BUDOWA I FUNKCJE BIAA
EK
AMINOKWASY BIAA
KOWE
EGZOGENNE
CH3
H3C CH3
CH CH2
H3C CH3
CH
H CH3 CH2 H3C CH
+
+ +
+ +
O
H3N C CO
O O H3N C COO H3N C COO
H3N C CO H3N C CO
H
H H
H H
Glicna (Gly) Alanina (Ala) Walina (Val) Leucyna (Leu) Izoleucyna (Ile)
CH3
NH
S
H2
CH2
C
H2C CH2
CH2 CH2 CH2
+ + + +
O
H3N C COO H3N C COO H3N C CO H2N C COO
H
H H H
Metionina (Met) Fenyloalanina (Phe) Tryptofan (Trp) Prolina (Pro)
OH
O NH2
C
O NH2
OH SH C CH2
H3C OH
CH2 CH2 CH2 CH2
CH CH2
+ + + +
+ +
O O O O
H3N C CO H3N C CO O H3N C CO H3N C CO
O
H3N C CO H3N C CO
H H H H
H H
Treonina (Thr) Cysteina (Cys) Tyrozyna (Tyr) Asparagina (Asn) Glutamina (Gln)
Seryna (Ser)
+
H2N NH2
KWAŚNE ZASADOWE +
NH3 C
+ CH2 NH
HN
COO CH2 CH2
NH
CO CH2 CH2 CH2
O
CH2 CH2 CH2 CH2 CH2
+ + + + +
O O O O O
H3N C CO H3N C CO H3N C CO H3N C CO H3N C CO
H H H H H
Glutaminain (Glu) Histydyna (His) Lizyna (Lys) Arginina (Arg)
Asparaginian (Asp)
NIEPOLARNE
(hydrofobowe)
POLARNE
BEZ A
ADUNKU
POLARNE
Z A
ADUNKIEM
AMINOKWASY BIAA
KOWE
FUNKCJE
SKA
ADNIKI BUDULCOWE PREKURSORY
Peptydów Ketonokwasów
Białek Amin biogennych
Fosfolipidów Glukozy
R
Nukleotydu
+
Hemu, kreatyny
H3N C COO
H
DONORY
NEUROPRZEKAy
NIKI
Grup NH2
Glutaminian
Asparaginian
Glicyna
PEPTYDY
Kondensacja aminokwasów  powstają peptydy
koniec karboksylowy
N - koniec
Sekwencja reszt
aminokwasowych jest
koniec aminowy
zawsze podawana od
końca N
AMINOKWASY OLIGOPEPTYDY POLIPEPTYDY BIAA
KA
do 10 reszt 10  100 reszt powyżej 100 reszt
aminokwasowych aminokwasowych aminokwasowych
BIAA
KA STRUKTURA I  RZ
DOWA
Sekwencja reszt aminokwasowych
POZIOMY ORGANIZACJI
w łańcuchu polipeptydowym
STRUKTURA II  RZ
DOWA
Przestrzenne usytuowanie łańcuchów polipeptydowych
Koniec aminowy
� harmonijka
Reszty
Reszty
aminokwasowe
aminokwasowe
ą helisa
Oddziaływanie
hydrofobowe
Wiązanie
A
ańcuch
STRUKTURA III  RZ
DOWA wodorowe
polipeptydowy
Ułożenie fragmentów struktury
II  rzędowej w przestrzeni
Mostek disiarczkowy
Białko o strukturze
III  rzędowej może
spełniać swoją
Wiązanie jonowe
biologiczna funkcję
BIAA
KA
POZIOMY ORGANIZACJI
Wiele białek wyróżnia się jeszcze jednym poziomem organizacji
STRUKTURA IV  RZ
DOWA
Kompleks kilku łańcuchów polipeptydowych o strukturze
III  rzędowej połączonych różnymi oddziaływaniami i
wiązaniami
A
ańcuch � A
ańcuch �
Grupy
hemowe
A
ańcuch ą
A
ańcuch ą
Cząsteczka hemoglobiny
BIAA
KA
STRUKTURY
BIAA
KA
KLASYFIKACJE
Podział białek ze względu na kształt
albumina
1. GLOBULARNE (rozpuszczalne w wodzie), np. albuminy, globuliny,
ludzka
histony, protaminy.
