Turystyka, pierwsza pomoc u dzieci, ciężarnych i starszych Makowska & Iberle

background image

Obrażenia związane z uprawianiem

Obrażenia związane z uprawianiem

turystyki.

turystyki.

Odrębności udzielania pierwszej

Odrębności udzielania pierwszej

pomocy u dzieci, ciężarnych i osób

pomocy u dzieci, ciężarnych i osób

w podeszłym wieku.

w podeszłym wieku.

Iberle Dorota

Iberle Dorota

Makowska Anna

Makowska Anna

background image

Aby bezpiecznie

Aby bezpiecznie

podróżować…

podróżować…

Skład apteczki pierwszej pomocy:

Skład apteczki pierwszej pomocy:

Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 15 cm x 4 m

Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 15 cm x 4 m

Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 10 cm x 4 m

Opaska dziana podtrzymująca (bandaż) 10 cm x 4 m

Opaska elastyczna (bandaż elastyczny) z zapinką 10

Opaska elastyczna (bandaż elastyczny) z zapinką 10

cm x 4 m

cm x 4 m

Kompresy gazowe wyjałowione 5 x 5 cm (3 szt. w

Kompresy gazowe wyjałowione 5 x 5 cm (3 szt. w

opakowaniu)

opakowaniu)

Kompresy gazowe wyjałowione 9 x 9 cm (3 szt. w

Kompresy gazowe wyjałowione 9 x 9 cm (3 szt. w

opakowaniu)

opakowaniu)

Maseczka do sztucznego oddychania usta-usta

Maseczka do sztucznego oddychania usta-usta

background image

Apteczka c.d.

Apteczka c.d.

Nożyczki ratownicze (do cięcia grubych

Nożyczki ratownicze (do cięcia grubych

materiałów)

materiałów)

Agrafka

Agrafka

Chusta trójkątna bawełniana

Chusta trójkątna bawełniana

Koc termoizolacyjny (folia NRC)

Koc termoizolacyjny (folia NRC)

Kamizelka ostrzegawcza (odblaskowa)

Kamizelka ostrzegawcza (odblaskowa)

Plaster z opatrunkiem (różne rozmiary)

Plaster z opatrunkiem (różne rozmiary)

Plaster bez opatrunku na rolce 2,5 cm x 5 m

Plaster bez opatrunku na rolce 2,5 cm x 5 m

Gazik nasączony spirytusem (tzw. “Leko”)

Gazik nasączony spirytusem (tzw. “Leko”)

Latarka

Latarka

Rękawiczki lateksowe niejałowe

Rękawiczki lateksowe niejałowe

background image

background image

Co warto mieć ze sobą zawsze,

Co warto mieć ze sobą zawsze,

niezależnie od charakteru

niezależnie od charakteru

wyjazdu…

wyjazdu…

środki przeciw biegunce (np. smecta, węgiel)

środki przeciw biegunce (np. smecta, węgiel)

środki zapobiegające odwodnieniu (np. enterol, gastrolit)

środki zapobiegające odwodnieniu (np. enterol, gastrolit)

 

 

zasypka na otarcia i odparzenia (np. alantan)

zasypka na otarcia i odparzenia (np. alantan)

preparat na stłuczenia (np. altacet)

preparat na stłuczenia (np. altacet)

środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i

środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i

przeciwzapalne

przeciwzapalne

leki na przeziębienie

leki na przeziębienie

środek przeciwko komarom i kleszczom

środek przeciwko komarom i kleszczom

środek łagodzący skutki ukąszeń (np. Fenistil)

środek łagodzący skutki ukąszeń (np. Fenistil)

wapno - przydaje się podczas przeziębienia oraz w

wapno - przydaje się podczas przeziębienia oraz w

wypadku wystąpienia reakcji alergicznej.

wypadku wystąpienia reakcji alergicznej.

background image

leki na chorobę lokomocyjną, o ile na nią cierpimy

leki na chorobę lokomocyjną, o ile na nią cierpimy

preparat na poparzenia, także słoneczne (może być np.

preparat na poparzenia, także słoneczne (może być np.

Panthenol)

Panthenol)

leki przyjmowane stale – zgodnie z indywidualnymi

leki przyjmowane stale – zgodnie z indywidualnymi

zaleceniami lekarskimi. Mogą to być na przykład leki

zaleceniami lekarskimi. Mogą to być na przykład leki

przeciwastmatyczne, przeciwalergiczne, czy stosowane w

przeciwastmatyczne, przeciwalergiczne, czy stosowane w

przypadku cukrzycy.

przypadku cukrzycy.

sól fizjologiczna w jednorazowych ampułkach – przydaje się

sól fizjologiczna w jednorazowych ampułkach – przydaje się

np. do wypłukania obcego ciała z oka lub przy katarze

np. do wypłukania obcego ciała z oka lub przy katarze

termometr - najlepiej żeby nie był rtęciowy

termometr - najlepiej żeby nie był rtęciowy

pęseta - może się przydać np. przy wyciąganiu drzazgi lub

pęseta - może się przydać np. przy wyciąganiu drzazgi lub

żądła owada

żądła owada

background image

WAKACJE W TROPIKACH

WAKACJE W TROPIKACH

Uwzględniamy odmienną florę bakteryjną, gorsze

Uwzględniamy odmienną florę bakteryjną, gorsze

warunki higieniczne, zagrożenie chorobami

warunki higieniczne, zagrożenie chorobami

tropikalnymi, niedostępność leków na miejscu.

tropikalnymi, niedostępność leków na miejscu.

Tak więc zabieramy dodatkowo:

Tak więc zabieramy dodatkowo:

trilac – bakterie kwasu mlekowego

trilac – bakterie kwasu mlekowego

Przed podróżami do krajów o odmiennej florze

Przed podróżami do krajów o odmiennej florze

bakteryjnej należy zacząć go zażywać już kilka dni przed

bakteryjnej należy zacząć go zażywać już kilka dni przed

wyjazdem, a potem kontynuować to przez cały pobyt.

wyjazdem, a potem kontynuować to przez cały pobyt.

środki antymalaryczne - tylko w niektórych krajach

środki antymalaryczne - tylko w niektórych krajach

(zawsze należy to skonsultować z lekarzem!)

