„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Dorota Frąk

Stosowanie różnych form kształtowania fryzur

514[02].Z2.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Danuta Matuszewska
mgr inż. Zuzanna Sumirska


Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Sołtysiak



Konsultacja:
mgr Małgorzata Sołtysiak










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 514[02].Z2.02,
„Stosowanie różnych form kształtowania fryzur”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik usług fryzjerskich.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Kompozycja przestrzenna, złoty podział

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

10

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

12

4.2. Proporcje sylwetki i głowy człowieka

13

4.2.1. Materiał nauczania

13

4.2.2. Pytania sprawdzające

16

4.2.3. Ćwiczenia

16

4.2.4. Sprawdzian postępów

17

4.3. Kształty twarzy, głowy, deformacje, profile

18

4.3.1. Materiał nauczania

18

4.3.2. Pytania sprawdzające

19

4.3.3. Ćwiczenia

20

4.3.4. Sprawdzian postępów

21

4.4. Rysowanie głowy, twarzy i elementów twarzy oraz włosów

22

4.4.1. Materiał nauczania

22

4.4.2. Pytania sprawdzające

25

4.4.3. Ćwiczenia

25

4.4.4. Sprawdzian postępów

26

4.5. Elementy kształtujące fryzurę

27

4.5.1. Materiał nauczania

27

4.5.2. Pytania sprawdzające

31

4.5.3. Ćwiczenia

31

4.5.4. Sprawdzian postępów

31

4.6. Zasady doboru fryzur

33

4.6.1. Materiał nauczania

33

4.6.2. Pytania sprawdzające

34

4.6.3. Ćwiczenia

37

4.6.4. Sprawdzian postępów

38

5. Sprawdzian osiągnięć

39

6. Literatura

43

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu poznania różnych form

kształtowania fryzur.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

–

cele kształcenia tej jednostki modułowej.

–

materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

–

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

–

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

–

sprawdzian teoretyczny.
Przykłady ćwiczeń oraz zestawy pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i umiejętności z zakresu całej jednostki. Prawidłowe wykonanie ćwiczeń jest dowodem
osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując
sprawdziany postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał albo nie.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po zrealizowaniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian osiągnięć z zakresu tematyki
jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Stosowanie różnych form kształtowania fryzur, której treści teraz

poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z planowaniem
i wykonywaniem zabiegów z zakresu fryzjerstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostki modułowej

514[02].Z2.02

Stosowanie

ró

żnych

form kszta

łtowania

fryzur

514[02].Z2.03

Stosowanie

form kolorystycznych

514[02] Z2.04

Wykonywanie rysunków technicznych fryzur

514[02].Z2.01

Charakteryzowanie rozwoju rzemios

ła

i sztuki fryzjerskiej

514[02].Z2

Stylizacja fryzur

514[02].Z2.05

Projektowanie fryzur

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

analizować tekst ze zrozumieniem,

−

interpretować rysunki i zdjęcia,

−

szkicować elementy fryzur,

−

dobierać narzędzia i przybory do rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

określić zasady kompozycji przestrzennych,

–

zastosować zasadę złotego podziału,

–

określić proporcje sylwetki damskiej, męskiej i dziecięcej,

–

scharakteryzować proporcje głowy i twarzy osób w różnym wieku,

–

rozpoznać kształty poszczególnych elementów twarzy,

–

rozróżnić rodzaje deformacji głowy i twarzy,

–

rozróżnić linie profilu,

–

naszkicować głowę ludzką w różnym ułożeniu,

–

naszkicować elementy twarzy,

–

scharakteryzować elementy fryzury,

–

scharakteryzować fryzurę symetryczną i asymetryczną,

–

scharakteryzować rodzaje tekstury włosów,

–

rozpoznać linie i kontrasty we fryzurze,

–

określić linie konturu wewnętrznego i zewnętrznego we fryzurze,

–

określić znaczenie kontrastów w kształtowaniu fryzury,

–

zastosować zasadę złudzenia optycznego w projektowaniu fryzur,

–

naszkicować fryzurę i jej elementy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Kompozycja przestrzenna, złoty podział

4.1.1. Materiał nauczania

Przystępując do kreowania fryzur należy wykazać się umiejętnościami zawodowymi oraz

znajomością podstaw kształtowania obrazu poprzez układ jego elementów. W przypadku
fryzury elementami kompozycji są płaszczyzny włosów, kształt twarzy, mimika, makijaż.

Słowo "kompozycja" pochodzi od łacińskiego – compositi, czyli zestawienie,

rozmieszczenie, układ, urządzenie czegoś. Celem kompozycji w sztuce jest umiejętność
zestawienia ze sobą elementów zgodnie z harmonią poprzez odpowiednie dobranie kolorów,
proporcji, faktur i położenia elementów składowych dzieła. W kompozycji wykorzystuje się
zasady geometrii takie jak symetria, asymetria, złoty podział.

W historii sztuki występowały epoki, które określały bardzo ściśle zasady poprawnej

kompozycji. Przykładem mogą być porządki architektury klasycznej.

Porządek dorycki (styl) charakteryzuje się ciężkimi proporcjami, surowością

i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały funkcjonalizmowi.

Porządek joński (styl) cechował się brakiem podporządkowania funkcjonalizmowi.

Charakteryzuje go lekkość, wysmukłe proporcje i bogate zdobienia zarówno głowicy
kolumny, jak i belkowania.

Porządek koryncki (styl) rozwinął się jako odmiana porządku jońskiego. Posiada

smuklejsze proporcje, bardziej ozdobna głowicę, kalatos w kształcie liści akantu.

Styl dorycki

Styl joński

Styl koryncki

Rys. 1. Rodzaje styli [6]

Współczesna sztuka kompozycji, przyjęła pewne ogólne założenia z wcześniejszych

epok. Pozostawia jednak więcej swobody, nie narzuca gotowych rozwiązań. Często,
na podstawie układu elementów, wyróżnia się przeciwstawne do siebie rodzaje kompozycji,
na przykład:

−

otwarta,

−

zamknięta,

−

symetryczna,

−

asymetryczna,

−

statyczna,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

dynamiczna,

−

centralna,

−

rytmiczna.

Kompozycja otwarta polega na tym, że związki między poszczególnymi elementami są

luźne a ich proporcje naruszone, poszczególne wątki nie muszą być skończone i zamknięte,
natomiast całość odznacza się fragmentarycznością. Powoduje to, że jej kontynuacja
w wyobraźni staje się możliwa. Możliwe staje się także "rozciąganie" jej w każdym kierunku
lub też "wycinania" z niej dowolnych fragmentów.

Kompozycja zamknięta, zwarta, skończona, wewnętrznie niepodzielna. Zwykle jest

zrównoważona i statyczna. Tworzy wrażeniowo jedną całość, ograniczoną w określonej
przestrzeni.

Kompozycja symetryczna to taka, której obie połowy po dwóch stronach poprowadzonej

środkiem osi są jednakowe lub bardzo do siebie podobne, a rytm w kompozycji – to
powtarzanie się takich samych lub podobnych plam, kresek lub brył w pewnych określonych
odstępach.

Kompozycja asymetryczna to taka, której obie strony różnią się od siebie zasadniczo

rozmieszczeniem elementów, kolorów. Asymetria prowadzi do śmiałych rozwiązań, zwiększa
dynamikę oraz poprawia odbiór dzieła.

