WADY I ZALETY TRADYCYJNYCH
I WSPÓŁCZESNYCH
ELEMENTÓW WYKOŃCZENIA
BUDYNKÓW: TYNKI,
OKŁADZINY WEWNĘTRZNE I
ZEWNĘTRZNE.
Wykonał: Bartłomiej
Szewczyk
TYNKI
To powłoki z zapraw o grubości od kilku mm do kilku cm,
wykonywane na powierzchniach przegród budowlanych.
Mamy wiele rodzajów tynków stosowanych w prawie
niezmienionej postaci od stuleci, ale także wiele nowych
typów powstałych w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.
Kiedyś przygotowywano je prawie wyłącznie w całości na
budowie, dzisiaj wytwarzane są fabrycznie w postaci
suchych mieszanek do zarobienia wodą lub jako gotowe
masy tynkarskie.
Cel: nadanie estetycznego wyglądu ścianom,
zabezpieczenie przed wpływami atmosferycznymi,
wygładzenie powierzchni pod powłoki malarskie, ochrona
przeciwpożarowa, stworzenie we wnętrzach korzystnego
dla mieszkańców mikroklimatu.
TYNKI TRADYCYJNE Z ZAPRAW
MINERALNYCH ZWYKŁYCH I
MODYFIKOWANYCH
Tynki zwykłe to wyprawy wykonywane z zapraw budowlanych zwykłych,
bez dodatków dekoracyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych
itp. Zaprawy do wykonywania tych tynków przygotowywane są przede
wszystkim na bazie spoiw mineralnych. Unowocześnione wersje tynków
zwykłych wykonywane są z mas tynkarskich przygotowywanych na
budowie z suchych mieszanek fabrycznych, mogących zawierać dodatki i
domieszki modyfikujące niektóre właściwości zapraw. Są to najczęściej
środki hydrofobizujące, uplastyczniające, utrzymujące wodę zarobową,
regulujące czas wiązania, przyspieszające twardnienie. Tynki tego typu
nazywane są tynkami uszlachetnionymi lub modyfikowanymi.
Tynki te dzieli się ze względu na: miejsce zastosowania, sposób
nanoszenia, materiał podłoża, liczbę warstw zaprawy, technikę
wykonania, czy rodzaj użytej zaprawy.
W zależności od miejsca zastosowania mamy tynki zewnętrzne i
wewnętrzne, a wśród tych ostatnich - ścienne i sufitowe.
Z uwagi na sposób nanoszenia zaprawy na podłoże rozróżniamy: tynki
nakładane ręcznie kielnią lub pacą i tynki wykonywane mechanicznie za
pomocą różnego rodzaju urządzeń.
TYNKI TRADYCYJNE Z ZAPRAW
MINERALNYCH ZWYKŁYCH I
MODYFIKOWANYCH
Ze względu na rodzaj materiału stanowiącego podłoże wyprawy mamy tynki
nakładane na:
- podłoża z elementów ceramicznych,
- podłoża z betonów kruszywowych (monolityczne i z prefabrykatów),
- podłoża z betonów komórkowych, podłoża gipsowe i gipsobetonowe,
- podłoża z płyt wiórkowo-cementowych,
- podłoża drewniane, z płyt pilśniowych, paździerzowych itp.,
- podłoża metalowe.
W zależności od liczby zasadniczych warstw zaprawy nanoszonych kolejno na
podłoże i różniących się właściwościami rozróżnia się:
- tynki jednowarstwowe - naniesienie narzutu bezpośrednio na podłoże,
- tynki dwuwarstwowe - składające się z obrzutki i narzutu,
- tynki trójwarstwowe - składające się z obrzutki, narzutu i gładzi.
Ze względu na technikę wykonania i wynikający z niej stopień wygładzenia
powierzchni wyprawy rozróżnia się odmiany i kategorie tynku. Do odmian
tynków zwykłych zalicza się tynki: surowe, pospolite, doborowe i wypalane.
Tynki surowe (kat. 0, I, Ia) wykonywane są najczęściej jako jednowarstwowe,
jednak stosowane mogą być także tynki surowe rapowane dwuwarstwowe.