(zawsze należy to skonsultować z lekarzem!)

strzykawki i igły jednorazowe, rękawiczki jednorazowe –

strzykawki i igły jednorazowe, rękawiczki jednorazowe –

w przypadku konieczności korzystania z pomocy

w przypadku konieczności korzystania z pomocy

medycznej lepiej mieć swoje, bo na miejscu może być

medycznej lepiej mieć swoje, bo na miejscu może być

różnie ze służbą zdrowia i higieną.

różnie ze służbą zdrowia i higieną.

background image

WYCIECZKI PO GÓRACH

WYCIECZKI PO GÓRACH

W apteczce piechura nie powinno zabraknąć kilku

W apteczce piechura nie powinno zabraknąć kilku

ważnych rzeczy. Oprócz podstawowych leków

ważnych rzeczy. Oprócz podstawowych leków

powinniśmy wiec zadbać o:

powinniśmy wiec zadbać o:

koc termoizolacyjny (aluminiowy) - 

koc termoizolacyjny (aluminiowy) - 

jednorazowa

jednorazowa

folia NRC (tzw. koc-pomoc) bardzo dobrze chroni

folia NRC (tzw. koc-pomoc) bardzo dobrze chroni

przed niepożądanym działaniem czynników

przed niepożądanym działaniem czynników

termicznych. W zależności od sposobu okrycia

termicznych. W zależności od sposobu okrycia

poszkodowanego, może chronić przed utratą ciepła,

poszkodowanego, może chronić przed utratą ciepła,

lub przed jego nadmiernym promieniowaniem

lub przed jego nadmiernym promieniowaniem

(srebrną stroną do ciała - ochrona przed zimnem,

(srebrną stroną do ciała - ochrona przed zimnem,

złotą stroną do ciała - ochrona przed ciepłem).

złotą stroną do ciała - ochrona przed ciepłem).

większy zapas bandaży elastycznych i środków na

większy zapas bandaży elastycznych i środków na

stłuczenia, zwichnięcia czy otarcia

stłuczenia, zwichnięcia czy otarcia

Telefon komórkowy z numerami telefonów do GOPR-

Telefon komórkowy z numerami telefonów do GOPR-

u i schroniska

u i schroniska

Słodycze jako zapas energetyczny

Słodycze jako zapas energetyczny

background image

SPŁYW KAJAKOWY

SPŁYW KAJAKOWY

Na spływie oprócz podstawowego

Na spływie oprócz podstawowego

składu może nam się przydać:

składu może nam się przydać:

-koc termoizolacyjny

-koc termoizolacyjny

-telefon komórkowy z wpisanymi

-telefon komórkowy z wpisanymi

numerami do WOPR

numerami do WOPR

-większy zapas suchej odzieży:)

-większy zapas suchej odzieży:)

background image

Najczęstsze urazy podczas

Najczęstsze urazy podczas

uprawiania turystyki:

uprawiania turystyki:

złamania

złamania

skręcenia

skręcenia

zwichnięcia

zwichnięcia

zranienia

zranienia

udary cieplne

udary cieplne

odmrożenia

odmrożenia

oparzenia

oparzenia

zatrucia, uczulenia

zatrucia, uczulenia

ukąszenia, użądlenia, pogryzienia

ukąszenia, użądlenia, pogryzienia

ciała obce

ciała obce

Zadławienia

Zadławienia

Stłuczenia, zmiażdżenia

Stłuczenia, zmiażdżenia

Urazy głowy i inne po upadku z wysokości

Urazy głowy i inne po upadku z wysokości

background image

KODEKS KARNY PRZEWIDUJE KARĘ

KODEKS KARNY PRZEWIDUJE KARĘ

5

5

LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI ZA

LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI ZA

NIEUDZIELENIE POMOCY

NIEUDZIELENIE POMOCY

POSZKODOWANEMU

POSZKODOWANEMU

background image

złamania

złamania

background image

Złamania

Złamania

u

u

dzieci

dzieci

najczęściej kości piszczelowej, nadkłykciowego

najczęściej kości piszczelowej, nadkłykciowego

złamania kości ramiennej i złamania kości

złamania kości ramiennej i złamania kości

przedramienia.

przedramienia.

szczególnym, typem złamania bez bocznego

szczególnym, typem złamania bez bocznego

przemieszczenia – jest złamanie podokostnowe,

przemieszczenia – jest złamanie podokostnowe,

tzw. "typu zielonej gałązki".

tzw. "typu zielonej gałązki".

W przypadku, gdy dojdzie do złamania trzeba

W przypadku, gdy dojdzie do złamania trzeba

unieruchomić złamane miejsce i udać się do

unieruchomić złamane miejsce i udać się do

lekarza.

lekarza.

Dużo gorszą sytuacją jest złamanie otwarte.

Dużo gorszą sytuacją jest złamanie otwarte.

-na miejsce złamania przyłożyć gazę jałową,

-na miejsce złamania przyłożyć gazę jałową,

transport do specjalisty. Bardzo ważne jest, aby nie

transport do specjalisty. Bardzo ważne jest, aby nie

poruszać złamanego miejsca, może bowiem dojść

poruszać złamanego miejsca, może bowiem dojść

do wstrząsu

do wstrząsu

background image

Złamania u

Złamania u

dorosłych:

dorosłych:

(zwłaszcza w wieku starczym)

(zwłaszcza w wieku starczym)

najczęstszymi złamaniami

najczęstszymi złamaniami

związanymi z

związanymi z

osteoporozą

osteoporozą

kości

kości

są złamania dalszej przynasady i

są złamania dalszej przynasady i

nasady kości promieniowej,

nasady kości promieniowej,

złamanie kompresyjne (zgniecenie)

złamanie kompresyjne (zgniecenie)

trzonów kręgów i złamanie szyjki

trzonów kręgów i złamanie szyjki

kości udowej.

kości udowej.

background image

Objawy złamania szyjki

Objawy złamania szyjki

kości udowej:

kości udowej:

Silny ból w okolicy stawu biodrowego, w

Silny ból w okolicy stawu biodrowego, w

większości przypadków uniemożliwiający

większości przypadków uniemożliwiający

chodzenie

chodzenie

Obrzmienie, bolesność przy dotykaniu i

Obrzmienie, bolesność przy dotykaniu i

zasinienie okolicy chorego biodra

zasinienie okolicy chorego biodra

Zniekształcenie okolicy chorego biodra

Zniekształcenie okolicy chorego biodra

Bardzo często charakterystyczne

Bardzo często charakterystyczne

ustawienie chorej kończyny, która cała

ustawienie chorej kończyny, która cała

jest skręcona na zewnątrz

jest skręcona na zewnątrz

Skrócenie chorej kończyny

Skrócenie chorej kończyny

background image

Pierwsza pomoc:

Pierwsza pomoc:

Ogranicza się do

Ogranicza się do

unieruchomienia

unieruchomienia

kończyny,

kończyny,

zapobiegającego ruchom

zapobiegającego ruchom

rotacyjnym i dalszemu skręcaniu jej na

rotacyjnym i dalszemu skręcaniu jej na

zewnątrz.

zewnątrz.

