Fizjoterapia w chorobach przebiegających z niedokrwieniem kończyn dolnych

Fizjoterapia kliniczna w chorobach
narządów wewnętrznych
Autor:
Rafał Sapuła
Fizjoterapia w chorobach przebiegających z
niedokrwieniem kończyn dolnych
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Spis treści
WYKAAD ............................................................................................................. 3
1. Wstęp. .......................................................................................................... 3
2. Zasady rehabilitacji w chorobach z niedokrwieniem kończyn dolnych .................... 3
2.1. Kinezyterapia........................................................................................... 4
2.2. Masaż .................................................................................................... 7
2.2.1. Masaż klasyczny:................................................................................... 7
2.2.2 Masaż segmentarny: ............................................................................... 8
2.2.3. Masaż po amputacjach: .........................................................................10
2. 3. Fizykoterapia .........................................................................................11
2.4. Przerywana kompresja pneumatyczna. ......................................................13
3. Leczenie sanatoryjne ....................................................................................13
4. Profilaktyka ..................................................................................................15
ĆWICZENIA ...................................................................................................... 16
Test jednokrotnego wyboru. ...............................................................................16
Pytania kontrolne ..............................................................................................17
DODATKI .......................................................................................................... 17
Literatura .........................................................................................................17
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 2
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
WYKAAD
1. Wstęp.
Choroby naczyń obwodowych dzielą się na trzy zasadnicze grupy:
1. Choroby, w których pierwotnie występują zaburzenia naczynioruchowe
o charakterze czynnościowym;
2. Choroby od początku zaczynające się zmianami anatomicznymi w naczyniach
o charakterze zapalnym, zwyrodnieniowym i zakrzepowym;
3. Zaburzenia czynnościowe lub organiczne naczyń włosowatych.
Pomimo różnic w etiologii, patogenezie oraz umiejscowieniu zmian naczyniowych
w wyżej wymienionych grupach chorób posiadają one podobne podstawowe zaburzenia,
jakimi są: kurcz naczyń, zwężenie lub zamkniecie naczyń, zakrzep wewnątrznaczyniowy.
Zespół tych zaburzeń składa się na pojęcie niewydolności naczyniowej różnego rodzaju
i stopnia.
Niewydolność naczyniowa może być spowodowana niewydolnością naczyń
tętniczych, żylnych, włosowatych lub chłonnych. Rozróżnia się niewydolność ostrą
i przewlekłą. Ostra niewydolność naczyń tętniczych czy żylnych objawia się nagłym
zamknięciem światła, np. na skutek kurczu naczynia lub przez zator czy zakrzep.
Przewlekła niewydolność występuje w przebiegu schorzeń zapalnych lub
zwyrodnieniowych po powolnym zwężeniu światła naczyń, np. w miażdżycy zarostowej
i zakrzepowo-zarostowym zapaleniu naczyń.
2. Zasady rehabilitacji w chorobach przebiegających z
niedokrwieniem kończyn dolnych
Leczenie rehabilitacyjne stanowi integralną część leczenia ogólnego i
farmakologicznego. Składa się na nią zbiór zabiegów stosowanych dla przywrócenia
krążenia obocznego i zastępczego, dzięki temu możemy zapobiegać powstawaniu
owrzodzeń i zgorzeli a przy ich istnieniu lepsze gojenie się ran.1
Leczenie rehabilitacyjne obejmuje zarówno leczenie ambulatoryjne jak i szpitalne
(po operacjach na kończynach).
W skład leczenie wchodzą:
ż� kinezyterapia,
ż� masaż,
ż� fizykoterapia,
ż� leczenie uzdrowiskowe.
Istotną w kontekście leczenia rehabilitacyjnego jest ocena pacjenta przy pomocy
skali Fontaine a (poniżej).
1
J. Kaniak Klinika i leczenie naczyń obwodowych , PZWL Warszawa 1972 st 160
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 3
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Skala Fontaine a:2
2.1. Kinezyterapia
Celem rehabilitacji ruchowej w chorobie niedokrwiennej kkdd jest:
ż� Zwiększenie ukrwienia kończyny niedokrwionej
ż� Kształtowanie prawidłowych nawyków min. dbałość o higienę
ż� Poprawa i wyrównanie krążenia obwodowego
ż� Poprawa siły mięśni niedokrwionych
ż� Poprawa koordynacji nerwowo-mięśniowej
ż� Wydłużenie dystansu chromania przystankowego
ż� Działanie psychologiczne
ż� Poprawa jakości życia chorego
Kinezyterapię wykonujemy w I, II i III stopniu niedokrwienia wg Fontaine a.
