Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu
niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą
kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź
towarowymi ich właścicieli.
Autorzy oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce
informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani
za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych
lub autorskich. Autorzy oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej
odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych
w książce.
Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka
Projekt okładki: ULABUKA
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą iStockPhoto Inc.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie?crowds
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-246-6328-6
Copyright © Jan Kasprzycki-Rosikoń, Jacek Piątkowski, Helion 2013
Printed in Poland.
SPIS TRECI
WSTP
7
WIELU AUTORÓW
9
CZ I
SPOTKANIE MARKI I KONSUMENTA
1. CO ZOSTAO Z PIKNYCH WIZJI?
13
Bomba idzie w gór
14
Fundamenty idei crowdsourcingu
15
2. OD OUTSOURCINGU DO CROWDSOURCINGU
21
Historia outsourcingu w piguce
21
Outsourcing wedug firmy Hewlett-Packard
22
Outsourcing wedug British Petroleum
23
„Crowdsourcing to outsourcing na sterydach”
24
3. O RELACJI KONSUMENTA I MARKI
27
Budowa unikatowego „ja”
27
O relacje trzeba dba
29
Powiem Ci szczerze
30
Porozmawiajmy
33
Emocjonalne wsparcie
34
4 | C R O W D S O U R C I N G
CZ II
CROWDSOURCING.
ANGAOWANIE KONSUMENTÓW
W WIAT MARKI
4. WYKORZYSTANIE CROWDSOURCINGU
W CAYM PROCESIE MARKETINGOWYM
39
Crowdsourcing jako sposób zbierania insightów
40
Strategia i brief
45
Crowdsourcing jako sposób pozyskiwania
contentu kreatywnego
48
Call to Action
54
5. TWORZENIE SPOECZNOCI I ZARZDZANIE NI
63
Dbaj, motywuj, wspieraj
63
Kilka metod stymulacji
64
Blisko te dziaa
67
Inne metody, inne podejcie
69
Popatrz, jaki jestem zdolny
72
Zapamitasz mnie
73
Przyjaciel badacz, kolega strateg
74
6. KORZYCI Z ZASTOSOWANIA MODELU
CROWDSOURCINGOWEGO
77
Pamitaj o ryzyku, nie bój si go
77
Potencja innowacyjnoci
78
Co wiele gów, to nie jedna
79
Starbucks zaczyna rozmawia
81
Tasza reakcja
82
Wicej, ciekawiej, autentyczniej
83
Brak poufnoci
87
Gorsza jako i amatorzy
87
Wyzysk i brak kontroli
88
Pamitaj o autorach
90
S P I S T R E C I | 5
7. NIEZMIERZONA SKUTECZNO
CROWDSOURCINGU
91
Mierz, ale nie bd naiwny
91
Co mierzy
93
Zasig, odsony i wizerunek
95
Struktura zgromadzonego tumu
95
Wirusy, którymi trudno si zarazi
96
8. POMYS NA DOBRY INTERES
101
Skonsternowana brana
101
Co to za argumenty?
105
Czowiek z Accenture
106
Oczy szeroko otwarte
107
Dzi zaczyna si jutro
109
Moliwoci niemal nieograniczone
110
Jest ich coraz wicej
111
9. CROWDSOURCING A TRADYCYJNY
MODEL AGENCJI REKLAMOWEJ.
NARODZINY AGENCJI 3.0
115
Proste sowo — wspópraca
115
Nareszcie pojawi si dialog
116
Nowy koncept pracy
118
Czy model zastpi model?
119
10. ASPEKTY PRAWNE CROWDSOURCINGU
123
Autor, autor…
123
Wizerunek, który chronimy
125
Nie bd pasoytem
126
Standard wszdzie ten sam
127
Kopot z wytyczeniem granicy
129
Midzy portalem a twórc
130
Licencja na korzystanie
132
Regulamin to podstawa
134
Crowdsourcing a crowdfunding
135
Najwaniejszy jest sens
136
6 | C R O W D S O U R C I N G
CZ III
PORADNIK POZYTYWNEGO MYLENIA
O CROWDSOURCINGU
11. JAK POKONA SMOKA,
CZYLI CROWDSOURCING W PRAKTYCE
139
Crowdsourcing jest fair
139
Po co crowdsourcing?
141
Zdobywanie idei
141
Zdobywanie rozwiza, wiedzy, treci
142
Budzenie zainteresowania mark, problemem, ide…
143
„Dowiedzmy si, co ludzie myl”, czyli badanie
144
Do kogo kierowa kampani crowdsourcingow?
145
Gotowi?
