WÅ‚Ä…cznik sensorowy
kit AVT-2011
z jednym czujnikiem.
Do czego to służy?
Moduł współpracujący ze sterowanym
przez niego urządzeniem. Umożliwia włącze-
nie/wyłączenie tego urządzenia przez do-
tknięcie palcem do czujnika.
Jak to działa?
Włączniki sensorowe (dotykowe) były nie-
gdyÅ› bardzo modne i powszechnie stosowa-
ne. Ostatnio zostały częściowo wyparte
przez mikroprzełączniki wymagające mini-
malnej siły nacisku a będące pewniejszymi
w działaniu. Niemniej można sądzić że  kla-
syczny włącznik sensorowy uruchamiany
delikatnym dotknięciem palca lub nawet zbli-
żeniem ręki może znalez
ć zastosowanie
w wielu sytuacjach.
Schemat naszego włącznika przedstawio-
ny jest na rys. 1. Jak widać, układ jest pros-
ty i zbudowany na zaledwie dwóch układach
scalonych. Uniwersalny układ NE555 zas-
tosowano tym razem w roli czujnika dotyko-
wo - zbliżeniowego. Wykorzystano tu ogrom-
ną czułość wejścia wyzwalającego TR tego 5...10M&! lub w ogóle z niej zrezygnuje- impuls o czasie trwania określonym po-
układu. Jeżeli wejście to  wisi w powietrzu my, to wystarczy nawet zbliżenie ręki do jemnością C1 i rezystancją R1. Z war-
lub jest połączone z plusem zasilania po- czujnika. Pominąwszy wykorzystane tościami elementów podanymi na sche-
przez opornik o rezystancji rzędu megaomów w niecodzienny sposób wejście TR macie czas trwania impulsu będzie wy-
to wystarczy dotknąć go palcem aby układ NE555 pracuje w typowej dla nie- nosił ok. 0,5 sek.
NE555 rozpoczął generowanie impulsu. go aplikacji przerzutnika monostabilne- Wiemy już, że po dotknięciu palcem
Jeżeli rezystancja R3 będzie większa od go. Po wyzwoleniu układu generuje on czujnika dołączonego do wejścia TR
Rys. 1
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/96 1
Jeżeli chcielibyśmy
wykorzystać nasz
układ jako włącznik
zbliżeniowy to jako
czujnik najlepiej na-
dawałby się odcinek
ok. 30...40 cm drutu
Rys.2 lub kawałek blaszki.
Działanie włącznika
układ U1 wygeneruje krótki impuls do- zbliżeniowego jest najbardziej efektow-
datni. No dobrze, ale co dalej mamy ne gdy sam czujnik ukryjemy np. pod ta-
z tym zrobić? Układ włączający jakieś petą na ścianie czy też pod boazerią.
urządzenie na pół sekundy może być Na płytce znajduje się dodatkowe
wprawdzie niekiedy przydatny ale obie- wyjście oznaczone jako OUT1. Może
cywano nam coś więcej: możliwość włą- ono być użyteczne w przypadkach kiedy
czania i wyłączania CZEGOŚ dołączo- chcielibyśmy za pomocą naszego ukła-
nego do naszego urządzenia przez ko- du uruchamiać jakąś funkcję tylko na
lejne dotknięcia palcem! krótki czas, (wyznaczony doborem
Tę właśnie funkcję realizuje drugi wartości C1 i R1). Możemy wtedy podłą-
z zastosowanych w urządzeniu układów czyć rezystor R4 do tego wyjścia.
scalonych - przerzutnik J-K 4027. Jak
widać na schemacie, obydwa wejścia
danych tego przerzutnika połączone są Zbigniew Raabe
z plusem zasilania, czyli panuje na nich
stan logiczny  1 . Z kolei wejścia zerują-
ce i ustawiajÄ…ce sÄ… nieaktywne, ponie-
waż połączono je z minusem zasilania.
Tak włączony przerzutnik J-K ma intere- Komplet podzespołów z płytką
sującą właściwość: każdy kolejny im-
jest dostępny w sieci handlowej
puls doprowadzony do wejścia zegaro-
AVT, jako  kit szkolny AVT-2011
wego CLK zmienia stan wyjść przerzut-
nika na przeciwny. Do wejścia zegaro-
wego dołączamy wyjście Q NE555 i już
mamy to, o co nam chodziło. Każde ko-
lejne dotknięcie palcem sensora spowo-
duje zmianę stanu wyjścia Q przerzutni-
WYKAZ ELEMENTÓW
ka i przewodzenie lub nieprzewodzenie
sterowanego z tego wyjścia tranzystora
T1. Do kolektora tego tranzystora może- Kondensatory.
my dołączyć układ wykonawczy, a po-
nieważ domyślnie założono, że będzie C1: 150nF
to przekaz
nik, układ został wyposażony C2, C3: 10nF
w diodÄ™ D1 zabezpieczajÄ…cÄ… przed C4: 100µF
przepięciami. C5: 100nF
Rezystory.
Montaż i uruchomienie. R1: 100kW
R2: 510kW
Na rysunku 2 przedstawiono widok R3: 1MW
płytki obwodu drukowanego i rozmiesz- R4: 22kW
czenie elementów. Układ montujemy Półprzewodniki
zgodnie z ogólnie znanymi zasadami D1, D2,D3: 1N4148 lub odpowied-
montażu urządzeń elektronicznych. Wy- nik
konanie samego czujnika pozostawia- T1: BC548 lub odpowiednik
my już pomysłowości Czytelników. Moż- U1: NE555
na jedynie podpowiedzieć, że na czujnik U2: 4027
dotykowy doskonale nadaję się obudo- Pozostałe.
wa uszkodzonego tranzystora małej Złącze ARK3
mocy (oczywiście obudowa metalowa).
2 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/96