Możliwość treningu fizycznego zależy od:
ż� Lokalizacji zmian
ż� Stadium niedokrwienia
ż� Chorób współistniejących
ż� Oceny wydolności ogólnej chorego
ż� Aktywności ruchowej przed pojawieniem się choroby
ż� Przebiegu leczenia farmakologicznego oraz operacyjnego.
Przeciwwskazaniem do treningu fizycznego jest:
ż� Ciężki stan ogólny chorego
2
S.Aopaciuk, Zakrzepy i zatory , PZWL, Warszawa 2002 st. 325; L.Magiera Leksykon masażu i terminów
komplemętarnych , BIO-STYL Kraków 2001, st. 34-35, M.Wozniewski,G.Dąbrowska, Rehabilitacja ruchowa
osób ze schorzeniami naczyń obwodowych kończyn dolnych , Rehabilitacja w praktyce 1\2007 st. 24
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 4
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
ż� Ostre stany zapalne
ż� Ból spoczynkowy
ż� Ostre niedokrwienie tętnicze.3
Ćwiczenia obejmują: 4
Ćwiczenia czynne wolne
Mają one na celu usprawnić kończyny górne i dolne. Wykonywane są one w
różnych płaszczyznach i w różnych układach w formie toku postępowania lekcyjnego.
Ćwiczenia te rozpoczyna się zazwyczaj od 2-3 powtórzeń jednego ćwiczenia i w miarę
możliwości zwiększamy stopniowo liczbę powtórzeń.
Tempo ćwiczeń powinno być umiarkowane a same ćwiczenia łatwe. Ćwiczenia mają na
celu pobudzić krążenie a nie zmęczyć chorego.
Czas trwania ćwiczeń w zależności od sprawności chorego powinien wynosić od 10 do 30
min powtarzanych 2-3 razy dziennie.
Do ćwiczeń czynnych wolnych możemy również zaliczyć marsz lub chód po schodach.
Trening marszowy:
Trening ten jest podstawową metodą poprawiającą krążenie obwodowe. Dla
każdego chorego wyznacza się następujące parametry
ż� Szybkość chodu
ż� Dystans
ż� Przerwę (odpoczynek)
Wskazany jest tutaj marsz rytmiczny i dynamiczny. Należy równomiernie obciążać
obie kończyny dolne. Odcinek drogi, jaki chory powinien przejść w czasie treningu
powinien wynosić 2/3 długości dystansu chromania, potem powinna nastąpić przerwa 2-3
min.
Czas jednego treningu marszowego nie powinien w początkowym okresie przekraczać 20
min a w pózniejszym 45 min.
Trening należy powtarzać 2-3 razy dziennie.
Ćwiczenia specjalne, które dotyczą usprawniania zaburzeń w krążeniu
obwodowym. Są to głównie ćwiczenia izometryczne i zmodyfikowane ćwiczenia
naczyniowe wg Buergera i Ratschowa.5
3
A. Zborowski Masaż w wybranych jednostkach chorobowych część II , AZ, Kraków 1999 st. 112; J. Kaniak
Klinika i leczenie naczyń obwodowych , PZWL Warszawa 1972 st. 160-166; M. Wozniewski M, G. Dąbrowska
Rehabilitacja ruchowa osób ze schorzeniami naczyń obwodowych kończyn dolnych , Rehabilitacja w praktyce
1\2007 st. 22-24
4
H. Rykowski Choroby naczyń , PZWL, Warszawa 1981 st. 290-291; A. Rosławski, T. Skolimowski,
Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych , PZWL, Warszawa 2003 st. 96-97; M. Wozniewski, G.
Dąbrowska, Rehabilitacja ruchowa osób ze schorzeniami naczyń obwodowych kończyn dolnych , Rehabilitacja
w praktyce 1\2007 st. 24 i 36
5
H. Rykowski Choroby naczyń , PZWL, Warszawa 1981 st. 290-291;A. Zborowski A Masaż w wybranych
jednostkach chorobowych część II , AZ, Kraków 1999 st. 112-113;; A. Rosławski, T. Skolimowski, Technika
wykonywania ćwiczeń leczniczych , PZWL, Warszawa 2003 st.80-81
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 5
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Ćwiczenia izometryczne:
Polegają na czynnym napięciu mięśni bez zmiany długości ich włókien.
Czas trwania skurczu izometrycznego wynosi ok. 5 sekund a czas odpoczynku między
kolejnymi skurczami ok. 10 sekund. Okres odpoczynku musi być dłuższy, aby zapewnić
dostateczne jego ukrwienie, które jest obniżone w czasie skurczu.
Liczba powtórzeń powinna wynosić od 6 do 10.