Rys. 2. Rodzaje kompozycji [6]

Kompozycja statyczna daje wrażenie spokoju i równowagi. W układzie elementów

kompozycji przeważają linie lub ustawienia pionowe i poziome.

Kompozycja dynamiczna daje wrażenie ruchu, napięcia, dynamizmu. Przeważają linie lub

układy ukośne.

Kompozycja centralna polega na wprowadzeniu elementu usytuowanego po środku

obrazu. Może być to mały detal lub większy element przykuwający wzrok. Kompozycja
centralna jest statyczna i nieinteresująca. Przesuniecie detalu oraz wprowadzenie zasady
„mocnych punktów” nadaje kompozycji dynamizmu i napięcia.

Kompozycja rytmiczna wprowadza w dzieło powtarzające się elementy. Jest

podstawowym i najprostszym układem kompozycji. Może być pojedynczy, podwójny,
potrójny itd. We fryzurach kompozycją rytmiczna może być ustawienie pasm włosów.

Rys. 3. Przykład kompozycji rytmicznej

Kompozycja otwarta

Kompozycja zamknięta

Kompozycja symetryczna

Kompozycja

asymetryczna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

„

Złoty podział” to zasada kompozycyjna wykorzystywana często w estetycznych,

proporcjonalnych kompozycjach architektonicznych, malarskich, fotograficznych, itp. Znany
był już w starożytności i przypisywano mu wyjątkowe walory estetyczne. Stosowano
np. w planach budowli na Akropolu.

Zasada ta polega na takim podziale odcinka na dwie części, by by stosunek długości

dłuższej z nich do krótszej był taki sam, jak całego odcinka do części dłuższej. Innymi słowy:
długość dłuższej części ma być średnią geometryczną długości krótszej części i całego
odcinka.

Przy podziale prostokąta, połączenia ad, bc, eg, fh określane są jako "złote linie",

a punkty przecięcia tych linii jako "złote punkty". są to miejsca najlepsze dla najważniejszych
elementów kompozycji.

Złoty podział

Złote linie i punkty

Rys. 4. Złote punkty [6]

W ciele ludzkim, a dokładniej w ciele mężczyzny, zarówno cała postać, jak i wiele

poszczególnych części podlega prawom złotego cięcia. Apollo Belwederski pocięty złociście.
Linia I dzieli na dwie znamienne części całą postać w "złotej proporcji", linia E wskazuje na
tenże stosunek głowy do górnej części tułowia, a linia O zaznacza podział nóg w kolanach
według złotego cięcia.

Podział głów z profilu na części charakterystyczne daje cały szereg stosunków bardzo

bliskich złotego podziału. Ręka i dłoń też posiadają złote podziały.

Proporcje sylwetki męskiej

Proporcje głowy

Proporcje ręki

Rys. 5. Podział na złote punkty [6]

Światłocień jest podstawowym czynnikiem pogłębiającym wrażenie przestrzenności

elementów kompozycji. Klasyczny światłocień rozwinęli wielcy mistrzowie renesansu w XV
i XVI wieku we Włoszech– Michał Anioł i Leonardo da Vinci. Każdy przedmiot
trójwymiarowy ma charakterystyczny dla siebie kształt. Zewnętrzne ściany przedmiotu dzielą
się na płaszczyzny, które odbijają lub pochłaniają światło, są zacienione lub oświetlone.
Na bryle płaskościennej płaszczyzna oświetlona jest równomiernie jasna niezależnie od
oddalenia od źródła światła. Na powierzchni kolistej najjaśniejsze są płaszczyzny najbliżej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

źródła światła. Im bardziej kolista płaszczyzna oddalona jest od źródła światła tym mniej jest
oświetlona. Jasność oświetlonej płaszczyzny zależy od kąta padania promieni świetlnych

Oświetlona powierzchnia jest najjaśniejsza, gdy światło pada na nią pod kątem 90˚

(prostopadle). Zmniejszenie kąta padania promieni świetlnych powoduje zmniejszenie
jasności oświetlanej powierzchni. Zjawisko to określane jest jako światłocień. Jest to gra
światła i cienia na płaszczyźnie lub przestrzeni, rozkład natężenia kolorów, zagęszczenie
kresek w obrazie, rysunku lub grafice dający wrażenie bryłowatości elementów kompozycji
dzieła.

Światło może być:

−

ostre,

−

rozmyte,

−

rozproszone,

−

ukierunkowane.
Bryły oświetlone światłem mogą dawać różne cienie, np.: własne, rzucone,

półcienie.Techniki cieniowania rysunków polegają na kreskowaniu różnymi kształtami linii
(krzyżujących się, zakrzywionych, o różnej grubości). Zastosowanie światłocienia
w projektowaniu fryzur pozwala uzyskać efekt przestrzeni.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie kompozycje można zastosować w kreowaniu fryzury?
2. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji otwartej i zamkniętej?
3. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji statycznej?
4. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji dynamicznej?
5. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji symetrycznej?
6. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji asymetrycznej?
7. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji z elementem centralnym?
8. Jakie są cechy charakterystyczne kompozycji rytmicznej?
9. Czym charakteryzuje się zasada „złotego podziału”?
10. Gdzie można obserwować zasadę złotego podziału?
11. W jaki sposób można wykorzystać zasadę „złotego podziału” w projektowaniu fryzur?
12. Co oznacza kompozycja?
13. Jakie porządki w architekturze starożytnej stanowią przykłady poprawnej kompozycji?
14. Co to jest rytm?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż przykłady kompozycji przestrzennych występujących we fryzurach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z opisem kompozycji (materiał nauczania pkt. 4.1.1.),
2) dokonać analizy trendów mody fryzjerskiej,
3) wybrać i scharakteryzować fryzury reprezentujące zastosowanie poszczególnych

kompozycji przestrzeni,

4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A4

−

żurnale fryzjerskie, czasopisma z aktualnymi trendami w modzie fryzjerskiej,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj charakterystyki „złotego podziału”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał kt. 4.1.1.),
2) dokonać charakterystyki „złotego podziału”,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A3,

−

reprodukcje malarstwa z różnych epok,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Uzupełnij tabelę:

Rodzaj kompozycji

Opis kompozycji

Kompozycja otwarta

Kompozycja zamknięta

Kompozycja symetryczna

Kompozycja asymetryczna

Kompozycja statyczna

Kompozycja dynamiczna

Kompozycja centralna

Kompozycja rytmiczna

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z opisem kompozycji w sztukach wizualnych (materiał nauczania pkt.

4.1.1.),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2) wpisać odpowiedź do tabeli,
3) porównać swoją tabelę z tabelami opracowanymi przez koleżanki/ kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

karta ćwiczenia,

–

materiały piśmiennicze,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

podać przykłady porządków w architekturze?





2)

rozpoznać rodzaje zastosowanych kompozycji?





3)

podać definicję złotego podziału odcinka?





4)

podać przykłady wykorzystania zasady „złotego podziału”?





5)

podać zasadę rytmu w kompozycji?





6)

podać cechy charakterystyczne kompozycji?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.2.

