DLA PRZEWODNIKA GRUPY
SESJA


Jak pomóc dzieciom, by radzi y sobie
z w asnymi uczuciami
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
SESJA I
Jak pomóc dzieciom, by radzi y sobie z w asnymi uczuciami
Uwaga dla przewodnika: Wszystkie strony zawieraj ce instrukcje dla przewodnika
s oznaczone czerwonym prostok tem u góry strony. Materia , który powinien by
przeczytany na g os, jest zaznaczony pogrubionym krojem pisma.
1. Kiedy uczestnicy zaj zajm miejsca, wr cz ka demu egzemplarz podr cznika
i popro , eby przeczytali tylko list powitalny.
2. Kiedy wszyscy s gotowi, mo esz zacz zaj cia s owami: Witam Pa stwa
na pierwszych zaj ciach z cyklu Jak mówi , eby dzieci nas s ucha y .
Nazywam si ____________________ e li masz do wiadczenie w prowa-
dzeniu zaj lub jeste psychologiem i zamierzasz prowadzi siedem sesji,
mo esz pomin ten fragment).
B d waszym przewodnikiem podczas pierwszej sesji. Nie jestem spe-
cjalist w dziedzinie wychowania. B d uczestniczy w zaj ciach tak
samo jak wy. Moje zadanie polega na czytaniu instrukcji zaj , rozda-
waniu materia ów, w czaniu i wy czaniu odtwarzacza, dopilnowa-
niu, aby my wykonali wszystkie wiczenia. Pod koniec dzisiejszych
zaj podejmiemy decyzj , czy chcemy, aby jedna osoba prowadzi a
wszystkie zaj cia, czy te b dziemy robi to po kolei.
3. Powiedz: Zaczniemy dzisiejsze zaj cia od przedstawienia si osobie, która
siedzi obok nas, podamy wiek naszych dzieci i powiemy, czego spodziewamy
si po tym kursie. Nast pnie ka dy powie grupie, czego dowiedzia si od swo-
jego s siada. Bardzo prosz .
4. Kiedy wszyscy sko cz przepytywanie , powiedz do ca ej grupy: A teraz
powiemy wszystkim, czego dowiedzieli my si o naszym s siedzie. Zaczn
od przedstawienia _______________________ .
5. Kiedy zako czycie wzajemne prezentacje, powiedz: Otwórzmy podr czniki na
stronie 1 i popatrzmy na list podstawowych zasad, które obowi zuj
podczas zaj . Potrzebujemy dwóch ochotników: jeden b dzie odczytywa
kolejne zasady, a drugi przyk ady, które je ilustruj .
SESJA 1/A
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Kiedy zostan odczytane podstawowe zasady i list od autorek, powiedz: Teraz
mo emy zamkn ksi ki. Pos uchamy, co maj do powiedzenia autorki.
2. W cz odtwarzacz.
SESJA 1/B
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Zatrzymaj odtwarzacz.
2. Powiedz: Strona 2 jest zatytu owana Odpowiedzi, które zaprzeczaj uczu-
ciom . Macie teraz kilka minut na zanotowanie, jaka mo e by odpowied
rodziców na poszczególne wypowiedzi dzieci.
SESJA 1/C
SESJA I 2
ODPOWIEDZI, KTÓRE ZAPRZECZAJ UCZUCIOM
1. Dziecko: Nie lubi mojej ma ej siostrzyczki.
Rodzice: (zaprzeczaj c uczuciom)
2. Dziecko: Mia em nudne przyj cie urodzinowe. (Tymczasem przygotowanie uro-
czysto ci kosztowa o ci sporo wysi ku).
Rodzice: (zaprzeczaj c uczuciom)
3. Dziecko: Nie b d wi cej nosi aparaciku. Uciska mnie. Nie obchodzi mnie, co
mówi ortodonta.
Rodzice: (zaprzeczaj c uczuciom)
4. Dziecko: Ale jestem w ciek y. Za to, e dwie minuty spó ni em si na gimnasty-
k , nauczyciel wykluczy mnie z dru yny.
Rodzice: (zaprzeczaj c uczuciom)
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Gdy uczestnicy zanotuj ju swoje wersje ewentualnych odpowiedzi rodziców
(powinno to zabra nie wi cej ni kilka minut), popro , eby porównali swoje
odpowiedzi. Zapytaj: Co odpowiedzieli cie na pierwsze stwierdzenie dziecka:
Nie lubi mojej ma ej siostrzyczki ? Niech kilka osób odczyta swoje propo-
zycje. Nast pnie post puj tak samo z pozosta ymi punktami.
