POLITECHNIKA WARSZAWSKA
WYDZIAA
INŻYNIERII L
DOWEJ
MATERIAA
Y BUDOWLANE
MATERIAA
Y BUDOWLANE
WYKA
ADY
WYKA
ADY
SEMESTR 2/3
Wykładowca:
Prof. dr hab. inż. Ewa Osiecka
1
Spis treści :
WST
P ...................................................................................................................................... 5
MATERIAA
Y BUDOWLANE.............................................................................................. 5
PODZIAA
MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH.................................................................. 5
Podział wg funkcji .............................................................................................................. 5
Podział wg pochodzenia ..................................................................................................... 5
WA
AŚCIWOŚCI MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH ...................................................... 5
WA
AŚCIWOŚCI FIZYCZNE ............................................................................................... 6
WA
AŚCIWOŚCI MECHANICZNE.................................................................................... 10
MATERIAA
Y KAMIENNE.................................................................................................. 13
WST
P ................................................................................................................................. 13
CECHY MATERIAA
OW KAMIENNYCH........................................................................ 14
ZASTOSOWANIE KAMIENI ............................................................................................ 14
WYMAGANIA WOBEC MAT. KAMIENNYCH ............................................................. 14
WYROBY Z MATERIAA
ÓW KAMIENNYCH ................................................................ 14
DREWNO ............................................................................................................................... 16
SZKA
O BUDOWLANE ........................................................................................................ 19
SKA
AD SZKA
A................................................................................................................... 19
RODZAJE SZKA
A: ............................................................................................................. 19
Szkło o innym składzie .................................................................................................... 19
Szkło budowlane .............................................................................................................. 19
PRODUKCJA SZKA
A ........................................................................................................ 19
WA
AŚCIWOŚCI SZKA
A .................................................................................................... 20
Szkło zwykłe .................................................................................................................... 20
szkło płaskie ciągnione..................................................................................................... 20
Szkło płaskie walcowane ................................................................................................. 20
Szkło płaskie float ............................................................................................................ 20
Szkło budowlane profilowe.............................................................................................. 23
WYROBY CERAMICZNE................................................................................................... 24
TECHNOLOGIA PRODUKCJI CERAMIKI: .................................................................... 24
PODZIAA
CERAMIKI BUDOWLANEJ:........................................................................... 24
ZASTOSOWANIA CERAMIKI W BUDOWNICTWIE.................................................... 24
OGÓLNE CECHY CERAMIKI BUDOWLANEJ .............................................................. 24
WYROBY CERAM.BUD. .................................................................................................. 25
Cegły ceramiczne budowlane........................................................................................... 25
Pustaki ścienne ................................................................................................................. 25
Dachówki i gąsiory dachowe ........................................................................................... 26
Kafle ................................................................................................................................. 26
Klinkier: ........................................................................................................................... 26
Cegły klinkierowe budowlane.......................................................................................... 26
Ceramiczne materiały okładzinowe ................................................................................. 27
Ceramiczne płytki elewacyjne ......................................................................................... 27
Kamionka ......................................................................................................................... 27
WA
AŚCIWOŚCI CERAMIKI BUDOWLANEJ................................................................. 27
2
LEPISZCZA BITUMICZNE ................................................................................................ 28
WA
AŚCIWOŚCI.................................................................................................................. 28
PODZIAA
ASFALTÓW ...................................................................................................... 28
WYROBY Z LEPISZCZ BITUMICZNYCH DO IZOLACJI
PRZECIWWILGOCIOWYCH. ........................................................................................... 28
SPOIWA MINERALNE ........................................................................................................ 30
OGÓLNY SCHEMAT PRODUKCJI SPOIW MINERALNYCH: ..................................... 30
ZASTOSOWANIE SPOIW MINERAKNYCH .................................................................. 30
SPOIWA WAPIENNE........................................................................................................... 31
KLASYFYKACJA SPOIW WAPIENNYCH ..................................................................... 31
WI
ZANIE SPOIW WAPIENNYCH................................................................................. 32
SPIOWA GIPSOWE.............................................................................................................. 33
WI
ZANIE SPOIW GIPSOWYCH .................................................................................... 33
GIPS BUDOWLANY .......................................................................................................... 33
Zastosowanie: ................................................................................................................... 34
Wytrzymałość tworzyw gipsowych ................................................................................. 34
SPOIWA GIPSOWE SPECJALNE ..................................................................................... 34
ESTRICHGIPS..................................................................................................................... 35
CEMENTY ............................................................................................................................. 36
WI
ZANIE I TWARDNIENIE CEMENTU PORTLANDZKIEGO ................................. 36
KALORYCZNOŚĆ CEMENTU ......................................................................................... 36
CECHY CEMENTÓW: ....................................................................................................... 36
CEMENTY SPECJALNE .................................................................................................... 37
KRUSZYWA BUDOWLANE............................................................................................... 39
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KRUSZCÓW BUDOWLANYCH ........................... 39
SCHEMAT TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW KAMIENNYCH....................... 39
KRUSZYWA MINERALNE KAMIENNE ........................................................................ 39
SKA
AD ZIARNOWY KRUSZYWA .................................................................................. 40
CECHY TECHNICZNE KRUSZYW ................................................................................. 40
KLASYFIKACJA KRUSZYW BUDOWLANYCH........................................................... 40
KRUSZYWA LEKKIE ........................................................................................................ 41
Właściwości kruszyw lekkich .......................................................................................... 41
Keramzyt .......................................................................................................................... 43
EXPANVER..................................................................................................................... 44
ZAPRAWY BUDOWLANE.................................................................................................. 45
ZASTOSOWANIE ZAPRAWY .......................................................................................... 45
Zaprawy TRADYCYJNE .................................................................................................... 46
RODZAJE ZAPRAW .......................................................................................................... 46
BETONY ................................................................................................................................. 48
B.CEMENTOWE................................................................................................................. 48
PODZIAA
BETONÓW ........................................................................................................ 48
WA
AŚCIWOŚCI BETONU ................................................................................................ 49
WA
AŚCIWOŚCI BETONU ZWYKA
EGO ......................................................................... 49
ODKSZTAA
CENIA BETONU ZW. ................................................................................... 51
PROJEKTOWANIE BETONU ZWYKA
EGO.................................................................... 53
3
DOBÓR SKA
ADNIKÓW BETONU ZWYKA
EGO ....................................................... 53
KRUSZYWO DO BETONU ZWYKA
EGO.................................................................... 54
ZASADY PROJEKTOWANIA BETONU...................................................................... 54
PROJEKTOWANIE BETONU ZWYKA
EGO................................................................ 55
WYKONANIE BETONU: ............................................................................................... 57
STWARDNIAA
Y BETON: ............................................................................................. 58
Transport mieszanki betonowej: ...................................................................................... 58
Układanie mieszanki betonowej : .................................................................................... 58
Wykonywanie betonu ....................................................................................................... 59
Przyspieszone dojrzewanie betonu................................................................................... 61
BETONY LEKKIE ............................................................................................................. 61
Betony lekkie kruszynowe ............................................................................................... 61
Betony wysokowartościowe............................................................................................. 63
Betony asfaltowe = > asfaltobetony ................................................................................. 64
Betony polimerowe .......................................................................................................... 65
WYROBY Z ZACZYNÓW, ZAPRAW I BETONÓW ...................................................... 67
WYROBY GIPSOWE ......................................................................................................... 67
PA
YTY PRO MONTA......................................................................................................... 67
WYROBY WAPIENNO  PIASKOWE ............................................................................. 68
WYROBY ZAST
PUJ
CE ELEMENTY AZBESTOWO CEMENTOWE ..................... 69
WYROBY Z ZAPRAW I BETONÓW ................................................................................ 70
PUSTAKI: ............................................................................................................................ 70
PA
YTY DROGOWE BETONOWE  TRYLINKA ........................................................... 71
WYROBY LASTRYKOWE................................................................................................ 71
KOSTKA BRUKOWA BETONOWA: ............................................................................... 71
PA
YTY POSADZKOWE Z ODPADÓW KAMIENNYCH ............................................... 71
RURY BETONOWE ........................................................................................................... 71
ELEMENTY OGRODZEC
................................................................................................. 71
WYROBY Z BETONU KOMÓRKOWEGO ...................................................................... 71
BUDOWLANE TWORZYWA SZTUCZNE....................................................................... 73
PODZIAA
TWORZYW SZTUCZNYCH ........................................................................... 73
WA
AŚCIWOŚCI TWORZYW SZTUCZNYCH ................................................................ 74
TWORZYWA POCHODZENIA NATURALNEGO.......................................................... 75
TWORZYWA TERMOPLASTYCZNE POLIMERYZACYJNE ...................................... 75
MATRIAA
Y BUDOWLANE Z TWORZYW SZTUCZNYCH ......................................... 76
Materiały Podłogowe Posadzkowe .................................................................................. 76
Materiały ścienne ............................................................................................................. 76
Materiały dachowe ........................................................................................................... 76
Materiały termoizolacyjne z tw sztucznych ..................................................................... 77
Materiały do szklenia i doświetlania ................................................................................ 77
Materiały hydroizolacyjne i chemoodporne..................................................................... 77
STOLARKA BUDOWLANA ......................................................................................... 78
WYROBY DO INSTALACJI SANITARNYCH ............................................................ 78
Kleje budowlane ............................................................................................................... 78
MATERIAA
Y USZCZELNIAJ
CE  KITY PROFILE .................................................. 79
Materiały malarskie dla budownictwa ............................................................................. 80
4
WST
P
MATERIAA
Y BUDOWLANE
Wyroby (substancje, c.fizyczne) użyte do wykonania obiektu budowlanego, także do jego
naprawy, remontu, modernizacji poprzez zastosowanie na stałe w obiekcie
Materiałem bud. Jest każdy wyrób bud. na stałe połączony z budową.
PODZIAA
MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH
KONSTRUKCYJNE (nośne) przenoszące obciążenia mech.- beton, żelbet, stal do zbrojenia
NIEKONSTRUKCYJNE- nie przenoszą obciążeń mech.
MATERIAA
Y CAA
KOWICIW GOTOWE
WYMAGAJ
CE DALSZEGO PRZETWARZANIA
Podział wg funkcji
MATERIAA
Y ŚCIENNE-konstrukcje wypełniające wykończeniowe
STROPOWE
DO POKRYĆ DACHOWYCH- dekarskie
IZOLACYJNE-termo-,hydroizolacyjne, ogniowe, przeciwdz
więkowe
DO OCHRONY PRZED KOROZJ
-chemoodporne
INSTALACYJNE-wodociągowe, kanalizacyjne, do gazu, armatura, przewody elektryczne
WYKOC
CZENIOWE-okładziny wew. i zew. Wyprawy tynkarskie, tapety, farby, lakiery,
emalie, posadzki, profile wykończeniowe, kleje, kity
Podział wg pochodzenia
NATURALNE- kamień, drewno, trzcina, słoma
Z PRZERÓBKI SUROWCÓW NATURALNYCH- ceramika, szkło, metale, spoiwa,
kruszywa spiekane z gliny, lepiszcza bitumiczne, wyroby drewno podobne, betony, zaprawy
SYNTETYCZNE-z syntezy chem. Związków organicznych- tworzywo sztuczne
Z ODPADÓW PRZEMYSA
OWYCH
WA
AŚCIWOŚCI MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH
-fizyczne
-mechaniczne
-chemiczne
-higieniczne
-technologiczne
Materiały muszą mieć właściwości, aby budynek z nich wykonany spełniał tzw.podstawowe
wymagania :
-bezpieczeństwo konstrukcyjne
-bezpieczeństwo pożarowe
-bezpieczeństwo użytkowe
-higiena, zdrowie, środowisko
-ochrona przed hałasem
5
-oszczędność energii zachowanie ciepła
WA
AŚCIWOŚCI FIZYCZNE
-cechy zewnętrzne: wymiary, kształt, makrostruktura
-rozdrobnienie-uziarnienie powierzchnia właściwa
-związane ze strukturą materiału: masa, gęstość,
G
STOŚĆ:
G
STOŚĆ=masa/objętośc
CEGA
A CERAMICZNA 2,7 g/cm3
DREWNO 1,6 g/cm3
SZCZELNOŚĆ:
SZCZELNOŚĆ=GP /G
Gp- gęstość objetosciowa
G- objętość
POROWATOŚĆ:
POROWATOŚĆ=(1-S)100%
Granit 4-6%
Bazalt 4%
Cegła zwykła 30-37%
Szkło zwykłe 0%
Metale 0%
WILGOTNOŚĆ: % zawartośc wody w materiale
W=(mw -ms )/ms gdzie : ms  masa próbki suchej
mw  masa próbki wilgotnej
NASI
KLIWOŚĆ:% zawartośc wody w materiale
-wagowa
Nw =[(mn  ms )/ms ]100% gdzie: mn  masa próbki nasyconej
wodą
-objętościowa:
No =[( mn  ms )/Vs ]100%
HIGROSKOPIJNOŚĆ: zdolność materiału do wchłaniania pary wodnej z otoczenia
KAPILARNOŚĆ: podciąganie przez materiał wody
PRZEPÓSZCZALLNOŚĆ PARY WODNEJ:
md
d� =� m- masa pary wodnej
FtD�p
d- grubość próbki
p-różnica ciśnień
6
WSPÓA
CZYNNIK ROZMI
KANIA:
Rn
K= gdzie : Rn wytrzymałość w stanie nasycenia wodą
Rs
Rs wytrzymałość w stanie suchym
PRZESI
KLIWOŚĆ: podatność do przepuszczania wody pod ciśnieniem (dachówki, papy)
WA
AŚCIWOŚCI CIEPLNE
PRZEWODNOŚĆ CIEPNA: - współczynnik przewodności cieplnej
Ilość ciepła przechodzącego przez :
Q ��b
l� =� gdzie: Q- ciepło , b- grubość , h  czas
F(t2 -� t1)h
F- powierzchnia
Zależy od :
-wielkości i struktury porów
-wilgotności materiału
-gęstości pozornej
-temp. i składu chem.
Przenikanie ciepła przez przegrodę:
WSPÓA
CZYNNIK PRZENIKANIA CIEPA
A  U :
l�
W
U= [� ]�
m2K
grubośr przegrody
OPÓR CIEPLNY:  R
grubośr przegrody 1
R= =�
l� U
Im R większe tym  cieplejsza ściana.
ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA:
D�l
dt =� gdzie: "l  róznica długości na pocz. i koń. Pomiaru
l0D�t
l0 - długość pierwotna
"t  róznica temp.
materiały kamienne 0,3-0,9*10-5
ceramika 0,6*10-5
drewno sosnowe 0,37*10-5
szkło 0,9*105
beton zwykły 1-1,2*10-5 (0,01mm na 1m. długości przy grzaniu o 1�C
stal 1,2*10-5
tworzywa sztuczne 3-15*105
7
BADANIA CECH FIZYCZNYCH MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH
BADANIE WZÓR OPIS WZORU JEDNOSTKA UWAGI
Gęstość masa próbki Masa jednostki objętości materiału bez
m
r� =�
objętość próbki bez porów g/cm3, kg/dm3, t/m3 uwzględnienia porów. Służy najczęściej do
Va
określania porowatości lub szczelności
materiału.
Gęstość objętościowa masa próbki Masa jednostki objętości materiału z
m
r� =�
p
(pozorna) objętość próbki wraz z porami g/cm3, kg/dm3, t/m3 uwzględnieniem porów.
V
Gęstość nasypowa Masa jednostki objętości luz
no nasypanego materiału sypkiego
gęstość pozorna Objętość szkieletu tworzywa, z którego jast
r�
p
s =�
Szczelność gęstość _______________ wykonany materiał, w jednostce objętości tego
r�
materiału.
Porowatość materiałow waha się od 0 (bitumy,
Porowatość p=(1-s) 100% % objętość przestrzeni wolnej w % szkło, metale) do 95% (wełna mineralna, pianka
materiale poliuretanowa).
ms=masa próbki suchej Nasiąkliwośc jest szczególnym przypadkiem
mw -� ms
W =� ��100%
Wilgotność mw=masa próbki wilgotnej % wilgotności materiału.
ms
mw -� ms
no ms
nw =� ��100% =� =� r�p
ms=masa próbki suchej g, kg
ms nw V
Nasiąkliwość mw=masa próbki wilgotnej g, kg
mw -� ms no =� nw �� r�p
V=objętość próbki suchej cm3, dm3
no =� ��100%
V
Zdolność materiał wchłaniania wilgoci z otaczającego go powietrza; materiały higroskopijne mają zwykle podwyższoną wilgotność, co
Higroskopijność ogranicza ich przydatność.
Szybkość wysychania Zdolność wydzielania w odpowiednich warunkach wody do otoczenia. szybkość wysyhania wyraża się ilością wody, którą wydziela
materiał w ciągu doby w powietrzu o temperaturze 20��C i wilgotności względnej 60%.
Kapilarność Zdolność podciągania wody przez kapilary ku górze (najczęściej w materiałach sypkich lub z mikroskopijnymi porami.
Przesiąkliwość Podatność do przepuszczania wody pod ciśnieniem, wyrażona ilością wody w gramach, przepływającej przez określony materiał w ciągu
1h przez powierzchnię 1cm2 pod stałym ciśnieniem.
8
Przepuszczalność pary masa pary wodnej * grubość próbki
m �� d
d� =�
wodnej powierzchnia próbki*czas*różnica g/mhPa
F �� t �� D�p
ciśnień po obu stronach próbki
Przewodność cieplna ciepło * grubość Zdolność materiału do przewodzenia strumienia
Q �� b
l� =�
różnica temp. * powierzchnia cieplnego, powstającego na skutek różnicy
W/m ��C
F(t2 -� t1) �� h
próbki* wysokość próbki temperatur na powierzchni materiału.
Rozszerzalność przyrost bezwzględny dł. próbki Zmiana wymiarów pod wpływem temperatury.
D�l m/m ��C
a� =�
cieplna dł. początkowa * przyrost temp.
l �� D�t
Mrozoodporność ocena mrozoodporności: Właściwość polegająca na przeciwstawianiu się
- opis makroskopowy- obecność rys, spękań, rozwarstwień lub zaokrągleń,krawędzi i całkowicie nasyconego wodą materiału
naroży niszczącemu działaniu zamarzającej wody,
- straty masy które ustala się procentowo w stosunku do suchej masy przed badaniem znajdującej się wewnątrz materiału po
Rz wielokrotnych zamrażaniach i odmrażaniach
- współczynnik odporności na zamrażanie Wz : Wz =�
R
gdzie R-wytrzym. na ściskanie przed zamrażaniem, Rz- wytrzym. na ściskanie po
ostatnim cyklu
Opór cieplny b grubość przegrody m2K/W im większy jest opór cieplny tym ściany są
R =�
................................... cieplejsze
l�
Przesiąkanie ciepła l� .................................. W/m2K
U =�
przez przegrodę grubość przegrody
b
Współczynnik Rn wytrzym. w stanie nasycenia wodą ________________
k =�
rozmiękania wytrzym.w stanie suchym
Rs
Pojemność cieplna ciepło właściwe *masa * różnica kJ zdolność kumulowania ciepła przez materiał
Q =� Cp �� m(t2 -� t1)
temperatur przy jego ogrzewaniu
Ognioodporność Brak niszczącego wpływu ognia w czasie pożaru. Klasyfikacji materiałów ze względu na palność dokonuje się na podstawie zachowania
się materiału podczas badań w piecu probierczym (NIEPALNE, PALNE:trudno zapalne, łatwo zapalne)
Ogniotrwałość
Trwałość kształtu przy długotrwałym działaniu wyskoiej temperatury; materiały ogniotrwałe: ��1580��C, materiały trudno topliwe
1350��1580��C, materiały łatwo topliwe Ż�1350��C.
Radioaktywność
9
WA
AŚCIWOŚCI MECHANICZNE
Opisuję zdolność materiału do przenoszenia obciążeń typu mechanicznego i spowodowanych
nimi odkształceń.
WYTRZYMAA
OŚĆ
- opór, jaki stawia materiał niszczącemu działaniu naprężeń wywołanych siłami wewnętrznymi /
obciążeniami /.
Wytrzymałość musi być taka, by zapewniać bezpieczeństwo konstrukcji budowli.
Przyłożona do materiału siła / obciążenie / wywołuje w nim naprężenie i odkształcenie tych
naprężeń.
NAPR
ŻENIE
Jest to obciążenie przypadające na jednostkę powierzchni
�=P/A P- siła rozciągająca
A- pole powierzchni
WYTRZYMAA
OŚĆ NA ŚCISKANIE
- max wartość naprężenia ściskowego jaką może przenieść dany materiał
Rc= P/A P- siła ściskająca
A- pole powierzchni
Używamy do badania próbek o kształcie kostki lub walca.
