Wyrok TS w
sprawie
205/84

Komisja Wspólnot
Europejskich

Republika Federalna
Niemiec

STAN FAKTYCZNY

stan faktyczny

Przepisy o nadzorze ubezpieczeniowym,

obowiązujące w RFN, wymagały od przedsiębiorstw
prowadzących określone rodzaje działalności
ubezpieczeniowej zezwolenia na tę działalność
oraz posiadania stałej siedziby na obszarze RFN.

Agenci ubezpieczeniowi działający w tym

państwie byli objęci zakazem prowadzenia
działalności akwizycyjnej na rzecz przedsiębiorstw
zagranicznych nie spełniających tych przesłanek.

•

Komisja zarzuciła władzom RFN naruszenie
przez wspomniane regulacje art. 59 i 60 TWE
(obecne art.66 i 75 TFUE) oraz
niezrealizowanie w odpowiedni sposób
dyrektywy wspólnotowej 78/437.

STANOWISKA UCZESTNIKÓW
POSTĘPOWANIA

Stanowisko Komisji i poszczególnych
państw

•

Komisja podkreśliła, że po upływie okresu przejściowego art. 59 i 60
są bezpośrednio skuteczne i że wykluczają one te przepisy
wewnętrzne, które uniemożliwiają prowadzenie działalności
usługowej.

•

Nie ma znaczenia czy przepisy mają charakter dyskryminacyjny
czy dotyczą wszystkich firm ubezpieczeniowych.

•

Dyrektywy koordynacyjne mają ułatwić świadczenie usług, a nie
stanowić ich podstawę. Przepisy należy interpretować zgodnie z
Traktatem.

stanowiska uczestników postępowania

•

Holandia była zdania, że pomimo iż art. 59 i 60 rzeczywiście są
bezpośrednio skuteczne, to państwa członkowskie mają prawo
stanowienia w szczególnie czułych dziedzinach przepisów
chroniących interesy klientów.

•

Wielka Brytania przedstawiła podobne zdanie, zastrzegając, że
podejmowane środki nie mogą być nieproporcjonalne do celu i nie
mogą polegać jedynie na powtórzeniu środków obowiązujących w
państwie, w którym firma dana ma siedzibę.

•

Belgia negowała absolutny charakter swobody świadczenia usług,
które muszą być wykonywane zgodnie z przepisami państwa
przyjmującego.

•

Dania podkreśliła, że ograniczenia swobody przepływu ze względy
na interes ogólny dotyczą również towarów i że należy przestrzegać
poziomu ochrony ustalonego przez państwa członkowskie ze względu
na wymogi polityki wewnętrznej.

•

Francja była zdania, że dopóki nie nastąpi pełna harmonizacja
prawa, państwa członkowskie zachowują swobodę regulacji i tym
samym mogą mogą wprowadzać ograniczenia swobody przepływu
usług. Ograniczenia takie mogą być stosowane także wobec
podmiotów Zagranicznych świadczących usługi.

Stanowisko Rządu RFN

•

wolność świadczenia usług nie ma charakteru absolutnego,
lecz może być ograniczona w interesie ogólnym

•

przepisy dotyczące świadczenia usług nie mają zastosowania
w odniesieniu do firm ubezpieczeniowych, które założyły firmę
w danym państwie korzystając ze swobody przedsiębiorczości

•

RFN zwróciła uwagę na fakt, że w czasie dyskusji nad
dyrektywą 78/473 większość członków Rady uważała za
konieczne utrzymanie wymogu zezwolenia na działalność.

Stanowiska odnośnie wymogu uzyskiwania zezwolenia na
działalność oraz zakładania firmy w państwie przyjmującym :

•

Komisja była zdania, że wystarczającą przesłanką wykonywania
usług jest spełnienie warunków obowiązujących w państwie, w
którym znajduje się przedsiębiorstwo główne; ponadto możliwe jest
nakładanie szczególnych wymogów w interesie ogólnym pod
warunkiem, ze zachowane są celowość i proporcjonalność. Według
komisji regulacja niemiecka wykraczała poza te ramy.