Ćwiczenia ułożeniowe typu B�rgera:
Przeprowadza się je w pozycji leżenia na plecach. Pacjent unosi kończynę dolną pod
kątem 45� i utrzymuje ją w tej pozycji ok. 2-3 min, po czym opuszcza nogę w dół
(poniżej poziomu ciała) na okres również 2-3 min aż wystąpi zaczerwienienie. Następnie
chory układa nogę poziomo na okres 2-3 min do uzyskania normalnej barwy skóry.
Ćwiczenia powtarza się 2-3 razy dziennie w cyklu 3-5 razy.
Ćwiczenia wg Ratschowa:
Przeprowadzi się je w pozycji leżenia tyłem. Chory unosi kończyny dolne pod kątem 90�
wyprostowane w stawach kolanowych. Stopy mogą wykonywać ruchy zgięcia i wyprostu.
Taki układ utrzymujemy aż do pojawienia się bólu lub zmęczenia. Po czym chory
opuszcza kończyny dolne poniżej poziomu swojego ciała i wytrzymuje aż do
zaczerwienienia się nóg następnie układa je w pozycji poziomej na okres ok. 2-3 min.
Taki cykl powtarza się 3-10 razy dziennie.
Kinezyterapia po leczeniu operacyjnym:6
1) Po operacjach odtwórczych tętnic i sympatektomii:
Do ćwiczeń przystępuje się w dobę po zabiegu.
Stosujemy wówczas:
ż� Ćwiczenia oddechowe
ż� Ćwiczenia czynne stóp oraz rąk także połączenie tych ruchów z pogłębionym
oddechem
ż� Ćwiczenia czynne podudzi w miarę możliwości.
2) Po amputacjach kończyn:
ż� Kinezyterapia przed zaprotezowaniem. W dwa lub trzy dni po zabiegu można już
powoli wprowadzać pozycje ułożeniowe, które zapobiegną nieprawidłowemu
ustawieniu kikuta oraz powstaniu przykurczów. Następnie wprowadzamy
ćwiczenia czynne wolne, ćwiczenia z dawkowanym oporem wykonywane 4-6 razy
dziennie głównie mięśni prostowników przywodzicieli. Gimnastyka ogólnie
usprawniająca wykonywana jest na początku przy łóżku chorego a następnie w
gabinecie indywidualnie.
ż� Kinezyterapia po zaprotezowaniu. Stosuje się tutaj naukę chodzenia na
tymczasowej protezie.
Obejmuje ona:
6
A. Zborowski Masaż w wybranych jednostkach chorobowych część I , AZ, Kraków 2002 st. 166-168; A.
Zborowski Masaż w wybranych jednostkach chorobowych część II , AZ, Kraków 1999 st. 113-114
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 6
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
ż� Naukę zakładania oraz zdejmowania protezy i jej higienę.
ż� Stanie w protezie, obciążanie, koordynację ruchów na początku w miejscu
przy poręczach, przy drabinkach.
ż� Siadanie i wstawanie z krzesła a także czynności ruchowe w protezie.
ż� Chodzenie po schodach oraz różnych nierównych powierzchniach.
2.2. Masaż 7
Masaż stosujemy w I i II stopniu wg Fontaine a
Celem masażu jest:
ż� Zwiększenie przepływu krwi
ż� Podwyższenie temperatury skóry
ż� Stworzenie korzystnych warunków do powstania krążenia obocznego
ż� Zmniejszenie dolegliwości bólowych
ż� normalizacja ciśnienia krwi tętniczej.
Możemy wyróżnić dwa sposoby postępowania, pierwszy sposób klasyczni i drugi
segmentarny.
2.2.1. Masaż klasyczny:
Masaż ten składa się z dwóch faz.
Faza pierwsza.
W fazie tej rozgrzewamy okolicę lędzwiową, i okolice brzucha, przez, co uzyskujemy
odruchowe rozszerzenie naczyń krwionośnych kończyn dolnych.
Masaż klasyczny powłok brzucha:
Stosuje się go do masażu mięśni prostych i skośnych brzucha. Pozycja- leżenie tyłem,
ramiona wzdłuż tułowia, nogi zgięte w stawach biodrowych i kolanowych pod katem 45�,
stopy są oparte o podłoże.
Wykonujemy ruchy:
ż� Głaskanie grzbietową stroną ręki z obciążeniem- ruchy zgodne z ułożeniem
jelit (w kierunku ruchu wskazówek zegara)
ż� Ugniatanie okrężne opuszkami palców mięśni prostych i skośnych brzucha
ż� Ugniatanie przesuwane mięśni prostych brzucha
ż� Ugniatanie przesuwane mięśni skośnych brzucha
ż� Rozcieranie spiralne wspomagane
ż� Uderzanie całą powierzchnią dłoni
ż� Głaskanie oburącz dłoniową stroną ręki po obwodzie koła.
