Ostre zatrucia u dzieci i pierwsza pomoc

Ostre zatrucia u dzieci i

pierwsza pomoc

Dr. hab. n med. E.

Maciorkowska

Lek. med. E. Ryszczuk

Definicje



Trucizna-każda substancja, która wywołuje

niekorzystne działanie na organizm-efekt

jest mierzalny, zajmuje się tym

toksykologia



Działanie trucizny- natychmiastowe lub

opóźnione ( metabolity)



Istotna dawka wchłonięta

Klasyfikacja zatruć



Ostre , przewlekłe



Przypadkowe, zamierzone



Zamierzone

Samobójcze

Kryminalne

Ostre zatrucia



Polska- rocznie około 80 000 dzieci



120 zgonów



Najczęściej 1-5 rż



Przyczyny:

- Leki 80 %

- Środki chemiczne 17 %



USA- 1 200 000 zatruć u dzieci rocznie

Objawy



Skóra i błony śluzowe- sinica, żółtaczka, suchość

skóry



Źrenice- rozszerzenie, zwężenie



OUN- zaburzenia świadomości- senność,

pobudzenie



Układ oddechowy- bezdech, skurcz oskrzeli,

wzrost ilości wydzieliny



Układ krążenia- tachykardia, bradykardia,

hipotensja



Nerki- skąpomocz, bezmocz



Układ pokarmowy- nudności, wymioty, biegunka

Drogi zatrucia



Przez przewód pokarmowy- drogą doustną

-(najczęstsze)



Przez skórę i błony śluzowe- zatrucia

kontaktowe- ( noworodki)



Przez płuca- zatrucia wziewne



Drogą pozajelitową- ( wstrzyknięcia

podskórne, domięśniowe, dożylne) -

rzadkie

Występowanie objawów



Natychmiastowe



Po minutach, godzinach



Z okresem utajenia



Dwufazowe

Postępowanie



W miejscu zdarzenia- rodzice, świadkowie



Pierwsza pomoc lekarska



Postępowanie w szpitalu

- Oddział ratunkowy/ izba przyjęć

- Oddział pediatrii

- Oddział intensywnej terapii

Postępowanie-pomoc przedlekarska



Ocena stanu dziecka



Wezwanie pomocy



Eliminacja/zmniejszenie dawki wchłanianej

trucizny-( zależne od drogi zatrucia)

-Wywoływanie wymiotów

-Zdjęcie odzieży/ spłukanie wodą

-Dostęp świeżego powietrza



Postępowanie w zależności od stanu dziecka-

( ułożenie w pozycji bezpiecznej, resustytacja )



Zabezpieczenie trucizny-( opakowanie)



Kontakt z lekarzem/ ośrodkiem toksykologii

Postępowanie-pierwsza pomoc lekarska



Ocena stanu dziecka-( stopnia zaburzeń

świadomości, obecności odruchów obronnych,

napięcia mięśniowego, drożności dróg

oddechowych, wydolności oddychania i krążenia,

zaburzenia ciepłoty ciała)



Dalsza eliminacja/ zmniejszenie dawki wchłanianej

substancji-( zależne od drogi zatrucia)



Postępowanie w zależności od stanu dziecka-

( ułożenie w pozycji bezpiecznej, resustytacja)



Zabezpieczenie trucizny, materiału biologicznego-

( mocz, wymiociny)



Kontakt z ośrodkiem toksykologii



Decyzja o hospitalizacji-( obserwacja, leczenie)

Postępowanie w szpitalu



Obserwacja/leczenie-( SOR/IP/oddział pediatrii/

OIT)



Monitorowanie stanu dziecka



Leczenie objawowe w zależności od stanu dziecka



Kontakt z ośrodkiem toksykologii, badania

toksykologiczne



Dalsza eliminacja/ zmniejszenie dawki

wchłanianej trucizny-( zależne od drogi zatrucia):

płukanie żołądka, diureza forsowana, dializa



W razie konieczności transport do ośrodka

specjalistycznego-( np. celem przeszczepu

wątroby

)

Następstwa zatruć



Uszkodzenia miejscowe-( np. oparzenia przełyku)