•

Holandia twierdzi, ze zakres przepisów niemieckich podważa
praktyczne znaczenie art. 59 i jest nieproporcjonalny do celu

•

Anglia uznała, że dla dopuszczenia przedsiębiorstw
ubezpieczeniowych do świadczenia usług wystarczy, by spełniały
one wymogi nakładane przez prawo wspólnotowe.

stanowiska uczestników postępowania

pogląd RFN

•

Dopóki przepisy ubezpieczeniowe nie zostały
zharmonizowane, akty prawne i administracyjne jednego
państwa członkowskiego nie mają skuteczności w innym
państwie członkowskim.

•

Wymóg posiadania zezwolenia na działalność siedziby
nie wykracza poza przesłanki celowości i
proporcjonalności, a także nie ma charakteru
dyskryminacyjnego.

•

Francja i Włochy podkreśliły, że regulacja niemiecka
służy interesowi ogólnemu – tj. ochronie klientów.

Która ze stron
ma rację?

Opinia
Rzecznika
Generalnego

opinia Rzecznika Generalnego

Rzecznik G. Slybb zaproponował Trybunałowi iż przepisy

obowiązujące w RFN naruszają zobowiązania wynikające z art. 59 i
60 TWE. Jakkolwiek był on skłonny przyznać, ze wobec
niedostatecznej harmonizacji konieczne jest zachowanie
przynajmniej niektórych przepisów wewnętrznych chroniących
interes ogólny (zwłaszcza klientów i osób trzecich) – w tym
nadzoru ubezpieczeniowego z punktu widzenia zdolności
finansowych i wypłacalności firmy, to jednak wymóg posiadania
zezwolenia i siedziby wykracza poza ten interes. Po wydaniu przez
Radę dyrektyw należy bowiem zaakceptować nadzór prowadzony
przez państwo członkowskie, w którym dana firma ma siedzibę.
Rzecznik zwrócił też uwagę, że wiele przesłanek dopuszczenia firm
zagranicznych do działalności w Niemczech jest przestarzałych i
nie odpowiada wymogom współczesnego obrotu gospodarczego.

tezy orzeczenia

tezy orzeczenia

•

Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe innego państwa członkowskiego, które utrzymuje
stałą obecność w państwie członkowskim, na którego terytorium świadczy usługi, jest
objęte przepisami TWE dotyczącymi przedsiębiorczości, nawet wtedy, gdy obecność ta
ni przybrała formy agencji lub filii, lecz jedynie biura prowadzonego przez własny
personel przedsiębiorstwa, albo przez osobę, która jest wprawdzie niezależna, ale
posiada uprawnienie do stałego działania w charakterze agenta danego
przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo takie nie może w związku ze swą działalnością w
innym państwie członkowskim powoływać się na przepisy Traktatu dotyczące swobody
przepływu usług.

•

Nie można zanegować uprawnienia państwa członkowskiego do wydania przepisów
mających na celu uniknięcie sytuacji, w której podmiot świadczący usługi, którego
działalność nakierowana jest głównie na terytorium danego państwa poprzez powołanie
się na swobody zagwarantowane przez art. 59 w celu uniknięcia konieczności poddania
się regulacjom, które obowiązywałyby go w przypadku wykonywania prawa do
prowadzenia działalności gospodarczej (sytuacje taką rozpatruje się w kontekście
swobody prowadzenia przedsiębiorstwa a nie swobody świadczenia usług)

tezy orzeczenia

•

Art. 59 i 60 TWE po upływie okresu przejściowego są
bezpośrednio skuteczne, a ich stosowanie nie jest
uzależnione od harmonizacji lub koordynacji przepisów
państw członkowskich. Przepisy te wymagają nie tylko
eliminacji wszelkiej dyskryminacji usługodawców ze względu
na obywatelstwo, ale także zniesienia wszelkich ograniczeń
w zakresie świadczenia usług związanych z tym, ze
świadczący usługi prowadzi firmę w państwie członkowskim
innym niż to, w którym świadczone są usługi.