Proporcje sylwetki i głowy człowieka

4.2.1. Materiał nauczania

Pomiędzy częściami ciała człowieka istnieją ścisłe związki w proporcjach. W ciągu

wieków zagadnieniem tym interesowali się artyści i uczeni. Tworzono kanony, czyli modne
i obowiązujące proporcje w rysunku ciała człowieka. Proporcja ciała jest to stosunek
wymiarów poszczególnych części ciała człowieka do całości sylwetki. W Egipcie miarą
podziału sylwetki była stopa. Cała sylwetka podzielona została na dziewiętnaście części.
W Grecji kanon proporcji ludzkiego ciała stworzyli Lizyp, Poliklet w V w. p.n.e., w Rzymie
Witruwiusz, w okresie renesansu Dürer i Leonardo da Vinci oraz Cousin (francuski malarz
i grafik). Ustalony przez Polikleta kanon podziału dorosłego, ludzkiego ciała przyjmuje
podział ósemkowy, to znaczy że głowa stanowi jedną ósmą wysokości całego ciała. Kanon
ten obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Proporcje ciała ulegają zmianie wraz ze wzrostem człowieka poczynając od narodzin

aż do osiągnięcia pełnego rozkwitu w wieku około 18–21 lat. Linie podziału sylwetki
dorosłego człowieka przebiegają następująco:
–

od ciemienia do linii brody,

–

od linii brody do linii pach,

–

od linii pach do linii pasa,

–

od linii pasa do linii bioder,

–

od linii bioder do linii połowy ud,

–

od linii połowy ud do linii kolana,

–

od linii kolana do linii połowy goleni,

–

od linii połowy goleni do podstawy nogi.

Rys. 6. Proporcje sylwetki człowieka: a) mężczyzny, b) kobiety.

Proporcje ludzkiego ciała ulegają zmianie. W okresie niemowlęcym głowa stanowi ¼

wysokości całego ciała. W miarę wzrostu, tułów i nogi rosną szybciej niż głowa, następuje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

zmiana proporcji wraz z wiekiem. U dwuletniego dziecka stosunek proporcji głowy do reszty
ciała wynosi 1:5, u dziecka w wieku 6–8 lat stosunek ten wynosi już 1:6, a u dziecka
czternastoletniego proporcje te wynoszą 1:7. W wieku 18–22 lat wysokość głowy osiąga
proporcje 1:8 i stanowi jedną ósmą wysokości całego ciała.

Rys. 7. Zmiana proporcji człowieka w zależności od wieku.

Oprócz różnic wynikających z rozwoju fizycznego człowieka w okresie dojrzewania

sylwetka dorosłego mężczyzny różni się od sylwetki dorosłej kobiety.

Sylwetka męska:

–

masywniejsza z powodu grubszych kości i bardziej rozwiniętych mięśni,

–

z szerokimi barkami, wąskimi biodrami oraz małym wcięciem na linii talii.
Sylwetka kobiety :

–

z wąskimi barkami,

–

dużym zwężeniem na linii talii,

–

szerokimi biodrami.
Figury dorosłych ludzi przyjmują z wiekiem różne postawy, zależnie od trybu życia,

wykonywanego zawodu czy sprawności fizycznej. Głowa człowieka zbudowana jest z kości
twarzoczaszki i mózgoczaszki posiadających określone nazewnictwo.

Rys. 8. Budowa głowy człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Do

szkolenia

fryzjerów

wykorzystywane

jest

uproszczone

nazewnictwo

charakterystycznych punktów głowy.

Rys. 9. Charakterystyczne punkty głowy

Rys. 10. Charakterystyczne punkty głowy

Rys. 11. Zmiany proporcji głowy człowieka.

Ze wzrostem ciała ludzkiego zmianie ulegają proporcje głowy i twarzy.
Głowa dziecka jest większa w stosunku do ciała. Rozmiar czaszki jest bardzo duży

w stosunku do twarzy. Niemowlę ma twarz prawie kwadratową. Elementy twarzy (oczy, usta,
nos) zajmują dolna połowę głowy. Oczy są szeroko rozstawione, nos i usta małe.

Głowa człowieka dorosłego jest wydłużona, kształtem przypomina zwężoną u dołu

elipsę. Występują różnice między głową mężczyzny i kobiety wynikające ze struktury kości,
rozmieszczenia tkanki tłuszczowej, budowy skóry. Głowa kobiety jest delikatniejsza, kości
żuchwy są łagodniejsze, łuki brwiowe delikatniejsze, mniejsze nosy, pełniejsze usta.

Głowa człowieka dorosłego może mieć różny kształt. Najczęściej spotykamy głowy

o kształcie:

−

sześcianu,

−

prostopadłościanu,

−

elipsy,

−

kuli.
Kształt głowy wpływa na kształt twarzy oraz na dobór odpowiedniej fryzury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest kanon sylwetki?
2. Kto zajmował się pracami związanymi z określeniem kanonu sylwetki?
3. Jaki kanon sylwetki obowiązuje obecnie?
4. Jakim zmianom podlega sylwetka człowieka w czasie dorastania?
5. Jakie są wartości proporcji człowieka w okresie wzrostu sylwetki?
6. Jak przebiegają linie podziału w sylwetce dorosłego człowieka?
7. Jakie charakterystyczne punkty występują w budowie głowy człowieka?
8. Czym różni się sylwetka mężczyzny od sylwetki kobiety?
9. Czym różni się głowa kobiety od głowy mężczyzny?
10. Czym różni się głowa dorosłego człowieka od głowy dziecka?

11. Jakie kształty głowy spotykamy najczęściej?
12. Jak nazywają się charakterystyczne punkty na głowie człowieka?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunek sylwetki kobiety zgodnie z kanonem proporcji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z proporcjami dorosłego człowieka (kobiety) oraz z podziałem ciała

ludzkiego (materiał nauczania pkt. 4.2.1.),

2) dokonać analizy budowy sylwetki ludzkiej,
3) wykonać rysunek sylwetki,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

narzędzia i przybory do rysowania,

–

arkusze papieru A4,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy zmian proporcji sylwetki człowieka od chwili narodzin do momentu

pełnego ukształtowania sylwetki, zapisz zmiany zachodzące w procesie wzrostu człowieka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze zmianami proporcji ludzkiego ciała (materiał nauczania pkt. 4.2.1.),
2) dokonać analizy zmian w proporcjach dziecka a dorosłego człowieka,
3) zapisać cechy proporcji budowy dziecka i dorosłego człowieka,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

materiały piśmiennicze,

–

arkusze papieru A4,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Opisz na szablonie głowy człowieka charakterystyczne punkty niezbędne w pracy

fryzjera.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze zmianami proporcji ludzkiego ciała (materiał nauczania pkt. 4.2.1.),
2) odrysować według szablonu kształt głowy człowieka w różnych położeniach,
3) wskazać i opisać charakterystyczne punkty występujące na głowie człowieka,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

narzędzia i przybory rysunkowe,

–

materiały piśmiennicze,

–

szablon głowy człowieka w różnych ustawieniach,

–

arkusze papieru A4,

–

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać zmiany proporcji w budowie sylwetki człowieka w okresie

wzrostu?





2) podać punkty charakterystyczne w budowie głowy?





3) podać linie podziału sylwetki na osiem części?





4) podać różnice w budowie sylwetki kobiety i mężczyzny?