Przy wysokich jest ryzyko wyboczenia.
SPR
ŻYSTOŚĆ
E=�/� E- moduł sprężystości [Mpa]
�= "l/l0
Rr= P/F
tworzywo sztuczne - bardzo małe
polietylen - 100
beton - 21.000  25.000
stal - 210.000
KRUCHOŚĆ  podatność materiału na nagłe zniszczenia pod wpływem działania siły bez
wyraz
nych odkształceń poprzedzających.
k=Rr/Rc < 1/8  to materiał kruchy np. beton, ceramika, szkło, żeliwo, mat. Kamiene
WYTRZYMAA
OŚĆ NA ZGINANIE
Rz= M/W M- moment zginający
W- wskaz
nik wytrzymałości
TWARDOŚĆ
Metoda Brinella
10
2P
HB :�=�
B
(�D )�
p� D -� D2 -� d2
D  średnia kulki
d  średnia odcisku
P  siła obciążająca
ŚCIERALNOŚĆ
Podatność materiału na ścieranie określa się jako zmniejszenie h próbki podczas badania
normowego.
PLASTYCZNOŚĆ
Zdolność materiału do zachowania odkształceń trwałych bez zniszczenia spójności np. glina,
asfalt, metale, polimery.
CI
GLIWOŚĆ
Zdolność materiałów do przyjmowania dużych, trwałych odkształceń pod wpływem sił
rozciągających, bez objawów zniszczenia np. metal, asfalt, lepiszcze bitumiczne.
RELAKSACJA
Zanik w materiałach / spadek / naprężenia przy stałym obciążeniu.
11
BADANIA CECH MECHANICZNYCH MATERIAA
ÓW BUDOWLANYCH
BADANIE WZÓR OPIS WZORU JEDNOSTKA UWAGI
Wytrzymałość na Największe naprężenie, jakie przenosi próbka
Pn siła statyczna niszcząca próbkę
RC =�
ściskanie MPa=N/mm2 badanego materiału podczas ściskania osiowego.
pole pow. przekroju próbki
F
Wytrzymałość na Dla przekroju prostokątnego wskażnik
M moment zginający
Rg =�
zginanie MPa=Nm/cm2 wytrzymałości W wynosi: W=bh2/6, gdzie:
wskaz
nik wytrz. przekroju
W
b-podstawa, h-wysokość.
Wytrzymałość na Największe naprężenie, jakie przenosi próbka
Pr siła rozciągająca próbki
Rr =�
rozciąganie MPa=N/mm2 badanego materiału podczas rozciągania.
pole pow. przekroju próbki
F
Materiał nazywamy kruchym gdy k<1/8, do
Rr Wytrzymałość na rozciąganie
k =�
Kruchość __________________ nich należą m. in.: szkło, ceramika, granit, beton
Wytrzymałość na ściskanie
RC
zwykły, żeliwo.
d� =� e� �� E -� naprezenie odkształcenie * moduł spręzystości Zdolność materiału do przyjmowania
siła ściskająca KPa/ cm2 pierwotnego kształtu po usunięciu obciążenia
P
d� =�
Sprężystość pole pow. przekroju próbki (siły zewnętrznej), pod wpływem której próbka
F
materiału zmienia swój kształt; dla każdego
D�l
przyrost długośi (skrócenie) materiału określa się wspólczynnik sprężystośći
e� =� -� odksztalcenie
l0
długość początkowa E (tzw. moduł sprężystości).
Określa podatność materiału do zmniejszania
g masy, objętości lub grubości pod wpływem
cm =�
Ścieralność M 1 strata masy po 440 obr. na tarczy czynnkiów ścierających; do tego badania stosuje
g
s =� �� cm2 ��
pow. próbki*gęstość pozorna
cm3 się tarcze Bohemego, za pomocą której określa
A r�
p
się ścieralność przypadającą na 1 cm2 ścieranej
powierzchni po 4 seriach po 110 obrotów każda.
siła obciążająca Odporność materiału na odkształcenia trwałe
F
HB =� 0,125��
Twardość pole pow. docisku MPa=N/mm2 pod wpływem sił skupionych; jest wiele metod
S
badania twardości w zależności od materiału:
Skala Mosha, metoda Janki, sposób Brinella.
praca potrzebna do zniszczenia Próba polega na złamaniu jednym uderzeniem młota
Udarność pow. próbki ulegającej zniszczeniu Nm wahadłowego Charpy ego próbki z karbem podpartej
swobodnie na obu końcach i pomiarze energii złamania.
KD
12
MATERIAA
Y KAMIENNE
pochodzenia naturalnego
magmowe
- głębinowe np. granit
- wylewowe np. bazalt
osadowe / węglanowe, siarczanowe, ilaste, krzemionkowe, okruchowe /
metamorficzne np. gnejsy, marmur, kwarcyt.
WST
P
1. GRANITY - kwarc, ortoklaz, miki, angit
Gdzie:
-Strzegom
-Strzelin
-Szklarska Poręba
-Tatry
ł0=2700 kg/m3
Rc=100-300 Mpa
n=1%
ścieralność < 0,23 cm
doskonale szlifuje się i poleruje
2. SJENITY - ortykloz, angit, homblendear, smik
Gdzie:
-Kośmień
-Przedborów
ł0=2700-2900 kg/m3
Rc=170-260 Mpa
n=0,6%
dobrze się poleruje
3. ANDEZYT - plagioklaz zasadowy, dwin, giotyt
Gdzie:
-Pireneje
ł0=2650 kg/m3
Rc=140-240 Mpa
ścieralność 0,22 cm
4. BAZALT - plegioklaz zasadowy, biotyn, angit
ł0=2600-3200 kg/m3
Rc=200-400 Mpa
n=0,1-0,7 %
ścieralność < 0,19 cm
doskonale się poleruje
Dolny i Górny Śląsk
5. PIASKOWCE -piaski cementowe, lepiszczem- ilastym, wapiennym,
krzemianowym
ł0=1800-2700 kg/m3
Rc=10-2500 Mpa
n=0,1-15 %
ścieralność 0,09-25 cm
Karpaty, Góry Świętokrzyskie, Dolny Śląsk
6. WAPIENIE CaCO3
-lekkie
ł0=1700 kg/m3
Rc=10-15 Mpa
n=0,1-15 %
ścieralność 1,8 cm
Pińczów, Janów, Złoty Potok
-zbite tzw. Marmury
ł0>2500 kg/m3
Rc=100 Mpa
ścieralność 0,5 cm
13
A
atwo się poleruje, różne kolory, duże walory dekoracyjne
Szewce, Ołowianka, kielecczyzna, Balecko, Zalas, Zygmuntówka
CECHY MATERIAA
OW KAMIENNYCH
�� Gęstość 1400-3500 kg/m3
�� Porowatość 2-30 %
�� Przewodność cieplna 0,7-2,9 W/m*�C
�� Nasiąkliwość 0,5-25 %
�� Rc od poniżej 15 Mpa do ponad 200 Mpa
�� Rz kilkakrotnie mniejsza od Rc
�� Ścieralność 0,1- ponad 1,5 cm
�� Mrozoodporność 15-25 cykli
�� Udarność
ZASTOSOWANIE KAMIENI
�� Budownictwo inżynieryjne
1. wodne- filary, przyczółki mostowe, słupy, zapory ( granity, sjenity, bazalt,)
2. lądowe- filary nośne, tunele, wiadukty, skarpy, mury oporowe, sklepienia ( j.w.)
�� Budownictwo ogólne  monumentalne
o Mury fundamentowe
o Mury ścienne
o Okładziny zewnętrzne
o Elementy wykończeniowe: schody, posadzki, okładziny wewnętrzne ścian, detale
itd. (granity, wapienie zbite, marmury)
�� Budownictwo drogowe
o Nawierzchnie drogowe- kostka, krawężniki, płyty chodnikowe(granit, wapień)
o Tłuczeń, grys
WYMAGANIA WOBEC MAT. KAMIENNYCH
o Rodzaj mat.- skały
o Wymiary
o Dopuszczalne wady, odchylenia w kolorze, uszkodzenia mechaniczne
o Właściwości techniczne
o Warunki przechowywania, opakowanie
o Transport
WYROBY Z MATERIAA
ÓW KAMIENNYCH
o Kamień łamany- nieregularne bryły zbliżone do prostopadłościanu
o B- do murów i fundamentów
o J- do dróg i obiektów inżynierskich
o K- do przerobu na kruszywo
o Elementy murowe- gotowe elementy do zastosowań w konstrukcjach murowych
o Kamień łupany- prostopadłościany lub inne kształty, powierzchnie nierówne lub
obrobione
ż� Warstwowo
dł. l=20-40 cm
szer. w=15-30 cm
h=10-15 cm
masad"100 kg
ż� Rzędowo
l=20-40 cm
w=20-40 cm
h=15-20 cm
o Bloki, płyty surowe
14
o Płyty do okładzin zewn.
o Płyty posadzkowe zewn. i wewn.
o Podokienniki zewn. i wewn. ( Parapety)
o Stopnie i okładziny schodów
o Płyty cokołowe zewn.
o Kostka drogowa
o Krawężniki drogowe
15
DREWNO
1.BUDOWA DREWNA:
KORA
ą�kora
ą�korek z korowiną
A
YKO
ą�miazga korkowa
MIAZG
ą�łyko A
ą�biel
RDZEC

ą�twardziel
ą�rdzeń TWARDZIEL
BIEL
2.DREWNO:
ą�drzew iglasych: świerk, sosna, jodła, dauglosie, modrzew
ą�drzew liściastych: buk, dąd, jesion, klon, wiąz
3.CZAS CI
CIA
�� sosna 80-120 lat
�� świerk 80-120 lat
�� jodła ~100 lat
�� modrzew 100-110 lat
�� dab powyżej 180 lat
�� buk ~110 lat
Drzewa tnie się od końca jesieni do początku wiosny.
4.WYMAGANIA
�� zdrowe
�� twarde
�� jednorodne
�� o prostych włóknach
�� elastyczne
5.WA
AŚCIWOŚCI DREWNA
�� skład chemiczny:
węgiel 49%,
tlen 44%,
wodor 6%,
azot i popiół 1%
celuloza, lignina, woda, cukier, białko, skrobia, garbniki, olejki eteryczne, subst.
Mineralne
�� barwa- zależy od garbników, ściete drewno jest ciemniejsze
�� gestość- 1,5 g/cm3
�� gestość objętościowa (przy wilgotności 12%):
sosna 550 kg/m3
dąb 710 kg/m3
�� wilgotność (ma wpływ na inne właściwości drzewa):
po ścieciu >35% (50%)
powietrzno suche 15-20%
pokojowo suche 8-13 %
bardzo suche 0-8 %
�� nasiąkliwość
�� higroskopijność (wyrównanie wilgotności)
�� skurcz, wystepuje:
gdy wilgotnośc spada <30%
16
 skutek rożnicy kurczliwości włókien
skurcz wzdłuz włókien 0,1-0,35%
skurcz prostopadle do włókien 2-8%
skurcz objętościowy (drew krajowe) 11-20%
�� pęcznienie
�� przewodność cieplna (P-współczynnik przewodności cieplnej prostopadle do
włókien, R- współczynnik przewodności cieplnej prostopadle do włókien):
sosna P=0,15 W/m ��C
R=0,30 W/m ��C
dąb P=0,21 W/m ��C
R=0,40 W/m ��C
6.WA
AŚCIWOŚCI MECHANICZNE:
�� wytrzymałóśc na rozciąganie Rr- 2-2,5 razy większa od Rc
�� wytrzymałóśc na ściskanie Rc
maxymalna przy sile równoległej do włókien (100%)
minimalna w kierunku promieni (8%)
sosna 47MPa
dąb 55 MPa
�� rozciągliwość E osiowa 10000-16000 MPa (stal 210000MPA, Al. 70000 MPa)
�� gnicie drewna i wpływ gzrybów na drewno
�� butwienie drewna- poolega na rozkładzie dzrewa pod wpływem wilgoci i braku
powietrza (czernieje, mięknie, traci cechy techniczne)
�� niszczenie drewna przez owady
�� łatwopalność
7.KONSERWACJA DREWNA:
�� trwałośc drewna- trwałe przy wilgotności <19%, przewietrzanie
�� drewno heblowane- wieksza odpornośc na ogien, owadykonserwacja zwiekszająca
trwałość:
wysuszenie drewna (9-15%)
powlekanie ochronne powierzchni
konserwacvja przeciwwilgociowa
impregnacja przed gniciem (preparaty kompleksowe zwiekszające
odporność na korozję biologiczną i na ogień)
8.PODZIAA
DREWNA:
�� drewno okrągłe: iglaste i liściaste
pale, stęple, elementy mostów drewnianych,
dłużyce, kłody, żerdzie,
wyrzynki, słupki, tyczki
�� tarcica: nieobrzynana i obrzynana
listwy (<5cm), deski (>10 cm x <5 cm), łaty (>5 cm),
krawędziaki (>10 cm), bale (>5 cm), belki (>10 cm)
�� okleiny ~forniry (cienkie płaty/arkusze drewna uzyskiwane przez skrawanie)
�� sklejki- kilkanaście arkuszy fornirów sklejanych sprasowanych
�� płyty stolarskie
�� gonty
�� materiały podłogowe:
tarcica podłogowa
progi dębowe
deszczółki lite (klepki gr. > 2 cm)
prefabrykaty podłogowe (mozaika gr. ok. 0,8 cm, PANEL rys.)
17
laminat prasowany typu HPL
płyta pilsniowa
płyta trwała typu
MDF 0,6 cm
HPL- high pressure laminate
HDF- high density fibreboard
MDF- middle density fibreboard
�� kostka brukowa (w halach przemysłowych)
�� materiały drewniane do naiwerzchni kolejowych
9.WYROBY DREWNOPOCHODNE:
�� sklejki
�� płyty pilśniowe (z rozwłóknionego drewna ewentualnie impregnaty)
porowate (stosowane jako dzwiękochłonne)
twarde
bardzo twarde (lakierowane, laminowane)
�� płyty wiórowe:
wytłaczane pustakowe i pełne
nieoklejane i oklejane obłogami lub okleiną
�� płyty wiórowe dz
więkochłonne
�� płyty wiórowe uodpornione na dzaiłanie ognia
�� płyty paz
dzierzowe
�� płyty wiórowo cementowe
18
SZKA
O BUDOWLANE
Nie tylko materiał do szklenia otworów ale mat. konstrukcyjny, okładzinowy, oświetleniowy,
dz
więkochłonny, izolacyjny, dekoracyjny.
Zalety: przezroczystość, nienasiąkliwość, twardość, gładkość, mała ścieralność,
wysoka Rc, odporność na działanie czynników chemicznych
Wady: kruchość, wrażliwość i rozpryskliwość przy drganiu, mała odporność na
zmiany temp.
Materiał izotropowy (bezpostaciowy)- właściwości jednakowe we wszystkich kierunkach.
SKA
AD SZKA
A
Składniki szkła = SiO2 piasek kwarcowy
Węglan sodu = soda Na2CO3
Węglan potasu = potaż K2CO3 topniki obniżają. Stop SiO2 do 1000�C
Węglan wapnia = wapień CaCO3 stabilizuje i utrwala, daje połysk i odporność
Dodaje się też
tlenki: glinu, magnezu, związki boru, ołowiu, barwiące
RODZAJE SZKA
A:
Szkło zwykłe = SiO2 68-74%
CaO 7-14%
Na2O 12-16%
MgO, Al2O3
Szkło o innym składzie
�� Szkło krzemowe SiO2 96% (najwyższa odporność chemiczna, duża odporność ter.)
�� Szkło glinowo-kzemowe Al2O3
�� Szkło ołowiowe tl. ołowiu 20-60%
�� Szkło borowe tl. boru 12%
�� Szkło fotochromowe
Szkło budowlane
1) Płaskie 2) Profilowe 3) kształtki 4) szkło piankowe 5) włókna szklane
- szyby - maty
- ciągnione - tkaniny
- walcowane
- float (wylewane na pow. Cyny)
PRODUKCJA SZKA
A
a) Przygotowanie surowców
b) Topienie zestawu i klarowanie wytopionej masy (1400-1500�C)
c) Formowanie wyrobów- ciągnienie, walcowanie, wylewanie
d) Odprężanie szkła- ponowne ogrzewanie do 400-500�C i powolne studzenie (hartowanie-
szybkie ogrzanie do 600-700�C i szybkie studzenie)
e) Chłodzenie powietrzem
f) Zbrojenie
g) Obróbka wykończeniowa (polerowanie, gięcie)
h) Pakowanie
19
WA
AŚCIWOŚCI SZKA
A
Szkło zwykłe
Powierzchnia- gladka (ewentualnie wzorzysta)
Przepuszczalność światła 90-65%
Gęstość 2,6 g/dm3
Gęstość objętościowa 2600 kg/m3
Rc  300  1000 MPa
Rr - 30  70 MPa
Rz - 40 MPa
Hartowanie Rz- 120- 260 MPa
Twardość (Mosha) 6,5
= 1,16W/m�C
rozszerzalność cieplna 5-10*10-6 (1 mm na 1 mb przy "T=100�C)
szkło płaskie ciągnione
1) Okienne ( max wym. 180x350 cm. gr.2-10 mm, przepuszczalność cieplna 77-88%)
2) Polerowane ( lustrzane)  gr. 5-35mm
3) Matowe (szklenie drzwi, ścianek, piaskowanie)
4) Hartowanie (sprężane  poddane do temperatury 600-700�C) od 3 do 5 razy większa R
większa odporność na uderzenia i zmiany temp.
5) Antisol (pochłaniające promienie PC-cieplne) gr 4-8mm, barwione w masie przez dodatek
jonów metali
6) Mleczne
7) Refleksyjne (2 warstwowe z warstwą zaw. Złoto po stronie wew. Odbija 90% promieni PC)
8) Fotochromowe
Szkło płaskie walcowane
1) Gładkie i wzorzyste  gr 3-10mm max 160x200cm
2) Barwne nieprzejrzyste  gr 6mm (płyty, płytki max 120x180cm)
3) Zbrojone  z siatka drucianą o średnicy 0.5 mm gr 6-7mm tez zbrojone hartowane. Gładkie,
wzorzyste, przep świetlna 65% o zwiększonej odporności cieplnej i na uderzenia.
4) Emaliowe  ze szkla hartowanego gr 6-7mm
5) Mozaika szklana
Szkło płaskie float
Idealnie gładkie powierzchnie wym do 3,2 x 6m gr 2x25cm
Nowe rodzaje : niskoemisyjne z powłokami Au, Ag, Al
Produkowane metodą termigrawimetryczną
1.Bezbarwne zwykłe
gr. 2�25mm
(2�3mm, 1,3x1,6 m do 3,2x6 m)
przepuszczalność światła 70�90%
2. Barwione w masie (absorbcyjne)
- zawiera małe ilości tlenków metali, słabe barwy szare, niebieskie, zielone, złote, srebrne,
niskorefleksyjne
3. Szkło powłokowe  refleksyjne
i tzw. Niskoemisyjne (o niskiej przepuszczalności promieniowania podczerwonego (odbijają)
E<0,2 . Powłoki z tlenków metali nanoszone na powierzchnię szkła (bezbarwnego lub
barwionego w masie) w celu:
20
- ochrony cieplnej (zachowania ciepła w budynku) (odbijają prom. cieplne)
- ochrony przeciwsłonecznej (odbijają prom. cieplne)
notatka na marginesie [E- współczynnik emisyjności; szkło zwykłe EH"0,84 tzn.
wypromieniowuje 84% energii cieplnej materiał czarny E=1 doskonale biały E=0]
Rozdział światła słonecznego w szybie
światło
przepuszczone
Światło odbite na
zewnątrz
światło absorbowane (przechodzi) w ciepło
przepuszczalność + absorpcja + odbicie = 100%
Rozdział energii słonecznej w szybie
energia
przepuszczona
Całkowita
energia odbita
transmisja
energia
(współczynnik
absorbowana
energia
g)
energia wtórnie
wypromieniowana
wypromieniowana
na zewnątrz
do wewnątrz
szkło float szkło float szkło float
bezbarwne absorbcyjne refleksyjne bezbarwne
8% 5% 87% 5% 53% 42% ??????????????????
