Henryk Mikołaj
Górecki

ur. 6 grudnia
1933 w
Czernicy –
polski
kompozytor,
pedagog i
profesor .

Nauka i wyjazd

Regularną naukę muzyki rozpoczął w 1952 w Średniej Szkole
Muzycznej w Rybniku na wydziale instruktorsko-pedagogicznym. W
1960 ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Katowicach,
gdzie studiował kompozycję u Bolesława Szabelskiego. Później był
rektorem tej uczelni. Następnie kontynuował studia muzyczne w
Paryżu. Członek krajowy czynny PAU.
Po raz pierwszy został doceniony na Warszawskiej Jesieni 1958,
gdzie zaprezentował Epitafium na chór mieszany i zespół
instrumentalny do słów Juliana Tuwima. Kolejne zainteresowanie
muzyką Góreckiego obudziła prezentacja Scontri podczas
Warszawskiej Jesieni w 1960 roku. Jest to jeden z najbardziej
reprezentacyjnych utworów polskiego sonoryzmu. Tytuł, czyli
"zderzenia", można tłumaczyć jako zderzenia mas dźwiękowych.
Gęstość brzmienia w tym utworze jest wyjątkowa, sięga bowiem aż
88-dźwiękowego klasteru. Równocześnie jest to jeden z najbardziej
konsekwentnych przykładów zastosowania techniki serialnej w
polskiej muzyce. W tym samym roku zdobył I nagrodę w Konkursie
Młodych Związków Kompozytorów Polskich (1960) za Monologhi na
sopran i 3 grupy instrumentów. Nagroda ta pozwoliła mu wyjechać
w pierwszą w życiu podróż zagraniczną – do Francji.
W Refrenie (1965) kompozytor powrócił do tradycyjnych technik
gry, a nawet harmonii. W krótkich epizodach na początku i końcu
utworu słychać nawet melodię. Osłabły kontrasty, tak typowe dla
jego wcześniejszej twórczości. Utwór ten został nagrodzony w 1967
roku na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w
Paryżu.

Gdy w Polsce była komuna

W Refrenie (1965) kompozytor powrócił do tradycyjnych technik
gry, a nawet harmonii. W krótkich epizodach na początku i końcu
utworu słychać nawet melodię. Osłabły kontrasty, tak typowe dla
jego wcześniejszej twórczości. Utwór ten został nagrodzony w 1967
roku na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w
Paryżu.
W 1969 roku powstała Muzyka staropolska na instrumenty dęte
blaszane i smyczki, wyjątkowo statyczny utwór trwający około pół
godziny. Ta cecha stała się odtąd bardzo typowa dla muzyki
Góreckiego. Nastąpiła też inna zmiana – kompozytor zwrócił się ku
gatunkom wokalno-instrumentalnym, do sakralnych (na ogół)
tekstów. Niejednokrotnie wyraźnie nawiązuje w nich do muzyki
dawnej bądź ludowej, głównie podhalańskiej, tak więc są to utwory
o wyraźnej melodii i tradycyjnej, wręcz prostej harmonii, w których
motywy lub frazy wielokrotnie powtarzają się. Ta cecha sprawia, że
muzykę Góreckiego niejednokrotnie kojarzy się z minimalizmem,
albo określa się ją mianem "nowej prostoty".
Taki właśnie charakter ma najbardziej znane dzieło Góreckiego,
czyli III Symfonia zwana też Symfonią pieśni żałosnych. Wykonana
została po raz pierwszy w 1976 na Festiwalu Muzyki Współczesnej
Warszawska Jesień, potem również za granicą, ale nie wzbudziła
wtedy większego zainteresowania. W 1992 roku niezwykle
skuteczna akcja promocyjna sprawiła, że kompozycja ta trafiła na
światowe listy przebojów, nie tylko muzyki poważnej, po nagraniu
jej przez amerykańską śpiewaczkę Dawn Upshaw. Nagrań III
Symfonii dokonały m.in. znakomite polskie śpiewaczki: Stefania
Woytowicz oraz Zofia Kilanowicz. Górecki nieomal z dnia na dzień
stał się międzynarodową sławą.