5) podać różnice w budowie głowy kobiety i mężczyzny?





6) podać różnice w budowie sylwetki dorosłego i dziecka?





7) podać różnice w budowie głowy dorosłego i dziecka?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.3.

Kształty twarzy, głowy, deformacje, profile

4.3.1. Materiał nauczania

Kształt twarzy człowieka zależy od budowy głowy. Wyróżniamy sześć podstawowych

kształtów twarzy:

−

twarz owalna,

−

twarz okrągła,

−

twarz kwadratowa,

−

twarz prostokątna,

−

twarz trójkątna,

−

twarz w kształcie trapezu.
Twarz owalna uznawana jest za idealny kształt. Można dobrać każdą fryzurę do twarzy

owalnej. Ma najszersze miejsce na wysokości policzków, poniżej kontur zwęża się łagodnie
do linii brody. Podbródek jest łagodnie zaokrąglony. Najwyższy punkt twarzy znajduje się na
linii środka. Nasada włosów jest lekko zaokrąglona.

Twarz okrągła sprawia wrażenie szerokiej i płaskiej, gdyż długość i szerokość jest sobie

równa. Kontur włosów nie posiada zaznaczonych zatok czołowych. Nasada włosów jest
obniżona w kierunku brwi. Policzki są pełne, podbródek mały, zaokrąglony, rozszerzający
się.

Twarz kwadratowa – długość i szerokość twarzy są jednakowe. Twarz sprawia wrażenie

szerokiej, płaskiej i kanciastej ( ze względu na mocno zbudowane kości żuchwy). Czoło jest
szerokie i niskie. Linia konturu czołowego przebiega prosto. Podbródek jest szeroki, z mocno
zaznaczonymi kątami szczęki.

Twarz prostokątna – na całej długości jednakowo szeroka, wyraźnie długa. Sprawia

wrażenie długiej, wąskiej i kanciastej (jak w przypadku twarzy kwadratowej).

Policzki płaskie i wydłużone. Podbródek kanciasty i szeroki.
Twarz trójkątna jest najszersza na poziomie wysokiego i wypukłego czoła. Występuje

wyraźne zwężenie dolnej części twarzy od linii policzków ku dołowi, aż do podbródka.
Ma wąską i szpiczastą brodę w kształcie trapezu sprawia wrażenie szerokiej, najszersze
miejsc znajduje się na linii policzków. Policzki są szerokie, wystające, osadzone blisko
brody. Nisko sklepione czoło dodatkowo potęguje wrażenie szerokości. Podbródek szeroki,
zlewający się z policzkami.

Twarz owalna

Twarz okragła

Twarz kwadratowa

Twarz prostokątna

Twarz trójkątna

Rys. 12. Kształty twarzy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Głowa i twarz zbudowana według obowiązujących kanonów spotykana jest rzadko.

Najczęściej spotyka się drobne odchylenia od prawidłowej budowy głowy. Duże odchylenia
od prawidłowej budowy określa się jako deformacje głowy. Mogą być spowodowane
chorobami wieku dziecięcego, nieprawidłową pielęgnacją dziecka, uwarunkowaniami
genetycznymi.

Deformacje głowy to odchylenia od prawidłowej budowy kości czaszki. Mogą wpływać

negatywnie na wygląd głowy. Należy uwzględnić przy wykonywaniu fryzury zabiegi
korygujące deformacje głowy. Polegają one głównie na zastosowaniu odpowiedniej formy
fryzury oraz grubości warstwy włosów. Najczęściej występujące deformacje przedstawiono
w poniższej tabeli:

Wybrzuszenie

ciemieniowo–potyliczne

ciemieniowe i zapadłość

potyliczną

czołowe i zapadłość

potyliczno–ciemieniowa

ciemieniowe i zapadłość

śródgłowia

Rys. 13. Deformacje głowy

Niektóre deformacje mogą występować łącznie. O doborze fryzury do klienta decyduje

również kształt profilu twarzy. Najczęściej spotykane kształty profili twarzy przedstawiono w
poniższej tabeli:

Profil regularny

Profil ukośny

Profil okrągły

Profil wklęsły

Profil wypukły

Rys. 14. Profile najczęściej spotykane

Wszystkie rodzaje profilów oprócz klasycznego wymagają od fryzjera zabiegów

korygujących kształt polegających na odpowiednim uformowaniu fryzury.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie kształty występują najczęściej?
2. Jakie odchylenia od prawidłowej budowy głowy występują najczęściej?
3. Jakie są cechy twarzy o poszczególnych kształtach?
4. Jaki kształt twarzy określany jest jako idealny?
5. Jakie profile twarzy występują najczęściej?
6. Jaki profil twarzy uważany jest za idealny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź szkice twarzy ludzkich o różnych kształtach, pogrupuj twarze z podobnymi

cechami wyglądu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z kształtami twarzy (materiał nauczania pkt. 4.3.1.),
2) odrysować według szablonu kształt głowy człowieka,
3) zaznaczyć kształty twarzy na odrysowanych szablonach,
4) wskazać i opisać charakterystyczne cechy poszczególnych kształtów twarzy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i przybory rysunkowe,

−

materiały piśmiennicze,

−

szablon głowy człowieka,

−

arkusze papieru A4,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę:

Rodzaj kształtu twarzy

Opis kształtu twarzy

twarz owalna,

twarz okrągła,

twarz kwadratowa,

twarz prostokątna,

twarz trójkątna,

twarz w kształcie trapezu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z opisem kompozycji w sztukach wizualnych (materiał nauczania

pkt. 4.3.1.),

2) wpisać odpowiedź do tabeli,
3) porównać swoją tabelę z tabelami opracowanymi przez koleżanki/ kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karta ćwiczenia,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4.Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać rodzaje kształtów twarzy?





2) podać rodzaje najczęściej występujących profilów twarzy?





3) podać rodzaje najczęściej występujących deformacji głowy?





4) podać przyczyny występowania deformacji głowy?





5) podać charakterystykę poszczególnych kształtów twarzy?





6) podać charakterystykę profilów twarzy?





7) podać przyczyny występowania deformacji głowy?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.4. Rysowanie głowy, twarzy i elementów twarzy oraz włosów

4.4.1. Materiał nauczania

Istnieje wiele sposobów rysowania głowy i twarzy. Przystępując do rysowania należy

zapoznać się ze swoimi możliwościami i umiejętnościami. Uczniowie mający problemy
z swobodnym rysowaniem powinni bardzo dokładnie zapoznać się z metodą rysowania
schematu głowy omawianym na lekcji i postępować przy wykonywaniu ćwiczenia zgodnie
z instrukcjami nauczyciela.

Przystępując do rysowania schematu głowy i twarzy należy rozpocząć od wyznaczenia

konturu głowy. Głowa człowieka kształtem zbliżona jest do elipsy.

Należy wyznaczyć oś środkową głowy. Wysokość głowy dzielimy na dwie części

pomocniczą linią poziomą. Na jej wysokości umiejscowione są oczy. Wyznaczone połówki
dzielimy liniami pomocniczymi. Otrzymane moduły ułatwią rozmieszczenie elementów
twarzy. Oczy umieszczone w połowie wysokości głowy oddalone są od siebie o przestrzeń
równą szerokości oka. Między oczami a linią dzielącą dolną część na pół umiejscowiony jest
nos. Poniżej tej linii znajdują się usta i broda. Uszy znajdują się między oczami a nosem.
W pierwszej ćwiartce głowy zaznaczona jest linia nasady włosów.

