Budowa i funkcje układu
krwionośnego
TRANSPORT WEWN
TRZNY
ORGANIZMU I NIE TYLKO&
Część pierwsza Krew
Natalia Gera
N.M. G. 1
zbudowany jest z:
" serca
" naczyń krwionośnych
" krążącej w naczyniach krwi
" śledziona
" (narządów krwiotwórczych)
N.M. G. 2
Funkcje układu krwionośnego:
" transport tlenu z płuc do komórek ciała
" transport dwutlenku węgla z komórek do płuc
" transport substancji odżywczych z układu pokarmowego do komórek
ciała
" transport niepotrzebnych produktów metabolizmu z komórek do
narządów wydalniczych (nerek)
" transport hormonów
" transport komórek uczestniczących w obronie organizmu przed
patogenami (leukocytów)
" obrona organizmu przed skutkami wtargnięcia ciał obcych (wraz z
układem limfatycznym)
" utrzymanie prawidłowej temperatury ciała
" wyrównywanie temperatury wszystkich płynów ustrojowych i tkanek
" utrzymanie równowagi płynów ustrojowych
N.M. G. 3
Rola krwi w organizmie:
" Transportuje tlen z płuc do tkanek
" Transportuje dwutlenek węgla z tkanek do płuc
" Transportuje do wszystkich tkanek produkty energetyczne i
budulcowe wchłonięte w przewodzie pokarmowym
" Transportuje ze wszystkich tkanek do nerek produkty przemiany
materii, skąd zostają one wydalone z organizmu wraz z moczem
" Transportuje hormony syntetyzowane w organizmie i witaminy
wchłonięte w przewodzie pokarmowym
" Wyrównuje różnice temperatur występujące między
poszczególnymi narządami i tkankami
" Uczestniczy w procesach odpornościowych
N.M. G. 4
Udział krwi i limfy w transporcie substancji pochodzących ze
środowiska zewnętrznego
Skład krwi:
55% osocze, 45% elementy morfotyczne
" osocze (plazma krwi) (środowisko płynne krwi)
" elementy morfotyczne (erytrocyty, płytki krwi, neutrofile, eozynofile,
bazofile, limfocyty, monocyty)
" Prawidłowa obj.krwi stanowi 8% wartości liczbowej masy ciała.
" Osocze zawiera białka (albuminy, globuliny, fibrynogen, lipoproteiny)
HDL (high density lipoprotein) zapobiega odkładaniu się cholesterolu w
naczyniach krwionośnych, a LDL (low density lipoprotein) odpowiada za
odkładanie się cholesterolu w naczyniach tętniczych.
Płynna frakcja osocza pozbawiona białek biorących udział w krzepnięciu
krwi to surowica.
N.M. G. 6
Skład krwi
KREW
5-6 litrów
osocze elementy morfotyczne
55% obj. 45% obj.
trombocyty leukocyty erytrocyty
granulocyty agranulocyty
neutrofile eozynofile bazofile limfocyty monocyty
limfocyty B limfocyty T
N.M. G. 7
Osocze
" Płyn o żółtawym zabarwieniu, w skład którego wchodzi:
Woda (90-92%)
Składniki nieorganiczne  głównie jony sodu, potasu, chloru
Składniki organiczne:
- białka
- lipidy: cholesterol, hormony steroidowe
- pozabiałkowe składniki organiczne:
* glukoza,
* aminokwasy,
* mocznik
N.M. G. 8
Białka osocza:
" ALBUMINY
- wytwarzane w wątrobie
- ich główną funkcją jest wiązanie wody
" GLOBULINY
- w większości powstają w wątrobie
- warunkują odporność na wiele chorób
" FIBRYNOGEN
- białko wytwarzane w wątrobie
- bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, gdzie z
rozpuszczalnej formy, z udziałem jonów wapnia i pod wpływem
enzymów, przekształca się w formę nierozpuszczalną  fibrynę,
tworząc zrąb skrzepu.
Osocze pozbawione fibrynogenu, bez zdolności do krzepnięcia to
surowica krwi
N.M. G. 9
Fibryna.
