DIAGNOSTYKA
Indeks chodzenia
po urazie rdzenia kr gowego
Ocena chodzenia poruszający się o jednej kuli; 6,5  poru- może oznaczać pomoc ze strony dwóch lub
Ocena chodzenia jest jedną z najważniej- szający się o dwóch kulach; 7  bardzo du- jednej osoby.  Szyny (braces) oznaczają
szych części oceny wyników rehabilitacji. ża niewydolność, poruszający się na wóz- jedną lub dwie łuski umożliwiające utrzy-
Może to być ocena ilościowa i jakościo- ku inwalidzkim, zdolny do samodzielnego manie pozycji stojącej. Parallel bars ozna-
wa. W tej drugiej najczęściej przeprowa- przesiadania się. cza dwie równoległe poręcze. Pod pojęciem
dza się badania podoskopowe, tensome- W Rdzeniowym Pomiarze Niezależno-  balkonik (walker) kryje się sztywny bal-
tryczne i akcelerometryczne, często z wy- ści SCIM (ang. Spinal Cord Independen- konik bez kół. Kule (crutches) mogą być
korzystaniem elektromiografii, kamery wi- ce Measure) opisanym przez Catza i Icko- łokciowe ( lofstand  kanadyjskie, zwane
deo i z analizą komputerową. Ocena ilo- wicz z Centrum Rehabilitacji Loewenstei- u nas  szwedkami ) lub pachowe.  Laska
ściowa może polegać na pomiarze szyb- na w Raanana mobilność, w skład której (cane) jest tradycyjną prostą laską.
kości lub dystansu chodzenia oraz na oce- wchodzi także ocena chodzenia, ocenia- Morganti i wsp. z Centrum Urazów
nie funkcjonalnej. Popularne jest mierze- na jest w punktacji od 0 do 40 punktów. Rdzenia IRCCS Fundacji Santa Lucia
nie czasu potrzebnego na przejście zada- W roku 2003 ukazała się zmodyfikowana w Rzymie przeprowadzili badania nad ko-
nego dystansu lub mierzenie odległości, wersja nazwana SCIM III. W części doty- relacją między oceną chodzenia w skalach:
jaką badany przejdzie w zadanym czasie. czącej mobilności dotyczy poruszania się ASIA, Barthel, Rivermead, SCIM i WISCI.
Najbardziej znane testy to próba przejścia po równej nawierzchni, punktacja waha Retrospektywny przegląd opierał się na
dystansu 6, 10 lub 20 metrów i test cho- się tu między 0 a 8 punktami. Rozróżnia przebadaniu 284 pacjentów po URK. Obli-
dzenia przez 2 minuty. Wśród skal klinicz- się poruszanie się w domu (Indoor Mobili- czenia statystyczne wykazały wysoką kore-
nych najbardziej znane są: Indeks Barthel, ty), mobilność na  umiarkowanym dystan- lację między oceną motoryczną wchodzącą
Rozciągnięta Skala Niepełnosprawności sie (Moderate Distance Mobility), tj. przej- w skład klasyfikacji ASIA, skalą FIM, skalą
Kurtzkego, Pomiar Niezależności Funkcjo- ście od 10 do 100 metrów, i poruszanie się Barthel, skalą Rivermead, skalą Catza i Icko-
nalnej (FIM), Rdzeniowy Pomiar Niezależ- poza domem (Outdoor Mobility)  ponad wicz SCIM oraz Indeksem WISCI.