Rys. 15. Schemat głowy i twarzy

Oczy mają kształt kulisty, do którego dodano kształt odpowiadający soczewce. Przykryte

są skórą tworzącą powieki w kształcie migdała. Powieki otwierają się na zakrzywionej
powierzchni, dlatego prawie zawsze widać grubość jednej z jej krawędzi. Rzęsy stanowią
promieniste zakończenie powiek. Oczy ograniczone są brwiami, których kształt ma duży
wpływ na wyraz twarzy.

Inny sposób rysowania schematu głowy polega na wykreśleniu siatki, w którą

wrysowywane są kształt i elementy twarzy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Twarz męska

Twarz kobiety

Twarz dziecka

Rys. 16. Rodzaje twarzy

Rysując elementy twarzy również można polegać na schematach. Poniżej pokazano

schemat rysowana oczu i brwi.

Rys. 17. Elementy twarzy – oczy

Rysując nos można rozpocząć od geometrycznego uproszczenia wyznaczającego grzbiet

oraz skrzydełka nosa.

Rys. 18. Elementy twarzy – nos

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

O wyglądzie twarzy decydują również usta. Przystępując do ich rysowania można

wyznaczyć linie pomocnicze.

Rys. 19. Elementy twarzy – usta

Uszy zbliżone są kształtem do jajka. Ich wielkość może być różna.

Rys. 20. Elementy głowy – uszy

Rysowanie głowy, twarzy i jej elementów wymaga obserwacji i ćwiczeń. Umożliwia

jednak przedstawienie głowy w sposób plastyczny i bardziej czytelny.

Rys. 21. Elementy twarzy

Rysując głowę i twarz należy uzupełnić ją o włosy. W pierwszym etapie na głowę nanosi

się zarys fryzury, następnie wykończa się detale. Przykłady rysowania fryzur przedstawiono
poniżej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Rys. 22. Przykłady rysowania fryzur

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Do jakiej bryły geometrycznej zbliżony jest kształt twarzy?
2. Jaka jest zasada rozmieszczenia elementów twarzy?
3. Od jakich elementów zależy mimika twarzy?
4. Jaka jest zasada konstrukcyjnego rysowania głowy kobiety, mężczyzny i dziecka?
5. Jakie są zasady rysowania elementów twarzy?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunki elementów twarzy, najpierw zachowując zasady schematyczne,

następnie odręcznie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobem rysowania elementów twarzy (materiał nauczania pkt. 4.4.1.),
2) narysować elementy twarzy w różnych wersjach,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i przybory rysunkowe,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A3,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek głowy dorosłego człowieka i dziecka z prawidłowo rozmieszczonymi

elementami twarzy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze sposobem rysowania elementów twarzy (materiał nauczania pkt. 4.4.1.),
2) narysować głowę dorosłego człowieka i dziecka,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i przybory rysunkowe,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A3,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.4.4.Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać, do jakiej bryły geometrycznej zbliżony jest kształt głowy

dorosłego człowieka i dziecka?





2) podać, jakie elementy występują w twarzy człowieka?





3) scharakteryzować zasady rysowania schematu głowy kobiety?





4) wskazać zasady rysowania schematu głowy mężczyzny?





5) określić zasady rysowania schematu głowy dziecka?





6) zastosować zasady rysowania włosów?





7) scharakteryzować prawidłowe rozmieszczenie oczu i brwi?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.5. Elementy kształtujące fryzurę

4.5.1. Materiał nauczania

Linie stosowane we fryzurach przedstawiono w poniższej tabeli

linie proste,

linie łukowate

linie faliste

linie spiralne

linie o kształcie sprężyny

linie łamane (zygzakowate).

Rys. 23. Linie stosowane we fryzurach

Zastosowanie poszczególnych linii we fryzurze wpływa na wrażenie głowy i twarzy.

Linie mogą łagodzić, wyostrzać, wydłużać lub poszerzać twarz. Linie mogą nadawać
charakter poszczególnych stylów we fryzurach.

Linie konturowe fryzur

Na formę fryzury składa się jej wysokość, szerokość i głębokość. Kontury włosów służą

do nadania fryzurze ostatecznego wyglądu, wyznaczają zewnętrzne i wewnętrzne linie
fryzury. Wewnętrzne i zewnętrzne kontury mogą mieć zarys linii prostych, półokrągłych,
łamanych. Kontur zewnętrzny – zewnętrzne linie fryzury. Kontur wewnętrzny – wewnętrzne
linie fryzury.

Kontur zewnętrzny określa kształt głowy i fryzury oraz profil zewnętrzny na karku.

Wpływa na wysokość, szerokość i ciężar fryzury. Fryzury o dużej objętości pomniejszają
twarz powiększając jednocześnie głowę. Fryzury rozbudowane na bokach mogą skracać
głowę i poszerzać twarz. Linia profilu zewnętrznego na karku szczególnie przy fryzurach
męskich lub przy krótkich fryzurach damskich może mieć prosty lub zaokrąglony kształt.

Rys. 24. Podstawowe linie na karku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Stosowane są również linie łamane. Podstawowe kształty linii łamanych stosowanych na

linii konturu na karku to: M, W, V.

Kontur wewnętrzny wyznacza linie między twarzą a granicą porostu. Za pomocą linii

konturowych wewnętrznych możemy wpływać na wrażenie twarzy (jej długość i szerokość).
Kontur wewnętrzny można podzielić na partie ze względu na ich umiejscowienie na głowie.
Granica miedzy twarzą a porostem na linii czoła to wewnętrzny profil czołowy. Następnie
mamy dwa profile wewnętrzne na skroniach, oraz dwa profile wewnętrzne przy uszach.

Linie konturu wewnętrznego mogą mieć różny przebieg na poszczególnych partiach.

Na linii konturu wewnętrznego przy uszach stosowane są wykończenia w szpic, postrzępione,
proste. Linie konturu wewnętrznego okalające twarz mogą być proste, owalne, łukowate,
łamane, tworzące różny stopień rozwarcia. Regularne lub nieregularne.

Linia w szpic

Linia postrzępiona

Linia prosta

Linia prosta

Linia łukowata

Linia owalna

Linia łamana

Rys. 25. Linie konturu wewnętrznego

Proste linie konturu sprawiają wrażenie surowości i powagi. Zaokrąglone kontury nadają

miękkości i łagodności. Linie łamane nadają wyrazistości, ale też ostrości.

Każdy kształt konturu powinien być stosowany przy odpowiednim kształcie twarzy

i głowy. Linie konturu wewnętrznego mogą:

−

podkreślać kształt twarzy,

−

wydłużać twarz,

−

poszerzać twarz,

−

zwężać twarz,

−

rozszerzać twarz w jej dolnej części.

−

mogą zamykać owal twarzy lub go otwierać.

Tekstura włosów

Tekstura określa cechę powierzchni przedmiotu, wrażenie odczuwane za pomocą dotyku.