2. Kiedy padn odpowiedzi na wszystkie pytania, powiedz: Zamknijmy teraz
podr czniki i pos uchajmy p yty.
3. W cz odtwarzacz.
4. W pewnym momencie us yszysz nast puj c kwesti : Prosz wy czy
odtwarzacz i zapisa swoje odczucia pod nag ówkiem Zaprzeczanie uczu-
ciom� . Po tych s owach zatrzymaj odtwarzacz. Po chwili, gdy uczestnicy zano-
tuj swoje odczucia, zapytaj: Jaka jest wasza natychmiastowa reakcja na takie
s owa?
Wa ne jest, aby zach ci wszystkich rodziców do przedstawienia swoich reakcji.
(Mo esz zauwa y , e ró ni ludzie inaczej reaguj na t sam wypowied ).
5. Kiedy ka dy odczyta, jak zareagowa , w cz odtwarzacz i powtórz te same
czynno ci przy ka dej z kolejnych siedmiu wypowiedzi przyjaciela.
SESJA 1/D
SESJA I 3
JAKA JEST TWOJA NATYCHMIASTOWA REAKCJA?
1. Zaprzeczanie uczuciom
( Nie ma co si tak przejmowa ).
Twoja reakcja:
2. Odpowied filozoficzna
( No có , takie jest ycie ).
Twoja reakcja:
3. Rada
( Powiem ci, co powiniene zrobi ).
Twoja reakcja:
4. Pytania
( Co si sta o? Dlaczego to zrobi e ? )
Twoja reakcja:
SESJA I 4
5. Obrona drugiej osoby
( Spójrz na to z jego punktu widzenia ).
Twoja reakcja:
6. Lito
( Biedactwo! )
Twoja reakcja:
7. Amatorska psychoanaliza
( Powiem ci, na czy polega twój prawdziwy problem ).
Twoja reakcja:
8. Odpowied empatyczna
( To musia o by trudne do zniesienia ).
Twoja reakcja:
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Kiedy uczestnicy odczytaj swoje reakcje na odpowied empatyczn , w cz od-
twarzacz. Wy cz go dopiero wtedy, gdy zostan odegrane wszystkie scenki
przedstawione na rysunkach, a narrator powie: Oddaj teraz g os przewodnikowi .
REAKCJA NA ZMARTWIENIA DZIECKA
ZAMIAST S UCHA JEDNYM UCHEM S UCHAJ DZIECKA BARDZO UWA NIE
SESJA I
5
ZAAKCEPTUJ JEGO UCZUCIA S OWAMI:
ZAMIAST PYTA I RAD
Och , mmm , rozumiem
SESJA I
6
ZAMIAST ZAPRZECZA UCZUCIOM OKRE L TE UCZUCIA
SESJA I
7
ZAMIAST WYJA NIE I UZASADNIE ZAMIE PRAGNIENIA DZIECKA W FANTAZJ
SESJA I
8
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Zatrzymaj odtwarzacz.
2. Powiedz: Poznali my ju teori . Spróbujmy teraz zastosowa j w praktyce.
Aby my sobie jeszcze lepiej u wiadomili, w jaki sposób przemawiamy zwyk-
le do dzieci, kiedy s zmartwione, przeczytam sze ró nych wypowiedzi
dzieci. Zareagujcie w taki sposób, jaki cz sto stosuj rodzice, mimo e jest
nieskuteczny.
(Przewodniku, przeczytaj, prosz , ka de ze zda w taki sposób, w jaki mog oby je
wypowiedzie dziecko).
a) Kierowca autobusu nakrzycza na mnie i wszyscy si miali.
(Zanim przejdziesz do nast pnego punktu, pozwól zabra g os wszystkim
rodzicom, którzy maj na to ochot ).
b) Mam ochot da Michaelowi w nos!
c) Moja nauczycielka powiedzia a, e nie mo emy jecha na wycieczk , i to
z powodu ma ego deszczyku. Ona jest g upia!
d) Mary zaprosi a mnie na przyj cie, ale nie wiem...
e) Nie wiem, dlaczego nauczyciele musz tyle zadawa na weekend!
f) Trenowa y my dzisiaj koszykówk i ani razu nie uda o mi si trafi do
kosza.
g) Janey wyje d a, a to moja najlepsza przyjació ka...
