeniu ten spowoduje wyzerowanie licznika U2. Ty-
ste rozwiązanie w postaci obwodów opóz
nia- rozkazu. le o planowanym działaniu nadajnika
jących R7C7, R8C6 o stałej czasowej około Każdy odebrany impuls z rozkazu dołado- i odbiornika.
30ms. Gwarantują one, że stan przerzutnika wuje także C5 i utrzymuje na wejściu zerują- Schematy z rysunków 7 i 9 stały się pod-
cym (n. 15 U2) stan niski. Gdy rozkaz się stawą wykonania płytek próbnych. Zbyszek
skończy, kondensator C5 zacznie się rozłado- Orłowski narysował schematy z pomocą pro-
Rys. 8 Wstępny schemat odbiornika wywać przez R5 i po czasie t , wynoszącym gramu komputerowego, wygenerował netlisty
5
i zaprojektował płytki drukowane. Podczas
pracy były uwzględniane zalecenia podane
w kursie projektowania płytek drukowanych,
jaki pojawił się w EdW w 1996 roku.
W tym miejscu przerywamy opowieść.
Dalsza część artykułu będzie przedstawiona
za miesiąc.
Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
19