ności (SCIM) i Indeks Chodzenia po Ura- 100 metrów. Punktacja zero oznacza cał- W konkluzji autorzy stwierdzili, że In-
zie Rdzenia Kręgowego (WISCI). Mają one kowitą zależność, zaś punktacja 8  pełną deks Chodzenia po URK  WISCI jest ska-
duże znaczenie praktyczne dla osób zajmu- niezależność. lą najbardziej szczegółową, wykazującą
jących się rehabilitacją. większą wrażliwość na zachodzące zmiany
Indeks Barthel traktuje chodzenie ra- Indeks Chodzenia po Urazie w funkcji chodzenia niż inne skale. Oka-
czej pobieżnie: za przejście 50 jardów (ok. Rdzenia Kr gowego  WISCI zało się, że podczas wypisu z centrum re-
46 metrów) z asystą (pomoc fizyczna lub Prof. John F. Ditunno Jr. z Uniwersytetu Jef- habilitacji pacjenci najczęściej kwalifiko-
nadzór) pacjent otrzymuje 10 punktów, za fersona w Filadelfii, jeden z twórców kla- wali się w skali WISCI do poziomów: 13.
przejście 50 jardów niezależnie  15 punk- syfikacji ASIA, opublikował w 2000 roku  chodzący o balkoniku, bez szyn i bez asy-
tów, w tym drugim przypadku pacjent mo- Walking Index for Spinal Cord Injury (WI- sty, 16.  chodzący z pomocą dwóch kul,
że używać pomocy ortopedycznych (laski, SCI), który powstał w wyniku badań wielo- bez szyn i bez asysty i 20.  chodzący bez
kul lub ortez). ośrodkowych, w tym w Centrum Urazów wszelkich pomocy rehabilitacyjnych i or-
Dokładniejsza jest ocena chodzenia Rdzenia w Dolinie Delaware. Pięć lat póz
- topedycznych oraz bez asysty.
w skali FIM (ang. Functional Independence niej opublikowano wersję zmodyfikowa- Wskazano na potrzebę dalszych, bar-
Measure). W skali siedmioprogowej od ną nazwaną WISCI II. Jest to pierwsza tak dziej wyrafinowanych badań chodzenia,
1 do 7 punktów ocenia się możliwość przej- szczegółowa i kompleksowa, funkcjonal- bazujących na pomiarze szybkości, od-
ścia dystansu 150 stóp (ok. 50 metrów), na na ocena chodzenia, uwzględniająca za- ległości przebytego dystansu i kosztów
przykład: pacjent otrzymuje 7 punktów za równo stosowanie sprzętu pomocniczego energetycznych. Van Hedel i wsp. z Cen-
przejście samodzielne bez jakiejkolwiek (balkonik, kule lub laska), jak i ortez (zwa- trum Urazów Rdzenia Balgrist w Zurychu
pomocy, zaś 1 punkt, jeżeli nie jest w sta- nych tu szynami) oraz pomocy fizycznej stwierdzili jednak, że test przejścia 6 me-
nie przejść dystansu 50 stóp (ok. 17 me- lub nadzoru ze strony osób drugich (zwa- trów i test przejścia 10 metrów są bardziej
trów) mimo pomocy dwóch osób. nych tutaj asystą). Docelowym dystansem przydatne dla wykazania poprawy w kon-
Ciekawy pomysł zaprezentował Kurtz- jest przejście 10 metrów. Indeks Chodzenia tekście 3 lub 6 miesięcy po urazie.
ke w swojej Rozciągniętej Skali Niepełno- po URK wyróżnia dzięki temu 21 tzw. po-
sprawności (ang. Extended Disability Sta- ziomów. Tabela na stronie 18.
