ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
23 czerwca 2010 r. [Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]
ATEST 12/2007
ATEST 12/2007
W numerze 12/2007
Spis treści
Galeria
Kto jest kim
Najnowszy numer
Wydarzenia
Stres, molestowanie, mobbing
Raport o pracy w Polsce
Piknik w IÅ‚awie
Więcej...
Miesięcznik ATEST
Ka\dy (prawie)
Redakcja
Portal Informacji Technicznej
Prenumerata
mo\e szkolić
Dla autorów
Reklama w ATEÅšCIE
Patronat medialny
Forum dyskusyjne
Napisz do nas
Rozmowa z Jerzym Kowalskim,
Czytane najczęściej
Wa\ne problemy bhp
naczelnikiem wydziału ochrony pracy w departamencie
Blog naczelnego prawa pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
Wirtualne muzeum bhp
KsiÄ…\ki:
22 zadania słu\by bhp
Robert Kozela: Niedawno weszło w \ycie rozporządzenie Ministra Pracy i
100 kart oceny ryzyka
Polityki Społecznej z 9 pazdziernika br. zmieniające rozporządzenie w
Laureaci Złotych Szelek sprawie szkolenia w dziedzinie bhp. Jaki był powód wprowadzenia
zmian?
Jerzy Kowalski: W rozporzÄ…dzeniu w
Bazy danych bhp
sprawie szkoleń z lipca 2004 roku
Rzeczoznawcy
odwoływaliśmy się do odrębnego
Piktogramy
przepisu, przede wszystkim w zakresie
Bhp w sieci
Stowarzyszenia słu\by bhp
wzorów zaświadczeń, dokumentowania
Kto jest kim
szkoleń, dopuszczalnych form szkolenia i
Technik bhp
definicji. I ten przepis, czyli rozporzÄ…dzenie
Studia bhp
Wypadki przy pracy Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad
i warunków podnoszenia kwalifikacji
zawodowych i wykształcenia ogólnego
Cykle tematyczne
dorosłych, został zmieniony przez
Informatyka w bhp
Ocena ryzyka rozporzÄ…dzenie Ministra Edukacji i Nauki z
Forum laboratoriów
3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i
Maszyny - lista kontrolna
uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy
Inne cykle...
ogólnej, umiejętności i kwalifikacji
zawodowych w formach pozaszkolnych.
Jerzy Kowalski
Zmieniony w takim stopniu, \e musieliśmy
nowelizować nasze rozporządzenie w sprawie szkoleń. Musieliśmy na przykład
wprowadzić odrębną dla szkoleń bhp definicję kursu, bo zgodnie z nowym
rozporządzeniem resortu edukacji kurs powinien trwać nie krócej ni\ 30
godzin, a my całkiem niedawno na wniosek pracodawców skróciliśmy kursy
do 16 godzin.
1 z 6 2010-06-23 17:00
ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
Najistotniejsze zmiany, które wprowadziła ta nowelizacja...
Przede wszystkim wprowadziliśmy słowniczek, którego nie było w poprzednim
rozporządzeniu. Znalazła się w nim definicja kursu, który powinien trwać co
najmniej piętnaście godzin lekcyjnych. Instrukta\ powinien mieć natomiast
minimum dwie godziny. Były ju\ pytania, dlaczego dwie, skoro w instrukta\u
ogólnym są trzy, ale w instrukta\u dla pracowników administracyjno-biurowych
są dwie, więc daliśmy tę minimalną liczbę. Wymieniliśmy te\ jednostki
organizacyjne, które mogą szkolić w zakresie bhp oraz wprowadziliśmy wzór
zaświadczenia potwierdzającego odbycie szkolenia w zakresie bhp.
Pojawiła się te\ definicja przygotowania dydaktycznego, ale chyba
niedostatecznie jasna, skoro behapowcy wcią\ pytają, jakie szkoły czy
kursy dydaktyczne muszą ukończyć, jeśli chcą prowadzić szkolenia bhp.