•

Swoboda świadczenia usług może być ograniczona tylko
przez takie regulacje prawne, które uzasadnione są
interesem ogólnym i które dotyczą wszystkich osób lub
przedsiębiorstw działających na terytorium wydającego je
państwa. Dodatkowym warunkiem jest, by wspomniany
ogólny interes nie był już uwzględniony przez regulacje
obejmujące świadczącego usługi w państwie, w którym
prowadzi firmę.

tezy orzeczenia

•

W zakresie ubezpieczeń bezpośrednich, w obecnym stanie prawa
wspólnotowego konieczność ochrony interesu państwa
przyjmującego i ubezpieczanych uzasadnia, by państwo, na którego
terytorium świadczone są usługi ubezpieczeniowe, zapewniło
stosowanie własnych przepisów dotyczących rezerw technicznych i
warunków ubezpieczenia, o ile wymogi stawiane przez te przepisy
nie wykraczają poza to, co jest konieczne dla ochrony
ubezpieczanych. Jedynie zezwolenie na działalność wydawane przez
państwo,na którego terytorium wykonywane są usługi, może
zapewnić efektywny nadzór i z tego względu jest uzasadnione.

•

O ile wymóg zezwolenia stanowi ograniczenie swobody świadczenia
usług,to wymóg posiadania stałej siedziby oznacza w praktyce
negacje tej swobody.

•

Jeżeli litera prawa wtórnego dopuszcza więcej niże jedną wykładnię,
należy zastosować taką wykładnię, przy której dane przepisy są
zgodne z TWE, a nie prowadzą do niezgodności obu aktów.

•

W odniesieniu do dyrektywy 78/473 o ubezpieczeniach wspólnych,
nie tylko wymóg posiadania przedsiębiorstwa, ale również wymóg
posiadania zezwolenia na mocy przepisów o nadzorze
ubezpieczeniowym są sprzczne z art. 59 i 60 TWE, a tym samym z
dyrektywą.

WYROK
TRYBUNAŁU

z dnia 4 grudnia 1986 r. w sprawie 205/84

Swoboda świadczenia usług – Ubezpieczenia

Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Federalnej
Niemiec

wyrok trybunału

Republika Federalna Niemiec uchybiła swoim zobowiązaniom

wynikającym z art. 59 i art. 60 Traktatu EWG, przewidując w
Versicherungsaufsichtsgesetz,
że jeżeli zakłady ubezpieczeniowe pragną świadczyć w tym
państwie członkowskim usługi w zakresie bezpośredniej
działalności ubezpieczeniowej poza ubezpieczeniami
komunikacyjnymi za pośrednictwem sprzedawców, przedstawicieli,
agentów i innych pośredników, to muszą mieć siedziby na jej
terytorium; uchybienie to jednak nie obejmuje ubezpieczeń
obowiązkowych oraz ubezpieczeń, w związku z którymi
ubezpieczyciel utrzymuje stałą obecność równoważną
przedstawicielstwu lub oddziałowi, lub swoją działalność kieruje w
całości lub głównie na terytorium Republiki Federalnej Niemiec.

wyrok trybunału

Republika Federalna Niemiec uchybiła swoim

zobowiązaniom wynikającym z art. 59 i art. 60
Traktatu EWG oraz z dyrektywy Rady 78/473/EWG z
dnia 30 maja 1978 r. w sprawie koordynacji przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych
odnoszących się do koasekuracji we Wspólnocie,
wymagając w odniesieniu do usług świadczonych w
związku z koasekuracją we Wspólnocie, w przypadku
gdy ryzyko umiejscowione jest w Republice Federalnej
Niemiec, aby główny ubezpieczyciel miał tam siedzibę
i zezwolenie na prowadzenie działalności.

das ende