TYNKI TRADYCYJNE Z ZAPRAW
MINERALNYCH ZWYKŁYCH I
MODYFIKOWANYCH
Tynki pospolite (kat. II, III) mogą być wykonywane jako dwu- lub
trójwarstwowe. W przypadku podłoży o dobrej przyczepności tynki te
mogą być wykonywane także jako jednowarstwowe.
Tynki doborowe (kat. IV, IVf) wykonywane są tradycyjnie jako
trójwarstwowe.
W zależności od rodzaju zaprawy użytej do tynkowania rozróżnia się
następujące rodzaje tynków:
- gipsowe,
- wapienne,
- gipsowo-wapienne,
- cementowo-wapienne,
- cementowe,
- cementowo-gliniane,
- gliniane,
- gliniano-gipsowe,
- gliniano-wapienne.
Wykonywane z zapraw na bazie gipsu budowlanego lub gipsu tynkarskiego
(zawierającego dodatkowo drobne wypełniacze i modyfikatory).
Zalety:
- umożliwiają otrzymanie bardzo równej i gładkiej powierzchni
- stwarzają w pomieszczeniach mieszkalnych korzystny mikroklimat, dzięki
zdolności regulacji wilgotności powietrza
- krótki czas schnięcia
- niewielki opór dyfuzyjny pary wodnej
- dobra izolacyjność cieplna
- wysoka odporność ogniowa
Wady:
- mało odporne na wilgoć
- przy zawilgoceniu wykazują znaczny spadek wytrzymałości i odkształcenia
- mało odporne na uderzenia
- powodują korozję niezabezpieczonych elementów stalowych
- mogą wykazywać pęcznienie w początkowym okresie wiązania i
twardnienia
- wymagają stosowania skutecznych środków gruntujących na
powierzchniach kontaktu z tworzywami zawierającymi cement, z uwagi na
możliwość tworzenia się pęczniejących kryształów etryngitu
TYNKI GIPSOWE
TYNKI WAPIENNE
Tynki wykonywane z zapraw na bazie
wapna powietrznego (ciasta
wapiennego, wapna hydratyzowanego
lub wapna palonego mielonego).
Zalety:
- wykazują zdolność sorpcji wilgoci,
zapewniając korzystny dla mieszkańców
mikroklimat wnętrz
-duża paroprzepuszczalność
Wady:
-stosunkowo mało odporne na uderzenia
i zarysowania ze względu na niewielką
wytrzymałość zapraw wapiennych na
ściskanie.
-tylko, jako wyprawy wewnętrzne, ich
stosowanie na zewnątrz budynków, bez
dodatków, domieszek albo powłok
ochronnych podnoszących odporność na
wpływy atmosferyczne, jest niezalecane
TYNKI GIPSOWO-
WAPIENNE
Zalety:
- dodatek wapna powietrznego do zaprawy gipsowej redukuje zmiany
objętości gipsu przy zmianach wilgotności
- zmniejsza rdzewienie niezabezpieczonych antykorozyjnie elementów
stalowych
- polepsza urabialność i wpływa na opóźnienie wiązania zaprawy
- mają ładniejszy wygląd, a także większą wytrzymałość mechaniczną
w stosunku do tynków wapiennych
Wady:
- tynki gipsowo-wapienne jako zawierające gips nadają się do
stosowania wyłącznie wewnątrz budynków
TYNKI CEMENTOWO-
WAPIENNE
Zalety:
- odporne na działanie wilgoci i wód
opadowych
- dobra wytrzymałość mechaniczna -
stosowane jako tynki zewnętrzne oraz
wewnętrzne w pomieszczeniach
wymagających wypraw mocniejszych i
odpornych na uderzenia, np. w
magazynach, warsztatach, sklepach.