Nieprawdziwa jest informacja, \e potrzebne jest jakieÅ› specjalne
przygotowanie dydaktyczne. Nie trzeba mieć studiów pedagogicznych, \eby
wykładać na szkoleniach bhp. Trzeba mieć ukończone szkolenie w zakresie
bhp, w ramach którego był poruszony temat nowoczesnych metod kształcenia
osób dorosłych w zakresie bhp. No i trzeba mieć odpowiednią wiedzę
merytorycznÄ….
Czyli jaki kurs musiałbym ukończyć, \eby móc szkolić?
Jeśli chodzi o osoby kierujące pracownikami, to w ramach szkolenia
okresowego mają zajęcia (minimum dwie godziny), podczas których są
omawiane metody uczenia osób dorosłych, formy szkolenia, zastosowanie
środków audiowizualnych itd. I to wystarczy, \eby mogli szkolić zarówno
robotników, jak i inne osoby kierujące pracownikami. Natomiast osoba na
stanowisku mistrza, je\eli ukończy szkolenie okresowe z zajęciami na temat
metod prowadzenia instrukta\u, mo\e prowadzić instrukta\ dla swoich
podwładnych. Mo\na te\ oczywiście ukończyć kurs dotyczący prowadzenia
instrukta\u.
A co z behapowcami? WciÄ…\ przychodzÄ… do redakcji pytania typu: co
muszę skończyć, \eby móc szkolić?
Wystarczy ukończone szkolenie okresowe dla słu\by bhp, w którym musi
pojawić się temat dotyczący metodyki szkoleń.
Czyli, mówiąc inaczej, wystarczy być behapowcem i spełniać wymagania
kwalifikacyjne zgodnie z rozporządzeniem w sprawie słu\by bhp oraz
mieć aktualne szkolenie okresowe, \eby móc prowadzić szkolenia bhp.
Tak. Warto jeszcze dodać, \e w swoich zadaniach pracownik słu\by bhp ma
wpisane szkolenia wstępne ogólne. Pracodawca mo\e podjąć decyzję, \e
będzie szkolił swoich pracowników siłami własnej kadry kierowniczej i słu\by
bhp. I wtedy, je\eli zleca pracownikowi słu\by bhp szkolenie okresowe, czy
nawet kierownictwo kursu, musi mu dodatkowo zapłacić. Trafiają do nas
pytania od pracodawców, czemu wszystkich szkoleń nie wpisaliśmy do
zakresu obowiązków słu\by bhp? Po pierwsze, dlatego \e nie ka\dy
pracownik słu\by bhp nadaje się do prowadzenia zajęć. Po drugie, nie mo\e
być tak, \e jedna osoba będzie prowadziła wszystkie tematy, od toksykologii
po udzielanie pierwszej pomocy. Jeden behapowiec nie mo\e znać się na
wszystkim.
2 z 6 2010-06-23 17:00
ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
Czy, szkolÄ…c na umowÄ™ zlecenia poza swojÄ… firmÄ…, behapowiec te\ nie
musi mieć dodatkowych uprawnień dydaktycznych?
Musi mieć przygotowanie dydaktyczne, o którym mówiłem wcześniej.
Wystarczy, \e podpisze umowÄ™ z jednostkÄ… szkoleniowÄ… i przedstawi jej
zaświadczenie o aktualnym szkoleniu okresowym dla słu\by bhp, dyplom
technika bhp, dyplom ukończenia studiów licencjackich, in\ynierskich,
magisterskich bądz podyplomowych z zakresu bhp. Oczywiście, mo\na
dodatkowo starać się o nieobligatoryjny certyfikat CIOP dla wykładowców lub
ukończyć dodatkowo kurs pedagogiczny.
Jakie muszę spełnić warunki, \eby zało\yć firmę szkolącą z zakresu bhp,
czy muszę ją rejestrować w kuratorium? - takie pytania te\ często
przychodzÄ… do naszej redakcji.
Na listę jednostek organizacyjnych, mogących prowadzić działalność
szkoleniową w dziedzinie bhp, wpisaliśmy osoby prawne lub fizyczne,
prowadzące działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o
swobodzie działalności gospodarczej. Takie jednostki nie są szkołami i nie
muszą rejestrować się w kuratorium.