tus Scale, w skrócie EDSS) przeznaczo- Poziom zerowy (00) oznacza pacjenta
nej dla chorych na stwardnienie rozsia- całkowicie niepełnosprawnego, który nie DR HAB. JÓZEF OPARA, PROF. AWF
ne. Lokomocja zajmuje tu punktację od jest w stanie stanąć ani chodzić mimo po- specjalista neurologii i rehabilitacji
5 do 7 punktów: 5  dość duża niewydol- mocy, zaś na drugim biegunie znajduje się  Repty GCR w Tarnowskich Górach
ność, samodzielna lokomocja do 200 m; pacjent w pełni samodzielny, potrafiący
5,5  ciężka niewydolność ruchowa, loko- przejść co najmniej 10 metrów bez sprzę- Piśmiennictwo u autora i w  RwP+
mocja do 100 m; 6  duża niewydolność, tu pomocniczego, bez ortez i asysty. Asysta (www.rehabilitacja.elamed.com.pl)
16 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006
DIAGNOSTYKA
Poziom Pomoce Szyny Asysta Dystans
Level Devices Braces Physical assistance Distance
0 balkonik + 2 osoby niezdolny
1 por cze + 2 osoby < 10 metrów
2 por cze + 2 osoby 10 metrów
3 por cze + 1 osoba 10 metrów
4 por cze - 1 osoba 10 metrów
5 por cze + - 10 metrów
6 balkonik + 1 osoba 10 metrów
7 dwie kule + 1 osoba 10 metrów
8 balkonik - 1 osoba 10 metrów
9 balkonik + - 10 metrów
10 jedna laska/kula + 1 osoba 10 metrów
11 dwie kule - 1 osoba 10 metrów
12 dwie kule + - 10 metrów
13 balkonik - - 10 metrów
14 jedna laska/kula - 1 osoba 10 metrów
15 jedna laska/kula + - 10 metrów
16 dwie kule - - 10 metrów
17 - - 1 osoba 10 metrów
18 - + - 10 metrów
19 jedna laska/kula - - 10 metrów
20 - - - 10 metrów
Tabela 1. Indeks Chodzenia po Urazie Rdzenia Kr gowego
Walking Index for Spinal Cord Injury  WISCI
0. Pacjent nie jest w stanie stanąć ani chodzić mimo pomocy. Ambulates with one cane/crutch, with braces and physical assistance
Patient is unable to stand and/or participate in assisted walking . of one person, 10 m.
1. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą dwóch osób na odcinku 11. Chodzi z pomocą dwóch kul, bez szyn i z asystą jednej osoby na od-
mniejszym niż 10 m. cinku 10 metrów.
Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of two Ambulates with two crutches, no braces and physical assistance of
persons, less than 10 m. one person, 10 m.
2. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą dwóch osób na odcinku 12. Chodzi z pomocą dwóch kul, z szynami i bez asysty osób na odcinku
10 metrów. 10 metrów.
Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of two Ambulates with two crutches, with braces and no physical assistance,
persons, 10 m. 10 m.
3. Chodzi w poręczach, z szynami i z pomocą jednej osoby na odcinku 13. Chodzi o balkoniku, bez szyn i bez asysty na odcinku 10 metrów.
10 metrów. Ambulates with walker, no braces and no physical assistance, 10 m.
Ambulates in parallel bars, with braces and physical assistance of one 14. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, bez szyn i z asystą jednej osoby
person, 10 m. na odcinku 10 m.
4. Chodzi w poręczach, bez szyn i z pomocą jednej osoby na odcinku Ambulates with one cane/crutch, no braces and physical assistance
10 metrów. of one person, 10 m.
Ambulates in parallel bars, no braces and physical assistance of one 15. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, bez szyn i bez asysty na odcinku
person, 10 m. 10 m.
5. Chodzi w poręczach, bez szyn i bez pomocy osób drugich na odcin- Ambulates with one cane/crutch, with braces and no physical assis-
ku 10 metrów. tance, 10 m.
Ambulates in parallel bars, with braces and no physical assistance, 16. Chodzi z pomocą dwóch kul, bez szyn i bez asysty, 10 m.
10 m. Ambulates with two crutches, no braces and no physical assistance,
6. Chodzi o balkoniku, z szynami i pomocą jednej osoby na odcinku 10 m.
10 metrów. 17. Chodzi bez laski/kuli, bez szyn, z pomocą jednej osoby na odcinku
Ambulates with walker, with braces and physical assistance of one 10 m.
person, 10 m. Ambulates with no devices, no braces and physical assistance of one
7. Chodzi z pomocą dwóch kul, z szynami i asystą jednej osoby na od- person, 10 m.
cinku 10 metrów. 18. Chodzi bez laski/kuli, z szyną/szynami, bez pomocy osoby drugiej,
Ambulates with two crutches, with braces and physical assistance of na odcinku 10 m.
