Rdzeń kręgowy
Znajduje się w kanale kręgowym. Ku górze łączy się
z rdzeniem przedłużonym, kończy się natomiast w
obrębie odcinka lędz
wiowego kręgosłupa.
Rdzeń kręgowy
Ma budowÄ™ odcinkowÄ… (segmentalnÄ…),
Każdy neuromer unerwia czuciowo i
ruchowo odpowiedni odcinek ciała,
Neuromer zawiera ośrodki czuciowe,
wegetatywne i ruchowe, a także parę
korzeni brzusznych i grzbietowych, z
których powstają nerwy łączące rdzeń z
receptorami i narzÄ…dami wykonawczymi.
Rdzeń kręgowy
Część szyjna- 8 odcinków
Część piersiowa- 12 odcinków
Część lędz
wiowa- 5 odcinków
Część krzyżowa- 5 odcinków
Część guziczna- 1 lub 2 odcinki
W obrębie rdzenia widoczne są
dwa zgrubienia w części
lędz
wiowej i szyjnej
spowodowane występowaniem
spowodowane występowaniem
dużej ilości komórek
unerwiających kończyny dolne i
górne.
 Mózg i rdzeń kręgowy otoczone są przez 3 opony:
twardą, pajęczynówkową i miękką. Pomiędzy oponą
pajęczynówkową i miękką znajduje się przestrzeń
wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Podstawowe
wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Podstawowe
znaczenie opon i płynu mózgowo-rdzeniowego to
ochrona mózgu i rdzenia przed wstrząsami i urazami
mechanicznymi.
Centralnie ułożona-
istota szara
Istota biała otacza istotę szarą.
Istota szara rdzenia kręgowego
Centralnie ułożona
Kształt litery H- składa się z 2
symetrycznych połówek połączonych
spoidłem szarym
spoidłem szarym
Poszczególne części istoty szarej to rogi
lub słupy
Istota szara
Istota szara podzielona jest na 10 warstw
oznaczonych cyframi rzymskimi.
W rogach przednich w warstwach VII, VIII i IX
znajdują się ośrodki ruchowe.
znajdują się ośrodki ruchowe.
W rogach tylnich w warstwach od I-VI sÄ…
ośrodki czuciowe.
Rogi boczne występują w odcinkach
piersiowym, lędz
wiowym i guzicznym i
maja ośrodki układu wegetatywnego.
Rozróżnia się:
Rogi przednie (brzuszne)
Rogi tylnie (grzbietowe)
Rogi tylnie (grzbietowe)
SÅ‚upy Clarke a
Rogi boczne
Od rogów przednich i tylnych odpowiednio
odchodzÄ… korzenie nerwowe przednie i
tylne.
Pierwszy korzeń wychodzi między pierwszym
kręgiem szyjnym a czaszką.
Istota biała
Tworzy 3 pary sznurów:
Sznury przednie- drogi zstępujące
Sznury przednie- drogi zstępujące
Sznury tylne- drogi wstępujące
Powrózki boczne- oba rodzaje dróg
Przekrój przez rdzeń
A
uk odruchowy
Odruch- reakcja ustroju na bodz
ce przebiegajÄ…ca
za pośrednictwem ośrodkowego układu
nerwowego
A
uk odruchowy- droga impulsu spowodowanego
A
uk odruchowy- droga impulsu spowodowanego
zadziałaniem bodz
ca na receptor, który musi
zadziałaniem bodz
ca na receptor, który musi
dojśc do efektora:
Receptor->droga odprowadzajÄ…ca impulsy do
ośrodka->ośrodek ruchu->droga pzrewodząca
impulsy z ośrodka do efektora->narząd
wykonawczy
 Odruch monosynaptyczny- w ośroodku
tylko jedna synapsa
Odruch polisynaptyczny- w ośrodku więcej
synaps, pomiędzy neuronem
odprowadzajÄ…cym i wyprowadzajÄ…cym sÄ…
neurony wstawkowe
Ośrodki ruchowe rdzenia
Perykariony motoneuronów unerwiające mięśnie
kończyń i tułowia są skupione w ośrodkach
ruchowych w rogach brzusznych rdzenia
kręgowego i w pniu mózgu. Aksony tych
neuronów opuszczając rdzeń kręgowy tworzą
neuronów opuszczając rdzeń kręgowy tworzą
korzenie brzuszne (przednie) a następnie
wchodzą w skład nerwów rdzeniowych. Podobną
organizacją odznaczają się ośrodki ruchowe pnia
mózgu. Pochodzące od nich nerwy nazywa się
nerwami czaszkowymi.
Neurony w ośrodkach ruchowych
Motoneurony ą są właściwymi neuronami
ruchowymi, które razem z unerwianymi włóknami
mięśniowymi tworzą jednostki ruchowe.
Motoneurony ł unerwiają włókna mięśniowe we
Motoneurony ł unerwiają włókna mięśniowe we
wrzecionach mięśniowych (tzw.
Śródwrzecionowe).
Motoneurony ² unerwiajÄ… zarówno włókna
mięśniowe jak i włókna śródwrzecionowe.
Móżdżek
Znajduje siÄ™ w tylnej jamie czaszki, nad
mostem i rdzeniem przedłużonym.
Robak i półkule móżdżku
PÅ‚at przedni i tylni uczestniczÄ… w
PÅ‚at przedni i tylni uczestniczÄ… w
mechanizmach kontrolujących czynności
ruchowe
Płat kłaczkowo-grudkowy odgrywa rolę w
mechanizmie utrzymania równowagi
Drogi rdzeniowo-móżdżkowe
Część impulsów dochodzi bezpośrednio do
móżdżku, część za pośrednictwem jąder
siatkowatych, przedsionkowych i jÄ…dra
oliwkowego dolnego.
oliwkowego dolnego.