Przy rejestracji firmy wystarczy więc wpisać kod, \e prowadzi się
działalność szkoleniową i mo\na prowadzić szkolenia bhp?
Tak. Oczywiście trzeba zatrudnić wykładowców spełniających co najmniej te
wymagania, o których ju\ powiedziałem. Zarówno pracodawca organizujący
szkolenie, jak i jednostka szkoleniowa musi te\ mieć programy poszczególnych
rodzajów szkoleń, opracowane dla określonych grup stanowisk. Wcią\ zdarza
się, \e firma szkoleniowa ma jeden program, na podstawie którego szkoli
zarówno w bankach, jak i w hutach. Jeśli jednostka szkoleniowa ma zlecenie z
jakiejś firmy, to program szkolenia powinna dostosować do zagro\eń
występujących w tej firmie. Jednostki szkoleniowe mogą się akredytować i
certyfikować, ale są to działania dobrowolne.
Czy działalność szkoleniowa w dziedzinie bhp podlega kontroli i kto
mo\e ją kontrolować?
Nie ma wprawdzie wyspecjalizowanego organu kontroli zajmujÄ…cego siÄ™
działalnością szkoleniową, ale nie oznacza to, \e ta działalność nie podlega
kontroli. Za odpowiednie, zgodne z obowiÄ…zujÄ…cymi przepisami,
przeprowadzenie szkolenia w zakresie bhp pracowników odpowiedzialność
ponosi pracodawca. Inspekcja pracy mo\e sprawdzić, czy pracodawca zlecił
lub przeprowadził szkolenia bhp. Mo\e te\ zakwestionować jakość szkolenia,
stwierdzajÄ…c, \e ktoÅ› - mimo przeszkolenia - Å‚amie przepisy bhp i odpowiednio
ukarać za popełnione wykroczenia. Jeśli pracodawca jest organizatorem
szkolenia, jego działalność w tym zakresie podlega kontroli PIP. W przypadku,
gdy pracodawca zleci przeprowadzenie szkolenia pracowników firmie
zewnętrznej, inspektor pracy mo\e sprawdzić, czy szkolenie zostało
przeprowadzone według programu szczegółowego, który powinien być
przechowywany przez pracodawcÄ™. Ministerstwo pracy nie ma \adnych
narzędzi do kontroli jakości szkoleń bhp. Regulować to powinien rynek: firma,
która nie zapewni odpowiedniego poziomu, nie będzie miała zleceń. Coraz
częściej spotykam się z pracodawcami, którym nie zale\y na wysłaniu
pracowników do firmy "krzak" tylko dlatego, \e szkoli taniej. Pracodawcy
oczekują po szkoleniach konkretnych efektów.
System szkoleń bhp jest tak pomyślany, \e wyzwala aktywność
3 z 6 2010-06-23 17:00
ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
behapowców, którym chce się szkolić i umieją to robić.
Taki był zamiar. Zresztą ju\ kilkanaście lat temu wprowadziliśmy zmiany, które
miały wyzwolić aktywność pracowników słu\by bhp: w 1991 roku w kodeksie
pracy otworzyliśmy mo\liwość obsługi mniejszych zakładów w zakresie bhp
przez firmy zewnętrzne lub behapowców na umowach zlecenia. To
rozwiązanie się przyjęło.
Jeśli chodzi o system szkolenia pracowników w zakresie bhp, to w
jednym miejscu jest na pewno gorzej ni\ było: po likwidacji szkolenia
podstawowego młodzi pracownicy są gorzej przygotowani do pracy.
System edukacji nie zapewnia kształcenia bhp.
Szkolenie podstawowe funkcjonowało dlatego, \e polski system oświaty nie
zapewniał młodzie\y znajomości przepisów i zasad bezpiecznej pracy. Jednak
miało ono zasadniczy mankament - obcią\ało pracodawców kosztami i
stwarzało znaczne trudności organizacyjne. Z tego powodu wprowadziliśmy do
kodeksu pracy obowiÄ…zek dla ministra edukacji zapewnienia tematyki bhp na
wszystkich poziomach kształcenia (od podstawówki do szkoły wy\szej).