- wystarcza przybandażowanie kawałka szyny

- wystarcza przybandażowanie kawałka szyny

Kramera, szyny drewnianej czy podobnego

Kramera, szyny drewnianej czy podobnego

przedmiotu do buta osoby chorej.

przedmiotu do buta osoby chorej.

Chorego należy ułożyć na plecach, pod

Chorego należy ułożyć na plecach, pod

kolana zaś podłożyć zwinięty koc, dzięki

kolana zaś podłożyć zwinięty koc, dzięki

czemu uzyskuje się spoczynkowe zgięcie

czemu uzyskuje się spoczynkowe zgięcie

kończyny w stawie biodrowym i kolanowym.

kończyny w stawie biodrowym i kolanowym.

background image

Postępowanie dalsze:

Postępowanie dalsze:

Kończynę unieruchamiamy bez

Kończynę unieruchamiamy bez

zmieniania jej pozycji. Gwarancją

zmieniania jej pozycji. Gwarancją

pewnego unieruchomienia jest dokładne

pewnego unieruchomienia jest dokładne

przymocowanie szyny zarówno do

przymocowanie szyny zarówno do

uszkodzonej kończyny, jak i do klatki

uszkodzonej kończyny, jak i do klatki

piersiowej, najlepiej za pomocą opasek

piersiowej, najlepiej za pomocą opasek

elastycznych.

elastycznych.

background image

background image

Skręcenia

Skręcenia

W wyniku działania siły, najczęściej

W wyniku działania siły, najczęściej

skrętnej, dochodzi do różnego stopnia

skrętnej, dochodzi do różnego stopnia

rozerwań i rozciągnięć torebki stawowej i

rozerwań i rozciągnięć torebki stawowej i

więzadeł,

więzadeł,

bez trwałego przemieszczenia

bez trwałego przemieszczenia

powierzchni stawowych kości.

powierzchni stawowych kości.

Objawy: Ból, obrzęk i czasami krwiak w

Objawy: Ból, obrzęk i czasami krwiak w

okolicy stawu

okolicy stawu

Najczęściej takiemu urazowi ulegają stawy

Najczęściej takiemu urazowi ulegają stawy

skokowe.

skokowe.

background image

Zwichnięcia

Zwichnięcia

całkowite przemieszczenie

całkowite przemieszczenie

względem

względem

siebie powierzchni stawowych kości

siebie powierzchni stawowych kości

tworzących staw.

tworzących staw.

Jest to uraz bardzo poważny, któremu

Jest to uraz bardzo poważny, któremu

zawsze towarzyszy

zawsze towarzyszy

rozerwanie torebki

rozerwanie torebki

stawowej i więzadeł.

stawowej i więzadeł.

Termin "zwichnięcie" często jest nadużywany przez

Termin "zwichnięcie" często jest nadużywany przez

pacjentów, którzy tym mianem określają znacznie mniejszy

pacjentów, którzy tym mianem określają znacznie mniejszy

uraz - skręcenie stawu.

uraz - skręcenie stawu.

background image

Zranienia

Zranienia

Zakładanie opatrunku na ranę powinno zawsze

Zakładanie opatrunku na ranę powinno zawsze

odbywać się w pozycji leżącej lub przynajmniej

odbywać się w pozycji leżącej lub przynajmniej

półsiedzącej.

półsiedzącej.

brzegi powierzchowną rany należy przemyć środkiem

brzegi powierzchowną rany należy przemyć środkiem

antyseptycznym, a do środka nalać wodę utlenioną.

antyseptycznym, a do środka nalać wodę utlenioną.

Jeżeli drąży do jam ciała

Jeżeli drąży do jam ciała

nie należy

nie należy

jej dotykać,

jej dotykać,

przemywać, należy ją pozostawić w takim stanie, w

przemywać, należy ją pozostawić w takim stanie, w

jakim ją zastaliśmy. Wyjątek stanowią oparzenia,

jakim ją zastaliśmy. Wyjątek stanowią oparzenia,

wtedy przemywanie zimną wodą schładza tkanki i

wtedy przemywanie zimną wodą schładza tkanki i

spłukuje substancję żrącą.

spłukuje substancję żrącą.

background image

Nie wolno

Nie wolno

usuwać ciał obcych tkwiących w ranie.

usuwać ciał obcych tkwiących w ranie.

Mogą one stanowić korek dla uszkodzonego

Mogą one stanowić korek dla uszkodzonego

naczynia, a po usunięciu może dojść do silnego

naczynia, a po usunięciu może dojść do silnego

krwotoku.

krwotoku.

Jeśli doszło do wypadnięcia z rany brzucha pętli jelit

Jeśli doszło do wypadnięcia z rany brzucha pętli jelit

( tzw. wytrzewienie) nie należy ich wprowadzać z

( tzw. wytrzewienie) nie należy ich wprowadzać z

powrotem.

powrotem.

Jeżeli dojdzie do obnażenia mózgu, to również nie

Jeżeli dojdzie do obnażenia mózgu, to również nie

wolno go dotykać.

wolno go dotykać.

Ranę najlepiej przykryć jałowym materiałem, dla

Ranę najlepiej przykryć jałowym materiałem, dla

uniknięcia bólu i wtórnego krwawienia, nie dotykać.

uniknięcia bólu i wtórnego krwawienia, nie dotykać.

Każdą ranę powinien oglądnąć lekarz możliwie jak

Każdą ranę powinien oglądnąć lekarz możliwie jak

najszybciej,

najszybciej,

najlepiej do 6 godzin od wypadku

najlepiej do 6 godzin od wypadku

(szycie).