Niewydolności narządowe



Uszkodzenia wtórne OUN



Zgony – 120 dzieci rocznie

Zapobieganie



Edukacja dzieci i rodziców/ opiekunów



Zmniejszenie ryzyka w domu



Uczenie zasad udzielania pierwszej pomocy



Uczenie zasad resustytacji krążeniowo-

oddechowej



Szkolenia personelu medycznego



Akcje medialne

Regionalne ośrodki toksykologii/podział

terytorialny



CM UJ , Kraków : małopolskie, świętokrzyskie



AM Gdańsk-( 0-58 3492222): pomorskie,

warmińsko-mazurskie



Ośrodek Ostrych Zatruć, Warszawa-( 0-22

6196654): mazowieckie, podlaskie



Instytut Medycyny Pracy, Łódź: łódzki, kujawsko-

pomorskie



Ośrodek Toksykologii, Poznań: wielkopolskie,

lubuskie, zachodniopomorskie



Lublin: lubelskie



Rzeszów: podkarpackie

Zatrucie paracetamolem



Jest to bardzo częsta przyczyna zatruć u dzieci,

rzadko śmiertelna



Jest to syntetyczny lek p/bólowy i p/gorączkowy,

nie posiadający działania p/zapalnego



Dawka terapeutyczna- 15 mg /kg mc co 4-6 godz,

max dawka dobowa- 80 mg / kg, dawka

toksyczna- 140 mg /kg, podatność hepatocytów

na działanie paracetamolu jest zmienna

osobniczo



Klinika: 4 stadia zatrucia

1/- do 24 godz- bezobjawowe, lub wymioty

2/- 24-48 godz- powiększenie wątroby i tkliwość w

prawym podżebrzu

3/-72-96 godz- uszkodzenie wątroby i nerek

4/-4-14 dni- faza zdrowienia lub zejście śmiertelne



Badania laboratoryjne- badanie stężenia

paracetamolu w surowicy krwi po 4 godz od

spożycia leku, monitorowanie stężenia enzymów

wątrobowych, amylazy, bilirubiny, elektrolitów,

układu krzepnięcia



Postępowanie: dekontaminacja żołądka, swoista

odtrutka -N-acetylocysteina

Zatrucie alkoholem etylowym



Zatrucia alkoholem etylowym zdarzają się u dzieci

dość często



Objawy: rozweselenie i odhamowanie, utrata

koordynacji ruchów, ataksja, zamazanie mowy,

zaburzenia chodu, senność, osłupienie i śpiączka



Badania lab- stężenie alkoholu etylowego i

glukozy w surowicy krwi



Postępowanie- utrzymanie drożności dróg

oddechowych, funkcji układu krążenia i stężenia

glukozy w surowicy krwi, do godz od spożycia

alkoholu-płukanie żołądka, hemodializa w razie

zaburzeń podstawowych funkcji życiowych i

objawów uszkodzenia wątroby

Zatrucie alkoholem metylowym



Składnik płynów niezamarzających, rozpuszczalników

organicznych, spryskiwaczy do szyb samochodowych



Spożycie zaledwie 10 ml może doprowadzić do ślepoty



Objawy: początek objawów nawet po 1-72 godz. od

spożycia , dolegliwości ze strony narządu wzroku-

( światłowstręt, zawężenie w polu widzenia, plamy przed

oczami, ślepota) oraz bóle brzucha, wymioty, krwawienie

z g.o.p.pok., ostre zapalenie trzustki



Zazwyczaj nie ma charakterystycznego zapachu alkoholu

z ust, mogą nie występować zaburzenia świadomości



Postępowanie: dekontaminacja skuteczna przed upływem

1 godz. od spożycia, dożylny wlew alkoholu etylowego , w

ciężkich przypadkach hemodaliza

Zatrucie kwasem acetylosalicylowym-

aspiryną



Przypadkowe połknięcie zdarza się dzieciom do 5

rż



Objawy: u dzieci objawy występują znacznie

szybciej, tj szum w uszach, gorszy słuch,

pobudzenie ośrodka oddechowego, wymioty,

niepokój, drgawki, śpiączka, ostra niewydolność

nerek, niekardiogenny obrzęk płuc



Bad lab- oznaczenie morfologii, stężenia

elektrolitów i gazometrii



Postępowanie: pokrycie niedoboru płynów,

wyrównanie zaburzeń metabolicznych,

zapobieganie dalszej adsorbcji trucizny i

zwiększenie jej eliminacji, w ciężkich przypadkach

hemodializa

Zatrucie tlenkiem węgla



Najczęstsza przyczyna zatruć, które doprowadzają

do śmierci



Do zatrucia dochodzi najczęściej w wyniku

inhalacji mieszaniny gazów tworzących dymy

pożarowe



Tlenek węgla łączy się z hemoglobiną, a

połączenie to jest 250 razy trwalsze od połączenia

z tlenem, zmniejsza całkowitość pojemność

hemoglobiny dla tlenu i jej zdolność do

przekazywania tlenu na poziomie tkanek,

upośledza procesy oddychania komórkowego,

narządami najbardziej narażonymi na toksyczne

działanie tlenku węgla są serce i mózg

Zatrucie tlenkiem węgla cd.



