Relacje międzypłciowe
Relacje międzypłciowe
z perspektywy procesów
z perspektywy procesów
kategoryzacji społecznej
kategoryzacji społecznej
Anna Kwiatkowska
2007/2008
2007/2008
1
Kontakt międzygrupowy
Kontakt międzygrupowy
Podstawowe założenie:
Grupy są w stanie konfliktu o różnym stopniu natężenia
(od subtelnych form stronniczości aż do wyniszczających
wojen)
Podstawowe przyczyny:
Konflikt na poziomie realistycznym: rywalizacja o ważne
dobra (np. pieniądze, władza, praca, terytorium)
Konflikt na poziomie symbolicznym: walka o wartości,
tożsamość
·
mechanizm poznawczy - kategoryzacja społeczna
MY vs ONI
MY vs ONI
sð
Zwiększanie różnic między grupami
sð
Zwiększanie podobieństwa wewnątrz grup
2
In-group bias / inter-group bias
In-group bias / inter-group bias
Stronniczość (tendencyjność) w kontaktach
międzygrupowych na poziomie percepcji, emocji i
zachowania
Percepcja
·
stereotypizacja (uproszczony, sztywny, uogólniony,
emocjonalnie naładowany obraz grupy)
·
homogenizacja (Ä…oni wszyscy sÄ… jednakowiº)
Emocje: lubienie swoich bardziej niż obcych
(uprzedzenia)
Zachowanie: faworyzacja swoich, dyskryminacja
obcych, dążenie ku swoich, unikanie lub zwalczanie
obcych
3
Personalizacja
Personalizacja

Brewer i Miller

Dekategoryzacja  kontakty między
przedstawicielami grup na poziomie personalnym, a
nie kategorialnym,

np. Basia i Wojtek, a nie: kobieta i mężczyzna

Korzyści:

Brak negatywnych efektów kategoryzacji (nie ma
zwiększanie różnic międzygrupowych, nie ma
homogenizacji grupy obcej, nie ma faworyzacji grupy
własnej kosztem grupy obcej)

Zastrzeżenia:

Pozytywne efekty kontaktów osobistych mogą nie zostać
zgeneralizowane na grupę jako całość;

Tworzymy podkategoriÄ™ dla przedstawiciela grupy, z
którym mamy kontakt
4
Tożsamość wspólna /nadrzędna
Tożsamość wspólna /nadrzędna

Dovidio, Gaertner

Rekategoryzacja  utworzenia nadrzędnej kategorii
społecznej, pozwalającej na włączenie obu grup,
n
np. Europejczycy dla Polaków i Niemców; ludzie dla kobiet i
mężczyzn; Polacy dla Polek i Polaków; pracownicy SWPS-u,
studenci

Korzyści:
n
Pozytywny efekt faworyzacji grupy własnej rozszerzony na
grupę nadrzędną, np. z Polaków na Europejczyków
n
Kontakty na poziomie personalnym

Zastrzeżenia:
n
Utrata ważnej tożsamości społecznej
n
Zagrożenie ze strony grup silniejszych, o wyższym statusie
5
Allport: warunki konieczne
Allport: warunki konieczne
Kontakt powinien odbywać się w warunkach dużej bliskości
psychologicznej (interakcje Ä…twarzÄ… w twarzº, przyjacielskie)
Interakcje powinny być między osobami o podobnych kompetencjach,
przekonaniach, wartościach
Uczestnicy kontaktu powinni mieć taki sam status społeczny.
Interakcje powinny mieć charakter współpracy, a nie rywalizacji
(wspólne zadanie, wspólny cel, współzależność)
Konsekwencje kontaktu powinny być pozytywne.
Kontakt powinien się odbywać z wieloma różnymi członkami grupy,
w wielu różnych sytuacjach.
Kontakt jest wspierany instytucjonalnie (wspierany przez autorytety
formalne i nieformalne, odpowiednie normy społeczne, prawa,
ustawy)
6
Susan Fiske i Peter Glick
Susan Fiske i Peter Glick
Wymiar kompetencji (instrumentalny,
sprawnościowy)
Np. Inteligentny, efektywny, zorganizowany,
nastawiony na sukces itp.
Wysoka pozycja na tym wymiarze zapewnia szacunek
Wymiar interpersonalny (emocjonalny, moralny)
Np. ciepły, empatyczny, nastawiony na dobre stosunki
międzyludzkie, uczciwy itp.
Wysoka pozycja na tym wymiarze zapewnia sympatiÄ™
Od położenia grupy na tych wymiarach zależy
charakter uprzedzeń wobec grupy
7
Fiske i Glick: Taksonomia grup
Fiske i Glick: Taksonomia grup
Kompetencje
Kompetencje
Biznesmeni
MY
MY
Status wysoki, Status wysoki,
współpraca rywalizacja
Ciepło
Ciepło
Brak ciepła
Brak ciepła
Status niski,
Status niski,
współpraca
rywalizacja
Gospodynie
Bezdomni
domowe
Brak kompetencji
Brak kompetencji
8
Admiracja:
Admiracja:
Status wysoki, współpraca
Status wysoki, współpraca
Stereotyp:
grupa kompetentna, ciepła
Emocje negatywne:
brak
Emocje pozytywne:
Szacunek, podziw, silny afekt
Zachowanie:
Uległość
Kto doświadcza tych uprzedzeń:
Podwładni wobec szczodrych dominujących, od których są
zależni;
członkowie ingroup wobec sprzymierzeńców;
dominujący wobec własnej grupy.
9
Uprzedzenia zawistne:
Uprzedzenia zawistne:
Status wysoki, rywalizacja
Status wysoki, rywalizacja
Stereotyp:
kompetentni, ale nie ciepli
Emocje negatywne:
zazdrość, lęk, wrogość, żal
Emocje pozytywne:
szacunek, podziw
Zachowanie:
unikanie, wyłączanie (ekskluzja), segregacja, eksterminacja
Kto doświadcza tych uprzedzeń:
Dominujący, których status się obniża
Grupy upośledzone w stosunku do dominujących lub do grup
mniejszościowych odnoszących sukces
Grupy:
Żydzi, Azjaci, feministki, ludzie bogaci, bogaci Czarni
10
Uprzedzenia paternalistyczne:
Uprzedzenia paternalistyczne:
status niski, współpraca
status niski, współpraca
Stereotyp:
ciepli, lecz niekompetentni
Emocje negatywne:
lekceważenie, protekcjonalność
Emocje pozytywne:
litość, lubienie
Zachowanie:
intymność na płaszczyz
nie osobistej, segregacja ról
Kto doświadcza:
DominujÄ…cy wobec podwÅ‚adnych Ä…legalnychº i od których zależą;
Grupy niedoświadczające zagrożenia socjoekonomicznego
Kategorie:
Upośledzeni umysłowo, gospodynie domowe, ludzie starzy, imigranci
zarobkowi
11
Uprzedzenia pogardliwe:
Uprzedzenia pogardliwe:
status niski, rywalizacja
status niski, rywalizacja
Stereotyp:
niekompetentni, nie ciepli
Emocje negatywne:
lekceważenie, wrogość, żal
Emocje pozytywne:
brak
Zachowanie:
unikanie, wyłączanie, segregacja, eksterminacja
Kto doświadcza:
Dominujący wobec podporządkowanych, których status nie jest legalny
(uprawniony); bo zagrażają społecznym zasobom
Kategorie:
biedni biali i czarni, odbiorcy pomocy społecznej
12
 13