146
12. ARTYSTA SPOTYKA MARKETERA W KAWIARNI
149
Artysta – marketer. Trudny zwizek
150
Rendez-vous w kawiarni — crowdsourcing
151
Wolno tworzenia, wolno wyboru
152
Wypilimy kaw…
152
CZ IV
CO DALEJ Z CROWDSOURCINGIEM?
13. ZASTOSOWANIE CROWDSOURCINGU
POZA MARKETINGIEM
155
Model pracy
155
Media
156
Budowanie reputacji
157
Przeomowa zmiana
158
Wspólne rzdzenie
158
Organizacje
159
Finansowanie
160
Model biznesowy
161
Innowacyjno
162
14. PERSPEKTYWY ROZWOJU CROWDSOURCINGU
167
O AUTORACH
175
Rozdzia 5.
TWORZENIE SPOECZNOCI
I ZARZDZANIE NI
Jacek Pitkowski
DBAJ, MOTYWUJ, WSPIERAJ
Przesanki, którymi kieruj si uczestnicy akcji crowdsourcingowych,
trudno w sposób jednoznaczny sklasyfikowa i wymieni. To nigdy
nie bdzie lista skoczona, ale raczej barwna mozaika narzdzi, war-
toci czy emocji, z których specjalici od komunikacji skorzystaj,
aby zachci internautów do dzielenia si pomysami. W kontekcie
crowdsourcingu, który jest przecie pochodn rozwoju mediów spo-
ecznociowych, sposoby tworzenia grup wokó pewnych idei, a na-
stpnie inicjowanie aktywnoci tych grup opieraj si na kilku
wanych zasadach. Zasady te pozostaj uniwersalne, a ich prze-
strzeganie jest po prostu niezbdne, aby myle o powodzeniu akcji
crowdsourcingowej najpierw w kontekcie wzbudzenia zaintereso-
wania, a nastpnie w oczekiwaniu na kreatywne rozwizania. Mo-
liwoci jest wiele, ale i tak trzeba pamita o rzeczy najistotniejszej.
Najwaniejszy jest pomys, który uwiedzie internautów, zawadnie
ich wyobrani, skoni ich do dziaania. Na to jednak jeszcze aden
teoretyk komunikacji marketingowej recepty nie znalaz.
6 4 | C R O W D S O U R C I N G
KILKA METOD STYMULACJI
W literaturze powiconej crowdsourcingowi mona znale wiele
rónych pomysów na stworzenie zbioru bodców, które bd zach-
ca konsumentów do dziaania na rzecz marki czy pewnej idei. aden
z nich nie odpowiada jednak na wszystkie pytania i wtpliwoci. Ich
lektura pozwala jednak wyodrbni pewne typy mylenia o tworzeniu
rodowisk stymulujcych do dziaania, o wyznaczaniu celu i ro-
dzaju nagród za jego osignicie, inaczej mówic: o paliwie, dziki
któremu spoeczno zaczyna sprawnie dziaa.
Jedn z najpopularniejszych metod jest mechanizm wyjty yw-
cem z gier wideo. Czonkowie spoecznoci zbieraj punkty, a im
wicej ich zgromadz, tym wicej przywilejów im przysuguje. Meto-
da ta, okrelana czasem jako level up, opiera si na prostej nagrodzie,
któr otrzymuje si za podjcie konkretnych dziaa. Sprawdza si
to na przykad na wielu portalach specjalistycznych. Internauci
skupieni wokó nich mog otrzymywa punkty np. za przeczytanie
publikowanych na takich stronach artykuów, odwiedzanie blogów
pisanych przez czonków tej spoecznoci, komentowanie na fo-
rum, korzystanie z wyszukiwarki w serwisie czy nawet logowanie
si na stronie w wybrane dni. Internauci zbierajc punkty, wcho-
dz na coraz wysze poziomy „wtajemniczenia” (pierwsze z nich s
do atwe do osignicia, na kolejne dosta si jest coraz trudniej).
W zamian otrzymuj dostp do ekskluzywnego contentu, nagród,
zyskuj przywileje. W tej metodzie chodzi przede wszystkim o utrzy-
manie staego, do wysokiego poziomu motywacji. Uytkownicy
wci pozostaj aktywni i robi dokadnie to, czego oczekuj od
nich zarzdzajcy konkretn platform komunikacji.
Innym prostym narzdziem stymulujcym internautów jest
mechanizm nagradzania aktywnoci. Chodzi tu raczej o docenienie
wykonania specyficznych zada i osiganie konkretnych celów. Nie
ma tu mowy o staym podtrzymywaniu poziomu motywacji, jak
T W O R Z E N I E S P O E C Z N O C I I Z A R Z D Z A N I E N I | 6 5
w przypadku metody level up. Tu nie wystpuje miks mniej lub
bardziej kreatywnych wysików ze staym gromadzeniem punktów.