Włosy ludzkie stanowią dużą różnorodność pod względem grubości, koloru, gęstości,
połysku, kształtu, podatności do modelowania. Tekstura włosów decyduje o doborze
właściwych technik wykonywania oraz kształtu fryzur. Tekstura włosów może być:

−

gładka,

−

strukturalna,

−

przestrzenna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Włosy o teksturze gładkiej są cienkie, delikatne i lejące. Należy uwzględnić to przy

doborze kształtu i długości fryzury oraz technik jej wykonania. Zalecana długość włosów
o gładkiej teksturze sięgają do ramion. Stosowane są techniki zwiększające objętość, nadające
fryzurze formę bardziej przestrzenną.

Włosy o teksturze strukturalnej są gęste, grube i proste. Każda forma fryzur może być na

nich wykonana. Wymagają jednak dużej precyzji wykonania, ponieważ wszystkie błędy będą
na nich bardzo widoczne.

Włosy o teksturze przestrzennej są kręcone i napuszone, podatne do modelowania.

Można stosować techniki zmniejszające objętość włosów. Krótkie włosy powinny być
cieniowane, długie podcinane dla pielęgnacji.

Włosy o teksturze gładkiej

Włosy o teksturze strukturalnej

Włosy o teksturze przestrzennej

Rys. 26. Rodzaje tekstur włosów

Kontrasty we fryzurze

Kontrast jest uwydatnioną różnicą, przeciwieństwem lub przeciwstawieniem elementów

obrazu, rzeźby. Kontrast służy do podkreślenia i zaakcentowania wybranych elementów
dzieła. Najczęściej stosowane są:

−

kontrasty świetlne,

−

kontrasty barwne,

−

kontrasty faktury,

−

kontrasty przestrzeni (kierunku),

−

kontrasty kształtu (brył),

−

kontrasty ruchu.
W stylizacji fryzur stosowane są kontrasty:

−

koloru,

−

kierunku,

−

kształtu,

−

wielkości,

−

długości.
Kontrast koloru określa zestawienie we fryzurze kolorów kontrastujących. Typowymi

zestawieniami są jasny – ciemny np. blond i ciemny brąz, czerwony – czarny.

Kontrast kierunku to najczęściej zestawienie ze sobą pasm włosów zorientowanych np.

pionowo i poziomo.

Kontrast kształtu stanowi zawarcie we fryzurze przeciwstawnych płaszczyzn lub linii.

Każda fryzura zawiera jedną lub kilka płaszczyzn. Wchodzą one w elementy kształtowania
fryzur. Są to:

−

kwadrat,

−

prostokąt,

−

prostopadłościan,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

−

trapez,

−

romb,

−

elipsa,

−

koło,

−

trójkąt.
Fryzury mogą być opisane również przez bryły:

−

prostopadłościan,

−

sześcian,

−

kulę,

−

ostrosłup,

−

zestawienie we fryzurze elementów różnej wielkości, np. duże, wyraźne elementy i partie
drobnych elementów fryzury,

−

we fryzurze zastosowano różne długości elementów jej kształtowania.
Innymi elementami pozwalającymi kreować fryzury są wzmocnienia, rytm

i uszeregowanie.

Wzmocnienie we fryzurze to powtórzenie formy w niej występującej w różnym

wymiarze. Jeżeli forma powtarza się regularnie to mamy zjawisko rytmu. Uszeregowanie to
ustawienie elementów fryzur w wyraźnie widocznych liniach poziomych lub pionowych.

Kontrast koloru

Kontrast kierunku

Kontrast wielkości

Kontrast długości

Rys. 27. Elementy pozwalające kreować fryzury

Symetria jest to właściwość figury, bryły lub innego obiektu polegające na istnieniu

przekształcenia odwzorowującego dany obiekt na niego samego. Przykładem jest
zwierciadlane odbicie kwadratu względem własnej osi.

Asymetria jest zjawiskiem odwrotnym. Przekształcenie wokół osi symetrii obiektu nie

daje tego samego obiektu.

Fryzury symetryczne są jednakowe po obu stronach osi symetrii głowy, stanowią

lustrzane odbicie. Symetria cechuje się spokojem i elegancją. Często stosowana jest we
fryzurach klasycznych.

Fryzury asymetryczne są zdecydowanie inne po obu stronach głowy. Mocno przyciągają

wzrok, są dynamiczne. Często asymetria wykorzystywana jest przy fryzurach
awangardowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Fryzura symetryczna

Fryzura asymetryczna

Rys. 28. Przykład fryzury asymetrycznej i symetrycznej

Najczęściej we fryzurach można zauważyć lekką asymetrię tzn. punkt ciężkości fryzury

jest przesunięty. Dodaje to dynamiki i napięcia. Świetnie sprawdza się we fryzurach
całodziennych.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co nazywamy tekstura włosów?
2. Jakie kontrasty występują we fryzurach?
3. Jakie płaszczyzny kształtują fryzurę?
4. Co to jest kontrast długości?
5. Co to jest kontrast kształtu?
6. Co to jest kontrast koloru?
7. Jakie kontury występują we fryzurze?
8. Jak przebiegają linie konturowe?
9. Jakie linie występują we fryzurach?
10. Jakie bryły mogą opisywać fryzury?
11. Jaki kształt może mieć kontur fryzury na linii karku?
12. Jak przebiegają linie konturu wewnętrznego?
13. Jakie są cechy fryzur symetrycznych?
14. Jakie są cechy fryzur asymetrycznych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybierz zdjęcia fryzur modnych w tym sezonie, na wybranych przykładach określ

i zaznacz linie konturowe i linie fryzur, napisz, jakie kontrasty zastosowano w tych fryzurach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał pkt. 4.5.1.),
2) przeanalizować zdjęcia z modnymi w tym sezonie fryzurami,
3) na zdjęciach zaznaczyć przebieg linii fryzur i linii konturowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zdjęcia z fryzurami,

−

arkusze papieru A3,

−

materiały piśmiennicze,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wybierz zdjęcia fryzur modnych w tym sezonie, określ przebieg linii konturu

wewnętrznego i zewnętrznego, określ jakie kontury SA preferowane w tym sezonie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał pkt. 4.5.1.),
2) w żurnalach i magazynach fryzjerskich wybrać zdjęcia ilustrujące różne wykończenie

linii konturowych wewnętrznych i zewnętrznych fryzur,

3) na wybranych zdjęciach zaznaczyć przebieg ilustrowanych linii konturowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A4,

−

czasopisma i żurnale z modą fryzjerską,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj fotografie fryzur modnych w tym sezonie i określ które z nich przedstawiają

fryzury symetryczne, a które asymetryczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał pkt. 4.5.1.),
2) określić, które fryzury są asymetryczne,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A4,

−

czasopisma i żurnale z modą fryzjerską,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) scharakteryzować rodzaje linii stosowanych we fryzurach?





2) podać przebieg linii konturu wewnętrznego i zewnętrznego?





3) wskazać na fotografiach fryzur linie w nich występujące?





4) podać przebieg linii konturu wewnętrznego i zewnętrznego?





5) podać, jakie kształty mogą być wykorzystane do konturu okalającego twarz?





6) podać sposoby wykończenia linii konturowych przy uszach i karku?





7) określić kształty stosowane w konturach wewnętrznych okalających twarz?





8) rozpoznać na fryzurze rodzaj zastosowanych linii?