3. Powiedz: Nasze wypowiedzi nie by y pomocne. Zobaczmy teraz, jak mo emy
pomóc dzieciom, które maj takie same zmartwienia. Na str. 9 podr cznika
widniej trzy kolumny. W pierwszej kolumnie znajduj si te wypowiedzi
dzieci, które przed chwil us yszeli my. Naszym zadaniem b dzie teraz okre-
lenie, co mo e odczuwa dziecko np. zawstydzenie i wpisanie tego s owa
do drugiej kolumny. W trzeciej kolumnie umie cimy zdania, za pomoc
których mo emy okaza zrozumienie, np. To ci musia o zawstydzi albo
Wygl da na to, e by o ci wstyd albo W takiej sytuacji mo na odczuwa
wstyd . Wystarczy, je li napiszemy jedno zdanie. Prosz teraz wykona to
wiczenie.
4. Kiedy rodzice sko cz , powiedz: Raz jeszcze przeczytam na g os zdania wypo-
wiadane przez dzieci, ale tym razem prosz odczyta s owo okre laj ce, co
czuje dziecko, a nast pnie zdanie, dzi ki któremu mo emy okaza zrozu-
mienie.
SESJA 1/F
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
(Niech za ka dym razem odczyta swoje propozycje kilkoro rodziców).
5. Kiedy rodzice sko cz odczytywa swoje propozycje, w cz odtwarzacz.
SESJA 1/G
SESJA I 9
POTWIERDZANIE UCZU
Dziecko mówi: S owo, które okre la, Zdanie, które pokazuje dziecku, e
co dziecko czuje: rozumiemy, co ono czuje.
(Nie stawiaj pyta i nie dawaj rad):

PRZYK AD:


a) Kierowca autobusu

nakrzycza na mnie
i wszyscy si miali.

b) Mam ochot da
Michaelowi w nos!
c) Moja nauczycielka
powiedzia a, e nie
mo emy jecha na wy-
cieczk , i to z powo-
du ma ego deszczyku.
Ona jest g upia!
d) Mary zaprosi a
mnie na przyj cie, ale
nie wiem...
e) Nie wiem, dlaczego
nauczyciele musz ty-
le zadawa na week-
end!
f) Trenowa y my dzi-
siaj koszykówk i ani
razu nie uda o mi si
trafi do kosza.
g) Janey wyje d a, a to
moja najlepsza przyja-
ció ka...
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Wy cz odtwarzacz.
2. Powiedz: Jaka jest najistotniejsza ró nica pomi dzy sposobem, w jaki ojciec
zwykle post powa w takiej sytuacji, a metod , jak zastosowa w drugim
przypadku? Daj grupie czas na zastanowienie si , co by o pomocne, a co nie
w ka dej z tych rozmów.
3. Kiedy sko cz dyskutowa , powiedz: Rozmawiali my o tym, co si dzieje,
kiedy wys uchamy i zaakceptujemy uczucia dziecka. Teraz b dziemy mieli
okazj do wiadczy tego osobi cie. Wykonamy wiczenie z podzia em na
role. Po owa grupy odegra rol rodziców, a druga po owa dzieci.
4. Podziel grup na rodziców i dzieci. Je li jest nieparzysta liczba uczestników, to
niech osoba, która nie ma pary, obserwuje, jak inna dwójka odgrywa swoje role.
5. Kiedy podzielisz grup , powiedz: Prosz , aby ka dy rodzic znalaz teraz
dziecko , z którym b dzie pracowa . Zaproponuj, aby ka da para odsun a
krzes a z ko a, by pracowa na osobno ci.
6. Kiedy ka da para zajmie miejsca, powiedz: To wiczenie z podzia em na role
sk ada si z dwóch cz ci. W ka dej z cz ci sytuacja jest ta sama, ale rodzice
i dzieci b d zwraca si do siebie w inny sposób. Informacja dla tych, którzy
nigdy dot d nie odgrywali scenek z podzia em na role: tajemnica polega na
tym, eby udawa , e naprawd jeste cie dzieckiem lub rodzicem .
Ci, którzy graj rodziców , znajd instrukcje do cz ci I na str. 10. Dzieci
znajd polecenia do cz ci I na str. 12. Zanim zaczniecie odgrywa scenk ,
zapoznajcie si z poleceniami.
7. Daj grupie oko o minuty na przeczytanie instrukcji. Nast pnie powiedz: Kiedy
sko czycie scenk i odpowiecie na pytania zamieszczone u do u strony,
przejd cie do cz ci II. Innymi s owy, ka d scenk wykonacie dwukrotnie,
ale za ka dym razem inaczej.