" Fibryna- osadza się w miejscu uszkodzenia naczynia
krwionośnego, tworząc przykrywającą zranienie  sieć ,
w której osadzają się elementy morfotyczne- tworząc
skrzep.
Powstawanie fibryny:
tromboplastyna + Ca+2
protrombina trombina
fibrynogen fibryna
NMG 10
Elementy morfotyczne krwi
" Leukocyty
" Erytrocyty
" Płytki krwi
N.M. G. 11
Czerwona krwinka- erytrocyt.
Cześć! Nazywam się Czerwona
Krwinka, ale mówią tez na mnie
erytrocyt. Urodziłam się w
czerwonym szpiku kostnym.
Posiadam hemoglobinę,
przenoszę więc tlen. Mam
ogromną rodzinę, a nasza
gęstość zamieszkania to 4-5
mln. w 1mm3. Mam już ponad
100 dni i nadchodzi już nowe
pokolenie. Żegnajcie więc,
wzywa mnie śledziona!
nmg 12
Biała krwinka- leukocyt.
Hej! Nazywam się Biała
Krwinka, dla przyjaciół
Leukocyt. Każda z nas
rodzi się w węzłach
chłonnych i śledzionie.
Posiadam jądro. Uwielbiam
czystość, ponieważ
likwiduje z organizmu
bakterie i wirusy. Mam
zdolności do
rozpoznawania elementów
.
własnego organizmu.
Żegnam więc Was i
wracam do pracy.
NMG 2014 14
Leukocyty
" są kuliste bądz
owalne, posiadają jądro
" Mają zdolność aktywnego ruchu
" U zdrowego człowieka występują w ilości 6-9 tyś/mm3 krwi, ich
ilość rośnie po kontakcie z antygenem (ciałem obcym)
" Powstają głównie w czerwonym szpiku kostnym, ale także w tzw.
układzie limfoidalnym, do którego należą m.in. grasica, śledziona,
węzły chłonne
" Dzielą się na dwie grupy  granulocyty i agranulocyty, gdzie
kryterium podziału jest brak lub obecność ziarnistości w
cytoplazmie
" Do granulocytów zaliczamy: neutrofile, eozynofile i bazofile(mają
ziarnistości w cytoplazmie)
" Do agranulocytów należą: limfocyty i monocyty(nie posiadają
ziarnistości w cytoplazmie)
N.M. G. 15
Neutrofile-granulocyty
obojętnochłonne
Stanowią około 60% wszystkich leukocytów.
Posiadają jądro w postaci łańcuszka mającego
zgrubienia
Główną ich funkcją jest obrona przed infekcjami (inwazją
drobnoustrojów), stąd intensywnie są produkowane w stanach
zapalnych, gdzie przeprowadzają intensywne fagocytozy
N.M. G. 16
Bazofile  granulocyty zasadochłonne
" Stanowią ok. 0,5- 1% wszystkich leukocytów
" Posiadają duże ziarnistości
" Wydzielają do krwi heparynę  substancję działającą
przeciwkrzepliwie
Eozynofile-granulocyty kwasochłonne
Podstawową ich funkcją jest niszczenie obcych białek np. alergennych
Intensywnie są wytwarzane przy zakażeniu robakami oraz w czasie
zakaz
nych chorób bakteryjnych i wirusowych
Stanowią około 3 % wszystkich leukocytów
Posiadają jądro w kształcie półksiężyca
N.M. G. 17
Limfocyty
Stanowią 25-35% wszystkich leukocytów
- jądro duże i kuliste
- same też są okrągławe
- nie posiadają ziarnistości w cytoplazmie
* limfocyty T są odpowiedzialne za reakcje
odpornościowe typu komórkowego
* limfocyty B - odpowiedzialne za reakcje
odpornościowe typu humoralnego 
produkują przeciwciała
N.M. G. 18
Monocyty
" Stanowią około 3-8 % wszystkich leukocytów
" Są największe spośród białych ciałek krwi
" Mają zdolność aktywnego ruchu i fagocytowania bakterii i skrawków obumarłych
tkanek
N.M. G. 19
Płytka krwi- Trombocyt
Witam! Jestem Płytka Krwi,
ale możesz mówić do mnie
Trombocyt. Urodziłam się
podobnie jak Erytrocyt w
czerwonym szpiku kostnym.