9) rozpoznać na fryzurze rodzaj zastosowanych kontrastów?





10) wskazać cechy fryzur symetrycznych i asymetrycznych?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

4.6. Zasady doboru fryzur

4.6.1. Materiał nauczania

Wykonując fryzurę należy pamiętać o podstawowych zasadach:

−

fryzury są trójwymiarowe (wysokość, szerokość, głębokość),

−

należy zachować właściwe proporcje miedzy fryzurą, twarzą, głową a sylwetką,

−

właściwie dobrać formę fryzury,

−

pamiętać o wpływie przebiegu linii na fryzury.
Fryzura musi być dwuwymiarowo dopasowana do kształtu twarzy, trójwymiarowo do

kształtu głowy. Powinna być zharmonizowana z osobą. Zachowanie proporcji to
dopasowanie poszczególnych elementów tworzących wizerunek klienta w całość. Elementy
fryzury muszą pasować do siebie, do kształtu twarzy i głowy, do sylwetki. Wysokie upięcia
na wierzchołku długiej, wąskiej głowy osoby wysokiej nie będą spełniały zasad harmonii
gdyż potęgują wrażenie długości.

Rys. 29. Przykład fryzury

Fryzura rozbudowana do góry i na boki będzie przytłaczała osobę o filigranowej

sylwetce. Linie pionowe zastosowane w twarzy pociągłej będą ją wydłużały. Formy fryzur
mogą korygować kształty twarzy oraz wpływać na wrażenie głowy.

Rys. 30. Przykład fryzury

Fryzury prostokątne są surowe w wyrazie. Wydłużają lub poszerzają kształt głowy.

Kwadrat sprawia, że fryzury są bardziej kanciaste. Fryzura w kształcie koła sprawia wrażenie
harmonii, obfitości i regularności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Trójkątna fryzura może odsłaniać twarz (przy wierzchołku skierowanym ku dołowi) lub

nadawać formę zamkniętą (przy wierzchołku skierowanym ku górze). Rodzaj zastosowanej
grzywki również może wpływać na wrażenie twarzy.

Prosta grzywka poszerza twarz, jest zalecana do wysokiego czoła lub pociągłej twarzy.
Grzywka zaokrąglona łagodzi ostre rysy twarzy kwadratowej i prostokątnej. ukryje

szerokie czoło a cieniowana będzie odpowiednia dla osób niskich. Asymetryczne
i miniaturowe grzywki sprawdzają się u osób preferujących styl nowoczesny i awangardowy.

grzywka prosta

grzywka

zaokrąglona

grzywka

postrzępiona

grzywka

asymetryczna

Grzywka

miniaturowa

Rys. 31. Rodzaje grzywek

Do właściwego doboru fryzury do klienta wykorzystuje się złudzenia optyczne.

Odpowiednie ustawienie linii może sprawiać wrażenie zwiększania (linie rozbieżne),
lub zmniejszania (linie zbieżne).

Linie zbieżne

Linie rozbieżne

Rys. 32. Złudzenia optyczne przy dobieraniu fryzur

Wykorzystano to zjawisko przy tworzeniu fryzur dla twarzy pełnej i szczupłej. Fryzura

bardzo obfita w jasnym kolorze zmniejsza twarz natomiast wykonana z krótkich włosów
w ciemnym kolorze zwiększa twarz.

Wielkość głowy i fryzury w zestawieniu z sylwetką może dawać różne efekty. Mała

głowa sprawia, iż ciało wydaje się ciężkie i zwaliste, duża głowa powoduje zmniejszenie
optycznie sylwetki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Rys. 33. Przykład wielkości sylwetki i głowy

Dobierając fryzurę do twarzy należy zwrócić uwagę na jej kształt. Spotyka się twarze

o kształcie:

−

owalnym,

−

okrągłym,

−

kwadratowym,

−

prostokątnym,

−

trójkątnym,

−

sześciokątnym,

−

o kształcie trapezu.
Najbardziej pożądanym kształtem twarzy, do którego pasuje każdy rodzaj fryzury jest

owal. Odpowiedni dobór fryzury sprowadza się do takiego skomponowania elementów, aby
twarz przybliżała się do idealnego kształtu, jakim jest owal.

Sprawia wrażenie harmonii i doskonałości. Linia nasady włosów i podbródek są

zaokrąglone a policzki są najszerszym miejscem twarzy. Dobierając fryzury kierujemy się
rodzajem włosów, typem urody, stylem ubioru, wiekiem oraz charakterem pracy.

Twarz okrągła sprawia wrażenie płaskiej i szerokiej. Nasada włosów jest zaokrąglona,

czoło nie posiada wyraźnych zatok. Policzki są pełne, mały rozszerzający się podbródek jest
lekko zaokrąglony. Fryzury powinny zakrywać policzki (kosmyki przy policzkach, na czole).
Kolor włosów może dodatkowo wysmuklać głowę przez zastosowanie ciemniejszych boków
i jaśniejszej góry uczesania. Zalecane długości włosów to krótkie lub sięgające linii ramion.

Wrażenie twarzy ostrej, płaskiej i kanciastej daje kształt kwadratu. Jej długość

i szerokość jest prawie jednakowa. Czoło jest szerokie i niskie z prosto przebiegającą linią
porostu. Policzki i podbródek mają wyraźnie zaznaczone kąty. Dobrze w twarzy kwadratowej
wyglądają fryzury asymetryczne, uczesania okalające twarz lub fryzury z falującą linią
włosów, zmiękczającą ostre rysy. Kolory dobierane są najczęściej zgodnie z naturalnym
typem urody.

Twarz prostokątna jest długa, wąska i kanciasta, z wysokim czołem i płaskimi

policzkami. Fryzury powinny skracać twarz i ją poszerzać. Zalecane są uczesania obfite
z grzywkami, włosy mogą być falujące. Najlepszą długością jest włosów dla osób o twarzy
prostokątnej jest sięgająca do połowy szyi. Zdecydowanie lepiej jest zastosować kolory jasne
w różnej tonacji i temperaturze.

Długa i szpiczasta jest twarz trójkątna. Najszersze miejsce znajduje się na linii

wysokiego i wypukłego czoła. Policzki wyraźnie zwężają się przechodząc w ostry, spiczasty
podbródek. Zalecane fryzury powinny wypełniać partie boczne twarzy. Dobrze wyglądają
obfite grzywki, asymetrie, linie proste lub spiralne tworzące loczki. Stosuje się jaśniejszymi
kolory na liniach bocznych z ciemniejszymi na szczycie głowy.

Twarz romboidalna sprawia wrażenie szerokiej (najszersza na linii policzków). Policzki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

są wysoko usytuowane i wystające, zwężające się do podbródka. W komponowaniu fryzur
zaleca się zwężanie twarzy w najszerszym miejscu przez zakrywanie policzków.

Kształt trapezu nadaje twarzy wrażenie szerokości i ciężkości. Najszersze miejsce

znajduje się na linii policzków (czoło jest wyraźnie węższe) zlewających się z podbródkiem.
Zalecane są fryzury zakrywające policzki, z duża objętością włosów na szczycie głowy.
Odpowiednie długości włosów sięgają do linii ramion lub są krótkie. Kolory powinny być
dobrane zgodnie z typem urody, ale o dużym nasyceniu.