Spis utworów 1955-1967

op. 1 Cztery preludia (1955) na fortepian solo
op. 2 Toccata (1955) na dwa fortepiany
op. 3 Trzy pieśni (1956) na głos średni
op. 4 Wariacje (1956) na skrzypce i fortepian
op. 5 Quartettino (1956) na dwa flety, obój i skrzypce
op. 6 I Sonata (1956/84/90) na fortepian solo
op. 7 Pieśni o radości i rytmie (1956) na dwa fortepiany i orkiestrę kameralną op.
8 Sonatina w jednej części (1956) na skrzypce i fortepian
op. 9 Pięć małych preludiów (1956) na fortepian solo
op. 10 Sonata (1957) na dwoje skrzypiec
op. 11 Koncert (1957) na pięć instrumentów i kwartet smyczkowy
op. 12 Epitafium (1958) na chór mieszany i zespół kameralny (utwór, w którym
słyszy się największy wpływ Weberna)
op. 13 Pięć utworów (1959) na dwa fortepiany
op. 14 I Symfonia "1959" (1959) na orkiestrę smyczkową i perkusję
op. 15 Trzy diagramy (1959) na flet solo
op. 16 Monologhi (1960) na sopran, dwie harfy i perkusję
op. 17 Scontri (1960) na orkiestrę (tytuł inspirowany utworem Luigi Nono)
(b.op.) Chorał w formie kanonu (1961/1984) na kwartet smyczkowy
op. 18 Diagram IV na flet solo
op. 19 Genesis – cykl trzech utworów na różne zespoły instrumentalne: I –
Elementi per tre archi (1962) na trio smyczkowe
II – Canti strumentali per 15 esecutori (1962) na troje skrzypiec, trzy altówki, 2
flety, trąbkę, mandolinę, perkusję
III – Monodram per soprano, metalli di percussione e sei violbassi (1963) na
sopran, perkusję (wył. instrumenty metalowe) i sześć kontrabasów
(b.op.) Trzy utwory w dawnym stylu (1963) na orkiestrę smyczkową
op. 20 Choros I (1964) na orkiestrę smyczkową
op. 21 Refren (1965) na orkiestrę
op. 22 Muzyczka I (1967) na dwoje skrzypiec i gitarę
op. 23 Muzyczka II (1967) 4 trąbki, 4 puzony, 2 pfte i perc
op. 24 Muzyka Staropolska (Old Polish Music) (1969) na orkiestrę.
op. 25 Muzyczka III (1967) na trzy altówki

Spis utworów 1969-1985

op. 26 Cantata (1968) na organy solo
(b.op.) Sygnały Wratislaviae gloria na instrumenty dęte blaszane i smyczki
op. 27 Canticum graduum (1969) na orkiestrę
op. 28 Muzyczka IV "Koncert puzonowy" (1970) na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian
(utwór przeznaczony dla zespołu Zygmunta Krauzego)
op. 29 Ad Matrem (1971) na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę
op. 30 Dwie pieśni sakralne (1971) do tekstów M. Skwarnickiego na baryton i orkiestrę;
op. 30b – na baryton i fortepian
op. 31 II Symfonia "Kopernikowska" (1972) na sopran i baryton solo, chór mieszany i
orkiestrę
op. 32 Euntes ibant et flebant (1972) na chór mieszany a cappella
op. 33 Dwie piosenki (1972) do tekstów J. Tuwima na chór 4 równych głosów
op. 34 Trzy tańce (1973) na orkiestrę
op. 35 Amen (1975) na chór mieszany (b.op.) Dwa hejnały na instrumenty dęte
drewniane i blaszane
op. 36 III Symfonia "Symfonia pieśni żałosnych" (1976) na sopran solo i orkiestrę
symfoniczną
op. 37 Trzy małe utworki (1977) na skrzypce i fortepian
op. 38 Beatus Vir (1979) na baryton solo, chór mieszany i orkiestrę – zamówiony przez
kardynała Karola Wojtyłę, dedykowany Janowi Pawłowi II
op. 39 Szeroka woda (1979), 5 pieśni na chór mieszany a cappella
op. 40 Koncert na klawesyn (lub fortepian) i orkiestrę smyczkową (1980)
op. 41 Mazurki (1980) na fortepian
op. 42 Dwie pieśni do sł. Lorki (1956/80) na głos średni i fortepian
op. 43 Błogosławione pieśni malinowe do sł.C.K.Norwida (1980) na głos i fortepian
op. 44 Miserere (1981) na duży chór mieszany a cappella
op. 45 Wieczór ciemny się uniża (1981), pięć pieśni ludowych na chór mieszany a
cappella
op. 46 Wisło moja, Wisło szara (1981), pieśni ludowe na chór mieszany a cappella
op. 47 Kołysanki i tańce (1982) na skrzypce i fortepian
op. 48 Śpiewy do słów J. Słowackiego (1983) na głos i fortepian
op. 49 Trzy kołysanki (1984/1991) na chór mieszany a cappella
op. 50 Ach, mój wianku lewandowy (1984), siedem pieśni na chór mieszany a cappella
op. 51 Idzie chmura, pada deszcz (1984), pięć pieśni ludowych na chór mieszany a
cappella
op. 52 Utwory różne(1956-61/90) na fortepian
op. 53 Recitativa i ariosa "Lerchenmusik" (1984/85/86) na klarnet, wiolonczelę i fortepian
op. 54 Pieśni Maryjne, pięć pieśni maryjnych na chór mieszany a cappella (1985)
(*13.11.2005)
op. 55 O Domina nostra. Medytacje o Jasnogórskiej Pani Naszej (1985) na sopran solo i
organy
op. 56 Pod Twoją obronę (1985) na 8-głosowy chór mieszany a cappella