Dzięki mnie nie przy
skaleczeniu, stracisz mniej
krwi, gdyż odgrywam
zasadniczą rolę w procesie
krzepnięcia krwi.
N M G 2014 20
Zadanie
" Omów znaczenie diagnostyczne badań
krwi ( składników krwi)
" Określ związek budowy erytrocytów z
pełnioną przez nie funkcją
N.M. G. 21
Badania laboratoryjne- ważny element
profilaktyki zdrowotnej
y
ródło : Biologia 1, Lewiński i in.2006
Prawidłowe ilości elementów krwi.
Krwinki Krwinki Płytki krwi Hematokr Odczyn Czas
Trombocyty Biernackiego.
białe czerwone yt krwawie
OB
WBC RBC HCT
nia
leukocyty erytrocyty
4800- 4200000- 130000- 37%- 3-10mm/ <7 minut
K
10000 5400000 400000 47% godz.
4700000- 130000- 42%- 2-6mm/ <7 minut
M 4800-
10000 6000000 400000 52% godz.
K- kobieta
M- mężczyzna
N M G 2014 25
Zmiana składu lub właściwości krwi Przyczyny
Wzrost szybkości opadania krwinek(OB) i
stan zapalny
liczby leukocytów
Zmniejszanie się poziomu hemoglobiny w
Brak lub niedobór żelaza - niedokrwistość
erytrocytach
Przebywanie na dużych wysokościach,
Wzrost liczby leukocytów
anemia złośliwa, gruz
lica
Zwiększenie liczby monocytów Przewlekłe infekcje, tyfus, malaria
Wzrost liczby neutrofili Zapalenie płuc, wyrostka robaczkowego
Obecność pasożytów, astma stany
Wzrost liczby eozynofili
alergiczne
y
ródło: Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa
N.M. G. 26
Grupy krwi
Białkowy
Może być Może być
Przeciwciała
czynnik na
dawcą dla biorcą dla
Grupa krwi
w osoczu
powierzchni
grup grup
erytrocytów
A Anty-B A,AB A,O
A
B Anty-A B, AB B,O
B
A,B brak AB AB, A,B,AB
AB
Anty-A
brak O, A, B,AB O
O
Anty-B
N.M. G. 27
" Znajomość grup krwi jest istotna przy transfuzji
krwi, gdyż może dojść wówczas do zlepiania się
krwinek czyli do aglutynacji
" Uniwersalny dawca - krew grupy O, która nie
wywołuje aglutynacji w żadnej grupie krwi  może
być przetoczona osobie z dowolną grupą krwi
" Uniwersalny biorca  krew grupy AB, osobie
mającej taką grupę krwi można przetoczyć krew
dowolnej grupy
N.M. G. 28
CZYNNIK Rh
W błonach komórkowych erytrocytów oprócz białek
warunkujących grupę krwi znajdują się inne białka, które
warunkują obecność czynnika Rh
Nazwa czynnik Rh wzięła się z faktu iż po raz pierwszy
cechę tę wykazano u małp z rodzaju rhesus
Jeżeli dana osoba posiada czynnik Rh  określana jest
jako Rh+, jeżeli go nie posiada  mówimy Rh-
Znajomość czynnika Rh jest istotna dla każdej kobiety
planującej ciążę, gdyż istnieje ryzyko wystąpienia
konfliktu serologicznego w przypadku gdy: matka ma Rh-,
ojciec Rh+, a dziecko odziedziczyło po ojcu krew Rh+
N.M. G. 29
N.M. G. 30
Przeciwciała i szczepionki.
" Przeciwciała- to białka o budowie dopasowanej
do antygenu jak  klucz do zamka . Mają kształt
litery Y i łącząc się z antygenem powodują jego
unieszkodliwienie.
" Szczepionki- dostarczają osłabionych lub
martwych drobnoustrojów, aby wywołać stałą
odpowiedz
układu odpornościowego, czyli
chodzi o to, by limfocyty zapamiętały naszego
wroga na długi czas.
NMG 31