Dobierając fryzury należy uwzględnić również kształt elementów twarzy (czoło, nos,

podbródek), budowę głowy, długość szyi, sylwetkę klienta. Odpowiednio dobrana fryzura
powinna podkreślać walory klienta i ukrywać wszelkie niedoskonałości.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich przestrzeniach wykonujemy fryzurę i jak należy ją postrzegać?
2. Jakie zasady obowiązują przy tworzeniu fryzur?
3. Jakie wymiary występują we fryzurach?
4. Jakie elementy powinny być zharmonizowane z fryzurą?
5. Jak linia grzywki wpływa na wrażenie twarzy?
6. Jakie występują kształty twarzy?
7. Jakie są zasady doboru fryzury do określonego kształtu twarzy?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj zasady doboru fryzury do twarzy kwadratowej i prostokątnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał pkt. 4.4.1.),
2) zapoznać się budową twarzy kwadratowej i prostokątnej,
3) zapoznać się z zasadami doboru fryzur do kształtu twarzy,
4) wykonać zestawienie różnic i podobieństw doboru fryzury do kształtu twarzy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A4,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Omów, jakie zasady obowiązują przy projektowaniu fryzur.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (materiał nauczania pkt. 4.4.1.),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

2) wykonać zestawienie zasad doboru fryzur,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru A4,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wskazać zasady doboru fryzury?





2)

podać, jakie są kształty twarzy?





3)

podać zasady doboru kształtu twarzy do fryzury?





4)

omówić wpływ linii grzywki na wrażenie twarzy?





5)

omówić wpływ złudzeń optycznych na projektowanie fryzur?





6)

omówić zasady harmonizowania fryzury z sylwetką?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.

Prawidłowa jest tylko jedna odpowiedź.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – 15 zadań, poziom podstawowy,
II część – 5 zadań, poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Proporcje budowy sylwetki niemowlęcia wynoszą

a) 1: 4.
b) 1: 5.
c) 1: 5,5.
d) 1: 3.

2. W twarzy widzianej z profilu widzimy

a) całą twarz.
b) połowę twarzy.
c) tył głowy.
d) parę oczu.

3. Kształt twarzy uważany za idealny to

a) twarz owalna.
b) twarz trójkątna.
c) twarz kwadratowa.
d) twarz okrągła.

4. Do podstawowych linii we fryzjerstwie zaliczamy

a) proste i zygzakowe.
b) łamane i półokrągłe.
c) skośne, proste, półokrągłe.
d) półokrągłe, łamane, proste.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

5. Kontrastem określa się zestawienie ze sobą

a) przeciwstawnych elementów.
b) jednakowych elementów.
c) podobnych elementów.
d) kolorowych elementów.

6. Kształt głowy ma duży wpływ na

a) kolor włosów.
b) techniki modelownia włosów.
c) dobór fryzury.
d) kształt twarzy.

7. Zasada „złotego podziału” polega na

a) podziale odcinka na części o proporcjach 3:5, 5:8, 8:13.
b) podziale na barwy.
c) podziale na sekcje.
d) podziale włosów na sekcje.

8. Do przeciwstawnych sobie kompozycji przestrzeni zaliczamy

a) symetryczną i rytmiczną.
b) otwartą i asymetryczną.
c) statyczną i otwartą.
d) symetryczną i asymetryczną.

9. Idealne proporcje profilu twarzy to

a) regularny.
b) wklęsły.
c) ukośny.
d) wypukły.

10. Kompozycja centralna polega na

a) wprowadzeniu do kompozycji powtarzających się elementów.
b) wprowadzeniu do kompozycji elementu centralnego.
c) wprowadzenie do kompozycji elementów różnej wielkości.
d) wprowadzenie do kompozycji elementów statycznych.

11. Duży kontrasty kolorystyczne, asymetria i miniaturowe grzywki występują w stylu fryzur

a) eleganckim.
b) sportowym.
c) awangardowym.
d) militarnym.

12. Wysokość głowy dorosłego człowieka stanowi odcinek równy

a) wysokości kolana.
b) szerokości barków.
c) 1/7 długości nóg.
d) 1/8 wysokości sylwetki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

13. Linia występująca we włosach mocno skręconych to

a) linia falista.
b) linia spirali.
c) linia prosta.
d) linia łamana.

14. Cofnięty nos i jego okolice charakteryzują profil

a) klasyczny.
b) wklęsły.
c) wypukły.
d) okrągły.

15. Zastosowanie w rysunku światłocienia wpływa na

a) uzyskanie wrażenia przestrzenności rysunku.
b) zwiększenie rysunku.
c) uzyskanie wrażenia spłaszczenia rysunku.
d) uzyskanie wrażenia wzmocnienia barw.

16. Korygowanie wybrzuszenia ciemieniowo-potylicznego polega na

a) wyrównaniu zapadłości grubą warstwą włosów o jednakowej długości.
b) zastosowaniu fryzury z bardzo krótkich włosów.
c) zastosowaniu fryzury z długich włosów.
d) wyrównaniu kształtu odpowiednią grubością włosów w kierunku ciemienia

zmniejszając jej grubość.

17. Według kanony sylwetki człowieka linia talii znajduje się

a) między trzecim a czwartym polem.
b) w połowie czwartego pola.
c) dziesięć centymetrów powyżej linii bioder.
d) w połowie sylwetki.

18. Wąskie czoło i szeroka linia policzków charakteryzuje twarz

a) owalną.
b) prostokątną.
c) trapezoidalną.
d) romboidalną.

19. Wybrzuszenie ciemieniowe i zapadłość potyliczna charakteryzuje się

a) spłaszczeniem czoła.
b) wybrzuszeniem czoła.
c) wybrzuszeniem tylnej części czaszki.
d) spłaszczeniem tylnej części czaszki.

20. Obowiązujący obecnie kanon sylwetki człowieka opracował

a) Timoteos.
b) Camille Claudel.
c) Poliklet.
d) Fidiasz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….

Stosowanie różnych form kształtowania fryzur

Zakreśl prawidłową odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

6. LITERATURA

1. Buscher Ch.: Znajdź swój kolor. Wyd. MUZA S.A., Warszawa 1992
2. Cieślak F.: Rysunek zawodowy dla zasadniczych szkól fryzjerskich. Wydawnictwa

Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994

3. Fryzjerstwo wraz z poradami kosmetycznymi – podręcznik do nauki zawodu. Wyd. REA

s.j., Warszawa 2000

4. Lühr G. Stylizacja – elementy projektowania fryzur. Wyd. REA s.j., Warszawa 2006
5. Kuss E., Sedlmaier S.: Stylizacja twarzy. Grupa wydawnicza Bertelsman Media

Diagenes, Warszawa 2001

6. Sheybal S.: Kompozycja plastyczna. PZWS, Warszawa 1964
7. Sumirska Z. (red.): Stylizacja, P.P.H.U. „SUZI”, Warszawa 2004
8. Zeszyt ćwiczeń do nauki zawodu – Wiedza o stylach fryzjerskich i kształtowaniu fryzur.

Wyd. REA s.j., Warszawa 2000

Czasopisma:

−

Paryska fryzura,

−

Świat fryzjerstwa,

−

LAURENT – fryzury.