Objawy: podmiotowe i przedmiotowe objawy zatrucia

tlenkiem węgla są nieswoiste, a ich nasilenie słabo

koreluje z odsetkiem karboksyhemoglobiny we krwi,

w wielu przypadkach objawy przypominają grypę- z

obecnością bólów głowy, nudności i uczucia

zmęczenia, mogą pojawić się omdlenia, u niemowląt-

nadpobudliwość i trudności w karmieniu, obraz

wiśniowoczerwonego zabarwienia skóry spotyka się

zazwyczaj w badaniu pośmiertnym, dość swoiste jest

występowanie krwotoków do siatkówki oka, mogą

występować zaburzenia rytmu serca, obrzęk płuc,

niewydolność nerek



Postępowanie: tlenoterapia, w ciężkich zatruciach

leczenie tlenem hiperbarycznym

Zatrucie substancjami żrącymi



Są one przyczyną około 5 % wszystkich zatruć ,

oparzenia zasadami powodują martwicę

rozpływną tkanek, oparzenia kwasami powodują

martwicę skrzepową



Objawy: mogą nie występować , lub pojawia się

obrzęk górnych dróg oddechowych i wstrząs,

uszkodzenie górnego odcinka przewodu

pokarmowego, oparzenia jamy ustnej,



Postępowanie: zabezpieczenie drożności dróg

oddechowych, założenie dostępu dożylnego,

obecnie nie zaleca się zobojętniania pochłoniętych

silnych kwasów, w przypadku zasad wskazane jest

picie wody, lub mleka, ponadto przeciwskazane jest

wywoływanie wymiotów, wskazane jest płukanie

żołądka do 90 minut od spożycia substancji ,

przeciwskazane jest podawanie węgla

aktywowanego i środków przeczyszczających



Należy wykonać badanie endoskopowe górnego

odcinka przewodu pokarmowego

Zatrucie trójpierścieniowymi lekami

przeciwdepresyjnymi



Są to częste przypadkowe zatrucia u dzieci, niekiedy

prowadzące do zgonu



Objawy: związane z działaniem leku na oun i układ

sercowo-naczyniowy tj: objawy zaburzeń świadomości

w postaci lęku, pobudzenia, splątania, majaczenia lub

śpiączki, ponadto tachykardia, komorowe zaburzenia

rytmu, bradyarytmie, zatrzymanie akcji serca, mogą

pojawić się hipertermia, niewydolność nerek, objawy

zapalenia trzustki, wątroby



Typowym obrazem jest nagłe załamanie się stanu

klinicznego pacjenta



Postępowanie: stabilizacja stanu klinicznego tj w

przypadku zaburzeń świadomości-intubacja tchawicy,

przy niedociśnieniu – krystaloidy, leki wazoaktywne,

podanie węgla aktywowanego

Zatrucie żelazem



Jest wybitnie częstą przyczyną zatruć



Objawy:

stadium 1- od chwili spożycia do 6 godz, nudności,

wymioty, biegunka , zaburzenia świadomości

stadium 2- od 6 do 12 godz, okres utajenia objawów

stadium 3- od 12 do 24 godz, krwotoki z przewodu

pokarmowego, zapaść krążeniowa, zaburzenia

świadomości, uszkodzenia wątroby i nerek, ciężka

kwasica metaboliczna

stadium 4- od 4 do 6 tyg po zatruciu, występują objawy

wywołane zwężeniami w przewodzie pokarmowym



Postępowanie: płukanie żołądka, chelatacja

deferoksaminą w razie połknięcia dużej dawki żelaza

Zatrucia niesteroidowymi lekami

przeciwzapalnymi



Objawy: ze strony oun i przewodu pokarmowego tj

senność, zawroty głowy, bóle głowy, nudności,

wymioty, bóle w nadbrzuszu, zapalenie błony

śluzowej żołądka, ponadto przy dużych dawkach

toksycznych- przyspieszenie rytmu serca i spadek

ciśnienia tętniczego krwi, rzadziej- hiperwentylacja i

bezdech, nefrotoksyczność, hepatotoksyczność



Postępowanie: płukanie żołądka, następnie węgiel

aktywowany,



Silne wiązanie nlpz z białkami osocza powoduje, że

metody pozaustrojowej eliminacji tych toksyn są

nieskuteczne, podobnie nieskuteczne jest

forsowanie diurezy

Document Outline