Wniosek o likwidację szkolenia podstawowego wpłynął do nas od głównego
inspektora pracy w 2000 roku. Przez pięć lat prowadziliśmy z ministrem
edukacji korespondencję w tej sprawie. W końcu uzyskaliśmy zapewnienie, \e
w 2005 roku absolwenci szkół ponadgimnazjalnych będą posiadać wiedzę i
umiejętności w zakresie szkolenia podstawowego. Nie mieliśmy ju\ wtedy
podstaw do utrzymywania tego szkolenia.
Ale szkoły nie zapewniają absolwentom odpowiedniej wiedzy z zakresu
bhp. Zwracała na to uwagę między innymi Rada Ochrony Pracy.
My te\ otrzymujemy wiele takich sygnałów. W związku z tym co roku w
przygotowywanej przez resort pracy, a przyjmowanej przez Radę Ministrów,
ocenie warunków pracy w Polsce powtarzamy wniosek, \e MEN powinien
spowodować pełne wdro\enie obowiązku wynikającego z artykułu 231
paragraf 2 kodeksu pracy, dotyczącego uwzględnienia problematyki bhp oraz
ergonomii w szkolnych programach nauczania na wszystkich poziomach
edukacji. I do skutku będziemy pytać resort edukacji o efekty.
Dziękuję za rozmowę.
W numerze 1/2008, na podstawie informacji uzyskanych w MPiPS, wrócimy do tematu kierunku bhp
w szkołach wy\ych.
Dodaj swój komentarz
Profesjonalista: Jeśli chodzi o szkolenia BHP i kwalifikacje wymagane od...(2007-12-10)
bąbel: profesjonalista - jak siebie nazywasz ja te\ mam pokończone...(2007-12-11)
kolega: do bąbel mo\e wybierzesz się jeszcze do szkoły i...(2007-12-11)
Błędny Rybak: Proponuję skontrolować kiedyś Ośrodek Szkoleniowy Państwowej Inspekcji Pracy.
Rok...(2007-12-12)
chałaministra: Tylko jedno konkretne zdanie powiedział Pan Kowalski: "Jeden behapowiec...
(2007-12-12)
PIOT: Do chałaministra: A Pan uwa\a, \e behapowiec ekonomista to...(2007-12-13)
Behapol: Według interpretacji P.Kowalskiego MPiPS szkolić ka\dy mo\e trochę lepiej...
(2007-12-13)
Maciej Ś.: Skąd się bierze pytanie czy (jeszcze) trzeba rejestrować...(2007-12-13)
Maciej Ś.: Ka\dy (prawie) mo\e być autorem ministerialnego rozporządzenia. Jak...(2007-12-13)
aaa: A ja jestem studentem sudiów podyplomowych z bhp (obowiązek...(2007-12-13)
i po wszystkim: aaa. Ci co niewiele maja w glowkach wymadrzaja sie...(2007-12-14)
ZennoN: Przecie\ to wyraznie widać dla kogo zostało to wszystko...(2007-12-14)
Tadeusz: Uwa\am za słuszność , \e jeden pracownik słu\by BHP...(2007-12-27)
Piotr: Przeprowadzenie projektu szkoleń załogi w zakładzie pracy wymaga planowania...
(2007-12-29)
4 z 6 2010-06-23 17:00
ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
ZennoN: Potwierdzam to co napisał Tadeusz, \e często pracodawca zmusza...(2007-12-31)
ju\mnietamniema: Co Wy ? Pracodawca wcale nie zmusza, on wydaje...(2008-01-03)
Profesjonalista: Do ZennonN : Pracodawca do niczego nie mo\e zmuszać...(2008-01-03)
Wacław Gudalewicz: Je\eli w myśl art. 11 Kp. zgodnie wyra\ono i...(2008-01-03)
nareszciewdobrymkierunku: Nie wiem w czym problem bo je\eli pracodawca odpowiada...