3a. Szkło niskoemisyjne twardopowłokowe
- powłoka w procesie wytwarzania  on line napylana na powierzchnię (zewn. ~320 mm z tlenku
cyny i fluoru, wew. ~mm z tlenku krzemu)
Odporne mechanicznie
- do ochrony cieplnej pomieszczeń zatrzymuje ciepło w budynku
- do ochrony przeciwsłonecznej
Szkło: Bezbarwne lub barwione w masie
Duża przepuszczalność światła
21
Szkło można giąć hartować
3b. Szkło niskoemisyjne miękkopowłokowe
- powłoka nanoszona poza gł. linią produkcyjną  offline (met. megatronową) warstwy tlenków
srebra i bizantu, cyny, cynku& Warstwy te odbijają prom. cieplne. Wrażliwe na uszkodzenia
mech. (do wnętrza szyb zespolonych)
Mogą pełnić obie funkcje jednocześnie
- dobra przep. Świetlna 40�65%
- różna refleksyjność 15�45%
- duży wybór barw
- nie można giąć i hartować
Ze względu na zastosowanie szkło niskoemisyjne:
- do szyb zespolonych gł. ochrona przed wypromieniowaniem ciepła (refleksyjne)
- do elewacji bud. ścian kurtynowych  jako szkło przeciwsłoneczne architektoniczne,
elewacyjne, fasadowe o różnej refleksyjności i przep. prom. widz.
Własciwości charakterystyczne szkła przeciwsłonecz.
- wsp. przepuszczalności światła (LT%)
- wsp. całkowitej transmisji energii słonecznej (g%)
not na marginesie [Nazwa szkła np. Antisun????? (szary) 42/60 to (LT%/g%)
Antisun (zielony) 72/62, Antisun (brązowy) 50/62, szkło bezbarwne przeciwsłoneczne 87/83
Wymagania dla szkła płaskiego
1) Kształt (prostokątny)
2) Wymiary
3) Barwa
4) Wady masy szklanej dopuszczalne i nie
5) Wady wykonania
6) Wady związane z siatką  w szkle zbrojonym
7) Zniekształcenia optyczne obrazu
8) Przepuszczalność światła (gr. do 2mm-88%, do 10mm-77%, szkło zbrojone-65%)
9) Naprężenia
10) Odporność chemiczna na działanie wody
SZKA
O WIELOWARSTWOWE
3-6 mm
szyba
przekładka metalowa dystansowa
uszczelnianie kitem elastycznym
(butylowym)
uszczelnianie kitem elastycznym
(silikonowym)
absorbent
- szyby zespolone (ę!) zapewniają większą izolację cieplną, akustyczną; mają mniejszy
współczynnik przenikania ciepła w porównaniu z szybą pojedynczą
- szkło klejone (bezpieczne) - 2�3 lub więcej warstw (5 do 80mm) szkła przedzielonych folią
polimerową (poliwinylobutyralowa PVB) + kleje poliacetaki????????????
Antywłamaniowe, pancerne, kuloodporne, ognioochronne, antywybuchowe, dz
więkochłonne,
alarmowe
22
Szkło budowlane profilowe
Płyty Ceowe
Płyty prostokątne 41-60mm
100-400mm
25-50mm
3. Kształtki budowlane:
- pustaki
- luksfery
- kopułki
4. Szkło piankowe
ł0 160�180 kg/m3
Rc ~1 Mpa
E 1200Mpa
ąt 8,7*10-6/oC
 0,045 W/mK
n<3%
5.Włókna szklane
- welon z włókien szklanych - długość 120cm, szerokość 100cm
- wojłok z włókien szklanych (długość lepiszczem bitumicznym lub syntetycznym)
- maty i tkaniny z włókien szklanych
23
WYROBY CERAMICZNE
Kadinit : Al2O3*2SiO3*2H2O
W glinie nie może być pirytu, zw.siarki, zbyt dużo soli rozp.
TECHNOLOGIA PRODUKCJI CERAMIKI:
- wydobycie gliny (ważny skład granulometryczny, plastyczność gliny)
- przygotowanie wstępne (czyszczenie, dołowanie)
- przerób gliny (gniotowniki, walce, przecieraki)
- formowanie
- suszenie
- wypalanie
PODZIAA
CERAMIKI BUDOWLANEJ:
1) wyroby wypalane(800 0C) o strukturze porowatej(n<=22%)
- wyroby ceglarskie: cegły, pustaki, dachówki
- wyroby szkliwione: płytki ścienne i posadzkowe, wafle
- wyroby ogniotrwałe
2) wyroby spiekane (1100 0C) o strukturze zwartej (n<=12%)
- klinkierowe
- krzemionkowe - gres
3) wyroby ceramiczne szlachetne i półszlachetne
- fajansowe
- porcelanowe
ZASTOSOWANIA CERAMIKI W BUDOWNICTWIE
Fundamenty  cegły pełne
Ściany nośne, działowe  cegły, pustaki
Stropy, stropodachy  pustaki
Przewody wentylacyjne oraz dymowe  pustaki
Pokrycia dachowe  dachówki
Wykładziny podłogowe  płytki, cokoły
Okładziny ścienne zewnętrzne(elewacyjne)  płytki, kształtki
Okładziny ścienne wewnętrzne  pustaki, kształtki
Wyroby sanitarne, rury kanalizacyjne
OGÓLNE CECHY CERAMIKI BUDOWLANEJ
- wysoka wytrzymałość (na ściskanie, bo na rozciąganie dużo słabsza)
- odporność ogniowa
- mrozoodporność
- małe przewodnictwo cieplne
- duża akumulacja ciepła
- zapewnia dobry mikroklimat
24
- klinkier, krzemionka  b.mała ścieralność i nasiąkliwość, duża odporność
chemiczna
- najstarszy materiał wytwarzany przez człowieka (13000lat temu)
wyroby ceramiczne ścienne i stropowe produkowane są w grupach wymiarowych
1) wyroby o wym. tradycyjnych  wielokrotność lub podzielność
wymiarów cegły : 250x120x65mm
2) wyroby o wym. modularnych  podstawą jest 100mm lub wielokrotność
oraz podział na jednostki dziesiętne pomniejszone o grubość spoiny
(12mm) Np. 288x188x88mm
WYROBY CERAM.BUD.
materiały ścienne:
- konstrukcyjne(nośne)
- konstrukcyjno-osłonowe
- samonośne osłonowe
- działowe
cegła pełna: klasa 200;150;100;75 (wytrzymałość), masa ok. 3,5  4 kg, wsp.przew.ciep. y=0,76
W/m*K
cegła dziurawka: klasa 5; 2,5, masa ok. 2,6 kg, wsp.przew.ciep. y=0,64 W/m*K
cegła kratówka: klasa 15;10, masa ok. 2,7 kg, wsp.przew.ciep. y=0,44 - 0,47 W/m*K
Cegły ceramiczne budowlane
Grupy:
Z  zwykłe
L  liniowe
Rodzaje:
M  mrozoodporne (20 cykli)
Typy:
B  bez otworów
P  pełne (10% drążenia)
D  drążone
S  szczelinowe
Odmiany (w zależności od wysokości):
65  pojedyncze
140  podwójne
220  potrójne
Klasy (od Rc):
3,5 5 7 10 15 20 25 (Mpa)
Sortujemy (od �0) kg/dm3:
1,4 1,6 1,8 2,0  cegły typu B i P
1,0 1,2 1,4 1,6  cegły typu D i S
Nasiąkliwość:
Klasa Zwykła Zmniejszona
3,5 5 - 6-22
7,5 10 15 6-22 6-18 (4-22)
20 25 6-20 4-14
Pustaki ścienne  modularne o objętości nie mniejszej niż 2 cegły modularne
Grupa pustaków ściennych:
Z  do murowania zwykłego
25
S  do murowania na suchy styk
W  na wpust i pióro
P  na spoiny pocieniane
Pustaki do ścian działowych
Pustaki dymowe
Pustaki wentylacyjne
Wyroby ceramiczne stropowe
Typy (w zależności od wysokości)
Odmiany (w zależności od...)
Dachówki i gąsiory dachowe
Produkowane metodami:
- ciągła
- tłoczoną
Muszą być:
- Mrozoodporne (50 cykli, gąsiory 25 cykli)
- Odporne na przesiąkanie wody
- Odporne na złamania
- Trwałe, bez szkodliwych zanieczyszczeń
Dachówka karpiówka
Dachówka zakładkowa
Dachówka marsylka
Dachówka holenderska
Dachówka mniszka
Gąsiory
Ceramiczne rurki drenarskie
Kafle
Ceramika o strukturze zwartej
Klinkier:
- budowlany
- drogowy
ł0 ~ 2000 kg/m3 n<=12% Rc: 25-100 Mpa
Odporność techniczna do 1000 C (bez nagłych zmian)
Odporność na działanie wody i kwasów
Małościeralny
Mrozoodporny
Cegły klinkierowe budowlane
Grupy:
Z  zwykłe
L  licowe
Typy:
B  bez otworów
P  pełne
D  drążone
S  szczelinowe
Odmiany (w zależności od wysokości):
65 140 220
Cegły licowe elewacyjne
Cegły kominowe
Cegły kanalizacyjne
26
Podokienniki klinkierowe
Ceramiczne materiały okładzinowe
Ceramiczne płytki elewacyjne
Kamionka
1. Płytki podłogowe (terakota) nieszkliwione n= 0,2-4,5%
2. Płytki kwasoodporne szkliwione, nieszkliwione n ~ 5%
3. Rury i kształtki kanalizacyjne: prostki, trójniki, łuki, kolana, syfony, wpusty, osadniki itp.
-Gres
WA
AŚCIWOŚCI CERAMIKI BUDOWLANEJ
Możliwość wytwarzania wyrobów pełnych, drążonych o różnych kształtach, wymiarach,
profilach  różnych: powtarzalnych
1. Cechy zewnętrzne: kształt, wymiary nominalne (odchyłki), dopuszczalne wady (barwa)
2. Cechy fizyczne:
- Gęstość objętościowa kg/m3  lekkość
Cegła zwykła ~1800 kg/m3
Kratówka ~1200 kg/m3
Klinkierowa ~2000 kg/m3
- Nasiąkliwość
- Przesiąkliwość
- Współczynnik przewodności ciepła
- Mrozoodporność
- Odporność na działanie wyższych temperatur
27
LEPISZCZA BITUMICZNE
Są to organiczne materiały wiążące, które pod wpływem ogrzewania miękną i upłynniają się,
ochłodzone twardnieją.
Stan urabialności  uzyskuje się go m.in. przez rozpuszczenie lepiszcza w rozpuszczalniku
organicznym, po odparowaniu rozpuszczalnika bitum twardnieje.
ASFALTY I SMOA
Y
Asfalty- mieszanina wielkocząsteczkowych węglowodorów nasyconych, gł. Alifatycznych,
układy koloidalne.
Asfalty naturalne- to jakieś naturalne, nie!?
Asfalty polinaftowe- coś z naftą!?
WA
AŚCIWOŚCI
�� Miękną w temp. Ok. +50��C, płynne w ok. +100��C
�� Rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych (benzen, toulen, benzyna,CS2....)
�� Wykazują dużą przyczepność
�� Odporne na działanie wody, kwasów, ługów
�� Dają powłoki elastyczne
PODZIAA
ASFALTÓW
- Asfalty przemysłowe PS
w zależności od temp. mięknienia np.: PS 40/175, PS 105/15, gdzie pierwsza liczba
określa temp., a druga penetrację
- Asfalty drogowe D
- w zależności od zawartości parafiny
D  bezparafinowe ( ok. 2% parafiny)
Dp  parafinowe (do 3% parafiny)
- w zależności od penetracji:
miękkie: D-300, D-200, D-100
średnie:D-70
- Asfalty modyfikowane polimerami np.: kauczuki syntetyczne PE, PP, BS-trwalsze
Wyroby hydroizolacyjne powinny wykazywać:
- hydrofobowość,
- odporność na oddziaływanie mechaniczne i chemiczne środowiska,
- dobrą przyczepność do podłoża,
- odporność na oddziaływanie temp.,
- elastyczność,
WYROBY Z LEPISZCZ BITUMICZNYCH DO IZOLACJI
PRZECIWWILGOCIOWYCH.
A. MATERIAA
Y W POSTACI PA
YNNEJ I PLASTYCZNEJ
1. Roztwory gruntujące:
asfaltowe (w solwecil nafcie), czarna jednorodna ciecz,
smołowe  tylko do izolacji smołowych
2. Emulsje asfaltowe- zawiesina asfaltu w wodzie, do gruntowania podłoży wilgotnych (
w drogownictwie), do izolacji przeciwwilgociowych, np.: amonowe (A), kationowe
(K), niejonowe (U). Produkty: Emizol, Kationol, emulsja lateksowa.
3. Lepiki asfaltowe:
a) na gorąco (do +180��C��160��C)
b) na zimno
28
- o konsystencji półciekłej np.: APHIZOL P
CORRIZOL- izolacja antykorozyjna
Bez wypełniaczy: Izolbeit, Suberiol, Dachbit
Z wypełniaczami: Dacholeum, Bilizal
- o konsystencji ciastowatej, np.: Abizol G, Bitizol G, lepiki asfaltowo-polimerowe
Masy asfaltowe:
Masy zalewowe
Czyli: asfalt drogowy + kauczuk synt. + wypełniacze pylaste, włókniste + dodatki
np.: CARBITEX Z
Zastosowanie: uszczelnianie spoin:dachy, tarasy, zbiorniki, mosty, fundamenty, posadzki;
szerokość szczelin 5 do 10 mm
Masy powłokowe
Masy asfaltowo-kauczukowe, na zimno, np.: ASKOWIL R i P
Masy dyspersyjne asfaltowo-gumowe
4. Lakiery asfaltowe
5. Kity asfaltowe- o konsystencji gęstej pasty
- do wypełniania różnych szczelin, okien przemysłowych
- dobra przyczepność do różnych podłoży
7. Materiały rolowe
B. PAPY ASFALTOWE
1. izolacyjne- tektura nasycona asfaltem izolacyjnym
2. podkładowe- powleczona z obu stron asfaltem z posypką mineralną
3. do wierzchniego krycia
Materiały hydroizolacyjne rolowe
1. Papy tradycyjne
2. Papy zgrzewalne
3. Papy samoprzylepne
4. Papy wentylacyjne
5. Gonty asfaltowe (dachówki)
29
SPOIWA MINERALNE
Materiały wiążące, wypalane z surowców skalnych i rozdrabniane na proszek, chemicznie
aktywne; po wymieszaniu z wodą tworzą plastyczną mieszankę dającą się łatwo formować i
stopniowo przechodzą w stan stały  wiążącą i twardniejącą dając twarde tworzywo
przypominające kamień.
Procesy chemiczne zachodzące przy wiązaniu spoiw mineralnych są nieodwracalne.
SPOIWA MINERALNE
POWIETRZNE HYDRAULICZNE
-spoiwa wapienne (wapno) -cement portlandzki hutniczy i
-spoiwa gipsowe cementy powszechnego użytku
-spoiwa krzemianowe -cementy specjalne
-spoiwa magnezjowe -wapno hydrauliczne
Surowce do produkcji spoiw mineralnych:
Spoiwa wapienne  wapień CaCO3
Spoiwa gipsowe  kamień gipsowy CaSO4 � 2H2O anhydryt, gips z odsiarczania spalin
Spoiwa cementowe  wapienie, gliny (mieszanka); margle (naturalna mieszanka); kreda
(dodatki); żużle wielkopiwcowe, popioły lotne, łupki przywęglowe
OGÓLNY SCHEMAT PRODUKCJI SPOIW MINERALNYCH:
-wydobycie surowców ze złoża (urobienie złoża)
-przygotowanie surowców (mielenie �� rozdrabnianie, łączenie z dodatkami)
- WYPALANIE (1000� wapno, 1450� cement, 160� gips)
- przeróbka produktu wypalonego (np. dodaje się domieszki, mieszanie, mielenie,
pakowanie z zabezpieczeniem przeciwko wilgoci (worki)
niekiedy luzem w odpowiednich zbiornikach) spowiwa nie mogą uledz zwilgoceniu!
ZASTOSOWANIE SPOIW MINERAKNYCH
Spoiwa mineralne stosowane są do :
1) zaczynów
zaczyn = spoiwo + woda
zaczyn gipsowy lub cementowy
wapno  mleko wapienne lub ciasto wapienne
2) zapraw
zaprawa = zaczyn + piasek
zaprawa  wapienna, cementowa, gipsowa cementowo  wapienna itd.
NIE WOLNO CEMENT + GIPS!!!
3) betonów
beton = spoiwo (gl cement)+ woda + piasek +kruszywo grube
wiązanie i twardnienie
30
SPOIWA WAPIENNE
Surowce : Wapienie
Im bogatsze w CaCO3  tym lepsze wapno, ale im bardziej czyste, tym większe zużycie ciepła
przy wypale i wyższa temperatura wypalania ( 1000  1200 � C)
Wymagania dla surowca :~95% CaCO3 ; g~2,6g/cm3 ; struktura średnioporowata
Wypalanie CaCO3��+1000�C CaO +CO2
v� wydobycie wapienia
ż� kruszenie, sortowanie
�� mielenie
ż� mączki wapienne
�� kamień
�� wypał
ż� mielenie
�� wapno palone mielone
ż� hydratacja
�� wapno hydratyzowane
ż� wapno kawałkowe
Wapno palone CaO w połączeniu z wodą reaguje egzotermicznie
Gaszenie wapna (lasowanie) CaO + H2O �� Ca(OH)2 + ciepło ��1100kJ/kg
Prace z wapnem palonym muszą być prowadzone w odzieży ochronnej
KLASYFYKACJA SPOIW WAPIENNYCH
3 rodzaje wapna budowlanego:
wapno wapieniowe CL
wapno dolomitowe DL (mieszanka CaCO3 MgCO3 dolomit)
wapno hydrauliczne HL
w zależności od zawartośco (CaO + MgO)
3 odmiany CL : 90, 80, 70
2 odmiany DL: 85; 80
Wapno budowlane palone CL i DL produkowane jest w postaci:
- w kawałkach (bryłach) 30 �� 180 mm (można gasić wodą na ciasto wapienne)
- mielone CaO
- suchogaszone Ca(OH)2
Reakcja z wodą �� gaszenie<=> lasowanie (CaO + H2O) zależnie od ilości wody daje :
ciasto wapienne
mleko wapienne
wapno hydratyzowane (suchogaszone)
v� WAPNO BUDOWLANE PN-B-30020:1999
�� powietrzne
�� WAPNO NIEGASZONE (PALONE)
ż� Wapniowe CL (CaO) CL 90,80,70
ż� Dolomitowe DL ( CaO + MgO) DL 85, 80
�� wypalone
�� POZAROBOWE produkowane w kawałkach
ż� mielone
�� hydrauliczne
�� HYDRAULICZNE ( z wapniami ilastych)
Z wodą reakcja egzotermiczna  WAPNO GASZONE
CIASTO WAPIENNE:
Z wapna w kawałkach 1kg CaO + 2,5 l wody ��2,2 ��3 l ciasta wapiennego Ca(OH)2
Czas, temp gaszenia zależą od reaktywności wapna ( szybko gaszące się max 15 min, wolno po
30 min)
31
Zasady bezpieczeństwa (Okulary, rękawice itp.)
Dobre ciasto: lepkie, tłuste bez grudek, plastyczne, dobrze przyjmuje piasek. Należy dołować (do
zapraw tynkarskich 2 m-ce opt. 1 rok, murarskich 2 tyg)
Wapno hydratyzowane zarabia się wodą na 24 lub 36 godzin przed użyciem do budowy (
wygodne, ale urabialność gorsza)
Wapno mielone  do zapraw w zimie
WI
ZANIE SPOIW WAPIENNYCH
1 zagęszczanie koloidalnego Ca(OH)2 krystalizacja Ca(OH)2 � H2O
3 karbonatyzacja Ca(OH)2
Ca(OH)2 + H2O + CO2 �� CaCO3 + 2H2O
SKURCZ!!!  piasek go zmniejsza
Badania właściwości spoiw wapiennych:
- czas grzania i temp grzania > 60 � C w czasie < 25 min
- stopień zmielenia
- stałość objetości
-gęstość nasypowa
Ogólne właściwości spoiw wapiennych
- biała barwa
- bardzo duże rozdrobnienie ( 8000 �� 12000 cm3/g i wiecej)
- nadają zaprawom dobrą urabialność, plastyczność, duża przyczepność.