- łatwe do zacierania
- dzięki dodatkom hydraulicznym trwale
wiążącym wolne wapno zaprawy są
odporne na wyługowywanie ich składników
przez wodę
- może stanowić narzut wewnętrznych
tynków wapiennych w pomieszczeniach
mieszkalnych na ścianach i sufitach
betonowych lub ze starej cegły
Wady:
- nie są tak paroprzepuszczalne jak tynki
wapienne, gipsowe czy gliniane
TYNKI CEMENTOWE
Zalety:
- duża wytrzymałość, zwartość i szczelność – stąd zastosowanie w
miejscach, gdzie wymagane są te wszystkie cechy od wyprawy - np.
poniżej poziomu terenu jako warstwa wyrównawcza pod hydroizolacje,
w obszarze cokołu budynku, czy też w pomieszczeniach mokrych
(kuchniach przemysłowych, łaźniach itp.), w garażach podziemnych,
ustępach
- może stanowić obrzutkę pod niektóre tynki cementowo-wapienne
Wady:
- słabo przepuszczają parę wodną
- trudno urabialne
- charakteryzują się dużym skurczem
TYNKI CEMENTOWO-
GLINIANE
Tynki cementowo-gliniane mogą być
stosowane zamiast wewnętrznych i
zewnętrznych tynków z zapraw
cementowo-wapiennych.
Zalety:
- większa wodoszczelność i
odporność na działanie słabych
kwasów od zapraw cementowych
- dobra urabialność
- twardnienie przebiega znacznie
szybciej niż zapraw cementowo-
wapiennych, a także cementowych
Wady:
- słaba paroprzepuszczalność
TYNKI GLINIANE, GLINIANO-
WAPIENNE I GLINIANO-GIPSOWE
Tynki ponownie stosowane dzięki rozpoczęciu ich produkcji w postaci
suchych mieszanek tynkarskich.
Zalety:
- korzystny wpływ na mikroklimat pomieszczeń - zdolność wypraw
glinianych do wchłaniania wilgoci z powietrza i późniejszego jej
oddawania, zdolność wiązania kurzu, nieprzyjemnych zapachów oraz
szkodliwych substancji zawartych w powietrzu wewnętrznym np. dymu
tytoniowego.
- powodują podniesienie komfortu cieplnego pomieszczeń dzięki
zdolności akumulacji i wypromieniowywania ciepła
- dobry materiał dźwiękochłonny
- wyprawy gliniane w kontakcie z drewnem wykazują w stosunku do
niego własności ochronne, utrzymując drewno w stanie suchym
Wady:
- spotykane niekiedy pękanie gliny w czasie wysychania , szczególnie
w narożach, połączeniach z innymi materiałami np. z drewnem lub na
styku z posadzką
TYNKI OZDOBNE
W przypadku zastosowania na
wierzchnią warstwę tynku
zaprawy barwionej
pigmentami i nakładanej tak,
aby uzyskać dekoracyjną
fakturę, otrzymuje się tynki
ozdobne, np. nakrapiane
(tradycyjny baranek),
odciskane, boniowane itp.
Tynki te można sklasyfikować
jako grupę pośrednią między
tynkami zwykłymi i
szlachetnymi.
Wadą jest wielość czynności,
jakie należy wykonać i
czasochłonność, natomiast
wykonanie ich zgodnie z
zasadami daje bardzo ciekawe
efekty.
TYNKI SZLACHETNE
Są to powłoki o określonej
barwie i fakturze.
Wykonywane tak jak tynki
ozdobne, lecz z zapraw
szlachetnych, w skład których
wchodzą: biały cement,
pigmenty oraz kruszywa
szlachetne, np. marmurowe.
Główną wadą, podobnie jak w
przypadku tynków ozdobnych,
jest pracochłonność
wykonania, jednak znakomicie
rekompensują to otrzymywane
efekty estetyczne.
TYNKI MINERALNE
CIENKOWARSTWOWE
Cienkowarstwowe, szlachetne tynki mineralne
produkowane są bazie spoiw cementowych,
wapiennych lub ich mieszaniny oraz starannie
dobranych kruszyw wypełniających i
fakturujących. Zawierają ponadto dodatki
modyfikujące, poprawiające parametry
fizyczne i mechaniczne wypraw tynkarskich.
Ich grubość waha się od 1mm do 10mm.
Zalety:
- duża trwałość
- bardzo dobra przepuszczalność pary wodnej i
dwutlenku węgla
- duża zdolność oddawania wilgoci
Wady:
- nietrwałość barwy
- łatwość zanieczyszczenia (konieczne jest
pomalowanie farbą elewacyjną)
- ograniczona paleta barw
TYNKI POLIMEROWE
Tynki te wytwarzane są na bazie wodnej dyspersji spoiwa
organicznego oraz starannie dobranych kruszyw fakturujących i
wypełniających. Zawierają ponadto dodatki zwiększające trwałość
wypraw.