Liczy si wycznie skoncentrowanie si na celu i natychmiastowy
efekt, a lojalno zostaje zepchnita na dalszy plan.
Niemal kad spoeczno wrcz elektryzuje motyw wspózawod-
nictwa. To najlepsza i pewnie najbardziej emocjonujca dla czonków
spoecznoci metoda, która daje organizatorom akcji crowdsour-
cingowych szybkie, wrcz natychmiastowe efekty. Przede wszystkim
jest to bodziec, który bardzo angauje emocjonalnie uczestników.
W niektórych wypadkach bywa wrcz „aktem zaoycielskim” no-
wych spoecznoci. Poziom adrenaliny, jaki wyzwala, a czsto rów-
nie stopie wysiku kreatywnego, jaki pozwala osign, daje szanse
projektom, które zostay skazane na niepowodzenie. Nagrody nie
s tu najwaniejsze, samo uczestnictwo w rywalizacji okazuje si
najskuteczniejszym bodcem. Wiele zaley jednak w tym przypadku
od jakoci spoecznoci, od jej poziomu wyrobienia, od jej stosunku
do tej formy rywalizacji, jak jest konkurs. Nagrody mog jedynie
przyspiesza pewne procesy, ale konkurencja pozostaje motywem
najwaniejszym.
„Shoot the Brand”, czyli pierwszy crowdsourcingowy
konkurs w Polsce dla marketerów!
W ramach Filmteractive Festivalu
1
, wychodzc naprzeciw wiato-
wym trendom i oczekiwaniom, zorganizowano pierwszy w Polsce
crowdsourcingowy konkurs dla marketerów.
1
Filmteractive Festival w odzi (www.filmteractivefestival.eu) — wyda-
rzenie powicone sztuce filmowej i jej cyfrowemu obliczu w dobie no-
wych mediów. To miejsce spotka i wymiany dowiadcze pomidzy
filmowcami, producentami, reyserami interaktywnymi, marketerami
oraz potencjalnymi inwestorami. Festiwal skada si z trzech gównych
komponentów: prezentacji konferencyjnych, pokazów konkursowych
6 6 | C R O W D S O U R C I N G
Dla osób, które zajmuj si dziaaniami komunikacyjnymi ma-
rek, niezwykle atrakcyjne jest angaowanie fanów w ulepszanie
swojego produktu oraz wykorzystywanie pomysowoci modych
twórców.
Z tego wzgldu, w ramach Filmteractive Festivalu, Digital One
i platforma crowdsourcingowa MillionYou zorganizoway konkurs
„Shoot the Brand — nakr swoj mark!”. Konkurs trwa od
czerwca do wrzenia 2012 r.
Pierwszym etapem byo wybranie marki, dla której spot reklamowy
mieli stworzy filmowcy zgrupowani na platformie MillionYou.
Menederowie marki przesyali zgoszenia opisujce, jakie cele
miaby ten spot osign. Za najciekawsze uznano zgoszenie
Magorzaty Wodarczyk, przedstawicielki marki Wars nalecej do
firmy kosmetycznej Miraculum. Jego gównym zaoeniem byo
„odmodzenie” marki, która do tej pory nie kojarzya si z nowo-
czesnoci. Wykorzystanie crowdsourcingu i modych talentów
z MillionYou pozwolio na zmian tego wizerunku.
Drugim etapem by konkurs dla modych twórców filmowych.
Ich zdanie polegao na stworzeniu innowacyjnego spotu reklamo-
wego dla marki Wars, ilustrujcego haso „Mski wiat”. Spo-
ród ponad 100 filmów do konkursu gównego wybrano 10 naj-
ciekawszych realizacji, które nastpnie zostay zaprezentowane
podczas Filmteractive Festivalu w odzi. Zwyciy film Adriana
apczyskiego.
(tzw. pitch session) i warsztatów o tematyce filmu cyfrowego. Uczestnikami
Filmteractive Festivalu s twórcy, menederowie kultury, marketerzy,
przedstawiciele brany filmowej, brany interaktywnej oraz mediów.
Tematy poruszane podczas konferencji to m.in.: interaktywne wideo,
projekty transmedialne i crossmedialne, opowiadanie historii z wykorzy-
staniem nowych mediów. Organizatorzy: Fundacja Media Klaster w odzi,
Digital One, wspóorganizator: Pastwowa Wysza Szkoa Filmowa, Tele-
wizyjna i Teatralna w odzi.