- z wodą reakcja silnie egzotermiczna (osuszanie)
- silna zasadowość  wykorzystywana do neutralizacji innych mat (np. kwaśnych gruntów)
-zdolność do absorbowania znacznej ilości wody 40 �� 50 % - retencja (zaprawy tynkarskie)
- zdolność chemicznego łaczenia z mat puculanowymi i hydraulicznymi
- niewielka wytrzymałość zapraw
- nadają elastyczność (rysoodporność)
- mała rozpuszczalność w wodzie 1,2g/l w 20�C o,67 g/l w 80 �C
- z piaskiem w temp +200 �C tworzy krzemiany wapniowe (mocne)
WAPNO HYDRAULICZNE
Z wypalania wapieni marglistych lub margli zgaszenie na sucho i zmielenie
Pozostałość na sicie 0,09 mm Ł� 15%
0,2 mm Ł� 5%
czas wiązania .............
Wytrzymałość zapraw na ściskanie 28 dni
HL 2 �� 2 ��7 MPa
HL3,5 �� 3,5 ��10 MPa
HL 5 �� 5 ��15 MPa
Stosowanie zaprawy do murów fundamentowych, do betonów o malej wytrzym ( do 3)
32
SPIOWA GIPSOWE
1) naturalne : kamień gipsowy - CaSO4*2 H2O
anhydryt - CaSO4
2) z odsiarczania:
otrzymanie
160+1800C
CaSO4*2 H2O �� CaSO4* 0,5 H2O + 1,5 H2O
gips dwuwodny
(dwuwodny siarczan wapniowy)
w wyniku prażenia CaSO4* 0,5 H2O
110 ��1600C - gips półwodny (spoiwo)
w warunkach ciśnienia atmosferycznego-normalnego
gips półwodny b� (chłonie więcej wody)
w warunkach zwiększonego ciśnienia
(autoklany) gips półwodny a� (większa wytrzymałość)
w temperaturze 160 ��2500C CaSO4
anhydryt III - b�
bardzo szybkowiążący - a�
w temperaturze 250�350�C CaSO4
anhydryt II
wolnowiążący
(w gipsach do wyrobu mieszanek tynkarskich)
WI
ZANIE SPOIW GIPSOWYCH
CaSO4 * 0,5H2O + 1,5H2O CaSO4 * 2H2O
Proces ten
przyspiesza:
�� dodatki substancji NaCl, K2SO4
�� zawartość anhydrytu III
�� drobne uziarnienie
opóz
nia:
�� ciepła woda
�� duża ilość wody zarobowej
�� dodatki substancji: kleje, keratyna, krochmal, białko, żelatyna, boraks, fosforany,
kwas winowy, cytrynowy
GIPS BUDOWLANY
W zależności od uziarnienia wyróżniamy odmiany:
�� GB-G gips budowlany gruboziarnisty o początku wiązania nie wcześniej niż 3 min. i o
końcu wiązania nie póz
niej niż 30 min.
�� GB-D gips budowlany drobnoziarnisty (dawny gips modelowy, o początku wiązania
minimum 6 minut i końcu wiązania max 30 minut
Pod względem wytrzymałości na ściskanie zaczynu gipsowego w stanie wpuszczenia do
stałej masy wyróżniamy dwa gatunki :
�� gips budowlany 6 [MPa]
�� gips budowlany 8 [MPa]
33
Zastosowanie:
�� GB-G do produkcji prefabrykatów gipsowych, do zapraw tynkarskich tynkarskich
gipsobetonu
�� GB-D do robót zdobniczych zdobniczych wykończeniowych, do sztukaterii i sztablatur,
do wyrobu specyficznych elementów budowlanych
Wytrzymałość tworzyw gipsowych (stwardniałego zaczynu gipsowego) w zależności
od stosunku wody do gipsu wg:
% wody zarobowej 45 50 80 100
woda/gips w/g 0,45 0,50 0,80 1,0
wytrzymałość Rc [Mpa] 13 11 6 4
Wzrost ilości wody zarobowej powoduje spadek wytzymałości.
Nasiąkliwość:
Przy w/g=0,4 nasiąkliwość 15%
Przy w/g=1,0 nasiąkliwość do 50%
Higroskopijność (pochłanianie pary wodnej)
Bardzo niewielka
Dla wg=0,6:
- w środowisku 100% wilgotności względnej wykazuje zawilgocenie 1,13%
- w środowisku 80% wilgotności względnej wykazuje zawilgocenie 0,3%
Średnia higroskopijność  0,1�2%
Podciąganie kapilarne  znaczne
Przepuszczalność pary wodnej  doba
Niepalnośći odpornośćogniowa
Niski współczynnik przewodności cieplnej :
- dla gipsu =035
- dla cegły zwykłej =1-1,15
Dobre właściwości akustyczne
Lekkość ok. 1100 kg/m3
Wysoka higieiczność
SPOIWA GIPSOWE SPECJALNE
(z półwodnym gipsem, wypełniaczami mineralnymi, dodatkami modyfikującymi)
a. Gips szpachlowy  wolnowiążący
Stosowany do montażu, szpachlowania ścianek z płyt gipsowych, do gładzi na różnych
podłożach, wyrównywania uszkodzeń
Gips szpachlowy B do szpachlowania elementów betonowych
Gips szpachlowy G do szpachlowania elementów gipsowych
Gips szpachlowy F do soinowania płyt gipsowo-kartonowych
b. Gips tynkarski  sucha zaprawa tynkarska do wewnętrznych wypraw tynkarskich
GTM  do mechanicznego tynkowania
GTR  do ręcznego tynkowania
c. Klej gipsowy
Klej gipsowy P.  do klejenia prefabrykatów gipsowych
Klej gipsowy K  do osadzania płyt gipsowo-kartonowych
34
ESTRICHGIPS
Spoiwo powietrzne, wolnowiążące. Otrzymywane przez wypalanie kamienia gipsu w
temperaturze 800�1000�C, CaSO4
CaSO4 CaO + SO2 + 1/2O2
~3%
Spoiwo wykazuje pewne cechy hydrauliczne
Czas wiązania: początek pow. 2h, koniec poniżej 24h.
35
CEMENTY
Cement portlandzki (1824)
Surowce: wapień (~80%)+glina+(ew. margle)
Produkcja:metoda mokra i sucha (nowa)- przygotowany szlam lub suche surowce wypala się w
piecu obrotowym
W+1450st.C > klinklier portlandzki > miele się z dodatkiem gipsu surowego (5%)
i ew. żużlem wielkopiecowym (8%) + ew. inne dodatki > otrzymujemy cement portlandzki CEM
I
Klinkier portlandzki  materiał hydrauliczny, złożony w 2/3 masy z krzemianów wapnia
3CaOSiO2 (C3S) i 2CaOSiO2 (C2S) i pozostałości zawierającej glin i żelazo w fazach
klinkierowych
Skład chem klinkieru portlandzkiego:
CaO - 62-68%
SiO2  18-25%
Al2O3  3-8%
Fe2O3  2-6%
Skład fazowy klinkieru portlandzkiego:
C3S  50-65%
C2S  15-29%
C3A  5-15%
C4AF  5-15%
Tlenki alkaiczne sodu i potasu-niebezpieczne w betonach, mogą w pewnych warunkach wys
temp następuje spękanie.
WI
ZANIE I TWARDNIENIE CEMENTU PORTLANDZKIEGO
Im większe rozdrobnienie ziaren tym szybsza reakcja w wyniku wiązania powstają przede
wszystkim: mCaO*SiO 2nH2O (uwodnione krzemiany)
Tworzą fazę: C-S-H
Wiązanie cementu: cement + woda
Alit: C3S + nH2O CSH + xCa(OH)2
Belit: C2S + mH2O CSH + yCa(OH)2
Świeża zaprawa betonowa ma odczyt zasadowy.
KALORYCZNOŚĆ CEMENTU - ciepło hydratacji. Wiązanie jest procesem
egzotermicznym, ciepło powoduje podwyższenie temoeratury zaczynu. Kaloryczność cementu
zależy od składu chemicznego i mineralnego cementu. Większa ilość C3A i C3S oraz większe
rozdrobnienie cementu wpływa na zwiększenie jego kaloryczności.
CECHY CEMENTÓW:
R  klasa wytrzymałości wczesnej (np. 32,5 R)
Czas wiązania początek e" 75 min, koniec 8-12h
pow właściwa ~ 2100 cm 2/g
Betony i zaprawy wiążą wolniej niż  czysty zaczyn. Wpływ temperatury:
50 < pocz wiązania 10h
200 < - 3h
300 < - 24min
stałość objętości (rozszerzalność) d" 10mm
wymagania chemiczne:
straty prażenia
pozostałość nierozpuszczalna
zawartość SO3 (siarczanów)
zawartość chlorków
pucolanowość (zaw alkaliów)
Skurcz różnie ze wzrostem C3A w cemencie, ze wzrostem uziarnienia.
36
CEM I  cement portlandzki 95-100% klinkieru
CEM II  cement portlandzki wieloskładnikowy
Klinkier portlandzki + inne składniki główne np:
- żużel wielkopiecowy S
- popiół lotny krzemionkowy V
- popiół lotny wapniowy W
- wapień L
- pył krzemionkowy D
- różne składniki jw. M
cem portlandzki żużlowy CEM II/A-S  6-20% żużla
CEM II/B-S  21-35% żużla
Ce portlandzki popiołowy CEM II/A-V
CEM II/B-V
CEM II/A-SV
CEM III  cement hutniczy
cem portlandzki + żużel wielkopiecowy do 90% (srednio 50-90%)
duży czas wiązania, wolniejsze narastanie wytrzymałości, bardzo dobry do trudnych warunków
eksploatacji (dużą odporność chemiczna), nie należy z niego wykonywać robót w okresie
zimowym ( temp ok. 0 st.C i poniżej), wymaga pielęgnacji przez 14 dni (portlandzki przez 7 dni)
CEM IV  cement pucolanowy
Klinkier portlandzki + popiół lotny, pyły krzemionkowe
CEM IV/A  11-35%
CEM IV/B  36-55%
Dużo krzemionki, wiążą wapno, wiąże dłużej, wytrzymałość narasta dłużej, bardziej wytrzymały.
CEM V  cement wieloskładnikowy
Klinkier portlandzki + składniki gł do 50%
CEM V/A  11-30%
CEM V/B  31-50%
CEMENTY SPECJALNE
Cementy specjalne to cementy o specjalnych cechach technicznych używane do betonów w
budownictwie wodnym, mostowym, drogowym, podziemnym, do wykonywania betonów
sprężonych, wysokowartościowych.
1. Cementy odporne na siarczany (siarczanoodporne SR)
�� CEM I HSR o wysokiej odporności (H-high) C3A d" 3%
Cementy portlandzkie popiołowe CemII / B-V
Cementy hutnicze
Cementy pucolanowe
�� CEM I MSR o umiarkowanej odporności C3Ad"8%
Cement mostowy 45
Cement drogowy C3Ad"7%
2. Cementy o małym cieple uwodnienia (hydratacji) LH, ciepło hydratacji < 270J/g
�� Hutnicze o dużej zawartości żużlu
�� Pucolanowe
�� Cement hydrotechniczny 35/90 (po 90 dniach cement powinien wykazywać
35MPa ) C3A 3-4%
3. Cementy nisko alkaliczne NA o zmniejszonej zawartości NA2O ekwiwalentnej(eq)
(NA2O + 0,658 K2O)d"0,6%
�� CEM I Na hutnicze i popiołowe o odpowiednich zawartościach żużla i popiołu
(NA2O eq d" 1-2%
4. Cementy ekspansywne
5. Inne: biały, kolorowe, murarski (są też bezskurczowe)
37
Cementy glinowe
szybko twardniejące, wysoko wytrzymałe
Produkowany z boksytów boksytów dużej zawartości Al2O3 i wapienia
Skład: Al2O3 35-45%, CaO 25-45%, Sio2 ok. 10%, Fe2O3 do 10%
Główne składniki to CaO, Al2O3
Czas wiązania- zbliżony do portlandzkiego
Wytrzymałość ustala się już po 3 dniach, po 24h 70-90% wytrzymałości tzn. 50-70 MPa
Wiązanie w warunkach podwyższonej temp powoduje obniżenie Rc (wytrzymałości na
ściskanie), nie należy więc stosować naparzania. Stwardniałe tworzywo z cementu glinowego jest
ognioodporne (do 1350�C). Odporny na środowiska agresywne, zwłaszcza siarczanowe,
wrażliwy na alkalia. Używany głównie w robotach awaryjnych awaryjnych zimie.
Spoiwa krzemianowe
�� Szkło wodne Na2O�nSiO2�mH2O K2O�nSiO2�mH2O
�� Przyspieszacz Na2SiF6 (fluorokrzemian sodu  trujący biały proszek)
�� Wypełniacz
Zaprawy, kity odporne na agresję kwaśną (spoinowanie). Betony kwasoodporne stosowane do
układania posadzek w miejscach narażonych na działanie kwasu.
Spoiwa magnezjowe
�� MgO magnezyt
�� MgCl2 roztwór wodny o stężeniu 20-30 ��
(1,16-1,26 g/cm3
Rc ~ 12MaPa . Z plastycznego zarobu, koroduje stal, jest elektrolitem (np. płyty elewacyjne) .
38
KRUSZYWA BUDOWLANE
Ziarniste materiały, przeważnie mineralne, stosowane do wykonywania zapraw i betonów,
posypek i innych celów.
Kruszywa dzielimy na
�� Zwykłe 3000 kg/m3> ło> 2000kg/m3
�� Lekkie ło < 200 kg/m3 (1800- w starych normach)
�� Ciężkie ło > 300kg/m3 (np. do betonów w elektrowniach atomowych)
( ło  gęstość objętościowa kruszywa )
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KRUSZCÓW BUDOWLANYCH
Stosowane w budownictwie kruszywa mineralne to:
�� Kruszywa skalne (kamienne)-pochodzące ze skał naturalnych
�� Kruszywa sztuczne- wytwarzane z surowców mineralnych mineralnych odpadów
przemysłowych, przemysłowych wyniku obróbki termicznej lub bez takiej obróbki, są to
przeważnie kruszywa lekkie.
Stosowane są również kruszywa organiczne:
�� Odpady drewniane np. wióry, trociny, strużki, zrąbki
�� Granulat i odpady polimerowe np. styropiany (styrobeton, styrogips)
Do celów specjalnych (np. do posadzek przemysłowych, ramp kolejowych, stopni schodowych)
stosowane jest kruszywo specjalne, uzyskiwane z bardzo twardych skał naturalnych (kwarcytu,
krzemienia) lub wytwarzane ze stopów mineralnych, porcelany, karbonidu itp.
Zależności od uziarnienia kruszywa skalne dzielimy na trzy rodzaje :
�� Kruszywo drobne o wielkości ziaren do 4 mm, piasek 0-2 mm
�� Kruszywo grube o ziarnach 4-63 mm
�� Kruszywo bardzo grube o ziarnach 63-250 mm
Jako kruszywa wykorzystuje się skały :
�� Osadowe do 80% wydobycia
�� Magmowe i metamorficzne
Kruszywa mineralne budowlane z rozdrobnienia naturalnych materiałów kamiennych (podział
wg normy PN-87/13-01100)
�� Kruszywa naturalne  występują w przyrodzie w postaci już rozdrobnionej
�� Kruszywa łamane  rozdrabniane mechanicznie
SCHEMAT TECHNOLOGII PRODUKCJI KRUSZYW KAMIENNYCH
rozdrabnianie
płukanie
Urabianie złoża lub wydobywanie próba kruszyw składowanie ekspedycja
przesiew
uszlachetnianie
KRUSZYWA MINERALNE KAMIENNE
1. Naturalne
�� Niekruszone (ze skał luz
nych)
Piasek zwykły 0  2 mm
Żwiry 2- 63 mm
Otoczaki 63  250 mm
Pospółka 0  63 mm
Mieszanka kruszywa naturalnego 0  63 mm
Ziarna okrągłe, gładkie
39
�� Kruszone (ze skał luz
nych otoczakowych
Piasek kruszony 0 - 2 mm
Grys z otoczaków
Mieszanka kruszona 0  63 mm
Ziarna chropowate, ostrokrze
2. A
amane
�� Zwykłe (2 razy kruszone)
Miał 0 - 4 mm
Kliniec 4 -31,5 mm
Tłuczeń 31,5  63 mm
Kamień łamany 63  250 mm
Ziarna nieforemne
�� Granulowane (kilka razy kruszone)
Piasek łamany 0 -2 mm
Grys 2 -31,5 mm
Mieszanka kruszywa łamanego sortowana 0  63 mm
Kształt ziaren foremny, krawędzie tępe
SKA
AD ZIARNOWY KRUSZYWA
Skład ziarnowy kruszywa ( wielkość uziarnienia) : 0-0.25, 0.25-0.5, 0.5-1, 1-2...
Frakcja- zbiór ziaren ograniczony kolejnymi sitami np. frakcja kruszywa 0.5-1mm
Marka kruszywa- liczba gwarantująca otrzymanie betonu o wytrzymałości równej co najmniej
tej marce.
Rodzaj skały Marka kruszywa Wytrzymałość skały (MPa)
Skały magmowe i 20 70
metamorficzne 30 100
50 150
Skały osadowe(węglanowe, 10 25
krzemianowe) 20 50
30 75
CECHY TECHNICZNE KRUSZYW
Cechy techniczne kruszyw: gęstość- 2.65 kg/dm3 (kruszywa bazaltowe do 3.5 kg/dm3), gęstość
pozorna i nasypowa, wilgotność, zawartość zanieczyszczeń (pyły mineralne- powodują wzrost
wodożądności, spadek przyczepności, niestałość objętości; zanieczyszczenia organiczne-
zakłócają wiązanie cementu; zanieczyszczenia obce 0.25-0.5 %; zawartość siarki 0.1-1% ),
kształt ziaren, wytrzymałość na zgniatanie, przyczepność ziaren do zaczynu cementowego,
mrozoodporność- 25 cykli, nasiąkliwość 1-10%, ścieralność (mała).
KLASYFIKACJA KRUSZYW BUDOWLANYCH w zależności od zastosowania.
1. Kruszywa do zapraw budowlanych.
2. Kruszywa do betonów: zwykłych, specjalnych, lekkich
Piasek do zapraw budowlanych: odmiana 1- do 2mm, odmiana 2- do 1mm.
Kruszywa mineralne do betonu zwykłego: trzy grupy asortymentowe (piasek łamany 0-2mm;
żwir, grys, grys z otoczaków 2-63mm, mieszanka kruszyw naturalnych )
Wymagania normowe dla kruszyw mineralnych do betonów: skład ziarnowy, wytrzymałość na
ściskanie, reaktywność alkaliczna (nie może wywoływać zmian liniowych > 0.1%),
radioaktywność naturalna f1 <1 i f2 < 200 Bq/kg, skład petrograficzny, skład ziarnowy,
wytrzymałość na miażdżenie, zawartość ziarn słabych, nasiąkliwość, mrozoodporność, zaw.
zanieczyszczeń obcych, zaw. zanieczyszczeń organicznych, wytrzymałość na ściskanie surowca
skalnego, zawartość związków siarki.
Kruszywo kamienne łamane ze skał węglanowych.
Kruszywo kamienne łamane ze skał węglanowych przeznaczone jest do betonów typu lastryko i
suchych mieszanek do tynków szlachetnych. Może być także stosowane do betonu o ile spełnia
40
odpowiednia wymagania w zakresie mrozoodporności, nasiąkliwości, zawartości zanieczyszczeń
obcych i pyłów mineralnych.
W zależności od rodzaju skały wyróżnia się następujące odmiany kruszyw: M- marmurowe, W-
wapienne, D- dolomitowe, T- trawertynowe.
Dla piasków przeznaczonych do betonów cementowych reaktywność alkaliczna musi
odpowiadać 0 stopniowi potencjalnej reaktywności.
Gatunki- wyróżniamy w zal. od zawartości ciał obcych
Odmiany- wyr. w zal. od przeznaczenia
Klasy- wyr. w zal. od cech fizykochemicznych
Odmiany kruszywa w zależności od przeznaczenia: I odmiana- do warstw górnych lub
jednowarstwowych podbudowy stabilizowanej mechanicznie, II odmiana do warstw dolnych
podbudowy stabilizowanych mechanicznie.
Kruszywa budowlane lekkie pochodzenia naturalnego i sztuczne.
Ziarniste materiały o strukturze porowatej stosowane do wykonywania: lekkich betonów, zapraw
ciepłochronnych, luzem do termoizolacji (warstwy poziome, pionowe)
KRUSZYWA LEKKIE
1. Kruszywa lekkie pochodzenia naturalnego: mineralne np. wapień; organiczne np. trociny,
wióry, zrębki
2. Kruszywa lekkie sztuczne: mineralne; sztuczne
Kruszywa lekkie sztuczne mineralne.