Zalety:
- duża elastyczność
- wysoka odporność udarnościowa
- mała nasiąkliwość wodna
- wysoka przyczepność do różnych podłoży
Wady:
- niska paroprzepuszczalność (z tego względu nie są zalecane do
stosowania w systemach ociepleń z wełną mineralną, a także na
niedostatecznie wyschniętych podłożach ściennych, np. na świeżych
murach z betonów komórkowych)
- przy nakładaniu na wilgotne podłoża, a także przy wystąpieniu
spękań tynku i przedostawania się wody pod wyprawę, należy się
liczyć z możliwością pojawienia się pęcherzy
TYNKI AKRYLOWE
O właściwościach tynków akrylowych decyduje rodzaj zastosowanego w
nim spoiwa, którym jest żywica akrylowa. W skład tynku wchodzą też
kruszywa fakturujące, dzięki którym możemy uzyskać wybraną
strukturę.
Zalety:
- szybki czas wiązania
- odporność na przebarwienia – szeroki wybór kolorów
- łatwość w czyszczeniu
- wytrzymałość na uderzenia – duża elastyczność
Wady:
- niska paroprzepuszczalność
- szybko się brudzi
- nie odporny na działanie promieni UV
TYNKI KRZEMIANOWE
(SILIKATOWE)
Wytwarzane na bazie szkła wodnego potasowego i wodnej
dyspersji spoiwa organicznego oraz starannie dobranych kruszyw
fakturujących i wypełniających. Zawierać mogą ponadto dodatek
związków krzemoorganicznych zwiększających odporność na
wpływy atmosferyczne.
Zalety:
- duża paroprzepuszczalność
- trwałość i odporność na działanie czynników atmosferycznych
- duża przyczepność do podłoży mineralnych
Wady:
- tynki te są mniej elastyczne od tynków akrylowych
- wymagają dużej wprawy w ich wykonywaniu
- tynki barwione są ponadto bardzo podatne na warunki
wilgotnościowe w trakcie wykonywania
TYNKI SILIKONOWE
Tynki te produkowane są na bazie
wodnych dyspersji spoiwa
organicznego (polimerowego) i spoiwa
krzemoorganicznego (silikonowego)
oraz starannie dobranych kruszyw
fakturujących i wypełniających.
Zalety:
- dobrą przepuszczalnością pary wodnej
i dwutlenku węgla przy jednocześnie
bardzo małej nasiąkliwości
- są bardziej elastyczne od tynków
mineralnych i silikatowych
- charakteryzują się bardzo dobrą
odpornością na czynniki atmosferyczne
Wady:
- wysoka cena
TYNKI OCIEPLAJĄCE
Wyprawy tynkarskie tego typu są podstawowym elementem
systemów ocieplania ścian zewnętrznych bez wykorzystywania
płytowych materiałów termoizolacyjnych.
Główne zalety stosowania tynków ocieplających to: możliwość
bezpośredniego stosowania na bardzo nierównych powierzchniach
ścian oraz na elewacjach o skomplikowanych kształtach, maszynowe
nanoszenie, rzeczywista bezspoinowość izolacji termicznej.
Grubość tynków ocieplających może dochodzić do 10 cm.
Korzyści ze stosowania tych tynków wynikają ze zmniejszenia wartości
współczynnika przenikania ciepła U ścian, przy równoczesnym
zapewnieniu dobrej paroprzepuszczalności i odporności na
zawilgocenie warstwy ocieplającej.
Tynki ocieplające mogą być stosowane zarówno na zewnątrz, jak i
wewnątrz budynku. Przed ich zastosowaniem na wewnętrznych
powierzchniach ścian, należy jednak sprawdzić możliwość kondensacji
pary wodnej w przegrodzie.
Tynki ocieplające stosowane są jako tynki podkładowe.