2. FIBRYLARNE (nierozpuszczalne w wodzie), np. kolagen, elastyna,
keratyna, fibroina [wyjątki  rozpuszczalne: fibrynogen, miozyna]
kolagen
Podział białek ze względu na budowę i kształt
1. BIAA
KA PROSTE, np. protaminy, histony, albuminy, globuliny, prolaminy, gluteliny
2. BIAA
KA ZA
OŻONE (białko + grupa prostetyczna)
�� glikoproteiny, np. mucyna, glikoforyna A, przeciwciała
�� lipoproteiny, np. LDL, IDL, HDL
�� nukleoproteiny, np. protaminy + kwas nukleinowy, histony + kwas nukleinowy
�� fosfoproteiny, np. kazeina, witelina, fosfityna, ichtulina, osteopontyna
�� metaloproteiny (grupą prostetyczną jest metal), np. transferyna, ferrytyna, ferredoksyna,
plastocyjanina, hemocyjanina
�� chromoproteiny (grupą prostetyczną jest barwnik), np. hemoglobina, mioglobina, cytochromy,
katalazy, peroksydazy, rodopsyna
BIAA
KA
ENZYMY
Przyspieszają reakcje
FUNKCJE
zachodzące w organizmach
Anhydraza węglanowa - jeden z
najszybciej działających enzymów;
katalizuje reakcję powstawania
jonu wodorowęglanowego z wody
i dwutlenku węgla
Neuraminidaza - enzym odpowiedzialny za rozkład kwasu
sialowego , występujący w wirusach grypy; umożliwia wirusom
opuszczenie komórek poprzez rozpad błony komórkowej
zarażonej komórki. Enzym ten umożliwia także przyłączenie się
wirusa do błony komórkowej, co ułatwia proces wnikania do
wnętrza komórki.
Polimeraza DNA - enzym katalizujący
syntezę DNA
Lucyferaza - enzym katalizujący
utlenianie lucyferyny, co
połączone jest z emisją światła
(bioluminescencja)
BIAA
KA
FUNKCJE
TRANSPORTOWE
Kanały jonowy  pośredniczą
Hemoglobina - białko zawarte w
w transporcie jonów przez
erytrocytach, którego zasadniczą
błony biologiczne
funkcją jest przenoszenie tlenu
Transferyna  białko osocza krwi
transportujące żelazo
BIAA
KA
FUNKCJE
ODPOWIEDZIALNE ZA RUCH
OBRONA IMMUNOLOGICZNA
Interakcja aktyny z miozyną jest odpowiedzialna
Przeciwciała (immunoglobuliny)  białka będące
za skurcz mięśni i inne procesy związane z
częścią układu odpornościowego, który broni
ruchem
organizm przed czynnikami chorobotwórczymi i
Sarkomer
obcymi dla organizmu substancjami. Przeciwciała
mają zdolność do rozpoznawania antygenów.
Miozyna
Aktyna
Kinezyna i dyneina wykazują powinowactwo do
mikrotubul i mają zdolność do poruszania się. biorą
udział w wielu ważnych procesach zachodzących w
komórce, m.in. podziale komórkowym, transporcie
wewnątrzkomórkowym (transport pęcherzykowy,
transport organelli) oraz poruszaniu się
MECHANICZNO-STRUKTURALNE
BIAA
KA
Białka strukturalne są odpowiedzialne
za mechaniczną stabilność narządów,
FUNKCJE
tkanek, komórek i struktur
komórkowych.
ZAPASOWE
Kolagen  główne białko tkanki łącznej. Posiada
ono bardzo wysoką odporność na rozciąganie i
Ferrytyna  białko kompleksujące jony
stanowi główny składnik ścięgien. Jest
żelaza Fe3+ i przechowujące je w wątrobie.
odpowiedzialny za elastyczność skóry.
Mioglobina  białko magazynujące tlen
Histony  zasadowe białka odpowiedzialne za
w mięśniach.
upakowanie DNA w chromatynie.
Aleuron, ziarna aleuronowe  białko
Chromosom
wytwarzane przez rośliny jako substancja
zapasowa. Występuje głównie w nasionach.
Alueron
Komórka
zarodek
łupina
Histon
BIAA
KA
ODBIERANIE, WYTWARZANIE FUNKCJE
I PRZETWARZANIE SYGNAA
ÓW
chemicznych i fizycznych o stanie
środowiska wewnątrz i
zewnątrzkomórkowego.
KOORDYNOWANIE
FUNKCJI BIOLOGICZNYCH
- w tym replikacji (odtwarzanie
aparatu genetycznego) oraz
kontrola wzrostu i różnicowania
wskutek regulacji przekazu
informacji genetycznej