(szycie).

background image

Udary cieplne

Udary cieplne

nagromadzenie się nadmiernej ilości ciepła

nagromadzenie się nadmiernej ilości ciepła

w organizmie.

w organizmie.

Sytuacja często spotykana w gorącym i

Sytuacja często spotykana w gorącym i

wilgotnym klimacie lub pomieszczeniach,

wilgotnym klimacie lub pomieszczeniach,

gdzie wilgotność względna przekracza 75%.

gdzie wilgotność względna przekracza 75%.

W takich warunkach wydzielanie potu

W takich warunkach wydzielanie potu

drastycznie spada, a co za tym idzie

drastycznie spada, a co za tym idzie

zmniejsza się oddawanie ciepła do

zmniejsza się oddawanie ciepła do

otoczenia.

otoczenia.

background image

Jeżeli podejrzewany u osoby

Jeżeli podejrzewany u osoby

udar cieplny powinniśmy:

udar cieplny powinniśmy:

przenieść

przenieść

chorego do pomieszczenia o

chorego do pomieszczenia o

temperaturze

temperaturze

około 17°C

około 17°C

zdjąć ubranie i obłożyć ciało workami z

zdjąć ubranie i obłożyć ciało workami z

zimną wodą

zimną wodą

lub lodem jednocześnie mierząc

lub lodem jednocześnie mierząc

co 10 min temperaturę tak, aby nie dopuścić

co 10 min temperaturę tak, aby nie dopuścić

do jej spadku poniżej 38,3°C co może

do jej spadku poniżej 38,3°C co może

spowodować przejście reakcji w hipotermie

spowodować przejście reakcji w hipotermie

masować kończyny dolne

masować kończyny dolne

w celu

w celu

podtrzymania krążenia

podtrzymania krążenia

unikać leków

unikać leków

uspakajających, morfiny

uspakajających, morfiny

ponieważ mogą utrudniać powrót funkcji

ponieważ mogą utrudniać powrót funkcji

ośrodka termoregulacyjnego

ośrodka termoregulacyjnego

background image

Udary u niemowląt

Udary u niemowląt

U niemowląt może dość łatwo dojść do przegrzania

U niemowląt może dość łatwo dojść do przegrzania

czy udaru. Taka sytuacja występuje na skutek

czy udaru. Taka sytuacja występuje na skutek

ubierania maleństwa zbyt ciepło lub spaceru w

ubierania maleństwa zbyt ciepło lub spaceru w

letnią pogodę bez czapki.

letnią pogodę bez czapki.

Maleństwo trzeba umieścić w chłodnym

Maleństwo trzeba umieścić w chłodnym

pomieszczeniu oraz podawać duże ilości napojów.

pomieszczeniu oraz podawać duże ilości napojów.

Trzeba też podawać syrop przeciwgorączkowy.

Trzeba też podawać syrop przeciwgorączkowy.

Jeżeli gorączka nie ustępuje, należy je jak

Jeżeli gorączka nie ustępuje, należy je jak

najszybciej ochłodzić

najszybciej ochłodzić

Można przyłożyć zimny okład lub włożyć dziecko do

Można przyłożyć zimny okład lub włożyć dziecko do

wanny napełnionej letnią wodą. Trzeba pamiętać,

wanny napełnionej letnią wodą. Trzeba pamiętać,

żeby temperatura wody była o 1 st.C niższa od

żeby temperatura wody była o 1 st.C niższa od

temperatury ciała. Nie wolno zanurzyć niemowlęcia

temperatury ciała. Nie wolno zanurzyć niemowlęcia

w zimnej wodzie, gdyż dojdzie wówczas do szoku

w zimnej wodzie, gdyż dojdzie wówczas do szoku

termicznego.

termicznego.

background image

Stłuczenia, zmiażdżenia

Stłuczenia, zmiażdżenia

- po upadku, kopnięciu, nadepnięciu

- po upadku, kopnięciu, nadepnięciu

czy ugryzieniu

czy ugryzieniu

Zdezynfekować jeśli uszkodzony

Zdezynfekować jeśli uszkodzony

naskórek

naskórek

CHŁODZIĆ potem rozgrzewać

CHŁODZIĆ potem rozgrzewać

ALTACET

ALTACET

background image

upadki

upadki

-niekoniecznie wysokość musi być duża,

-niekoniecznie wysokość musi być duża,

żeby doszło do groźnych następstw

żeby doszło do groźnych następstw

Często uraz nie tylko głowy ale i

Często uraz nie tylko głowy ale i

złamania, stłuczenia, uraz psychiczny

złamania, stłuczenia, uraz psychiczny

Nie podnosimy nieprzytomnego,

Nie podnosimy nieprzytomnego,

zamroczonego poszkodowanego.

zamroczonego poszkodowanego.

Zabezpieczamy miejsce wypadku,

Zabezpieczamy miejsce wypadku,

poszkodow. i wzywamy POGOTOWIE

poszkodow. i wzywamy POGOTOWIE

background image

ZAWSZE przy urazie z zawrotami głowy,

ZAWSZE przy urazie z zawrotami głowy,

utratą przytomności, nudnościami,

utratą przytomności, nudnościami,

wymiotami podejrzewamy wstrząśnienie

wymiotami podejrzewamy wstrząśnienie

mózgu, lub poważniejszy uraz.

mózgu, lub poważniejszy uraz.

POGOTOWIE, SZPITAL

POGOTOWIE, SZPITAL

Nawet gdy poszkodowany odzyskał

Nawet gdy poszkodowany odzyskał

przytomność, chce wstać, mówi że nic

przytomność, chce wstać, mówi że nic

mu nie jest –nie wierzymy mu-nie wie co

mu nie jest –nie wierzymy mu-nie wie co

mówi-jest po urazie głowy, nie powinien

mówi-jest po urazie głowy, nie powinien

wstawać.

wstawać.

Wzywany POGOTOWIE. Transport „na

Wzywany POGOTOWIE. Transport „na

własną rękę” jest zbyt ryzykowny

własną rękę” jest zbyt ryzykowny

background image

NOŚCIE

NOŚCIE

KASKI

KASKI

!!!