(2008-01-06)
zenon...: Honorowy nasz prezes jest bardzo " zaradny" ( ......(2008-01-09)
Behapol: Aadnie tu wszyscy lobbują wokół rozporządzenia w sprawie szkoleń...(2008-01-09)
Behapol: Co jeszcze nam koledzy Å‚Ä…cznie z autorem wylobbujÄ…. Bo...(2008-01-09)
Pietrzyk: Szanowni Koledzy! Wybaczcie, ale trudno czytać takie biadolenia, i\...(2008-01-09)
W.Gudalewicz: Kol. Pietrzyk, co siÄ™ tyczy M.Sekundy uwa\am, ze facet...(2008-01-09)
dolnośląski,: Przewodniczącym R O P powinien być J. Krasoń bo...(2008-01-10)
ZennoN: No wreszcie dyskusja zeszła na właściwe tematy, czyli kto jest kim w ochronie pracy, gdzie
siedzi, gdzie lobbuje swoje (mo\e nie na teraz, ale na przyszłość), i kto z kim jest powiązany -
pomału będzie wiadomo dlaczego obowiązujące przepisy są tak a nie inczej skonstruowane i
komu mają słu\yć i dlaczego jest taki a nie inny stan BHP oraz obszary związane z BHP których nie
wolno dotykać. Mo\e wreszcie ktoś pokusi się o rzetelne przedstawienie stanu ochrony pracy w
Polsce bo jak widać z powy\szych wypowiedzi nie jest to tak jak jak nam sie to przedstwia. Temat
szkoleń jest tematem rzeką, ale poruszony temat przez J. Kowalskiego i twiedzenie \e podczas
szkolenia okresowego nabędzie się wystarczające umiejętności z zakresu metodyki szkoleń przez
5 godzin lekcynych to chyba przesada. Równie\ temat obsługi BHP przez firmy lub poszczególnych
behpowców - dlaczego wolno niektórym wy\ej wymienionym firmom obsługiwać zakłady
zatrudniające powy\ej 300 osób ? Czy tylko dlatego \e szef jest gdzieś wysoko? (2008-01-17)
virgo: Dyrektywa ramowa UE z '89 roku pozwala pod okreslonymi warunkami obsługiwać więc
obsługują. Ot cała filozofia. (2008-02-11)
W.Gudalewicz: Do WIGRY - proszę o uściślenie i skonkretyzowanie wypowiedzi? (2008-02-16)
x: Uaw\am, \e największym osiągnieciem w dziedzinie bhp było by mianowanie pana Kowalskiego
jakimś ambasadorem byle by jak najdalej od procesów legislacyjnych. W innym wypadku
doczekamy się wielu korzystnych zmian, które wyjdą nam bokiem. (2008-02-21)
behapowiec: Uwa\am, \e szkolenia okresowe powinni prowadzić pracownicy z przygotowaniem
pedagogicznym. Zbyt często spotyka się szkolenia okresowe na bardzo niskim poziomie
dydaktycznym. (2008-05-05)
kolodziejczyk: W koncu ktoś zareagował i uregulował tą śmieszną enklawe w zakresie szkoleń
bhp,opracowań ryzyka zawodowego jak i wszelkich spraw związanych z bhp.. Atawistyczne
przepisy polskiego prawa pracy , w tym bhp pozwalały na to \e latami jakieś kacyki i byli sbersy,
ubowcy i inna tzw polska elita wszedzie opanowała stanowiska szkoleniowcow a zakresie bhp. .
prowadzila osrodki szkolen, i dykotowała pracodawcom warunki. Ludzie tacy w tej bran\y jeszcze
w polsce funkcjonują. , nie mają \adnej wiedzy poza ukladami, i sznta\ują pracodawców , przepisy
bhp muszą byc proste jak to ma miejsce w cywilizowanym świecie. Tzn,\e w chwili obecnej są one
juz znośne, ale rodzi sie pytanie ?? po co komu potrzebnae sa studi w zakresie bhp , jeśli chce w
tej bra\y pracować ? Ponad logikę nie istnieje nic na tym świecie, a ona mówi \e ; przepisy bhp i
zmiany w tym temacie tak często sie zmieniaja ze wystarczy jezeli ludzie w tej bran\y będą
regularnie uzupelniać swoją wiedzę na odpowiednich szkoleniach, i to zupelnie wystarczy i zapewni
postęp. Studia jedynie wtłuka takim ludziom schematyczną wiedzę , ktora latami będą
powielać,bez zastanawiania sie czy ma to jakis sens . Obecne nowe przepisy są dobra ale nie do
końca dopracowane, Pracodawcy muszą mieć większą niezale\ność od dyktujących im wrunki
ośrodkow szkolenia. Jedynie logiczne rozwiązania postulowane przez ludzi z tej bran\y mogą ten
zakres usprawnić, Nie wniesie do tej bran\y \adnych nowości sztywne zarządzenie, czy jakieś
rozporządzenie , bo takie juz mie4liśmy od roku 1945.. Jak to funkcjonowało , wiemy wszyscy.