T W O R Z E N I E S P O E C Z N O C I I Z A R Z D Z A N I E N I | 6 7
Jedn z wielu idei Filmteractive Festivalu jest ch czenia mar-
keterów z artystami. Konkurs „Shoot the Brand — nakr swoj
mark!” to wanie jeden z pomysów na zblienie tych rodowisk.
BLISKO TE DZIAA
Osobom opiekujcym si spoecznociami, którym wydaje si, e
s w stanie zawadn ywioami przestrzeni internetowych, nie-
obce s take inne, klasyczne metody. Jest to m.in. organizowanie
(zarówno w wiecie rzeczywistym, jak i wirtualnym) wydarze,
imprez, spotka adresowanych do czonków takich grup. Wzmoc-
nieniu ulega wówczas wi ze spoecznoci, intensyfikuj si wizi
midzy jej uczestnikami, co w sposób oczywisty spaja ca grup.
To nie musz by imprezy, które maj zapa w pamici do koca
ycia, imprezy, z których mieliby czerpa pomysy scenarzyci ko-
lejnych czci komedii z cyklu Hangover. Jeeli budet na to pozwala,
najlepiej urzdzi imprez, gdzie ludzie mog si pozna osobicie.
Si rzeczy nawizuje si wtedy wicej nowych znajomoci. Jeeli
jednak brakuje na to pienidzy, wystarczy raz na jaki czas zorgani-
zowa czat, spróbowa zainicjowa kontakt w Internecie, co rów-
nie moe pogbi dotychczasowe znajomoci.
Bez wzgldu na wybór metody trzeba ustali, jakich dziaa
oczekujemy po spoecznoci. Akcje crowdsourcingowe musz by
precyzyjnie zaadresowane i to w wikszoci wypadków pozostaje
wyborem najbardziej powszechnym i oczywistym. Okrelenie celu
jest najwaniejsze. Poza tym zarzdzajcy musz zwróci uwag
na sprawy, które pozostaj codziennoci ycia kadej spoecznoci:
przestrzeganie regu jej funkcjonowania, nagradzanie tych, którzy
pomagaj innym, budowanie nowych relacji, tworzenie zdrowych
zasad rekrutacji nowych uczestników itd.
6 8 | C R O W D S O U R C I N G
Podsumowujc kwestie zwizane z zarzdzaniem spoecznociami
w kontekcie akcji crowdsourcingowych, naley mie na uwadze to,
e czsto wybierane jest poczenie rónych metod. Czasem markete-
rzy decyduj si na jedne kosztem innych. Wiele przecie zaley od
charakterystyki konkretnej spoecznoci, tego, co na ni dziaa, i tego,
co okazuje si bezuyteczne. Dla jednych to samo moe by przecie
czym wyjtkowo atrakcyjnym, dla innych kompletnym obciachem.
Tu na pewno zadziaa intuicja, która moe okaza si bardziej
przydatna ni najbardziej nawet racjonalne argumenty.
Jacek Karolak, Innovation Director,
Starcom MediaVest Group
Od kiedy elementem kampanii reklamowych sta si Internet, mar-
keterzy szukaj sposobów na angaowanie odbiorców. Czy to ma
sens? I tak, i nie — zaley, czy pamitamy o dwóch zasadach.
Po pierwsze: cokolwiek bymy wymylili, zaangauje si nie wicej
ni kilka procent odbiorców kampanii. Caa reszta tylko zobaczy
kreacje zapraszajce do konkursu na nowe haso lub najciekawszy
film. We wszystkich kampaniach, które znam „od kuchni”, nie-
ubaganie sprawdza si zasada 90-9-1, czyli: 90% odbiorców to
tylko widzowie, 9% zrobi co bardzo prostego (np. wemie udzia
w gosowaniu), a jedynie 1% stworzy wartociow now tre. No,
moe nie co do procenta, ale proporcje s mniej wicej takie.
Opieranie si na zaangaowaniu odbiorców oznacza, e nie ma
co liczy na masowy wysyp dobrej jakoci pomysów czy treci
od konsumentów.
Po drugie: jeli angaujemy odbiorców w tworzenie czego nowe-
go, to musimy wiedzie, jak to wykorzysta. Jeli powstanie nowa,
ciekawa tre — udostpnijmy j szerszemu gronu (a czsto
konsumenci tworz treci lepsze ni profesjonalne agencje czy
wynajci artyci). Jeli zbieramy pomysy — najlepsze z nich
faktycznie wcielmy w ycie. Jeli pytamy o opinie — bierzmy je
pod uwag.