!!!

background image

Odmrożenia

Odmrożenia

Skutkiem odmrożenia części ciała jest najczęściej

Skutkiem odmrożenia części ciała jest najczęściej

przechłodzenie całego organizmu. Dlatego w

przechłodzenie całego organizmu. Dlatego w

czasie ratowania poszkodowanego konieczne jest

czasie ratowania poszkodowanego konieczne jest

przemieszczenie go do ciepłego (NIE GORĄCEGO)

przemieszczenie go do ciepłego (NIE GORĄCEGO)

pomieszczenia.

pomieszczenia.

Należy zdjąć z poszkodowanego mokre, zimne

Należy zdjąć z poszkodowanego mokre, zimne

ubranie, a z jego palców ściągnąć biżuterię.

ubranie, a z jego palców ściągnąć biżuterię.

Na odmrożone policzki, nos czy uszy nakłada się

Na odmrożone policzki, nos czy uszy nakłada się

(NIE GORĄCE) czyste

(NIE GORĄCE) czyste

opatrunki

opatrunki

. Jeśli na skórze są

. Jeśli na skórze są

widoczne pęcherze lub sinoczerwone albo blade

widoczne pęcherze lub sinoczerwone albo blade

plamy, należy zastosować suche, czyste opatrunki,

plamy, należy zastosować suche, czyste opatrunki,

najlepiej z wyjałowionej gazy.

najlepiej z wyjałowionej gazy.

background image

Ze względu na ogólne wychłodzenie

Ze względu na ogólne wychłodzenie

ciała, poszkodowanemu podaje się ciepłe

ciała, poszkodowanemu podaje się ciepłe

(NIE GORĄCE) napoje. Po ociepleniu

(NIE GORĄCE) napoje. Po ociepleniu

odmrożonych części ciała, należy jeśli to

odmrożonych części ciała, należy jeśli to

możliwe ułożyć je nieco wyżej i okryć.

możliwe ułożyć je nieco wyżej i okryć.

Jeśli poszkodowany jest przytomny i

Jeśli poszkodowany jest przytomny i

dobrze się czuje, a do dyspozycji jest

dobrze się czuje, a do dyspozycji jest

ogrzewany samochód, można

ogrzewany samochód, można

odtransportować go do

odtransportować go do

lekarza

lekarza

, jeśli nie –

, jeśli nie –

należy wezwać

należy wezwać

pogotowie ratunkowe

pogotowie ratunkowe

background image

Oparzenia-pomoc na

Oparzenia-pomoc na

miejscu wypadku

miejscu wypadku

Przemycie skóry czystą,chłodną (nie

Przemycie skóry czystą,chłodną (nie

lodowatą) wodą przez

lodowatą) wodą przez

20 minut

20 minut

lub do

lub do

ustania bólu i założeniu wilgotnego

ustania bólu i założeniu wilgotnego

opatrunku z jałowej gazy, delikatnie nałożyć

opatrunku z jałowej gazy, delikatnie nałożyć

bandaż. Przy poparzeniu jamy ustnej

bandaż. Przy poparzeniu jamy ustnej

poszkodowany powinien ssać kawałki lodu,

poszkodowany powinien ssać kawałki lodu,

lub płukać gardło zimną wodą;

lub płukać gardło zimną wodą;

Najczęściej popełnianym

Najczęściej popełnianym

błędem

błędem

jest

jest

stosowanie na poparzoną skórę wszelkiego

stosowanie na poparzoną skórę wszelkiego

rodzaju maści lub płynów oraz przekłuwanie

rodzaju maści lub płynów oraz przekłuwanie

pęcherzy.

pęcherzy.

background image

Ukąszenia, użądlenia,

Ukąszenia, użądlenia,

pogryzienia

pogryzienia

Ukąszenie przez owada

Ukąszenie przez owada

- szczególnie groźne w obrębie jamy

- szczególnie groźne w obrębie jamy

ustnej, zwłaszcza u dzieci w lecie podczas

ustnej, zwłaszcza u dzieci w lecie podczas

jedzenia lodów.

jedzenia lodów.

Duży obrzęk może spowodować znaczne

Duży obrzęk może spowodować znaczne

utrudnienie oddychania, a nawet

utrudnienie oddychania, a nawet

uduszenie. Aby temu zapobiec, należy

uduszenie. Aby temu zapobiec, należy

przyłożyć zimny okład i ssać kostki lodu.

przyłożyć zimny okład i ssać kostki lodu.

Niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

background image

Ukąszenie przez węża

Ukąszenie przez węża

Należy zapobiegać przedostawaniu się jadu poprzez:

Należy zapobiegać przedostawaniu się jadu poprzez:

- unieruchomienie pokąsanego ( brak ruchów mięśni

- unieruchomienie pokąsanego ( brak ruchów mięśni

powoduje zmniejszenie ich ukrwienia)

powoduje zmniejszenie ich ukrwienia)

- zahamowanie odpływu krwi żylnej z kończyn do

- zahamowanie odpływu krwi żylnej z kończyn do

serca poprzez założenie opaski uciskowej.

serca poprzez założenie opaski uciskowej.

W przypadku ukąszenia przez żmiję w przedramię

W przypadku ukąszenia przez żmiję w przedramię

opaskę zakładamy na ramię, w razie ukąszenia w

opaskę zakładamy na ramię, w razie ukąszenia w

stopę- na udo. W tych miejscach ucisk jest

stopę- na udo. W tych miejscach ucisk jest

najskuteczniejszy. Tętno poniżej opaski powinno być

najskuteczniejszy. Tętno poniżej opaski powinno być

wyczuwalne. Przy prawidłowym ucisku kończyna

wyczuwalne. Przy prawidłowym ucisku kończyna

staje się sino czerwona, brzęknie, uwidaczniają się

staje się sino czerwona, brzęknie, uwidaczniają się

nabrzmiałe żyły.

nabrzmiałe żyły.

Niecelowe jest wysysanie miejsca ukąszenia. Nie jest

Niecelowe jest wysysanie miejsca ukąszenia. Nie jest

to pomocne ofierze ukąszenia, a naraża ratownika na

to pomocne ofierze ukąszenia, a naraża ratownika na

przeniknięcie jadu przez błonę śluzową ust.

przeniknięcie jadu przez błonę śluzową ust.

background image

Pogryzienie

Pogryzienie

Rana kąsana

Rana kąsana

- szczególnie narażona na zakażenie

- szczególnie narażona na zakażenie

(bakterie są na zębach zwierząt),

(bakterie są na zębach zwierząt),

szczególnie groźne są te zadane przez

szczególnie groźne są te zadane przez

podejrzanie zachowujące się zwierzęta

podejrzanie zachowujące się zwierzęta

(ślina może zawierać wirus wścieklizny).