Spis utworów 1986-2005

op. 57 Na Anioł Pański biją dzwony do słów K.Przerwy-Tetmajera (1986) na chór
mieszany a cappella (b.op.) Pieśni kościelne, 21 pieśni na chór mieszany a
cappella (1986)
op. 58 Dla Ciebie, Anne-Lill (1986/90) na flet i fortepian
op. 59 Aria "scena operowa" (1987) na tubę, fortepian, tam-tam i wielki bęben
op. 60 Totus Tuus (1987) na chór mieszany a cappella
op. 61 Przybądź Duchu Święty (1988) na chór mieszany a cappella
op. 62 Już się zmierzcha, muzyka na kwartet smyczkowy (Already It Is Dusk
– I Kwartet smyczkowy) (1988)
op. 63 Good Night (1990) na sopran, flet altowy, fortepian i 3 tam-tamy (b.op.)
Intermezzo (1990) na fortepian
op. 64 Quasi una fantasia (II Kwartet smyczkowy) (1990-91)
op. 65 Concerto-cantata (1992) na flet (flet altowy) i orkiestrę
op. 66 Kleines Requiem für eine Polka (Małe Requiem dla pewnej Polki)
(1993) na zespół kameralny (fortepian i 13 solowych instrumentów)
op. 67 III Kwartet smyczkowy ...pieśni śpiewają (1993-5?/2005?, *15.10.2005)
op. 68 Trzy pieśni do słów Marii Konopnickiej (1954-55/95) na głos i fortepian
op. 69 Trzy fragmenty do słów Stanisława Wyspiańskiego (1996) na głos i
fortepian
op. 70 Valentine Piece (1996) na flet i dzwonek
op. 71 [Kwintet klarnetowy: Utwór na klarnet i kwartet smyczkowy] (1996)
op. 72 Salve, Sidus Polonorum (Kantata o św.Wojciechu) (1997) na wielki chór
mieszany, organy, 2 fortepiany i perkusję
op. 73 Mała fantazja na skrzypce i fortepian (1997)
op. 74
op. 75 Hej, z góry, z góry! kóniku bury – Pięć pieśni kurpiowskich na chór a
cappella LUB na głos i fortepian (2003)
op. 76 Lobgesang na chór mieszany i dzwonki (2000)
op. 77
op. ?? Niech nam żyją i śpiewają na zespół wokalny (2000), może identyczny z
op.77
op. 78 Quasi una fantasia (wersja na wielką orkiestrę smyczkową op.64) (2002)
op. 79 Dla Jasiunia – trzy drobne utwory na skrzypce i fortepian (2003)
op. 80 Po co żeś tu przyszło Siwa Mgło – drobne utwory na dwie grupy skrzypiec
(2003)
op. 81 Pieśń Rodzin Katyńskich na chór mieszany a cappella (2004, *13.11.2005)

Muzyka filmowa i teatralna

Muzyka ta stanowi margines twórczości
kompozytora.
Wieża samotności (1959), muzyka
teatralna do tekstu Roberta Ardreya
(Thunder Rock)
Akwarium (1959), muzyka teatralna do
tekstu Andrzeja Wydrzyńskiego
Papierowa laleczka (1960), piosenka ze
sztuki Widok z mostu do tekstu Arthura
Millera
Jędrek (1969), muzyka do
krótkometrażowego czarno-białego
filmu fabularnego (produkcja Se-ma-for)

Ostatni slajd

Wykonanie
Oliwier Jędraszek

Opisywał
Dawid Minor

Muzyka
Henryk Mikołaj Górecki- Trzy utwory w dawnym
stylu cz.III