8. Kiedy wszyscy odegraj obie scenki i zanotuj odpowiedzi na pytania, popro
rodziców i dzieci , aby podzielili si swoimi odczuciami z reszt grupy naj-
pierw dotycz cymi cz ci I, a potem II.
9. Gdy grupa si wypowie (nie powinno to zabra wi cej ni pi minut), powiedz:
A teraz autorki zechc powiedzie par s ów o wiczeniu, które przed chwil
wykonali my.
9. W cz odtwarzacz.
SESJA 1/H
SESJA I 10
WIDZIANE OCZAMI RODZICÓW CZ I
Twój pi cioletni syn widzi w telewizji reklamy cyrku i b aga ci , eby go tam
zabra . Zastanawiasz, czy nie jest na to za ma y, ale odsuwasz w asne w tpliwo ci
i kupujesz bilety. Kiedy przychodzi ten wielki dzie , starasz si jak mo esz. Zga-
dzasz si kupi wat cukrow , balonik, przep acon kie bask i pra on kukurydz .
W drodze do domu twoje dziecko jest milcz ce. Nagle oznajmia ponuro: Ale ten
cyrk by nudny! .
Odegrajcie t scenk dwa razy. Za pierwszym razem prosz zaprzecza
wszystkim odczuciom dziecka. Ka de z poni szych zda mo e pos u y jako punkt
wyj cia. (Je eli te wypowiedzi ci nie odpowiadaj , wymy l w asne).
Wcale nie by nudny. By cudowny .
,,Wiedzia em, e nie powinienem by ci zabiera . Jeste na to za ma y .
Wszystkie dzieci wietnie si bawi y .
Ostatni raz zabra em ci do cyrku .
Prowad dalej rozpocz t w ten sposób rozmow . Oboj tnie, co powie dziecko,
zaprzeczaj jego uczuciom. Spróbuj je przekona , e si myli, czuj c to, co czuje.
Kiedy zako czycie rozmow , zastanów si nad odpowiedzi na nast puj ce
pytanie:
Co czu e podczas tej rozmowy?
(Kiedy odpowiesz na to pytanie, przejd do wiczenia na str. 11 i przeczytaj
polecenie do cz ci II).
SESJA I 11
WIDZIANE OCZAMI RODZICÓW CZ II
Sytuacja jest ta sama, ale tym razem b dziesz naprawd s ucha . Twoje dziecko
zacznie scenk od tej samej skargi: Ale ten cyrk by nudny! Odsu pokus
postawienia pytania: Dlaczego tak uwa asz? (Takim pytaniem zmuszasz dziecko
do wymy lania jakiej rozs dnej odpowiedzi, podczas gdy dziecko cz sto samo nie
zdaje sobie sprawy, dlaczego czuje to, co czuje). Zamiast tego zdob d si na
wysi ek zaakceptowania i potwierdzenia uczu dziecka. Oto jak mo esz zacz
rozmow :
Dziecko: Ale ten cyrk by nudny!
Rodzice: Zdaje si , e ci si nie podoba .
Dziecko: Tak, by strasznie nudny.
Rodzice: Widz , e co ci bardzo zmartwi o.
Kiedy rozmawiasz z dzieckiem, nadal uwa nie s uchaj. Niech twoje odpowiedzi
wskazuj na to, e potrafisz nie tylko s ucha , ale i zaakceptowa uczucia wyra one
przez dziecko. Na przyk ad:
A wi c to ci zmartwi o. Nie podoba o ci si ...
,,Och, i to te ci si nie podoba o .
Rozumiem. Bardziej by ci si podoba o, gdyby...
Pod koniec rozmowy podzi kuj dziecku, e podzieli o si z tob swoimi odczu-
ciami.
Kiedy sko czycie, zanotuj odpowiedzi na nast puj ce pytania:
1. Jakie uczucia ywi e do dziecka podczas tej rozmowy?
2. Co sam odczuwa e , post puj c w ten sposób?
SESJA I 12
WIDZIANE OCZAMI DZIECKA CZ I
Masz pi lat. Tygodniami b aga e rodziców, eby zabrali ci do cyrku, i naresz-
cie ci wys uchali pójdziesz tam po raz pierwszy. Jeste bardzo podekscytowany,
wprost nie mo esz si doczeka . Kiedy nadchodzi ten wielki dzie , nie jest wcale
tak, jak si spodziewa e . Jedyne przyjemne rzeczy to wyst py clownów i wata
cukrowa. Reszta jest przera aj ca i przygn bia ci . Ale pozosta e dzieci najwyra -
niej wietnie si bawi , wi c udajesz, e tobie te si podoba. W drodze do domu,
kiedy zostajesz sam z ojcem (lub matk ), rozmy lasz o wszystkich rzeczach, które ci
si nie podoba y.