(ślina może zawierać wirus wścieklizny).

Należy wtedy wbrew regułom opatrywania,

Należy wtedy wbrew regułom opatrywania,

przemyć ranę wodą z mydłem ( wirus ginie

przemyć ranę wodą z mydłem ( wirus ginie

w styczności z mydłem). Zawsze konieczny

w styczności z mydłem). Zawsze konieczny

kontakt z lekarzem.

kontakt z lekarzem.

background image

Postępowanie u małych

Postępowanie u małych

dzieci

dzieci

Niemowlę na spacerach narażone jest na ugryzienia

Niemowlę na spacerach narażone jest na ugryzienia

zwierząt lub ukąszenie owadów.

zwierząt lub ukąszenie owadów.

W przypadku, gdy zwierzę, które ugryzło jest

W przypadku, gdy zwierzę, które ugryzło jest

zaszczepione w zasadzie nie ma większego ryzyka. Można

zaszczepione w zasadzie nie ma większego ryzyka. Można

zdezynfekować ranę za pomocą wody utlenionej. Sytuacja

zdezynfekować ranę za pomocą wody utlenionej. Sytuacja

wygląda znacznie gorzej, jeżeli zwierzę nie było

wygląda znacznie gorzej, jeżeli zwierzę nie było

szczepione. Trzeba, wówczas zastosować serię zastrzyków

szczepione. Trzeba, wówczas zastosować serię zastrzyków

przeciw wściekliźnie. W przeciwnym wypadku może dojść

przeciw wściekliźnie. W przeciwnym wypadku może dojść

do zgonu dziecka.

do zgonu dziecka.

           

           

Jeżeli dziecko zostanie ukąszone przez owada

Jeżeli dziecko zostanie ukąszone przez owada

trzeba sprawdzić czy nie pozostawił on żądła w skórze

trzeba sprawdzić czy nie pozostawił on żądła w skórze

dziecka. Jeśli tak, to należy je usunąć. Miejsce ukąszenia

dziecka. Jeśli tak, to należy je usunąć. Miejsce ukąszenia

należy przemyć zimną wodą. Można również użyć wody

należy przemyć zimną wodą. Można również użyć wody

wapiennej lub opatrunku z sody oczyszczonej. Zdarza się,

wapiennej lub opatrunku z sody oczyszczonej. Zdarza się,

że ukąszenie wystąpiło w okolicy ust, oczu, nosa. W takim

że ukąszenie wystąpiło w okolicy ust, oczu, nosa. W takim

wypadku należy jak najszybciej udać się do lekarza.

wypadku należy jak najszybciej udać się do lekarza.

background image

Ciała obce

Ciała obce

Ciało obce w oku

Ciało obce w oku

Gdy ciało obce znajduje się pod górną powieką,

Gdy ciało obce znajduje się pod górną powieką,

polecamy poszkodowanemu kierować wzrok ku

polecamy poszkodowanemu kierować wzrok ku

dołowi. Górną powiekę nakładamy na dolną.

dołowi. Górną powiekę nakładamy na dolną.

Wówczas rzęsy dolnej powieki "wymiatają"

Wówczas rzęsy dolnej powieki "wymiatają"

wewnętrzną stroną powieki górnej.

wewnętrzną stroną powieki górnej.

W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod dolna

W przypadku gdy ciało obce znajduje się pod dolna

powieką, polecamy pacjentowi patrzeć w górę.

powieką, polecamy pacjentowi patrzeć w górę.

Odchylamy powiekę na około 0,5 cm i usuwamy

Odchylamy powiekę na około 0,5 cm i usuwamy

ciało obce wilgotnym rożkiem chusteczki do nosa,

ciało obce wilgotnym rożkiem chusteczki do nosa,

kierując się od strony zewnętrznej do nosa. Nie

kierując się od strony zewnętrznej do nosa. Nie

należy usuwać szkieł kontaktowych.

należy usuwać szkieł kontaktowych.

background image

Ciało obce w nosie

Ciało obce w nosie

Jedyne co może

Jedyne co może

zrobić poszkodowany to zatkać druga

zrobić poszkodowany to zatkać druga

dziurkę i spróbować wydmuchnąć.

dziurkę i spróbować wydmuchnąć.

Użycie jakichkolwiek narzędzi grozi

Użycie jakichkolwiek narzędzi grozi

wystąpieniem krwawienia.

wystąpieniem krwawienia.

Ciało obce w uchu

Ciało obce w uchu

Należy

Należy

spróbować przez zwyczajne

spróbować przez zwyczajne

potrząsanie głową. Nie wolno

potrząsanie głową. Nie wolno

manipulować w przewodzie

manipulować w przewodzie

słuchowym.

słuchowym.

background image

Ciało obce w tchawicy.

Ciało obce w tchawicy.

Najskuteczniejszą metodą jest tzw. chwyt

Najskuteczniejszą metodą jest tzw. chwyt

Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną.

Heimlicha, nazywany też tłocznią brzuszną.

Rękoczyn ten wykonuje się zależnie od

Rękoczyn ten wykonuje się zależnie od

wieku poszkodowanego - kluczowe

wieku poszkodowanego - kluczowe

znaczenie ma tutaj wielkość ciała pacjenta.

znaczenie ma tutaj wielkość ciała pacjenta.

W przypadku osób dorosłych ratownik staje

W przypadku osób dorosłych ratownik staje

za ofiarą wypadku i obejmie ją rękoma na

za ofiarą wypadku i obejmie ją rękoma na

wysokości pasa, układa obie swoje ręce w

wysokości pasa, układa obie swoje ręce w

pięść, między pępkiem a żebrami

pięść, między pępkiem a żebrami

poszkodowanego, tak aby możliwe było

poszkodowanego, tak aby możliwe było

uciskanie przepony ku górze, po czym

uciskanie przepony ku górze, po czym

energicznie i szybko uciska przeponę.

energicznie i szybko uciska przeponę.

background image

background image

Zadławienia u dzieci

Zadławienia u dzieci

Małe dziecko należy ułożyć brzuchem na swoich

Małe dziecko należy ułożyć brzuchem na swoich

kolanach. Twarz powinna być niżej od tułowia. W

kolanach. Twarz powinna być niżej od tułowia. W

takiej pozycji można zacząć poklepywanie po

takiej pozycji można zacząć poklepywanie po

plecach-klepiemy energicznie 4-5 razy. Czynność tę

plecach-klepiemy energicznie 4-5 razy. Czynność tę

należy powtórzyć do uzyskania oczekiwanego

należy powtórzyć do uzyskania oczekiwanego

efektu.

efektu.