one person, 10 m. Ambulates with no devices, with braces and no physical assistance,
8. Chodzi o balkoniku, bez szyn i z asystą jednej osoby na odcinku 10 me- 10 m.
trów. 19. Chodzi z jedną laską/kulą, bez szyny/szyn, bez pomocy, na odcinku
Ambulates with walker, no braces and physical assistance of one per- 10 m.
son, 10 m. Ambulates with one cane/crutch, no braces and no physical assis-
9. Chodzi o balkoniku, z szynami i bez asysty na odcinku 10 metrów. tance, 10 m.
Ambulates with walker, with braces and no physical assistance, 10 m. 20. Chodzi bez wszelkich pomocy rehabilitacyjnych i ortopedycznych,
10. Chodzi z pomocą jednej laski/kuli, z szynami i asystą jednej osoby bez asysty, na odcinku 10 m.
na odcinku 10 m. Ambulates with no devices, no braces and physical assistance, 10 m.
18 REHABILITACJA W PRAKTYCE 4/2006
Piśmiennictwo:
1. Baranowski P.: Zastosowanie międzynarodowych standardów neurologicznej i
funkcjonalnej klasyfikacji urazów rdzenia kręgowego (skala ASIA). Ortopedia
Traumatologia Rehabilitacja, 2000; 1: 31-4
2. Catz A., Itzkovich M., Agranov E. et al.: SCIM - spinal cord independence measure: a new
disability scale for patients with spinal cord lesions. Spinal Cord, 1997; 35: 850-6
3. Ditunno J.F. jr, Burns A.S., Marino R.J.: Neurological and functional capacity outcome
measures: essential to spinal cord injury clinical trials. J. Rehabil. Res. Dev., 2005; 42 (suppl
1): 35-41
4. Ditunno J.F., Ditunno P.L., Graziani V. et al.: Walking index for spinal cord injury(WISCI):
an international multicenter validity and reliability study. Spinal Cord, 2000; 38: 234 -43
5. Ditunno J.F. jr., Young W., Donovan W.H., Creasey G.: The international standard booklet
for neurological and functional classification of spinal cord injury. Paraplegia,1994; 32: 70-
80
6. El Masry W.S., Tsubo M., Katoh S. et al.: Validation of the American Spinal Injury
Association (ASIA) Motor Score and the National Acute Spinal Cord Injury
Study(NASCIS) Motor Score. Spine, 1996; 21: 614-9
7. Hamilton B.B., Laughlin J.A.: Interrater agreement of the seven level Functional
Independence Measure (FIM). Scand. J. Rehab. Med., 1994; 26: 115-9
8. van Hedel H.J., Wirz M., Curt A.: Improving walking assessment in subjects with an
incomplete spinal cord injury: responsiveness. Spinal Cord, 2006; 44: 352-6.
9. Kiwerski J.: Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL, Warszawa 2001.
10.Kurtzke J.F.: Rating neurologic impairment in multiple sclerosis: an expanded disability
status scale (EDSS). Neurology, 1983; 33: 1444-52
11.Morganti B., Scivoletto G., Ditunno P. et al. : Walking index for spinal cord injury (WISCI):
criterion validation. Spinal Cord, 2005; 43: 27-33
12.Opara J., Dmytryk J., Ickowicz T., Doniec J.: Wskaz
nik funkcjonalny  Repty dla oceny
samodzielności chorych z paraplegią. Chir. Narz. Ruchu Ortop. Pol., 1997; 4:445-449
13.Opara J., Opieczonek T.: Amerykańska klasyfikacja ASIA dla oceny neurologicznej i
funkcjonalnej osób po urazie rdzenia. Post. Rehab., 1997; 3: 105-12
14.Opara J., Tasiemki T, Gustowski D.: Wszechstronna ocena jakości życia osób po urazie
rdzenia kręgowego. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2002; 5: 632-38