Od zapachu zwierz t robi o ci si niedobrze. Musia e zatyka nos.
Akrobacje na linie przera a y ci szczególnie kiedy nie by o siatki. Co by si
sta o, gdyby ten pan z dziewczyn na ramionach spad na ziemi ?
Ale najgorszy ze wszystkiego by ten t um ludzi by o ich wi cej, ni widzia e
w ca ym swoim yciu! Wszyscy si przepychali. A gdyby si zgubi ? W jaki sposób
móg by odnale matk albo ojca w tym gigantycznym miejscu? (Je li masz jakie
nieprzyjemne wspomnienia z cyrku, mo esz je do tego doda ). Chcesz powiedzie
o tym ojcu, ale nie chcesz si zachowywa jak dzidziu , wi c zaczynasz rozmow od
gwa townego wyznania:
Ale ten cyrk by nudny!
Kiedy rozmawiasz z ojcem (czy matk ), postaraj si , eby zrozumia twoje
uczucia. Kiedy zako czycie rozmow , odpowiedz na nast puj ce pytania:
1. Co czu e , rozmawiaj c z ojcem?
2. Co my la e o cyrku po zako czeniu rozmowy?
(Kiedy odpowiesz na powy sze pytania, przejd do wiczenia na str. 13 i przeczytaj
polecenie do cz ci II).
SESJA I 13
WIDZIANE OCZAMI DZIECKA CZ II
Sytuacja jest dok adnie taka sama, ale tym razem rodzice odpowiadaj w inny
sposób. Zaczynasz dialog od tego samego stwierdzenia:
Ale ten cyrk by nudny!
Postaraj si znowu, aby rodzice zrozumieli, co ci tak bardzo przygn bi o. Kiedy
sko czycie rozmow , odpowiedz na nast puj ce pytania:
1. Co tym razem czu e w czasie tej rozmowy?
2. Co my la e o cyrku po zako czeniu rozmowy?
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Powiedz: Zadanie domowe na przysz y tydzie znajduje si na str. 14. Przyj-
rzyjmy mu si wspólnie.
2. Przeczytaj na g os ka dy punkt zadania, cznie z uwag autorek.
SESJA 1/I
SESJA I 14
ZADANIE DOMOWE
1. Przynajmniej raz w tygodniu przeprowad z dzieckiem rozmow , w której zaak-
ceptujesz jego uczucia. W wolne miejsce wpisz, jaki by przebieg rozmowy, póki
masz j na wie o w pami ci. Na pocz tku nast pnych zaj przeczytamy sobie
nawzajem te dialogi. (Je li masz za ma o miejsca, wykorzystaj puste miejsce na
odwrocie strony).
Dziecko:
Rodzice:
Dziecko:
Rodzice:
2. Przeczytaj cz II rozdzia u 1 ksi ki Jak mówi , eby dzieci nas s ucha y. Jak
s ucha , eby dzieci do nas mówi y. Znajdziesz tam dodatkowy komentarz na
temat metod, najcz ciej zadawane pytania, relacje innych rodziców, ukazuj ce,
jak zastosowali oni nowe metody we w asnych domach.
3. Przeczytaj równie pierwsze cztery rozdzia y ksi ki Wyzwoleni rodzice, wyzwo-
lone dzieci, w których autorki opisuj , jak same uczy y si akceptowa uczucia
dzieci.
4. Przygotuj si do przedstawienia grupie przynajmniej jednego pomys u, za-
czerpni tego z lektury, który wyda ci si interesuj cy lub pomocny.
UWAGA AUTOREK: Wiemy, e jeste cie bardzo zapracowani i nie atwo b dzie Wam
dopisa do listy obowi zków nasze zadanie domowe. Jednak e warto tych sesji ro nie
wprost proporcjonalnie do wk adu pracy ka dego uczestnika. Wasze do wiadczenia zwi -
zane ze stosowaniem tych metod pozytywne czy negatywne i osobiste refleksje po prze-
czytaniu ksi ek s nowatorskie i inspiruj ce dla pozosta ych uczestników.