Przy braku rezultatu zaleca się położyć niemowlę na

Przy braku rezultatu zaleca się położyć niemowlę na

plecach. Jego główka powinna być umiejscowiona

plecach. Jego główka powinna być umiejscowiona

poniżej tułowia. Następnie dwoma palcami uciska

poniżej tułowia. Następnie dwoma palcami uciska

się  4-5 razy mostek w dolnej części. Czynność tę

się  4-5 razy mostek w dolnej części. Czynność tę

powtarza się mniej w odstępie 3 sekund.

powtarza się mniej w odstępie 3 sekund.

U dzieci starszych wykonując manewr Heimlicha

U dzieci starszych wykonując manewr Heimlicha

przeponę uciska się jedną ręką (z palcami

przeponę uciska się jedną ręką (z palcami

zwiniętymi w pięść), a drugą, otwartą przytrzymuje

zwiniętymi w pięść), a drugą, otwartą przytrzymuje

się dziecko na plecach.

się dziecko na plecach.

background image

Kilka słów o resuscytacji

Kilka słów o resuscytacji

dzieci…

dzieci…

1.niemowlęta:

1.niemowlęta:

-

-

udrożnienie dróg oddechowych: poprzez lekkie uniesienie

udrożnienie dróg oddechowych: poprzez lekkie uniesienie

żuchwy (odgięcie głowy nie jest konieczne, wystarczające

żuchwy (odgięcie głowy nie jest konieczne, wystarczające

jest takie ułożenie aby oczy dziecka "patrzyły w górę").

jest takie ułożenie aby oczy dziecka "patrzyły w górę").

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta/nos jako metoda

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta/nos jako metoda

z wyboru, częstość wentylacji 20-30 oddechów/min,

z wyboru, częstość wentylacji 20-30 oddechów/min,

Czas trwania pojedynczego sztucznego oddechu to 1-1.5

Czas trwania pojedynczego sztucznego oddechu to 1-1.5

sek.

sek.

- ocena tętna: na tętnicy ramieniowej

- ocena tętna: na tętnicy ramieniowej

- masaż serca: punkt ucisku to miejsce ok 1 cm poniżej

- masaż serca: punkt ucisku to miejsce ok 1 cm poniżej

poziomu linii łączącej brodawki sutkowe; masaż

poziomu linii łączącej brodawki sutkowe; masaż

prowadzony jest za pomocą dwóch palców z częstością

prowadzony jest za pomocą dwóch palców z częstością

ok. 100- 120/min. Mostek powinien uginać się o 1/3

ok. 100- 120/min. Mostek powinien uginać się o 1/3

głębokości klp (ok. 2 cm).

głębokości klp (ok. 2 cm).

- sztuczna wentylacja + masaż serca: prowadzone w

- sztuczna wentylacja + masaż serca: prowadzone w

stosunku

stosunku

5:1

5:1

(pięć uciśnięć mostka, następnie 1 oddech).

(pięć uciśnięć mostka, następnie 1 oddech).

background image

background image

2.dzieci do 8 lat:

2.dzieci do 8 lat:

- udrożnienie dróg oddechowych: poprzez

- udrożnienie dróg oddechowych: poprzez

lekkie uniesienie żuchwy + odgięcie głowy

lekkie uniesienie żuchwy + odgięcie głowy

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta

lub usta-usta/nos, częstość 20-30 /min

lub usta-usta/nos, częstość 20-30 /min

- ocena tętna: tętnica szyjna lub udowa

- ocena tętna: tętnica szyjna lub udowa

- masaż serca: punkt ucisku to dolna

- masaż serca: punkt ucisku to dolna

połowa mostka, masaż prowadzony za

połowa mostka, masaż prowadzony za

pomocą nasady jednej ręki z częstością

pomocą nasady jednej ręki z częstością

ok. 100/min tak, aby mostek uginał się o

ok. 100/min tak, aby mostek uginał się o

1/3 głębokości klp (ok. 3 cm)

1/3 głębokości klp (ok. 3 cm)

- sztuczna wentylacja + masaż serca:

- sztuczna wentylacja + masaż serca:

prowadzone w stosunku

prowadzone w stosunku

5:1

5:1

background image

       

       

3.

3.

dzieci powyżej 8 lat:

dzieci powyżej 8 lat:

- udrożnienie dróg oddechowych: poprzez

- udrożnienie dróg oddechowych: poprzez

lekkie uniesienie żuchwy + odgięcie głowy

lekkie uniesienie żuchwy + odgięcie głowy

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta,

- sztuczna wentylacja: metoda usta-usta,

częstość 15-20/min

częstość 15-20/min

- ocena tętna: tętnica szyjna lub udowa

- ocena tętna: tętnica szyjna lub udowa

- masaż serca: punkt ucisku to dolna

- masaż serca: punkt ucisku to dolna

połowa mostka, masaż prowadzony za

połowa mostka, masaż prowadzony za

pomocą nasad obu rąk (tak jak u osób

pomocą nasad obu rąk (tak jak u osób

dorosłych) z częstością ok. 100/min tak,

dorosłych) z częstością ok. 100/min tak,

aby mostek uginał się o 1/3 głębokości klp

aby mostek uginał się o 1/3 głębokości klp

(ok. 3-4 cm)

(ok. 3-4 cm)

- sztuczna wentylacja + masaż serca:

- sztuczna wentylacja + masaż serca:

prowadzone w stosunku

prowadzone w stosunku

30:2

30:2

background image

background image

Urazy u kobiet w ciąży

Urazy u kobiet w ciąży

Wystąpienie poważnego urazu u

Wystąpienie poważnego urazu u

kobiety ciężarnej oznacza zagrożenie

kobiety ciężarnej oznacza zagrożenie

dwóch żywych istot.

dwóch żywych istot.