TYNKI RENOWACYJNE
Stosowane w przypadku ścian zawilgoconych i zasolonych,
Rozróżniamy:
- tynki zaporowe, nieprzepuszczające wilgoci i soli,
- jednowarstwowe tynki kompresowe, tracone, stosowane na
murach o szczególnie dużym stopniu zasolenia,
- wielowarstwowe systemy zasadniczych tynków renowacyjnych,
których zadaniem jest stworzenie powłoki gromadzącej sole
przenikające wraz z wilgocią z muru do tynku, i równocześnie
renowacja elewacji
Charakteryzują się wysoką przepuszczalnością pary wodnej, co
wpływa korzystnie na warunki wysychania muru. Oprócz tego są
bardzo porowate i znacznie ograniczoną możliwością kapilarnego
transportu wody. To właśnie dzięki tym właściwościom, procesy
krystalizacji soli zachodzą we wnętrzu wyprawy, nie powodując jej
uszkodzenia.
Tynk renowacyjny zachowuje swe właściwości do czasu
wypełnienia przez odkładające się sole wszystkich porów.
INNE TYNKI SPECJALNE
Tynki wyciszające są stosowane do poprawy akustyki pomieszczeń
poprzez odpowiednią regulację pogłosu. Są wykonywane jako tynki
natryskowe. Stosuje się je np. do wyciszania żłobków, szkół, sal
gimnastycznych, pływalni, kościołów, bibliotek, pomieszczeń
biurowych i produkcyjnych. Tynki wyciszające, oprócz korzystnych
właściwości akustycznych, maja także cechy pozwalające na
zastosowanie ich do wykonywania powłok ogniochronnych i
antykondensacyjnych na konstrukcjach stalowych i żelbetowych.
Tynki zabezpieczające przed przenikaniem promieni X są
stosowane w pomieszczeniach z rentgenowska aparaturą
diagnostyczną i terapeutyczną o napięciu do 250 kV. Produkuje się je
przy wykorzystaniu piasku barytowego jako kruszywa ciężkiego. Mają
zdolność do osłabiania promieniowania.
Tynki ekranujące produkowane są jako gipsowe z dodatkiem włókien
węglowych. W zakresie niskich częstotliwości (około 50 Hz)
skuteczność tłumienia przez te tynki pola elektrycznego wynosi ponad
90%. W zakresie wysokich częstotliwości (od 20 kHz do 10 GHz)
skuteczność tłumienia pola elektromagnetycznego to prawie 100%.
Oznacza to efektywne ekranowanie zarówno pól elektrycznych,
powstających wokół przebiegającej w budynku instalacji elektrycznej,
jak i fal radiowych i radarowych.
OKŁADZINY
Tak zwane suche elewacje wykonywane za pomocą różnych
materiałów między innymi: tworzyw sztucznych, ceramicznych,
kamiennych, płyt włókowo-cementowe oraz drewnianych.
Przez zastosowanie okładzin można osiągnąć lepsze efekty estetyczne
niż przy stosowaniu tynków. Dużą ich zaletą jest to że można je
układać przez cały rok. Jak i to że można nimi wykańczać domy nowe
jak i remontowane. Jeszcze większą ich zaletą jest prostota i szybkość
montażu. Suche elewacje nie wymagają od nas żadnej pielęgnacji ani
odnowień. W przypadku uszkodzenia wymienia się tylko poszczególne
elementy ponieważ nie ma konieczności demontażu całej elewacji.
Okładziny wykonuje się na ścianach zewnętrznych i wewnętrznych z
elementów sztywnych mocowanych kotwami, wkrętami, zaprawą lub
klejem.
RODZAJE OKŁADZIN
a) Okładziny zewnętrzne:
− cegły ceramiczne, cementowe lub wapienno-piaskowe,
− płyty z kamienia naturalnego,
− licówki ceramiczne (specjalne licówki ceramiczne, klinkier, płytki
kamionkowe),
− płyty winylowe (panele, saiding),
− deski drewniane, gonty,
− blachy profilowane aluminiowe lub stalowe powlekane.
b) Okładziny wewnętrzne:
− płytki szkliwione,
− terakota,
− płytki szklane (marblit),
− mozaika szklana,
− drewno i materiały drewnopochodne tzw. boazerie (deski, listwy, płyty:
sklejka, wiórowe, pilśniowe, laminowane, fornirowane, panele
ścienne),
− panele z tworzyw sztucznych.