Z surowców poddawanych Z odpadów przemysłowych
obróbce termicznej
Wypalane (w) lub Poddanych obróbce Nie poddanych obróbce
spiekane(s): keramzyt, termicznej: łupkoporyt, termicznej: żużle
glinoporyt, szkło piankowe, popiołoporyt, gralit, paleniskowe, łupkoporyt ze
perlit, wernikulit pollytag, pumeks hutniczy, zwałów, elporyt- żużel z
pregran palenisk pyłowych, żużel
wielkopiecowy, popiół lotny.
Właściwości kruszyw lekkich
1.Kształt  wpływ na urabialność, ilość cementu i wytrzymałość
�� Ziarna okrągłe zwarte porowatość 0.5-2 mm
Keramzyt
Popiołoporyt
...... Szkło piankowe, perlit
Pory niepołączone
�� Ziarna kanciaste porowatość 3 a 4 mm
łupkoporyt
glinoporyt
pory otwarte
41
�� Ziarna o kształcie nieregularnym pory duze do 100 mm
Pumeks hutniczty
Stan powierzchni
�� Chropowatość
�� Gładkość
Struktura ziaren
�� Porowata
�� Komórkowa
2.Gęstość objętościowa
gestość ~2.6-2.7 g/cm^3
objętość ziaren 850 do 1400 kg/m^3
np. keramzyt 900 do 1500 kg/m^3
popioloporyt 1100 do 1400
łupkoporyt 1100 do 1400
Gęstość nasypowa g�n uwzględnia porowatość ziarn i odstępy między ziarnami
450 do 900 kg/m^3
Od g�n zależy bezpośrednio gęstość pozorna betonu , którą otrzymujemy z tego kruszywa
3. Uziarnienie kruszyw
Dwa rodzaje kruszyw w zależności od uziarnienia
�� Mieszanka drobna, wielofrakcyjna
0.4 mm Md
odmiany 1,2,3- zależnie od składu ziarnowego
oznaczenie : Md (0do 4)/2
�� Kruszywo grube jednofrakcyjne
G 4-8 , g 8-16, g 16-31.5
Oznacza się skład ziarnowy (PN)
Mieszanka gruba 0-4 ,0-8 ,0-31.5
4. Marka kruszywa  wytrzymałość betonu z tym kruszywem
2,5 7,5 15 25 Mpa
Przybliżona ocena marki kruszywa
Nie więcej niż kg/m^3 Rodzaj kruszywa Marka kruszywa
500 Kr. grube 2,5
650 Kr. grube 7,5
680 Mieszanka gruba
950 Kr. grube 15 i 25
1000 Mieszanka gruba
Miarą wytrzymałości ziarn kr. na ???? jest:
Wskaznik rozkruszenia
�� Frakcji pojedyńczej
�� Kruszywa (???)
5. Porowatość
Śr. 20-40%
(keramzyt 50%)
42
6. Nasiąkliwość
Sr. Po 24 h 20-40 masy
7. Zanieczyszczenia
�� Niespalony węgiel ozn. Straty prażenia
Dop. Ilość łupkoporyt gat 1 <3%
Gat2 <5%
Md
Popiołoporyt G 1<2%
G 2<4%
�� Siarka
W przeliczeniu na 50 g ?????
Dop. Zawartość <1,5% do 3%>
Rozpad krzemianowy
Gł. W związkach z CaO >42%
2CaO * SiO2*g�=2CaO SiO2*b� o objętości 11% większej
Krzemian dwuwapniowy
Badania żużel granulowany
żużel ?????
popiołoporyt
Rozpad wapniowy
Przy przechodzeniu CaO w Ca(OH)2
Keramzyt , łupkoporyt , glinoporyt
�� Rozpad żelazany
Przy zawartości FeO>3%
Powstaje FeS dalej Fe(OH)2  wzrost objętości
�� Pierwiastki promieniotwórcze
????????
�� Zanieczyszczenia obce
�� Pyły mineralne
Keramzyt
Surowce : ilaste pęcznieją w temp (do 1350 C)
Współczynnik pęcznienia S (stosunek objetości spęcznionej probki do jej obj. w
stanie niewypalonym)
Wystarczający S>2,5
Produkcja keramzytu
Urabianie złoza transport Przygotowywanie surowca
Grudkowanie
Suszenie
Wypalanie
Chłodzenie
Przy wypalaniu w wyniku reakcji powstają gazy
43
Popiołoporyt -?
W technologi ??
�� Popiół lotny
�� ?
�� pył węglowy
�� woda
mieszanie  granulowanie-spiekanie na ?-klasyfikacja
(800 do 1200 C) marka 25
g� ziarn 1300 do 1500 kg/m^3
g�n 4-8 ~780 kg/m^3
8-12
nasiąkliwość po 30 15%
~23% po 24h 18%
? siarki <1%
straty prażenia <4%
Rc(miażdżenie) >3Mpa
Betony 7 do 50 Mpa
Zwarte 1700-1900 i B20-B40 l�=0,5 do 0,7
Jamiste 1100-1300 i B5-B10 l�=0,3 do 0,5
PORAVER
EXPANVER
l�=0,05 do 0,06
N po24h ~5% Rc~2Mpa
Beton 400 do 800 kg/m^3
Wg PN-EN206-1 (czerwiec2003)  Beton,Wymagania ,Właściwości,Produkcja,Zgodność
KRUSZYWO kruszywa mogą być
�� naturalne
�� pochodzenia sztucznego
�� pozyskane z mat. wcześniej użytego w obiekcie budowlanym
ziarnisty materiał mineralny odpowiedni do stosowania do betonu
Mało znane a istotne informacje o uzyskaniu betonu o specjalnych właściwościach
Beton z kruszywem wapiennym- jest najmniej termicznie odkształcalny (~40% w stosunku do
betonów żwirowych, 50~30% granitowych)
Beton z kr. dolomitowym-najbardziej wodoszczelny nie może mieć za dużo alkaliów
Beton z kr. granitowym najbardziej odporny na ściskanie
Beton z kr. o większej porowatości (2-4%) ale o małych porach  beton o wysokiej
mrozodporności
WODA do zapraw, zaczynów, betonów
Woda zarobowa  ilość wody potrzebna do uwodnienia spoiw budowlanych (stosunkowo
niewielka) do nadania mieszance odpowiedniej ciekłości (konsystencji) i urabialności
Można stosować każdą wodę zdatną do picia , wodę z rzek ,jeziora , studni itp. O ile spełnia
określone wymagania PN
PN-88/B-33250 -cechy fiz. i chem.
Nie może to być woda mineralna
pH>4
brak zanieczyszczeń , siarczanów
Obecnie problem recyklingu wody z mieszanki betonowej; konieczność utylizacji mieszanek
betonowych pozostających po myciu urządzeń do wytwarzania i transportu niekiedy zwroty;
40% wytwórni betonu towarowego ma już urządzenia do recyklingu mieszanki, rozdzielają one
mieszankę betonową na kruszywo i zawiesinę drobnych cząstek w wodzie (stężenie ok. 10 %)
Norma PN-EN 1008: 2002  Woda zarobowa do betonu . Specyfikacja pobierania próbek ,
badanie i ocena przydatności wody zarobowej do betonów i zapraw w tym wody odzyskanej z
procesów przemysłu betonowego zmienia wymagania i daje możliwości  legalnego stosowania
różnych zawiesin powstających jako odpad przy wytwarzaniu betonu
Woda odzyskiwana  określana jest przy tym jako  zazwyczaj przydatna -nakłada obowiązek
badania jej. Np. chlorki , alkalia, wpływ na wiązanie i twardnienie.
P.S Anka nie wszystko byłem w stanie odczytać przyniosę w poniedziałek te notatki to się
uzupełni Cześć
44
ZAPRAWY BUDOWLANE
Spoiwo
Piasek (0-2mm)
ZAPRAWA
Woda
Dodatki ,
domieszki
Marki (Rc w MPa)
M0,3 M0,6 M1,0 M2,0
M3,0 M4,0 M7,0
M12 M15 M20
ZASTOSOWANIE ZAPRAWY
:& A
ączenie elementów i wypełnianie spoin (zaprawy murarskie)
:& Ochrona budynku przed wpływami zewnętrznymi i wewnętrznymi, estetyka (zaprawy
tynkarskie)
:& produkcja wyrobów i elementów budowlanych (cegły, dachówki, płytki okładzinowe do
elewacji)
Gęstości objętościowe:
ł� zwykłe > 1500kg/m3
ł� lekkie < 1500kg/ m3
20%
wapno
100% +woda
80%
piasek
Sucha zaprawa Gotowa zaprawa
Właściwości składników: wydajność objętościowa, konsystencja, plastyczność, czas
zachowania właściwości roboczych,
Właściwości wyrobów: wytrzymałość (Rc Rzg Rr), nasiąkliwość, mrozoodporność,
przyczepność do podłoża, podciąganie kapilarne, marka zaprawy
(badania wytrzymałościowe wykonujemy po 28 dniach)
45
Zaprawy TRADYCYJNE (wykonywane na budowie, podział ze względu na spoiwo):
1. Wapienne (z ciasta wapiennego, z wapna hydratyzowanego)
M0,3 M0,6 M1,0
(1:3-1:45) (1:1-1:3) (1:1,5)
(cyfry w nawisach oznaczają proporcję objętościową wapno : piasek)
2.Gipsowe
M2 M4
(1:3) (1:2)
(gips:piasek)
3.Gipsowo- wapienne
M1 M2 M4
(1:2:1,5) (1:1:3) (1:1:5)
4.Cementowe
M2 M4 M7 M12 M15 M20
(1:5,5) (1:4,5) (1:3,5) (1:3) (1:1,5)
5. Cementowo- wapienne
M06 M1 M2 M4 M7
(1:1:1,2) (1:1:9) (1:1:6) (1:0,5:4,5)
(cement:wapno:piasek)
6. cementowo gliniane
0,3-7
wodoszczelne (1:1,5:2,5)
Zaprawy GOTOWE (przygotowane w fabryce z suchych mieszanek i wody)
Zaprawy MINERALNO-POLIMEROWE np. cementowo-polimerowe, wapienno-
polimerowe (np. emulsje akrylowe)
Zaprawy POLIMEROWE (bez spoiwa mineralnego, mineralnego : z emulsją polimerową)
Zaprawy z żywic syntetycznych (epoksydowych, poliuretanowych, chemoutwardzalnych)
Żywica + kruszywo + utwardzacz = zaprawa żywiczna
RODZAJE ZAPRAW (podział ze względu na przeznaczenie)
ł� murarskie (do fundamentów) konsystencja 6:9 cm
C Cgl W Cw
ł� tynkarskie
a) tradycyjne, w tym suche mieszanki do tynków szlachetnych szlachetnych szlachetnych
Cw g gw cgd (sorry ale ja też nie wiem o co chodzi w tych oznaczeniach)
b) nowe rozwiązania nik.  polimerowych do tynków polimerowych (akrylowych, silikatowych)
46
Do zapraw SPECJALNYCH zaliczamy:
ł�ciepłochronne (tynkarskie i murarskie)
ł�wodoszczelne (kwasoodporne, do kotwienia, iniekcyjne, renowacyjne, zbrojone włóknami)
ł�do napraw (żywiczne)
ł�ogniotrwałe (szamotowe, krzemionkowe, termalitowe)
ł�do wykonywania posadzek (podkłady anhydrytowe, warstwy nawierzchniowe)
47
BETONY
Beton-sztuczny kamien (zlepieniec)powstaly przez związek(połączenie) kruszyw spoiwem
mineralnym(zaczynem cementowym
Kompozyt cementowy(ale tez policostam,asfaltowy)
PN-88/B-06250  Beton zwykly
PN-EN 206-1  Betony ,Właściwości,& 
Beton cementowy
-cement
-woda
-kruszywo drobne i grube
-dodatki ,domieszki(do5%-domieszki, pow.5%-dodatki)
Podział betonow ze względu na ło:
-lekkie ło < 2000kg/m3
-zwykle 2000-2800
-cieżkie >2800
BETONY
B.CEMENTOWE B.Żywiczne
B.asfaltowe
-b.zwykłe B10�B15 -konstrukcyjne
-b.lekkie do B30-izolacyjno-konstrukcyjne
-b.specjalne(obok Rc muszą spełniać tez
inne wymagania)
-hydrotechnicznewodoszczelność
-jakies na d& odporność na ścieranie
-posackowe odporność na ścieranie
-osłonowe-ciężkie
-żaroodporne
-natryskowe
-architektoniczne
-b.wysokowytrzymałościowe>50Mpa
-b.wysokowartościowe 60-200Mpa(o dużej trwałości)
-fibrobetony- zbrojone włóknami
PODZIAA
BETONÓW
-ze wzg. na kruszywo: żwirobeton,gruzobeton,keramzytobeton,styrobeton,trocinobeton&
-ze wzg. na metody wykorzystywania:
b.pompowalny,wibrowalny,prasowany,stemplowany?,wibropras.natcostam,&
Pojęcia związane z betonem:
Zaczyn cementowy-mieszanie cementu z wodą w proporcjach podawanych WSP w/c
(wodnocementowym) o wart. 0,77-0,33,stosuje się tez jeszcze WSP c/w 1,3-30
Należy rozróżniać:
 zaczyn cem przed związaniem
 zaczyn cem stwardniały
Mieszanka betonowa- jednorodna,urabialna mieszanina wszystkich składników przed
związaniem betonu
Składniki betonu zróżnicowane
-wymiary ziarn od źm do 32 mm
-gęstość cementu 3,1g/cm3, kruszywo zwykłe lekkie 0,1g/ cm3
woda 1g/cm3
48
Jakość betonu zależy od wsk w/c  Rc,szczelność,nieprzesiakliwość
WA
AŚCIWOŚCI BETONU
a mieszanki betonowej (ciało plastyczne,kształtowalne)
-Urabialność
-Konsystencja
-Podatność do zagęszczania(zawartość powietrza)
KONSYSTENCJA-stopień ciepłości mieszanki betonowej
K-1 Wilgotna-betony wibrowane,małozbrojone,proste kształty,wibroprasowane
czas rozpływu Ve-Be e"28sek, Vo e"31sek
K-2 Gęstoplastyczna-betony wibrowane,mało zbrojone,kształty złożone 27�14sek, V1 30�21
K-3 Plastyczna proste kształty ,gęstozbrojone lub skomplikowane kształty rzadko zbrojone
opad z 5cm 13�7 sek ,V2 20�11
K-4 Półciekła ,gęstozbrojone,skomplikowane kształty
Opad 6�11 cm d"6sek , V3 10�5
K-5 Ciekła, opad 12-15cm , , V4 d" 4sek
WA
AŚCIWOŚCI BETONU ZWYKA
EGO
Wytrzymałość
-na ściskanie 10-50MPa
-na rozciąganie <6MPa
(7�11% Rc )
Rr =d* pierw(3-ego st.) z Rc2
d=0,23 (B15-B50 d=0,27)
-na zginanie 1,5�7 MPa (11�23% Rc )
B15 B50
Moduł sprężystości (E) 20000 � 38000 MPa
Ścieralność (beton drogowy do 0,3cm)
Rc zmienna w czasie zależy od:
-składu
-sposobu wykonania
-war.dojrzewania
-pielęgnacji
Ze wzrostem wilgotności Rc maleje
a) miarą konsystencji jest opad stożka "H, spowodowany ciężarem własnym mieszanki
b) miarą konsystencji jest czas potrzebny do zmiany kształtu próbki ze stożka na walec
c) miarą konsystencji jest stopień zageszczenia
d) miarą konsystencji jest wielkoścć średnicy d po rozpływie
WA
AŚCIWOŚCI BETONU ZWYKA
EGO
-wytrzymalosc na ściskanie
-klasa betonu(symboliczna literowo-liczbowa,która klasyfikuje beton pod względem jego
wytrzymałości na sciskanie po 28 dniach)
klasy: B7,5; B10; B12,5; B15;B17,5; B20; B25 :B50 ;B35; B40
49
liczba oznacza wytrzymałość gwarantowaną
Wytrzymałość gwarantowana to minimalna wytrz, na sciskanie betonu zapewniana przez
producenta z prowdopodobienstwem 15%
Wytrzymałość średnia R
Wytrzymałość umowna RBU fc-wytrz.na sciskanie wg nowej normy
Nowa norma PN-EN 206 wprowadzila pojecie wytrzymałości charakterystycznej-wartość
wytrzym. Poniżej której może się znalez
ć 5% populacji wszystkich możliwych oznaczeń
wytrzymałości dla danej objętości betonu
Norma rozróżnia klasy betonu Bod 15 do 50
PN-EN 206 od C8/10 do C100/115
C& /& kl.wytrzym. na ściskanie betonu zwykłego i cieżkiego
LC& /& kl.wytrzym. na ściskanie betonu lekkiego
(aktualnie można uzyskac wytrzymałość do 800MPa
Wytrzymałość na sciskanie zmienia się w czasie i zalezy od:
-rodzaju materiałów materiałów ich ilości,porowatości
-wieku betonu
-wykonywania,dojrzewania , pielęgnacji
R28 = A[c/w - 0,5] gdy c/w d" 2,5
R28 = A[c/w + 0,5] gdy c/w > 2,5
( Wzór Bolomeja)
Orientacyjne określenie wytrzymałości betonu w okresie 28-90 dni
Rt= R28[1+(t  28)ą] [MPa]
Rt  przewidywana wytrzymałość po upływie t dni 28ą - współczynnik zalezny od klasy cementu i rodzaju
0,004-cem. Hutnicze
ą 0,002 -portlandzki 32,5
0,001 -32,5R i wyższych klas
ZALEŻNOŚCI:
Wytrzymałość betonu klasa
Probki 15E15 E15 cm po 28 dniach, Rt
a)przy liczbie probek n<15 szt.
Ri min e"ą RBG
Gdzie Ri min- najmniejsza wytrzymałość w serii badanej
ą-zalezy od ilości probek
n-ilosc probek
50
 R(z kreska u góry)-(czyli srednia wytrzymałość na sciskanie)J�e"1,2 RBG
R(z kreska u góry)=1/n"(od i=1 do n) Ri
b) przy k probek ke"15szt. Obowiazuje:
R(z kreska u góry)-1,64se" RBG
S=pierwiastek Pierwiastek (1/(n-1)* "(od i=1 do k)z (Ri  R(kreska))2
P
f�d
l
WYTRZYMAA
OŚĆ NA ROZCIAGANIE
-zalezy od czynnikow kształtujących takich jak Rc oraz ziarn kruszywa i zaprawy wynosi od
7�11% Rc( na ogold"6MPa)
Wieksze wartości na beton z kruszywem łamanym.Korzystna dluga pielegnacja wodna(e"14dni)
WYTRZYMAA
OŚC NA ZGINANIE
11�23% Rc
Przyczepność betonu do stali
- warunek nośności żelbetu
Rp=P/(p�*d*l) Rp�2*Rr
Dla stali gładkiej przyczepność stali do betonu wynosi 1��3 Mpa
ODKSZTAA
CENIA BETONU ZW.
Odkształcenie Pod wpływem obciążeń mechanicznych Oddziaływania
natychmiastowe zależne od czasu fizykochemiczne
(pełzanie)
Odwracalne sprężyste sprężyste opóz
nione skurcz  pęcznienie
termiczne
Nieodwracalne trwałe plastyczne opóz
nione skurcz, pęcznienie
(zmiany strukturalne)
Warunek stawiany betonom konst.: mała odkształcalność
Odkształcenia sprężyste  siły ściskające (1/3 obciążeń niszczących)
Klasa B10 B15 B20 B25 B30 B35 B40
E(MPa) 18*103 26*103 27*103 30*103 32*103 34*103 35*103
E=d�/e� d�<0,3*RB
51
A
B
C
Czas (dni)
A  dojrzewanie w wilgoci przez 7 dni
B  naparowanie parą niskociśnieniową
C  autoklawizacja
Autoklawizacja jest najlepsza dla betonu. Przy wyższych klasach betonu pełzanie jest mniejsze.
SKURCZ (zmiany objętości)
Przy drobnych ziarnach kruszywa następuje większy skurcz niż przy dużych.