Bezpośrednio-droga rdzeniowo-
móżdżkowa tylna i przednia.
Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylnia
(Fleshiga)
Bierze początek w słupach Clarke a-
dochodzą tu aksony czuciowe ze ścięgien,
stawów i proprioreceptorów mięśni, aksony
stawów i proprioreceptorów mięśni, aksony
ze słupów Clarke a biegną drogą r-m tylną w
większości tą samą stroną i wchodzą do
móżdzku przez konar tylni.
Droga rdzeniowo-móżdżkowa
przednia (Gowersa)
Zaczyna się w części pośredniej istoty
szarej rdzenia kręgowego. Do móżdżku
wchodzi przez konary przednie. Informacja
wchodzi przez konary przednie. Informacja
o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych.
Drogi odmóżdżkowe
Z jądra wierzchu i wsuniętego idą włókna
do rdzenia kręgowego. Najpierw biegną do
jÄ…der przedsionkowych, siatkowatych i
jÄ…dra czerwiennego. Tu rozpoczynajÄ… siÄ™
jÄ…dra czerwiennego. Tu rozpoczynajÄ… siÄ™
drogi przedsionkowo-rdzeniowa,
siatkowato-rdzeniowa i czerwienno-
rdzeniowa. Za pomocą tych dróg móżdżek
koryguje ruchy aktualne.
Wzgórze- stacją przekaz
nikowÄ…
Tu biegną włókna nerwowe z jądra
zębatego móżdżku (dokładnie jądro
brzuszno-boczne), a tu są połączenia
wzgórzowo-korowe, które dochodzą do
wzgórzowo-korowe, które dochodzą do
okolicy czuciowo-ruchowej kory (pole 4 i 6
w szczególności).
Móżdżek koryguje
Ruchy oscylacyjne
Ruchy aktualnie wykonywane
Ruchy aktualnie wykonywane
Ruchy zamierzone
Ruchy szybkie
Kora czuciowo-ruchowa
Pola ruchowe i czuciowe kory mózgu,o
różnej lokalizacji i budowie funkcjonują w
sposób ściśle skoordynowany.
W skład wchodzą I-rzędowa okolica
W skład wchodzą I-rzędowa okolica
ruchowa w płacie czołowym(4), okolica
przedruchowa(6), dodatkowe pole
ruchowe, obszar czuciowy w płacie
ciemieniowym(3,2,1).
Wpływ kory czuciowo-ruchowej na
rdzeń
Ssaki niższe-drogi korowo-rdzeniowe po
dojściu do ośrodków ruchowych nie tworzą
synaps z motoneuronami lecz z
interneuronami-kora hamuje i toruje
interneuronami-kora hamuje i toruje
działanie odruchów rdzeniowych.
Naczelne-drogi korowo-rdzeniowe
unerwiają bezpośrednio motoneurony-plan
ruchu jak i rozkaz jego wykonania jest
zadaniem ośrodków korowych.
 Układ autonomiczny (wegetatywny) kieruje
czynnościami narządów wewnętrznych a
zwłaszcza funkcją układu sercowo-
naczyniowego, oddechowego, pokarmowego i
przemiany materii. Układ wegetatywny jest
czynnościowo ściśle połączony z układem
czynnościowo ściśle połączony z układem
hormonalnym. Ośrodki sterujące tego układu
znajdują się w ośrodkowym układzie
nerwowym.
Układ ten dzieli się na dwie części:
układ współczulny (sympatyczny),
układ przywspółczulny (parasympatyczny).
Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są
w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku
w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku
piersiowym i lędz
wiowym.
Ośrodki parasympatyczne znajdują się w
międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia
kręgowego. Uszkodzenie włókien wegetatywnych
wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne, które mają
charakter piekąco- palący, często nasilają się
nocą i słabo reagują na leki przeciwbólowe
BÓL
Nieprzyjemne doznanie czuciowe i
emocjonalne, zwiÄ…zane z potencjalnym czy
też domniemanym uszkodzeniem tkanek.
Bezpośrednią przyczyną bólu jest
Bezpośrednią przyczyną bólu jest
podrażnienie receptorów bólowych-
nocyreceptorów.
Przerwanie rdzenia
Przerwanie ciągłości rdzenia kręgowego
może prowadzić do wielu schorzeń. Jeśli
przerwa znajduje siÄ™ na granicy z rdzeniem
przedłużonym to może nastąpić odcięcie
przedłużonym to może nastąpić odcięcie
ośrodka oddechowego (śmierć w wyniku
uduszenia). Natomiast, jeśli odcięcie znajduje
się poniżej odcinka szyjnego następuje wtedy
szok rdzeniowy (ogłuszenie).
Przerwanie rdzenia
Z kolei połowiczne przecięcie rdzenia wywołuje porażenie
ruchowe i znosi czucie głębokie po tej samej stronie oraz
znosi czucie bólu i temperatury po stronie przeciwnej.
Przecięcie korzeni rdzeniowych brzusznych wywołuje
zupełne porażenie ruchowe, zanik włókien nerwowych w
zupełne porażenie ruchowe, zanik włókien nerwowych w
obwodzie miejsca przecięcia i zwyrodnienie mięśni.
Natomiast przecięcie korzeni grzbietowych prowadzi do
zaniku czucia w metamerach, zaniku napięcia tonicznego
oraz zaniku włókien czuciowych.