CEGŁY I PŁYTKI
KLINKIEROWE
Zalety:
- trwałość - cegły ceramiczne, wśród
wszystkich materiałów budowlanych,
wykazują jedną z najmniejszych
podatności na zmienności kształtu
np. pod wpływem obciążeń
statycznych, ciepła lub niskich
temperatur, są szczególnie trwałe i
odporne na działanie czynników
atmosferycznych
- izolacyjność akustyczna -
ceramika wykazuje doskonałą
izolacyjność akustyczną, daje
zabezpieczenie przed
uciążliwymi dźwiękami
- ognioodporność - cegła ceramiczna
jest materiałem niepalnym, o
wysokiej ognioodporności, spełniając
wymagania polskich przepisów
z zakresu ochrony przeciwpożarowej
- estetyka
Wady:
- wysoka cena
KAMIEŃ NATURALNY
Zalety:
- bardzo efektowny
- trwały
- odporny na uszkodzenia
mechaniczne i czynniki
atmosferyczne
Wady:
- wysoka cena
- ciężar
SAIDING
Zalety:
- szeroka kolorystyka
- różny kształt paneli (mogą być
łamane lub płaskie, gładkie luz z
fakturą imitującą drewno)
- nie wymaga konserwacji ani
czyszczenia
Wady:
- dość droga metodą
wykończenia ścian zewnętrznych
budynku
- ze względu na trudność
montażu, paneli pcv nie zaleca
się układać bez doświadczenia
PŁYTKI CERAMICZNE I
SZKLANE
Płytki ceramiczne i szklane
stosuje się do wykańczania
pomieszczeń narażonych na
wilgoć, ze względu na swoją
trwałość i odporność na
wilgoć, daje to długi okres
użytkowania bez konieczności
ich konserwacji czy wymiany.
Dostępne są w szerokiej gamie
kolorów i wzorów, a ponadto
są bardzo wygodne w
czyszczeniu. Dodatkowo
charakteryzują się
niepalnością. Jednak montaż
glazury jest dość trudny i
czasochłonny. Trzeba się
wykazać duża dokładnością.
Dodatkowo ze względu na jej
ciężar płytek nie wolno
układać na sufitach.
BOAZERIA DREWNIANA
Zalety:
- deski są łatwe w obróbce
- lekkie
- odporne na uszkodzenia
- proste w montażu
- łatwo utrzymać je w czystości
- można montować poziomo, pionowo
i na ukos
Wady:
- okładzina wymaga wykończenia
(malowania)
- jeśli deski nie zostaną odpowiednio
zabezpieczone (lakier, lakierobejca,
impregnat), nie będą odporne na
działanie wody, pleśni i szkodników
drewna
- są palne
MATERIAŁY
DREWNOPOCHODNE
Okładziny można wykonywać także w
postaci drewnopochodnych paneli,
podobnych do tych na podłogi, lecz
mniej odpornych na wgniecenia i
zarysowane. Produkuje się je z płyt
pilśniowych MDF lub LDF.
Zalety:
- łatwe w obróbce
- lekkie
- odporne na uszkodzenia
- nie trzeba ich wykańczać
- proste w montażu
- łatwo je utrzymać w czystości
- mają bogate wzornictwo
Wady:
- nie są odporne na działanie ognia i
wilgoci
BOAZERIA Z PCV
Zalety:
- łatwe w obróbce
- lekkie
- odporne na uszkodzenia
- nie trzeba ich wykańczać
- proste w montażu
- łatwo je utrzymać w
czystości
- są odporne na wodę
- mają bogate wzornictwo
Wady:
- nie są odporne na działanie
ognia
BIBLIOGRAFIA
http://www.mury.pl/artykuly,238,Tradycyjne_zaprawy_tynkarskie.html
http://www.ib.uz.zgora.pl/~gmisztal
http://www.atlas.com.pl
http://www.dom.pl/wady-i-zalety-tynkow-elewacyjnych.html
http://www.poddasze.wanders.pl
Dziękuję za uwagę