Wskutek:
�� wiązania cementu (1mm/m dla zaczynu)
�� wysychanie, pęcznienie betonu
skurcz (pow. sucha) 0,2��0,5 mm/m
pęcznienie (śr. wodne) 0,1��0,2 mm/m
Skurcz: 10 dni 33%
28 dni 50%
1 rok 90%
2��3 lat 100%
Do obliczeń:
0,3mm/m dla betonu
0,2mm/m dla żelbetu
POROWATOŚĆ BETONU
�� pory stwardniałego zaczynu cementowego (żelowe)�� 0��0,5nm
�� pory z odparowania wody zarobowej (kapilarne)�� 10��100nm, 0,1��15m�m ��przepuszczalność
�� pory wskutek mieszania (powietrzne do 1mm)
�� pory na styku zaczynu z ziarnami kruszywa i zbrojenia (sedymentacyjne)
�� pory kruszywa
�� mikro i makro rysy (spękania)  skurcz, oddz. termiczne porowatość 8��12% (uzysk. 4��6%)
NASI
KLIWOŚĆ
Beton jest higroskopijny, kapilarny. Nasiąkliwość betonu wynosi 5��9% (4% płyty chodnikowe)
WILGOTNOŚĆ
Długo  trzyma wodę
WODOSZCZELNOŚĆ
W2, W4, W6, W8, W10, W12
Betony B15��B30 mają wodoszczelność od W2 do W6
(cyfra przy W oznacza 10-krotną wartość ciśnienia wody jaka może działać na beton)
MROZOODPORNOŚĆ
52
pełzanie
F25, F50, F75, F100, F200, F300
ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA
a�t=1,0��1,2*10-5 1/��C
PRZEWODNOŚĆ CIEPLNA
l�=1,3��1,7 W/m*��C
ZASTOSOWANIE
Fundamenty, elementy mostowe (konstrukcyjne)  słupy, belki, płyty, ściany monolityczne,
masywne budowle inżynierskie
PROJEKTOWANIE BETONU ZWYKA
EGO
Dobór jakościowy i ilościowy składników: cementu, kruszywa, wody, dodatków, domieszek.
Opracowanie recepty mieszanki betonowej obejmuje:
a) ustalenie wstępnych założeń ,
�� przeznaczenie betonu,
�� warunki jego użytkowania,
�� klasa betonu,
�� warunki formowania,
�� max wielkość ziaren kruszywa,
�� urabialność, konsystencja,
�� ewent. stopień mrozoodporność, wodoszczelność,
�� inne czynniki mające wpływ na jakość betonu (domieszki, dodatki, tem., zagęszczanie,
transport...),
b) dobór, badania składników betonu (cement, kruszywo, domieszki, dodatki,woda),
c) próby kontrolne, korekty składu,
d) recepta laboratoryjna,
e) recepta robocza (uwzg. wilgotność kruszywa),
f) skład na 1 zarób betoniarki (150, 250, 350, 500, 750, 1000,2000 [dm3]),
g) sposób dozowania składników (wagowo, objętościowo).
DOBÓR SKA
ADNIKÓW BETONU ZWYKA
EGO
Cement  powszechnego użytku PN-EN 197-1
Podział cementu w zależności od klasy betonu:
Klasa cementu Klasa betonu
32,5
B20��B40
42,5
B30��B50
52,5 Powyżej B50
Największa ilość cementu na m3 betonu
450 kg/ m3 - betony klas 550 kg/ klasa - betony pozostałych klas
Minimalna zawartość cementu (także w/c) w mieszance betonowej zależy od klasy ekspozycji
betonu na działanie środowiska (18 klas)
XO  klasa ekspozycji bet. przy braku zagrożenia agresją środowiska lub zagrożenia korozją-1kl
XC - klasa ekspozycji bet. przy zagrożeniu korozją spowodowaną karbonatyzacją  4kl
XD - klasa ekspozycji bet. przy zagrożeniu korozją spowodowaną chlorkami  3kl
XS - klasa ekspozycji bet. przy zagrożeniu korozją spowodowaną chlorkami z wody morskiej 
3kl
XF - klasa ekspozycji bet. z uwagi na oddziaływani przemiennego zamrażania i odmrażania  4kl
53
XA - klasa ekspozycji bet. z uwagi na korozję chemiczną  3kl
Wartości graniczne dla składników i właściwości bet. wg PN  EN (coś tam, coś tam)
Klasa ekspozycji bet. z uwagi na oddziaływani przemiennego zamrażania i
Właściwości odmrażania
XF1 XF2 XF3 XF4
Max w/c 0,55 0,55 0,50 0,45
Min klasa
C30/37 C25/30 C30/37 C30/37
wytrzymałości
Min zawartość
300 300 320 340
cementu [kg/ m3]
Min zawartość
- 4 4 4
powietrza
KRUSZYWO DO BETONU ZWYKA
EGO
�� szkielet betonu, faza rozproszona
�� czyste, mocne, o odpowiednim składzie ziarnowym (wymagania normowe)
�� max wymiar ziaren powinien zapewnić dobre ułożenie i zagęszczenie mieszanki, bez
segregacji, uwzgl. zbrojenie � 1/3 najmniejszego przekroju poprzecznego elementu (wg
EN ź) 1/3 grubości otulenia
�� min jamistość, szczelne ułożenie ziaren frakcji (krzywe uziarnienia)
Punkt piaskowy (procentowa zawartość piasku (<2mm) w kruszywie) �� średnio 30��40%, w
zależności od ilości zaprawy w betonie, korzystnego w/c.
ZASADY PROJEKTOWANIA BETONU
Warunek wytrzymałości
R28(b)=A*[(c/w)ą�a]
Rb  projektowana wytrza. betonu =1,3* RGb
A  wsp. zależy od klasy cementu i kruszyw
a - wsp. zależy od w/c
gdy 1,2 gdy 2,5- ...........................................................................
- ..............................................................................
- punkt piaskowy  śr. 30��40 % w zależności od ilości zaprawy w betonie ,
konsystencji,w/c(procentowa zawartość piasku w kruszywie)
ZASADY PROJEKTOWANIA BETONÓW:
1)WARUNEK WYTRZYMAA
OŚCI
R28=A(c/w ą�a) - Wzór Bolomeya
Rb  projektowana wytrzymałość betonu+1,3RbG
A  wsp. zależny od klasy c i kruszywa
a - wsp. zależny od w/c
gdy 1,2Rb=A1(c/w  0,5)
GDY 2,5RB=A2(C/W +0,5)
54
WYKA
AD 7 24.11.03
2)WARUNEK SZCZELNOŚCI
C K
+� +�W =� 1000 ą� 3% -wzór na szczelność betonu (wzór absolutnych objętości)
g� g�
c K
C, K,W- ilość cementu, kruszywa, i wody w 1kg/m3
g�c,g�k  gęstość cementu i kruszywa
3)WARUNEK CIEKA
OŚCI I URABIALNOŚCI
W=C��wc+ K��wk
W- ilość wody w dm3 w 1m3 betonu
C,K- ilość cementu i kruszywa w kg w 1m3 betonu
wc, wk - wskaz
niki wodożądności cementu i kruszywa (dm3/kg)
...........................................................
wc- zależy od konsystencji mieszanki betonowej
wc=0,23 K1
0,26 K2
0,29 K3 konsystencja
0,31 K4
0,32 K5
wk  obliczamy mnożąc wartości procentowe frakcji kruszywa przez wskaz
niki jednostkowe
wodożądności (tablice).
-zależy od konsystencji mieszanki.
PROJEKTOWANIE BETONU ZWYKA
EGO
1.METODA DOŚWIADCZALNA ZACZYNU
Założenia :Rc ,konsystencja
a)przygotowanie mieszanki kruszywa(K)
b)obliczenie wsp. c/w ze wzoru Bolomeya
c)ustalenie ilości zaczynu
z
z=c+w z=w(c/w + 1) �� W =� - ilość wody w zaczynie
c
+�1
w
c
z=(1/3 k) C =� W - ilość cementu w zaczynie
w
d)doświadczalne ustalenie właściwej ilości zaczynu(=żądanej konsystencji)
e)sprawdzenie obliczeniowe szczelności
f)przeliczenie składników na 1m3 betonu (receptura laboratoryjna przy suchym kruszywie)
2.METODA NOMOGRAMÓW(TRZECH RÓWNAC
)
�� Rb ł�
1000 1000 1000 1
(1) C =� (Rb +� a) (2) W =� (3) K =� �� wc ć� +� a��ś�
�� ��
B B B wk ę�1-� A
Ł� ł�
�� ��
1 Rb wc 1
gdzie B =� -� ( +� a) �� ( -� )
wk �� r�k A wc �� r�k r�c
Założenia: Rb ,konsystencja
..............................................
..............................................
55
kruszywa na 1 m3
d)wykonanie próbnej mieszanki betonowej i sprawdzenie rzeczywistej objętości mieszanki
e)zaformowanie próbek betonu
PROJEKTOWANIE BETONU WODOSZCZELNEGO
-metoda podwójnego otulenia(met .prof. Paszkowskiego)
D
RG/2
RG
D
-żwir otulony warstwą zaprawy rg/2
- piasek otulony warstwą zaczynu rf/2
- dobiera się kruszywa(drobne i grube) wylicza wk(wf,wg), m (mf,mg )
- w obliczeniach uwzględnia się spęcznienie kruszywa.
DODATKI I DOMIESZKI DO BETONU.
substancja stosowana w celu polepszenia pewnych właściwości mieszanki betonowej i betonu lub
uzyskania właściwości specjalnych
a) dodatki  substancje nieorganiczne silnie rozdrobnione dodawane w ilości >5% masy cementu
b)domieszki  materiały głównie z syntezy chemicznej (dawniej naturalne), wprowadzane w
ilości poniżej 5% masy cementu,
.......................................................................................
.......................................................................................
*dodatki II typu  materiały drobnoziarniste o właściwościach słabo  hydraulicznych (żużle)
i pucolanowych (popioły lotne i pyły krzemianowe), mogą być dodawane do mieszanki na
budowie w zakładzie.
Popiół lotny  drobnoziarnisty pył, składa się z głównych z zeszkliwionych kulistych ziarn o
właściwościach pucolanowych; powstaje ze spalania miału węglanowego w
paleniskach(elektrownie).
Pucolanowość  zjawisko wiązania wolnego wapna wobec wody z utworzeniem związków
hydraulicznych podobnych do powstających w wyniku hydratacji cementu.
- popioły powinny odpowiadać wymiarom PN-EN-450
- ilość dodatku popiołów do betonu na ogół nie przekracza 30% masy cementu  zależy od
klasy cementu.
Korzyści ze stosowania popiołu.
1) powoduje powolniejsze wiązanie i narastanie wytrzymałości betonu
2) obniża ciepło hydratacji ( istotne w fundamentach i konstrukcjach o dużych masywach)
3) podwyższa odporność chemiczną betonu na agresywne środowiska.
Pył krzemianowy - bardzo drobno uziarniony, bezpostaciowy tlenek
PYA

KRZEMIANKOWY
CEMENT
56
 Mielony żużel wielkopiecowy,granulowany  wybitnie podnosi trwałość betonu ,jest coraz
częściej stosowany
Mączka wapienna  podwyższa właściwości ochronne betonu przed korozją zbrojenia.
Włókna stalowe  obniżają skurcz 0~5% wzmacniają beton na oddziaływania dynamiczne,
podwyższa rysoodporność.
DOMIESZKI - -subst.<5% masy cementu
I-działające na reologię mieszanki betonowej
1) uplastyczniające 0,2��0,5% do wody zarobowej
2) upłynnijące 0,5%��3%
3) zwiększające wiąz
liwość wody(retencyjne)1��3% (betonolit, wapno, krochmal)
II-regulujące wiązanie i twardnienie betonu + uplastyczniające
1) przyspieszające wiązanie
2) przyspieszające twardnienie
3) opóz
niające wiązanie
4) uszczelniające
5) napowietrzające(zwiększenie nasiąkliwości, wzrost mrozoodporności)
III
1) przeciwmrozowe
2) ekspansywne
3) zwiększające przyczepność betonu
4) barwiące
y
le zaprojektowanego betonu nie da się poprawić domieszkami
Efektywność domieszki zależy od:
- składu suchej domieszki jej ilości
- .......................................................
- .............................................................
- zawartości wody i współczynnika w/c
- składu betonu
- wyjściowej urabialności
- temperatury otoczenia
- czasu wiązania
WYKONANIE BETONU:
kruszywo
woda
piasek
cement domieszki
grube
dodatki
mieszanka
betonowa
zaczyn cementowy
zaprawa
transport
układanie
zagęszczanie
pielęgnowanie-
dojrzewanie
57
STWARDNIAA
Y BETON:
Wykonanie betonu może przebiegać w warunkach:
1) przemysłowych- dozowanie wagowe, stały nadzór liczba próbek kontrolnych z każdej
partii
2) przeciętnych- cement dozowany wagowo, stały nadzór nad produkcją
3) prymitywnych- dozowanie objętościowe bez kontroli jakości, temperatura w czasie
mieszania i wykonywania 5-30��
Wykonywanie betonu-etapy:
1) przygotowanie i magazynowanie składników
2) dozowanie składników(wagowe ,objętościowe)
3) mieszanie(betoniarki)
- różnej wielkości :200 l, 500 l, 1000 l-2000 l
- o różnym mechanizmie działania(mieszania) i usuwania mieszanki betonowej
* o osi poziomej
* o osi nachylonej
* wolnospadowe
* przeciwbieżne
Czas mieszania zależy od konsystencji mieszanki, wielkości bębna
4) transport mieszanki betonowej (poziomy, pionowy)
5) układanie mieszanki
6) zagęszczanie mieszanki betonowej(sztychowanie, ubijanie, utrząsanie, wibrowanie,
prasowanie, próżniowanie, wibroprasowanie
Transport mieszanki betonowej:
�� małe odległości- wózki taczki ręczne z napędem elektrycznym, pojemniki z uchylnym dnem,
przenośniki taśmowe, transport za pomocą pomp (dom. Uplastyczniające)
�� duże odległości- samochody z pojemnikami obrotowymi lub ze skrzyniami z wibratorem
�� ostrożnie  nie dopuścić do segregacji, dostania się wody, zanieczyszczeń
�� czas transportu  zależy od składu mieszanki betonowej, od warunków atmosferycznych
(temperatura)
Układanie mieszanki betonowej :
- warunki: ciągłość układania, brak segregacj
- mieszanka zrzucana z wysokości max 1m warstwami o grubości zależnej od metody
zagęszczania (przy wibracjach pogrążalnych 20-50 cm)
- przy większych wysokościach  leje, rynny, rury
- czas układania
7) Pielęgnacja betonu
8) Rozdeskowywanie
9) Wykończenie powierzchni betonu
10) Kontrola jakości betonu
częstotliwość drgań n
wibratory
amplituda a
PRZYCZEPNY
W. POGR
ŻALNY: K3,
PRZYTWIERDZENIOWY
K4
58
STÓA
WIBRACYJNY
Wykonywanie betonu (nie wiem czemu to jest poraz drugi, ale zostawiam bo nie
mogę się zdecydować na wersję.)
Etapy:
1) Przyjmowanie i magazynowanie składników
2) Dozowanie składników (wagowe, objętościowe)
3) Mieszanie (betoniarki)
4) Transport mieszanki betonowej (poziomy, pionowy)
5) Układanie mieszanki betonowej
6) Zagęszczanie mieszanki betonowej: sztychowanie, ubijanie, utrząsanie,
wibrowanie(wibratory powierzchniowe, przyczepne, stoły)stemplowanie, prasowanie,
próżniowanie, wibroprasowanie
7) Pielęgnacja betonu
8) Wyk. pow. betonu
9) Kontrola jakości betonu
Transport mieszanki betonowej
a) małe odległości (poziomy i pionowy)
-wózki, taczki ręczne i z napędem, przenośniki taśmowe, pojemniki z uchylnym dnem,
transport rurami i za pomocą pomp
b) duże odległości (b.towarowy)
- samochody z pojemnikami obrotowymi lub za skrzyniami z wibratorem  z
domieszką opóz
niającą wiązanie
Ostrożnie  nie dopuścić do segregacji, dostania się wody deszczowej, zanieczyszczeń.
Czas transportu  zależy od składu mieszanki betonowej, od warunków atmosferycznych w tym
temperatury.
Układanie mieszanki betonowej
-warunek: ciągłość układania, brak segregacji
Mieszanka zrzucana z wysokości max 1m, warstwami o grubości zależnej od metody
zagęszczenia (przy wibr. pogrążalnych 20-50cm)
Przy większych wysokościach  stosuje się leje, rynny, rury.
Czas układania  między kolejnymi warstwami, nie większy niż początek wiązania.
Zagęszczanie mieszanki betonowej
Sztychowanie, ubijanie, utrząsanie, wibrowanie
w.pogrążalny (K3,K4) wibr. przyczepny (K3)
59
wibr. powierzchniowy (K2, K3) stół wibracyjny (K2)
Pielęgnacja betonu - w warunkach naturalnych
Cel: zapewnienie prawidłowego twardnienia betonu
1) zapewnienie właściwej wilgotności betonu w okresie dojrzewania:
�� ochrona przed wysychaniem
- nawilżanie
o beton z cem. portl. 7 dni
o beton z cem. hutniczym 14 dni
o duże masywy ~ 2 do 3 tygodni
Spryskiwanie i polewanie wodą, nakrywanie materiałami nasyconymi wodą, powłoki
paroszczelne (środki chemiczne)
�� ochrona przed rozmywaniem (deszcze, strugi wody) okrywanie betonu
2) Zabezpieczenie odpowiedniej temperatury dojrzewania
�� Niedopuszczenie do przegrzewania się betonu
�� Ochrona przed ochłodzeniem, mrozem
3) Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi
W warunkach obniżonych temp. (Tk =� 1��C)
Ochrona przed zamrażaniem, aż do uzyskania odporności na zamrażanie -
warunkowej
a) modyfikacja mieszanki betonowej
b) zachowanie ciepła (przykrycie)
c) podgrzewanie (parą)
Warunki dojrzewania (28 dni)
�� naturalne, śr. temperatura dobowa Tśr ł� +�10��C
�� w obniżonej temperaturze Tśr Ł� +�10��C
�� laboratoryjne +�18��C ą� 2��C
T7 +� T13 +� 2T21
Tśr =�
4
T7,13,21 -� temperatury
Minimalna wytrzymałość betonu potrzebna do:
�� rozformowania  0,25 Rb
60
�� składowania  0,5 Rb
�� transport, montaż  0,7 Rb
Przyspieszone dojrzewanie betonu
Obróbka cieplna
Ciśnieniowa
temp. > 100�C
-Autoklawizacja ( para nasycona 160-180�C pod ciśnieniem) tylko dla elementów
Cykl obejmuje:
o wstępne dojrzewanie (2-6h 0,4Mpa)
o podnoszenie temp.
o utrzymanie temp.
o studzenie wyrobu
Bezciśnieniowa
temp.< 100�C
-Nagrzewanie (parą wodną, prom. podczerwone, energię elektryczną)
o bezpośrednie
o pośrednie
BETONY LEKKIE
g� <� 2000kg / m3
0
�� betony lekkie kruszywowe z lekkim kruszywem mineralnym
- węglanoporytobeton
- żużlobeton
- keramzytobeton
- glinoporytobeton
- łukoporytobeton
�� betony z kruszywem organicznym
�� syntetycznym
- styrobetony
�� naturalnym  drzewnym
- trocinobeton
- wiórobeton
- strużkobeton
Podział betonów lekkich ze względu na przeznaczenie:
�� B. izolacyjne 300 <� g� <� 1000
p
�� B. konstrukcyjno  izolacyjne 1000 <� g� <� 1400kg / m3
p
�� B. konstrukcyjne 1400 <� g� <� 2000kg / m3
p
Betony lekkie kruszynowe
Klasyfikacja wg. struktury
61
�� Zwarte  zaprawa wypełnia nie mniej niż 85% przestrzeni między ziarnami kruszywa
grubego > 4mm
�� Półzwarte  zawartość frakcji < 4mm co najmniej 15% ogólnej ilości kruszywa
�� Jamiste  bez frakcji drobnej (0-4 mm) , grube ziarno spaja zaczyn cementowy
g� =� 600 -� 800kg / m3
0
l� =� 0,25w/ mk
Składniki betonów lekkich kruszynowych
o Cement  portlandzki klasy 32,5; portlandzki 42,5 do betonu jamistego jamistego
betony klas LB 25 i powyżej
Maksymalna ilość cementu (na1m3 )
-w betonach jamistych 300kg
- w betonach półzwartych 470kg
- w betonach zwartych 550kg
o Kruszywo lekkie  do 31,5 mm  beton jamisty
do 16 mm  zwarty i półzwarty
Gęstość pozorna
W zależności od g� betonu w stanie suchym rozróżnia się odmiany betonu:
p
Odmiana 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0
g� w stanie 600 801 1001 1201 1401 1601 1801
p
800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
suchym
kg / m3
Współczynnik sprężystości
Zależy od R betonu, wieku, wilgotności, kruszywa
E=10000-20000 MPa
Pełzanie
Do 80%
Przewodność cieplna
Zależy od g� betonu, wilgotności
p
Betony zwarte, półzwarte l� =� 0,33 -� 0.6w/ mk
Betony jamiste l� =� 0,2w/ mk
Rozszerzalność cieplna
Mniejsza niż betonu zw. a�t =� 8 -�10-�6 / ��C
62
Betony wysokowartościowe
Nowoczesne betony od cech betonu zwykłego. Są to betony z kruszywem naturalnym i
odpowiednimi dodatkami i domieszkami. Odznaczają się nie tylko wysoką wytrzymałością na
ściskanie, ale też innymi cechami technicznymi na naprężenia poziome, decydujące o dużej
trwałości tych betonów. Określane są również jako:
- betony większej trwałości
- betony nowej jakości
- betony wysokiej wytrzymałości
Klimatu:
Zmiana temperatury, Rozszerzalność cieplna,
Opady, mrozoodporność
Zmiana wilgotności
Środowiska: Przepuszczanie chorków
Działanie soli odladzających Odp. na łuszczenie się
Agresywnych związków chemicznych Odp. chemiczna
Sorki& są jeszcze dwa czynniki (nie mogę rozczyt.)