Priorytety leczenia są takie same jaku

Priorytety leczenia są takie same jaku

u pacjentek, które nie są w ciąży, lecz

u pacjentek, które nie są w ciąży, lecz

przebieg resuscytacji i stabilizacji

przebieg resuscytacji i stabilizacji

stanu ogólnego należy modyfikować.

stanu ogólnego należy modyfikować.

background image

Najczęstszą przyczyną

Najczęstszą przyczyną

urazów w ciąży

urazów w ciąży

są wypadki samochodowe, przy czym

są wypadki samochodowe, przy czym

stwierdzono, że używanie pasów

stwierdzono, że używanie pasów

bezpieczeństwa zmniejszyło

bezpieczeństwa zmniejszyło

śmiertelność płodów wskutek

śmiertelność płodów wskutek

wypadków samochodowych z 50 do 8%.

wypadków samochodowych z 50 do 8%.

Kolejnymi przyczynami urazów u kobiet

Kolejnymi przyczynami urazów u kobiet

w ciąży są oparzenia i pobicia.

w ciąży są oparzenia i pobicia.

background image

W ostatnich miesiącach ciąży u ciężarnej leżącej na plecach

W ostatnich miesiącach ciąży u ciężarnej leżącej na plecach

powiększona macica może naciskać na duże naczynia jamy

powiększona macica może naciskać na duże naczynia jamy

brzusznej (żyła główna dolna i aorta).

brzusznej (żyła główna dolna i aorta).

Po urazie, gdy u pacjentki takiej podejrzewa się

Po urazie, gdy u pacjentki takiej podejrzewa się

uszkodzenie kręgosłupa po umieszczeniu jej na desce,

uszkodzenie kręgosłupa po umieszczeniu jej na desce,

należy deskę lekko pochylić

należy deskę lekko pochylić

w lewo

w lewo

, co powinno

, co powinno

spowodować odbarczenie ucisku na duże naczynia.

spowodować odbarczenie ucisku na duże naczynia.

Natomiast, gdy u pacjentki mamy wykluczone uszkodzenie

Natomiast, gdy u pacjentki mamy wykluczone uszkodzenie

kręgosłupa należy ułożyć ją na lewym boku.

kręgosłupa należy ułożyć ją na lewym boku.

Ponieważ w czasie ciąży normą jest mierna hiperwolemia, w

Ponieważ w czasie ciąży normą jest mierna hiperwolemia, w

leczeniu wstrząsu stosuje się zwykle duże ilości płynów i

leczeniu wstrząsu stosuje się zwykle duże ilości płynów i

krwi. W przypadku wstrząsu u kobiety ciężarnej

krwi. W przypadku wstrząsu u kobiety ciężarnej

śmiertelność płodów dochodzi do 80%.

śmiertelność płodów dochodzi do 80%.

Po urazach pacjentek w ciąży dobrym badaniem

Po urazach pacjentek w ciąży dobrym badaniem

diagnostycznym jest USG (uzupełnione oceną przepływów

diagnostycznym jest USG (uzupełnione oceną przepływów

krwi w naczyniach metodą Dopplera), natomiast

krwi w naczyniach metodą Dopplera), natomiast

wykonywanie badań RTG należy ograniczyć do ścisłych

wykonywanie badań RTG należy ograniczyć do ścisłych

wskazań.

wskazań.

background image

Urazy tępe u kobiet w ciąży

Urazy tępe u kobiet w ciąży

.

.

Najczęstszą przyczyną są wypadki drogowe. Do

Najczęstszą przyczyną są wypadki drogowe. Do

położniczych powikłań urazu tępego należy

położniczych powikłań urazu tępego należy

wyzwolenie skurczów macicy, odwarstwienie

wyzwolenie skurczów macicy, odwarstwienie

łożyska, poronienie lub śmierć płodu. Najczęstszą

łożyska, poronienie lub śmierć płodu. Najczęstszą

przyczyną śmierci płodu jest wstrząs

przyczyną śmierci płodu jest wstrząs

hipowolemiczny u matki.

hipowolemiczny u matki.

W tępych urazach brzucha uszkodzeniu najczęściej

W tępych urazach brzucha uszkodzeniu najczęściej

ulega śledziona, jelita i macica. Objawami może

ulega śledziona, jelita i macica. Objawami może

być tutaj ból, wzdęcie brzucha, osłabione napięcie

być tutaj ból, wzdęcie brzucha, osłabione napięcie

powłok jamy brzusznej lub objawy otrzewnowe.

powłok jamy brzusznej lub objawy otrzewnowe.

Oparzenia kobiet w ciąży.

Oparzenia kobiet w ciąży.

Wskutek zmian w organizmie kobiety

Wskutek zmian w organizmie kobiety

występujących podczas ciąży ciężkie oparzenia

występujących podczas ciąży ciężkie oparzenia

mają gorsze rokowanie. Dlatego oparzenie

mają gorsze rokowanie. Dlatego oparzenie

przekraczające 50% powierzchni ciała kobiety w

przekraczające 50% powierzchni ciała kobiety w

drugim lub trzecim trymestrze ciąży są wskazaniem

drugim lub trzecim trymestrze ciąży są wskazaniem

do natychmiastowego rozwiązania ciąży.

do natychmiastowego rozwiązania ciąży.

background image

I JESZCZE RAZ:

I JESZCZE RAZ:

NOŚCIE

NOŚCIE

KASKI

KASKI

!!!

!!!

i

i

ALTACET ;)

ALTACET ;)


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pierwsza Pomoc u Dzieci i Niemowląt
Pierwsza Pomoc u Dzieci i Niemowląt
Segregacja medyczna dzieci, Pierwsza pomoc
Ciało obce w drogach oddechowych - postepowanie u dorosłych i dzieci, Pierwsza pomoc
choroby zakaźne wieku dziecięcego, fizjoterapia, pierwsza pomoc
Ostre zatrucia u dzieci i pierwsza pomoc
pierwsza pomoc w wypadkach drogowych, DZIECIAKI !!, BEZPIECZEŃSTWO;znaki drogowe,ulica
NAPADY PADACZKOWE U DZIECI – PIERWSZA POMOC
Pierwsza pomoc w stanach nagłych u małych dzieci
PIERWSZA POMOC J L
Zatrucia pierwsza pomoc(1)
PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA
PIERWSZA POMOC

więcej podobnych podstron