pozdrawiam (2008-07-21)
madzia: Ja te\ byłam we Wrocławiu na okresówce. śałosne. 40 bhpowców po 4 dniach było tak
wściekłych \e stracili czas \e gdyby to nie był PIP gwarantuje ze w 2 dniu ju\ by tam nikogo nie było
nie mówiąc o tym \e nikt by za to tzw. szkolenie nie zapłacił. Więc teraz jak inspektor ogląda moje
zaświadczenia ze szkolenia i kręci nosem to mówię \e szkolimy na pewno lepiej ni\ Wrocław.
(2009-02-21)
w gudalewicz: Madzia ten Twój wpis jest zaskakujący, ale tak te\ szkolą swoich przyszłych
inspektorów pracy. Programy ich szkolenia są załosne i nie przystają do rzeczywistych raliów zaś
wykładowcy nie są przygotowani do praktycznego ich szkolenia i takich mamy inspektorów pracy,
zaś starych inspektorów tzw. polowych jest coraz mniej i jak ten Główny Inspektor chce uzdowią i
sytuacje i atmosferÄ™ w PIP-ie? (2009-03-01)
lidka: jestem dopiero na drugim semestrze technik bhp i ju\ siÄ™ gubiÄ™ w tym wszystkim co tu
przeczytałam. Widzę \e cię\ka sprawa z tym bhp.Mo\e lepiej zrezygnować? czy behapowiec musi
znać się na wszystkim? Czy muszę znać się na rysunku technicznym? W mojej firmie nie jest to
potrzebne a jednak muszę się tego uczyć." pokazują kreski i mówią \e to kółka". Jeśli komuś to
potrzebne do wykonywania pracy to niech siÄ™ uczy. A na koniec jeszcze z tego egzamin-
okropność. A jak nie zdam przez to dziadostwo to wszystko na nic i szkoda bo ogólnie z bhp
jestem nawet niezła. -tak mówi moja pani profesor.Wiem \e pisze nie na temat ale jakoś mnie
poniosło. Pozdrawiam wszystkich. (2009-05-13)
oczekujący: Lidka, nie załamuj się, gdy\ nie bedzie tak zle. Proponuję wejdz w strukturę organizacji
5 z 6 2010-06-23 17:00
ATEST Ochrona Pracy 12/2007 : Ka\dy (prawie) mo\e szkolić http://www.atest.com.pl/article.php?id=aa0712_1
społecznej zajmujacych się problematyką bhp, tam są zsrzeszeni fajni ludzie i jak się do kogoś
zwrócisz, to Ci pomogw w trudnościach na jekie trafisz. PS. jak bedziesz miała problemy - łuze
radÄ… i pomoca. (2009-05-16)
Jędrek: Lidziu, do rys.technicznego się jednak przyłó\. To wyjdzie z korzyścią WYACZNIE dla
Ciebie. (2009-05-17)
Dodaj swój komentarz
©ATEST-Ochrona Pracy 2007 Liczba odwiedzin: 6805093
6 z 6 2010-06-23 17:00
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Śpiewać każdy może, czyli edycja linii wokalnychKażdy może pracowaćSpiewac Kazdy Moze J Stuhrkazdy moze dzis2007 01 Grę każdy napisać może! [Programowanie]62 FOR ostrzega Wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania może być niezgodne z KonstytuIDOL=Moze Sie Wyd iS40Nowa broń USA w godzinę zniszczą każdy cel na ziemiwięcej podobnych podstron