Obciążeń: Wytrzymałość mechaniczna
Stałych i zmiennych Moduł sprężystości
Statycznych i dynamicznych Skurcz, pęcznienie???
Wiatru i innych Odp. na & .
ogólnie betony nowej generacji.
Oddziaływania eksploatacyjne
Podstawowe wymagania ( Rc, twardość) są zbieżne i na wytrzymałość i twardość każdego
betonu charakterystycznego wpływa:
�� Wytrzymałość i szczelność zaczynu cementowego
�� Wytrzymałość materiału kruszywa, jego szczelność, uziarnienie
�� Przyczepność między zaczynem i kruszywem (warstwa styczności)
BWW charakteryzuje wysoki moduł sprężystości E (rośnie z wytrzymałością)  z
konstrukcyjnego punktu widzenia nie jest to cecha pożądana(!)
Stąd dąży się do BWW o wysokiej wytrzymałości i jednocześnie stosunkowo niskim E (!).
Możliwe jest to dzięki wprowadzeniu do betonu włókien ( fibrobetony )
KLASYFIKACJA BETONÓW NOWEJ GENERACJI
�� Betony wysokowartościowe BWW
B51  B100 [B60  B100]
Europejskie oznaczenie C60  C100 (120)
Adn. Do C60  bak ścisłego rozgraniczenia od C70
�� Betony bardzo wysokowartościowe BBWW
(ang. VHCP => Very High Performance Concrete)
B101  B150 (200) 121  180
�� Betony Ultra Wysokowartościowe BUWW (UHPC)
fc > 200MPa
BMR, BPR, CPR większa Rr i większa ciągliwość
DUCTAL  betony z & & & relatywnych, nie tak kruche, bardzo dobre kruszywo
INNE BETONY:
WBWW - włóknobeton wysokiej wartości
LBWW  lekkie betony wysokowartościowe konstrukcyjne  przęsła mostów, przekrycia
dużej rozpiętości LC 60  LC 85
63
BWW samozagęszczające się - silnie upłynnione, układane bez wibrowania nawet przy
złożonych kształtach i gęstym zbrojeniu, duża zawartość cementu (~ 600 kg/m3)
Istotne superplastyfikatory i dodatki obniżające ciepło hydratacji
SKA
ADNIKI BWW
Cement CEM I CEM II / A-D (z płytami krzemianowymi)
42,5 i 52,5
mało C3A SO3 < 4% MgO < 5% alkalia < 0,6 %
�� Kruszywo skalne, łamane o wytrzymałości > 150 MPa, max. Wymiar nie przekracza 16
mm.
�� Woda  niski WSP. w/c < 0,4
�� Domieszki upłynniające  z grupy wysokich reduktorów wody
ZASADY WYKORZYSTYWANIA BWW
�� Dozowanie (dokładność dozowania dom upłynniającej)
�� Mieszanie  nieco dłużej niż beton
�� Transport  nie różni się od trans. dla betonu zwykłego
�� Utwardzanie i zagęszczenie  jak dla betonu
�� Pielęgnacja  nieco inna  mały wskaz
nik w/c i mało wody w betonie, występuje
zjawisko  samosuszenia mieszanki betonowej (hydratacja cementu i wodożądność pyłu
krzemionowego)
KIERUNKI STOSOWANIA BWW
�� Budownictwo wysokie  przemysłowe, biurowe, mieszkaniowe, szczególnie słupy nośne
�� Mosty i tunele
�� Platformy wiertnicze
�� Budownictwo energetyczne ( budowa w elektrowniach reaktorów jądrowych)
�� Nawierzchnie drogowe, nabrzeża portowe
�� Prefabrykaty wielkowymiarowe ??? kasy pancerne
Szczególne właściwości BWW pozwalają zmniejszyć przekroje elementów i obniżyć w
efekcie& i tu nic nie ma (sorki)
Betony asfaltowe = > asfaltobetony
Pr PN.S -96025
Nawierzchnie drogowe
Rozróżnia się:
�� Mieszanki mineralno  asfaltowe (MMA)
określana jako mieszanka mineralna unikalna z odpowiednią ilością asfaltu lub
polimeroasfaltu, wytwarzana na gorąco, w określony sposób i spełniająca określone w
normie wymagania.
�� (BA) Beton asfaltowy  wbudowana mieszanka MMA, spełniająca wymagania
g�p 2200  2300, Rc 0,3  3 MPa (zależy od składu, temp. otoczenia),
nasiąkliwość 1,5  4 %
64
SKA
AD BETONU ASFALTOWEGO
Wypełniacz:
�� asfalt drogowy �� piasek
�� mąka wapienna 
�� asfalt upłynniony �� kruszywo łamane i
zawsze
sztuczne (żużel)
�� polimeroasfalt
�� popiół lotny
drogowy �� żwir i grys
�� mieszanka kr. (uziarnienie
ciągłe)
Istotna jest przyczepność asfaltu do kruszywa wynikająca z powinowactwa (??).
Ewentualnie wprowadzany jest środek zwiększający przyczepność.
Z innej beczki:
UZIARNIENIE - 0  31,5 mm.
ZAWARTOŚĆ ASFALTU W MMA - 3,5 do 6 %
ZASTOSOWANIE
�� nawierzchnie drogowe, warstwa ścieralna, wiążąca, wyrównująca, wzmacniająca,
podbudowa asfaltowa, inne warstwy konstrukcji nawierzchni
�� nawierzchnie przemysłowe, hale, hangary, magazyny
�� budownictwo drogowe  kompozyty bitumiczne
1. zwiększają trwałość, zmniejszają hałas, poprawiają bezpieczeństwo
2. nawierzchnie drenażowe
Betony polimerowe
Rolę cementu (spoiwa) pełni tylko polimer (ciekła żywica synt.) lub cement + polimer. Rozróżnia
się:
a) Betony cementowo polimerowe (PCC- polimer cement cocrete)
Cement+emulsja polimerowa+kruszywo+woda
Porównanie ze zwykłymi betonami: większa szczelność, mrozoodporność, mniejsze E , ale
większa a�+, skurcze , pełzanie
a�+- współ. rozszerzalności cieplnej
b) betony cementowe impregnowane polimerami (PIC): nasycone monomerem i
utwardzane.
- wykazują wzrost Rc, Rr, E, szczelności
c) betony żywiczne (PC)
1) Kruszywo- suche!
2) Spoiwo żywiczne (żywica synt. + utwardzacz) ��beton żywiczny
Stosowane żywice ( w ilości 10-20%� masy betonu):
-aldehydowe
-akrylowe
-poliestrowe
-poliuretanowe
-furemowe
Zalety
-krótki czas utwardzania
-doskonała przyczepność
-duża szczelność
-mrozoodporność
-b. mała ścieralność
-chemioodporność
- wysoka Rc
65
- minimalna (prelegkuacja?�)
Wady
-duże pełzanie ( nie nadaje się do celów konstrukcyjnych)
-duża rozszerzalność cieplna
-stosunkowo duży skurcz utwardzania
-ograniczona odporność cieplna
Beton
epoksydowy poliestrowy Zw. Kl. 30
Rc (MPa) 50-110 50-110 30
Rr (MPa) 8-10 8-12 1.5-2
Rz (MPa) 15-45 13-35 2-4
E przy ściskaniu 25000-35000 20000-35000 340000
Ścieralność (cm) 0.1-0.13 0.1-0.15 0.6
20*10^-6 15*10^-6 10*10^-6
a�t
nasiąkliwość 0.5-1 1-2 4-8
Skurcz % 0.1-0.5 0,3-2,2 0,2
Zastosowanie: elementy konstrukcyjne, posadzki, parapety, krawężniki, płyty posadzkowe,
66
 WYROBY Z ZACZYNÓW, ZAPRAW I BETONÓW
Podział ze względu na:
- zastosowanie w poszczególnych częściach budowli ( do budowy ścian, stropów, pokryć
dachowych& )
- użyte składniki: cementowe , wapienne, gipsowe, spoiwa mieszane
-wielkość wyrobów: drobno, średnio lub wielko wymiarowe
1) wyroby z zaczynówi kompozytów gipsowych
-pustaki, bloczki, dachówki,gęsiory, plytki
2) Wyroby z zapraw:
-wyroby wapienno piaskowe ( silikatowe)
-dachówki cementowe
- płytki cementowo włókniste
3) Wyroby z betonów cementowych
- bloczki, pustaki ścienne
-pustaki stropowe
- płyty dachówkowe, krawężniki
- kostka brukowa
- płyty drogowe
WYROBY GIPSOWE
1) Płyty gipsowe kartonowe (g-k)-
a) zwykłe GKB ( standardowe) stos. do 70 % wilg.
-7,5-12,5 kg/m3
-gr. 9,5-12,5 mm
- 1200,1250 x 2000 do 4000 mm
b) ognioochronne GKF stos. do 70% wilg. ( z włókien szklanych)
-gr. 9,5 12,5 15 18 mm
c) wodoodporne GKBI
- w pomieszczeniach o wilg > 70% okresowo
-gr 12,5 15mm
d) o zwiększonej odporności ogniowej GKFI
1 renowacyjne (giętkie) 6,5 mm (łuki)
2 warstwowe ( termoizolacyjne)
3 dachowe (pod pokrycia)
PA
YTY PRO MONTA
500mm
667mm
m
80 mm
-
67
- m=27 kg, 34 kg
- płyta P (pełna)
-normalna
-impregnowana
- do ścian działowych
- regulacja wilgotności w pomieszczeniu
- Płyty dz
więkochłonne 600x600x28 mm
- Płyty dekoracyjne 600x600x30 7 kg
- Elementy sztukaterii gipsowej ( listwy, narożniki)
- Elementy drobnowymiarowe;
bloczki ścienne BSW
pustaki ścienne (BSP FU RC)
pustaki stropowe (KMK MK)
Systemy budynków R, EKOGIPS, KK, SOYA
Elementy- ceramika + gips
Kompozyty ( pustaki ceramiczne z wykończeniem)
- płytki dachowe; blacha + gips+ TS
- izolacje termiczne
WYROBY WAPIENNO  PIASKOWE
1 Wapno palone mielone
2. Piasek kwarcowy 85-90%
3. woda
dozowanie �� mieszanie �� dojrzewanie �� dowilżanie �� formowanie
autoklawizacja �� wyładunek �� magazynowanie
1. Cegła pełna 1NF (normalny format) 250x120x65
1.5NF (290x120x102)
g�0 1900kg/m3
Rc 15 10 7,5
Nasiąkliwość < 16%
2. Bloczki drążone
- 2NFD 25x13,8x12 g�0=1400kg/m3
-3NFD 25x22x12
-6NFD 25x22x25
3. Cegły licowe (łupane)
Dachówki i gęsiory cementowe
Cement:Piasek 1:2.5 1:3
CEM I 32.5 zaprawa 20 MPa
CEM I 42.5 nasiąkliwość ,7%
Wymiary dachówek
- 330x420
68
- 4.5 kg/szt
-gr. 1.2 cm
- na 1 m3 10 sztuk
WYROBY ZAST
PUJ
CE ELEMENTY AZBESTOWO CEMENTOWE
- Płyty włóknisto cementowe ( zaczyn cementowy + włókna) np.:
celulozowe, szklane, polipropylenowe
- krycie dachów, okładziny ścienne, osłony balkonów
69
WYROBY Z ZAPRAW I BETONÓW
Prefabrykaty z betonu-pustaki PNB 19307:1999-drobnowymiarowe elementy drążone, o
objętośći pustek >25%, o całkowitej objętośći nie mniejszej niż trzech cegieł budowlanych.
Kklasa tworzywa-Rbg w Mpa (klasa 2 to Rbg =2 Mpa).
Dla betonowych pustaków-odmiana-liczba klasyfikująca tworzywa w zal.od gęstości pozornej ( l�
-skurcz)
PUSTAKI:
Typy- w zależności od kształtu ,wymiarów :ALFA,KONTRA,EXBUD,BAUPOL,MS
Rodzaje-w zależności od materiałów:
Z-z betonu zwykłego
L-z betonu lekkiego z kruszyw mineralnych, sztucznych poch. Mineralnego,styropianu
P- z tworzyw popiołowych, z popiołobetonu, styropopiołobetonu
-z betonów z wypełnieniem dzrzewnym
Klasy pustaków-w zależności od wytrzymałości pustaka na ściskanie: 1, 2,5, 3,5, 5, 7,5, 10,
12,5, 15 20.
Odmiany g�p=400, 500, ...........1600, 1800, 2000 [kg/metr sześć.]
Gatunek-w zależności od dopuszczalnych odchyłek wymiarowych
M- do wykonania ścian ze spoinami z zapraw zwykłych i ciepłochronnych
D-do wykonania ścian z cienkimi spoinami oraz łączone na pióro i wpust
Badania cech i wymagania w zakresie:
-cech zewnętrznych (wygląd zewnętrzny , wymiary)
-gęstości z dokł do 5 kg/na metr sześć.-odmiany
-wytrzymałości na ściskanie-klasy
-mrozoodporności (ubytek masy <5%)
-zaw. pierwiastków promieniotwórczych
Pustaki ALFA 24x24x49cm-zwykły
-elementy wieńczące
-||- nadprożowe
-||- kominowe
Kompletne zestawy elementów: pustaki , bloczki , płytki tworzą systemy.
Pustaki z wkładkami termoizolacyjnymi :wkładką jest styropian, wełna mineralna, pianka.
Pustaki szalunkowe typu Techbud
Bloczki betonowe
-pełne lub z otworami pionowymi o obj. <25% obj .elementu (jedno ,dwu trzycegłowe)
Pustaki stropowe:
Ackermana, fert ,DZ-3, DZ-4, DZ-5
Płyty chodnikowe betonowe
+krawężniki i obrzeża
BETON b20 n<=4% mrozodporne
70
1 lub 2 warstwowe, mała ścieralność 1-4 mm
normalna 35(50)x 35(50) cm-gr 5-7 cm
infuła  35(50)x 35(50)
PA
YTY DROGOWE BETONOWE  TRYLINKA
B25, B30, n<=7%, ścieralność<4,5 mm, grubość 12, 15 cm-do nawierzchni drogowych , ulic ,
placów parkingowych
40 cm
20 cm
WYROBY LASTRYKOWE:
-płyty posadzkowe 20x20x2,5 cm do 40x40x4 cm, nas.do 20% , Scieralność 0,75 cm
kruszywo ozdobne: marmurowe, z wapieni zbitych-płyty nadgrzejnikowe, podokienniki wewn . i
zewn.
KOSTKA BRUKOWA BETONOWA:
Elementy wibroprasowane, dwuwarstwowe, cement CEM I 42,5 (400kg/metr sześć),kruszywo
1-4 mm(w tym piasek płukany) do warstwy górnej, 0-2 i 2-8 do warstwy dolnej
Wytrzymałóśc na ściskanie 50 Mpa, Scieralność <= 3,5 mm, wytrz. 35 Mpa , Scieralność<=4,5
mm
Mrozoodporność- 30 cykli w roztworze 3% NaCl lub 50 cykli w wodzie,
Grubość 6,8,10 cm
To jest widok z
góry
PA
YTY POSADZKOWE Z ODPADÓW KAMIENNYCH: na wierzchu jest
położona zaprawa cementowa.
RURY BETONOWE: B25 , n<=6%, średnica 100, 150 mm-ścieki
ELEMENTY OGRODZEC

WYROBY Z BETONU KOMÓRKOWEGO :
1.Elementy drobnowymiarowe
-bloczki:
30,36,42
cm
71
24,30,36,42 cm
49,59 cm
-płytki: typ 49/12, 49/6
24 cm
6,8,12 cm
49 , 59 cm
Inne wyroby z betonu komórkowego: nadproża ,płyty dachowe, element do montażu ścianek
działowych, kształtki U do wykonywania nadproży okiennych i dzrzwiowych:
72
BUDOWLANE TWORZYWA SZTUCZNE
Głównie wytwarzane są w wyniku syntezy chemicznej i stanowią najmłodszą grupę materiałów
budowlanych. 30% produkcji tworzyw sztucznych jest przeznaczone na potrzeby budownictwa.
1869  Pierwsza fabryka celuloidu (USA)
1909  Bakelit (Baekeland)
TWORZYWA
SZTUCZNE
POLIMERYY
+ SUBSTANCJE
związki wielkocząsteczkowe
DODATKOWE
- wypełniacze
- nośniki
-plastyfikatory
Pochodzenia naturalnego
- stabilizatory
(celuloza, pochodne kauczuku, kazeina)
-substancje smarujące
- barwniki
- utwardzacze
Syntetyczne z polimeryzacji związków
organicznych
(węgiel, ropa naftowa)
Otrzymywanie polimerów
Proste
Przeróbka
Węgiel, ropa
związki
naftowa, gaz
tworzące
Synteza chemiczna
ziemny
monomery
Np.:
H Cl H Cl H Cl
| | | | | |
Polimeryzacja
- C = C + C = C + & - C  C  C  C -& - C  C -
| | | | | |
A
ańcuszek
H H H H H H
n
Chlorek winylu C2 H3 Cl
Polichlorek winylu
(PCW)
POLIMER
(proszek, granulki, pasta)
polireakcje przetwórstw przetwórstw
o
Monomery polimery tworzywa sztuczne użytkowe o wyroby gotowe
Proszki, pasty, granulaty
PODZIAA
TWORZYW SZTUCZNYCH (według właściwości użytkowych i
fizykochemicznych)
-> Elastomer  W normalnych temperaturach wykazuje duże odkształcenia elastyczne > 100%.
Do grupy elastomerów należą np.: kauczuki naturalne i syntetyczne (w budownictwie znajdują
zastosowanie: syreny RB, chloropreny CR i inne).
73
-> Plastomery  Są to pozostałe polimery, które dzieli się ze względu na zachowanie w czasie
ogrzewania na:
- tworzywa termoplastyczne (termoplasty): PCW, PP (polipropylen), PS (polistyren), PE
(polietylen)
- tworzywa termoutwardzalne (duroplasty): FU, UF, MF
Tworzywa utwardzalne
- tworzywa chemoutwardzalne
WA
AŚCIWOŚCI TWORZYW SZTUCZNYCH
-> Gęstość (mała)
- bez wypełniaczy: od 910 kg/mł do 1800 kg/mł
- z wypełniaczami: do 1900 kg/mł
-> Gęstość objętościowa (mała)
- dla tworzyw litych od 30 do 1200 kg/mł
-> Nasiąkliwość (prawie nie występuje)
-> Przewodnictwo cieplne (małe!)