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Gdy przeczytasz zadanie dla rodziców, rozdaj ksi ki.
2. Je li jeste psychologiem lub masz profesjonalne przygotowanie do prowadzenia
zaj i zamierzasz prowadzi tak e kolejne sesje, pomi nast pny fragment. Wy-
starczy, e przypomnisz tylko dat i godzin drugiego spotkania.
Dla twojej grupy sesja jest zako czona.
3. Gdy rozdasz ksi ki, powiedz: Musimy teraz podj decyzj : czy chcemy, aby
osoba prowadz ca zmienia a si na kolejnych zaj ciach, czy te nie. Zanim to
przedyskutujemy, autorki chcia yby przedstawi nam plusy i minusy ka de-
go rozwi zania. Przeczytajmy ich uwagi zamieszczone na str. 15.
SESJA 1/J
SESJA I 15
Uwaga: Je li wasz grup prowadzi psycholog lub inna osoba z profesjonalnym
przygotowaniem, mo ecie pomin t stron .
Jedna osoba prowadz ca wszystkie sesje
Plusy:
1. Ci g o przewodnictwa. Niektóre grupy wol mie wiadomo , e co tydzie ta
sama osoba b dzie przewodnikiem.
2. Istnieje prawdopodobie stwo, e sesja b dzie przebiega a sprawniej, poniewa
osoba prowadz ca dobrze pozna wszystkie procedury.
Minusy:
1. Konieczno przygotowania si do siedmiu sesji mo e stanowi zbyt du e obci -
enie dla jednej osoby.
2. Prowadzenie grupy przy jednoczesnym uczestniczeniu w zaj ciach wymaga do-
datkowej koncentracji.
3. Kiedy jedna osoba prowadzi wszystkie sesje, grupa zaczyna j traktowa jak
eksperta i oczekuje odpowiedzi na ró ne pytania.
Zmiana osoby prowadz cej na ka dej sesji
Plusy:
1. Kiedy ka d sesj prowadzi inna osoba, grupa nabiera przekonania, e nikt nie
jest autorytetem, e zadanie przewodnika polega na wykonywaniu prostych, pi-
semnych instrukcji.
2. Cz onkowie grupy, którzy spe niali rol przewodników, poczuwaj si do wi k-
szej odpowiedzialno ci za sprawny przebieg zaj .
3. Ci ar cotygodniowego przygotowania si do zaj jest równomiernie roz o ony.
Minusy:
1. K opotliwe mo e by decydowanie, kto ma prowadzi poszczególne sesje, oraz
pami tanie o tym, by przekaza wszystkie materia y dla przewodnika kolejnej
osobie.
DLA PRZEWODNIKA GRUPY
Przewodniku:
1. Kiedy grupa zapozna si z plusami i minusami, powiedz: Co my licie o tym, aby
osoba prowadz ca si zmienia a?
Aby zach ci wszystkich do dyskusji, przedstaw grupie w asne odczucia na ten
temat: negatywne, pozytywne czy te ambiwalentne.
2. Je li grupa postanowi, e lepiej zmienia przewodnika, przeka komplet mate-
ria ów ochotnikowi, który poprowadzi drugie zaj cia.
UWAGA
Przypomnij nast pnej osobie, aby przed prowadze-
niem kolejnej sesji przeczyta a List do przewodni-
ka grupy (zamieszczony na pocz tku).
3. Przypomnij grupie, kiedy i o której godzinie odb dzie si nast pne spotkanie.
SESJA 1/K
SESJA I 16
SZYBKIE PRZYPOMNIENIE
Aby pokaza dziecku, e je akceptujesz
i szanujesz jego uczucia, mo esz...
1. Wys ucha dziecka spokojnie i z uwag .
2. Potwierdzi jego uczucia s owami:
Och... Mhm... Rozumiem .
3. Nazwa te uczucia.
Wygl da na to, e to ci rozz o ci o!
4. Zamieni pragnienia dziecka w fantazj .
Chcia abym natychmiast wyczarowa dla ciebie ca ki
bananów!
* * *
Wszystkie uczucia mo na zaakceptowa .
Pewne dzia ania nale y ograniczy
Widz , jaki jeste z y na brata. Powiedz mu, co chcesz, s o-
wami, a nie pi ciami!
Mo e by oby wygodnie wyj to i inne przypomnienia
i umie ci je w domu w strategicznych miejscach.