-  => od 0,14 do 0,4 [W/m�C]
- komórkowe: od 0,02 do 0,03
-> Rozszerzalność cieplna (bardzo duża)
-5 -5
- od 3*10 do 15*10 /�C
Odporność cieplna  znacznie mniejsza od materiałów tradycyjnych
termoplasty  5�C do +70�C (poniżej 100�C)
termoutwardzalne +120�C (+170�C  PP)
wyjątkiem są silikony
palność - łatwopalne
tylko niektóre są trudnopalne (samogasnące) np. PVC, silikony i inne z subst. specjalnymi
własności optyczne 
metaplex  polska nazwa handlowa
pleksiglas  nazwa niemiecka
przepuszczają promieniowanie UV + przezroczyste
wytrzymałość mechaniczna
Rc  10  450 MPa
Rr  10  800 Mpa (duże wytrzymałości na ściskanie i rozciąganie)
Rz  10  600 Mpa (zginanie)
Moduł sprężystości E
Mniejszy niż stali, betonu  1500  10000 Mpa
Wzmocnienie włóknem szklanym daje moduł 10000  40000MPa
Betony żywiczne - większy
Pełzanie  duże
Odporność chemiczna  wysoka
Toksyczność  podczas spalania wydzielają się trujące gazy
Odporność na starzenie  różnie to wyglądało  ale teraz uzyskuje się już duże odporności
A
atwość formowania wyrobów
Starzenie i degradacja pod wpływem promieniowania UV
A
adują się elektrycznością statyczną  niekorzystne  ale wprowadza się dodatki
antyelektrostatyczne
Problemy zdrowotne  związane z wydzielaniem substancji toksycznych i szkodliwych przez
kleje i farby
74
TWORZYWA POCHODZENIA NATURALNEGO
Pochodne celulozy:
�� octan celulozy (acetyloceluloza)  klamki, uchwyty, detale
�� azotan celulozy (nitro)  lakiery szybkoschnące (toksyczne)
�� octanomaślan celulozy  okucia budowlane, rury
Pochodne kauczuku naturalnego:
�� kauczuki wulkanizowane (guma, ebonit)  uszczelki, wykładziny, kity
�� chlorokauczuki  kleje, farby
Pochodne kazeiny
�� klej kazeinowy (do drewna)
�� galakit
TWORZYWA TERMOPLASTYCZNE POLIMERYZACYJNE
�� PCW (PVC) temperatura mięknienia +80�C
Termoplastyczny, trudnopalny
Emulsyjny (proszek) albo suspensyjny ( perełki )
Odmiany: twardy  wysokoudarowy (profile okienne)
miękki
piankowy
�� POLISTYREN (PS) temperatura mięknienia 70�C - 110�C
Termoplastyczny, łatwopalny
Styropian: ekspandowany EPS
polistyren wytłaczany (ekstrudowany XPS)
kopolimer: ABS (rury)
akrylonitryl + butadiene + styren (z 3 monomerów)
�� POLIOCTAN WINYLU (POW) temp. Mięknienia +40�C
Termoplastyczny
Przyczepność  klaje, tynki, farby
�� POLIW
GLANY (PC)  płyty przezroczyste, rury
�� POLIETYLEN (PE)  wysoko- i niskociśnieniowy
b. odporny na niskie temp.
Teraz również na wysokie temp.  nadaje się na rury z gorącą wodą
�� TWORZYWA TERMO- I CHEMOUTWARDZALNE
- żywice fenolowe odporne do +180�C
kleje, kity, pianki
fenolowo  formaldehydowe
- żywica mocznikowa (formaldehydowe pianki)  kleje, impregnaty
- żywice melaminowe - laminaty
- żywice poliestrowe (poliestry) chemoutwardzalne (ch-u) - przyczepność i odporność
chem. (ale nie na alkalia)
płyty z włóknem szklanym, betony
lakiery do drewna
- żywice epoksydowe  wysoka odporność chemiczna  i na kwasy i na zasady
kity albo lakiery, zaprawy, betony
- żywice poliuretanowe
pianki  sztywne, elastyczne
- sylikony  środki hydrofobowe łańcuchy polimerowe składające się z Si i C
(odporność na wyższe temp.  do +220�C (teraz nawet do 400�C)
�� HDPE wysoka gęstość- odporność chemiczna, wodoszczelność
�� POLIPROPYLEN (PP)
�� POLIMETAKRYLAN METYLU (PMMA)
Termoplastyczny  palny
Szkło organiczne
�� POLIIZOBUTYLEN (PI)
Kauczuk syntetyczny - folie, kleje
�� POLIAMIDY
75
Termoplastyczne - nylon
MATRIAA
Y BUDOWLANE Z TWORZYW SZTUCZNYCH
Materiały Podłogowe Posadzkowe
- płytki podłogowe  z PCW z kauczuków, poliolefin
- & & & & & & & & .  z PCW, kauczuków, oleju
- jednorodne jednowarstwowe, jednorodne wielowarstwowe
- niejednorodne wielowarstwowe & & & & & i & .. w masie.
Mogą być z warstwą termoizolacyjną.
Podział wg przeznaczenia:
Domowe, obiektowe (elastyczne pokrycia podłogowe.
- Wykładziny dywanowe  z włókien, poliamidowych, polipropylenowych, akrylowych,
poliestrowych.
Elastyczne wykładziny podłogowe (PCW, linoleum) do pomieszczeń.
-mieszkalnych (kl. 21, 22, 23)
-użytku publicznego (31, 32, 33, 34)
Przem. (41, 42, 43)
Zależnie od grubości całkowitej 1-2,5mm i grubości warstwy użytkowej 0,15-2,5mm
Klasa w zależności od odporności na ścieranie
T P M F
Ubytek <= 0,08 0,3-0,6
grubości
Ubytek <= 2,0 7,5-15
objętości
cieńsze
Masy posadzkowe  do układania posadzek bezspoinowych (zw. Przemysłowych) z żywic
chemoutwardzalnych i epoksydowych, akrylowych, poliuretanowych i innych.
Materiały ścienne
- elementy lekkiej obudowy: Płyty warstwowe ą� rdzeń z tworzywa termoizolacyjnego
(styropian, pianka poliuretanowa, wełna mineralna). + obłogi z twardych tworzyw, stali,
aluminium, sklejki
- elementy kształtowe do wznoszenia ścian: systemy budynków  styropianowych
THERMOMUR, THERMODOM, IZODOM 2000 (pustaki do 2m), obok kształtek ściennych są
też stropowe, dachowe
- okładziny zewnętrzne i wewnętrzne: listwy, płyty, panele, płytki z PCW  tzw. Siding (panele
boazeryjne z PCW), płyty z poliwęglanów (płyty z konglomeratów żywicznych), okładziny z
blach z powłoką polimerową, laminaty z żywic samoutwardzalnych, tapety, folie samoprzylepne.
- masy tynkarskie  do wykonywania tynków pocienionych ą� akrylowe, silikonowe (można je
rozcieńczyć wodą)
- izolacje cieplne w ścianach warstwowych wszyst. Ocieplenia ą� termoizolacyjne płyty i
elementy kształ. Nanoszenie warstw pianki  In situ uzupełnianie szczelin pianką.
Materiały dachowe (pokrycia dachowe, hydroizolacyjne, ocieplenia dachowe)
- płyty płaskie, faliste, fałdowane do krycia dachów, z PCW, polimetakrylan metylu PMMA,
poliwęglan polipropylenu PP, poliestrów PWS - nieprzejrzyste przezroczyste, lite lub
komorowe (z pustkami)
- dachówki, gonty, PCW (płytodachówki)
- folie hydroizolacyje paroszczelne, paroprzepuszczalne ą� z polietylenu PE HDPE.
- świetliki, kopuły, kopułki przeświecające i przezroczyste z PWS, PMMA
- pokrycia ciągłe termoizolacyjne z pianek poliuretanowych
- rynny (półokrągłe o dł. 68-86mm, trapezowe, kwadratowe itd.) i rury spustowe (75-165mm śr.)
głównie z wysokoakrylowego PCW.
76
- izolacje cieplne  płyty, pianki natryskowe
Materiały termoizolacyjne z tw sztucznych
Współczynnik przewodności cipelnej 0,02 do 0,04 W/mk
Gęstość objętościowa 10-100kg/dm3 , duży opór dyfuzyjna
Wyroby z polistyrenu: a) ekspandowanego (EPS, PS-E): technologia formowania w bloku z
granulek i formowania ciągłego. b) ekstradowanego (wytłaczanego) (XPS)
Wyroby ze styropianu:
Płyty dł: 1000, 1250mm szer. 600, 500mm
Z EPS ą� 6 odmian gr. 10 do 500mm. 10, 12, 15, 30, 40 (kg/m3)
Płyty zwykłe S
Płyty samogasnące FS
Z XPS (skórka)
Wyższe wykończenie krawędzi, zakładkowe, piórkowe
Pianki polietylenowe  izolacje cieplna i wygłuszanie, odporność na wilgoć, izolacje rur.
Materiały do szklenia i doświetlania
- Otwory okienne
- Fasady budynków
- Ścianki wewnętrzne, drzwi&
W postaci:
- płyty z PMMA Metaplex, Plexiglas (można się przez nie opalać)
(szkło orgaizcne) gr. 0,5- 35mm
- kopułki dachowe
- płyty z poliwęglanów: lite (płaskie, faliste, trapezowe), ornamentacyjne, komorowe (termoizol.)
laminowane (do wystaw sklepowych etc.)
- płyty poliestrowe  gładkie, wzorzyste
Materiały hydroizolacyjne i chemoodporne
Zabezpieczenia: fundamentów i innych części podziemnych, ścian (pozioma izolacja), stropów,
tarasów, dachów, warstw izolacji cieplnej, powierzchni betonowych w warunkach środowisk
agresywnych (warstwy ograniczającelub odcinające dostęp substancji chemicznych)
TS Ł� mała nasiąkliwość wodą, znaczna odporność na działanie wody i czynników agresywnych,
znaczna elastyczność w zakresie temperatury.
Stosowane są tu:
- Polimery termoplastyczne: PCW, PE, polipropylen PP, poliizobuten PIB
- Elastomery kauczukowe wulkanizowany: EPDM (kauczuk syntetyczny), lateks syntetyczny.
Folie płaskie i wytłaczane
- z PCW zwykłe specjalne (bitumo- i olejo- odporne, kaso- i ługo- odporne)
- z polietylenu zwł. HDPE (do +1200C) paraizolacyjne i paroprzepuszczalne (tzw. Wstępnego
krycia w pokryciach dachowych FWK (folie wstępnego krycia))
- poliizobutylenowe (oppanolowe)
- butylowe (z kauczuku butylowego)
Membrany, folie wzmacniane siatkami PP lub & & & & do izolacji pionowych i poziomych w
tradycyjnych warunkach dachowe.
- z HDPE
Z EPDM (etylen-propylen-dienmonomer) (rozciągliwość do 400%
Płynne folie, mieszanki polimerowe upłynniające nanoszone techniką malarską i zestalającą się
na podłożu w postaci elastycznej powłoki
- Dyspersje wodne neoprenowe (z PE chlorosulfanowanego)  powłoki bardzo elastyczne
- produkty dwuskładnikowe lateksowe
Hydroizolacje upłynniające do warstw hydroizolowanych lub chemoodpornych sztywnych lub
elastycznych
- zaprawy cementowo-polimerowe (np. akrylowe)
- masy polimerowe & & & & .. poliuretanowe
- powłoki z laminatów epoksydowych, poliestrowych & & & . włókien & & & . (di-o)
- taśmy dylatacyjne
- profile uszczelniające
-kity ogólnego stosowania i chemoodporne.
77
STOLARKA BUDOWLANA
Ramy, kształtowniki okienne z PCW, poliestrów zbrojonych włóknem szklanym, drzwiowe
WYROBY DO INSTALACJI SANITARNYCH
Wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych  wytwarzane
- rury PCW  nieplastyfikowany, PVC-u
- systemy ciśnieniowe  Ć� 16: 630mm
do � 63mm  rury proste bez kielicha
poniżej Ć� 64 mm  kielich na jednym końcu rury, długość 4m, 6m, popielate
Właściwości: niska gęstość objętościowa, odporna na ścieranie, gładkość powierzchni,
odporna chemiczna i korozyjna, łatwość montażu, szczelność połączeń, nietoksyczne
Ciśnienie robocze 1 Mpa w +200C
0,63 Mpa w + 450C(max)
temperatura 0 do 600C
do instalacji zew. i wew. Do przesyłania pod ciśnieniem wody, innych cieczy i gazów
- rury PCV z wydłużonym kielichem( zapewniają dużą szczelność przy ruchach)
do sieci na terenach podległych ruchom
- rury PCV kanalizacyjne(ceglasto-brązowe)
�110-630 mm
- rury PCV elektroinstalacyjne
�16-30 mm
- rury polietylenowe PE (PE-HD) do przesyłania wody i ścieków do  800C
czarne, niebieskie
elastyczne, wytrzymałe mechanicznie, wysoka udarność at=0,2 mm/m0C, odporność przy
prądach błądzących, Ć�25-500 mm
- rury PE do przesyłania paliw gazowych przy ciśnieniu roboczym 0,4 Mpa
- sieci gazowe �25-500 mm
- rury polipropylenowe PP
- kształtki do rur: tuleje kołnierzowe, złączki dwukielichowe, nasuwki kielichowe, łuki,
kolanka itp.
�� Aparaty sanitarne: PMMA. PWS, wanny brodziki, umywalki
�� Kabiny sanitarne: PMMA.PC,PWS
Kleje budowlane
Kleje: adhezja, kohezja: trwałe połączenia materiałów, zdolność zwilżania powierzchni
Efekt klejenia: wytrzymałość złącza klejowego(spoiny)
Ze względu na stan skupienia wyróżniamy: kleje ciekłe, półciekłe i stałe
Ze względu na mechanizm twardnienia: kleje rozpuszczalnikowe, wodne-wodorozcieńczalne
78
Ze względu na przeznaczenie: kleje podłogowe, ścienne, ścienne do okładzin, do hydroizolacji,
do łączenia rur z PCV, do szkła i konstrukcji szklanych
Kleje
nieorganiczne organiczne
naturalne syntetyczne
roślinne zwierzęce
Krzemianowe Skrobiowe Albumikowe(?)(z krwi)
gipsowe Białkowe Kostne
kałczukowe skórne
celulozowe
Kleje ciekłe:
�� Kauczukowe-np. kontaktowy, Butapreny- do wykładzin PCV, ściennych i inne
�� Poliizobutylenowe- rozpuszczalnikowy(tokien, ksylen)od  10 do 700C
�� Winylowe-z PCV i kopolinerów, kleje agresywne do rur z POW i rozpuszczalnika- do
drewna, ceramiki, metali i TS
�� Kleje emulsyjne- z wodą niepalne, nietoksyczne z POW, do podłóg z PCW
�� Winylowo-akrylowe
(POW- polioctan winylu)
Kleje stałe:
Epoksydowe= metale ,beton
Kazeinowe= drewno
Poliuretanowe= drewno, metale
Winylowe= tapety
Kleje utwardzalne:
-pod wpływem temp.-stałe
-na zimno pod wpływem utwardzaczy-ciekłe
�� Epoksydowe(epidjany)2 składniki, odporne chemiczne
�� Poliuretanowe
�� Fenolowe-do drewna
�� Maznikowe(aminowe)-do drewna i laminatów
MATERIAA
Y USZCZELNIAJ
CE  KITY PROFILE
TWORZYWA SZTUCZNE zwłaszcza uszczelniające ,elastomerowe,są doskonałymi
materiałami uszczelniającymi złącza budowlane i nieszczelności montarzowe.
Dobrze współpracują z materiałami złącz (praktycznie ze wszystkimi materiałami budowlanymi)
poddając się ruchom konstrukcji, a mając odp.na działanie wody oraz warunkow agresywnych,
zapewniają szczelność i trwałość połączeń i wypełnień, mogą być barwione.
Należą tu kity, ostatnio zwane też kwasami uszczelniającymi  jednorodne mieszaniny spoiwa,
wypełniaczy ( pyłowych i włóknistych), dodatków i pigmentów, twardniejące w wyniku
odparowania rozpuszczalnika, wody lub w efekcie reakcji chemicznej.
Pojawiła się też nazwa  uszczelnianie która odnosić się może do kitu i profili, a także niezbyt
poprawna  szczeliwa
Zabezpieczają obiekty budowlane przed dostępem wody, zanieczyszczeń, też agresywnych,
wiatru itp.  przeznaczenie dla budownictwa ogólnego, drogowego, mostowego, przemysłowego.
Rozróżnia się:
a) kity ogólnego stosowania, budowlane uszczelniające (szklarskie, konstrukcyjne)
79
b) kity chemoodporne
c) profile, taśmy, sznury uszczelniające
Kity ogólnego stosowania
W zależności od charakteru ich właściwości dzieli się na :
kity twardniejące, kity plastyczne oraz elastyczne
Podstawowe właściwości
M. in. zdolność przenoszenia odkształceń (przemieszczeń) przyczepność wydłużenie przy
zerwaniu wytrzymałość na rozciąganie.
Kity uszczelniające poliuretanowe
1. Plastyczne (na ogół jednoskładnikowe)
a. olejowe
b. akrylowe
c. kauczukowe (tradycyjne i dyspersyjne)
2. Elastyczne ( jedno i dwuskładnikowe )
a. sylikonowe
b. poliuretanowe
c. tioholowe
d. kauczukowe elastomerowe
Kity chemoodporne syntetyczne
Kity sztywne  po ze???????????????? twarde, z żywic epoksydowych, ????????????????????
Kity elastyczne  jednoskładnikowe  sylikonowe, poliuretanowe, oraz dwuskładnikowe
epoksydowe poliuretanowe tiholowe itd.
Kity te mają wysoką elastyczność i zdolność do uszczelniania. Stosowane do układania i
spoinowania wykładzin i wymurówek (z płytek lub cegieł ceramicznych, węglowych,
bazaltowych, płyt z tworzyw sztucznych) w obiektach przemysłowych w różnych agresywnych
warunkach. Kity elastyczne stosowane też są do wypełniania szczelin dylatacyjnych między
elementami obiektów budowlanych.
Wyroby uszczelniające profilowane.
Taśmy dylatacyjne  zmiękczony PCW, EPDM, kauczuk me??????????????????????
Taśmy , sznury uszczelniające  butylowe, tiokolowe, neo????????????? , produkowane
metodami wytłaczania, samoprzylepne zwijane w rolki zabezpieczone papierem
???????????????? maja doskonałą przyczepność, są plastyczne - elastyczne w dużych zakresach
temperatur. Współpracują z materiałem podłoża rozciągając się do pożądanej postaci.
Materiały malarskie dla budownictwa
Farba  wyrób kryjący nadający barwę pokrywanemu podłożu, ochronno dekoracyjny
(podkładowa, nawierzchniowa)
Emalia  wyrób kryjący i dekorujący dający gładkość i poołysk
Lakier  wyrób niekryjący, tworzy powłokę przez
roczystą bezbarwną lub barwną transparętną o
znacznej gładkości, twardości połysku.
Skład materiałów malarskich
1. Pigmenty
a. nieorganiczne (mineralne)
b. organiczne (barwniki)
2. Spoiwa
a. wapno gaszone (f. wapienne)
b. kleje zwierzęce i roślinne (f. klejowe, kazeinowe)
c. pokost ( olej)
d. szkło wodne ( krzemianowe)
e. asfalt (asfaltowe)
f. żywice syntetyczne ( syntetyczne)
3. Ciecze upłynniające
a. rozpuszczalniki
b. rozcieńczalniki
80
4. Wypełniacze
Materiały malarskie olejne i syntetyczne określa się jako wyroby lakierowe  są materiałami
powłokotwórczymi
Powłoka lakierowa  warstwa zescalonego wyrobu rozprowadzona na podłożu w postaci
przylegającej błonki o określonej grubości i właściwościach fizykochemicznych
Syntetyczne wyroby lakierowe
Ogólnego stosowania
1. Alkidowe?????  rozpuszczalnikowe i wodorozcieńczalne
ftalowe  do drewna ( stolarka okienna i drzwiowa) do metali
2. Farby i emalie chlorokauczukowe ( do stali i betonu)
3. Farby i emalie ??????????????????? (stal beton)
4. Farba dyspersyjna  powłoki zmywalne wodą z ??????????????????????????????
5. Emalie i lakiery do drewna
a. rozcieńczalnikowe
b. chemoutwardzalne
c. wodorozcieńczalne
Podziękowanie dla TOMKA za udostępnienie wykładów (duża buz
ka ode mnie  A.P)
oraz dla osób które włożyły swój wkład w przepisanie tych wykładów
Przepisywanie:
A
azi, Karol M, Kejt, Denwer, Marcin M, Andrzej F, Karol S, Madej, Bita, Maruda, Marta W, Kalbar, Kubeł (duży
MINUS za zwłoke ), Olo, Jastrząb, Maślak, Tomek CH, Mariusz L, Magda, Piotrek, Bartek U, Maciek A
, Marcin K,
Adam, Staszek, Kuba gr3, Karol gr3, Maryśka
Składanie:
Pszczoła
81