Masaż klasyczny odcinka lędzwiowo- krzyżowego kręgosłupa:
Pozycja- leżenie przodem, kończyny górne wzdłuż tułowia, kończyny dolne zgięte
w stawach kolanowych do 20�.
Ruchy wykonujemy wzdłuż kręgosłupa od kości krzyżowej do góry.
ż� Głaskanie podłużne naprzemienne
ż� Rozcieranie prostolinijne naprzemienne
7
L.Magiera Leksykon masażu i terminów komplemętarnych , BIO-STYL Kraków 2001 st. 34-35;T. Podgórski
Masaż klasyczny , ZETDEZET Sp. o.o., Warszawa 1990; A. Zborowski, Masaż w wybranych jednostkach
chorobowych część II , AZ, Kraków 1999 st. 109-111; H. Rykowski Choroby naczyń , PZWL, Warszawa 1990
st. 663-665; Magiera L, Kasperczyk T, Segmentarny masaż leczniczy BIO-STYL Kraków 2003 st. 202-208
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 7
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
ż� Rozcieranie spiralne oburącz opuszkami kciuków
ż� Rozcieranie prostolinijne i spiralne naprzemiennie nasada dalsza bliższych
policzków zgiętych palców
ż� Ruchy rozpierające nasadami obu dłoni
ż� Ugniatanie przesuwane
ż� Ugniatanie okrężne
ż� Wibracja nasada dłoni lub opuszkami palców
ż� Końcowe głaskanie.
Jeśli jednak przed masażem zostały zastosowane zabiegi fizykoterapeutyczne
rozgrzewające okolicę lędzwiową i brzuch fazę pierwszą możemy zaniechać.
Faza druga
W fazie tej stosujemy techniki masażu klasycznego wykorzystując:
ż� Delikatne głaskanie dosercowe i odsercowe
ż� Delikatne rozcierania
ż� Lekkie ugniatania podłużne
ż� Delikatne uciski w miejscach poniżej i powyżej znajdowania się zmian
chorobowych.
Okazać się może, że zastosowanie głaskań i delikatnych ugniatań powoduje
uszkodzenie skóry a także wystąpienie odczynu paradoksalnego ( obkurczenie się naczyń
krwionośnych pod wpływem ich rozszerzenia).
W takich przypadkach należy zrezygnować z tych technik i wykonywać tylko lekkie uciski.
W trakcie masażu można, (gdy pacjent nie czuje bólu) lekko unieść kończynę celem
ułatwienia odpływu żylnego.
2.2.2 Masaż segmentarny:
Masaż segmentarny wykonujemy tylko w przypadkach, w których naczynia mają
zdolność reagowania na bodzce. Może również okazać się, że techniki w tym masażu
będą powodowały pogorszenie stanu zdrowia, wtedy stosujemy tylko postępowanie
klasyczne.
Masaż segmentarny przeprowadzamy trzy razy w tygodniu a czas trwania masażu
wynosi około 20 minut.
Pozycje masażu segmentarnego:
1. Pozycja leżenia na brzuchu.
ż� Masaż kręgosłupa:
ż� Siłę masażu dopasowujemy do odczuć pacjenta, wybierając odpowiednie
techniki.
ż� Masaż grzbietu po stronie chorej:
ż� Szczególną uwagę poświęcamy strefie łącznotkankowej w segmentach Th2,
Th3 oraz okolicy mięśnia równoległobocznego równoległobocznego
segmentach Th3-Th5.
ż� Masaż okolicy łopatkowej po stronie chorej:
ż� Mogą pojawić się tutaj trudności z chwytem podłopatkowym, więc nie
stosujemy go na siłę. Z czasem po kilku masażach i rozluznieniu będziemy
mogli rozmasować mięsień podłopatkowy.
2. Masaż w pozycji siedzącej:
ż� Masaż mięśnia czworobocznego po stronie chorej.
ż� Masaż mięśnia piersiowego większego.
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 8
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
ż� Przy masażu mięśnia piersiowego większego należy również rozmasować
stronę boczną klatki piersiowej, poniżej dołu pachowego.
ż� Masaż okolicy dołu pachowego po stronie chorej.
ż� Brzegi ograniczające dół pachowy są bardzo wrażliwe, dlatego ugniatanie
wprowadzamy w pózniejszym czasie, w zależności od wrażliwości pacjenta.
ż� Masaż kończyny górnej chorej. Stosujemy tu jedynie głaskanie.
Przesunięcia odruchowe:
Przy masażu mięśnia podgrzebieniowego mogą pojawić się mrowienia oraz drętwienie
kończyny górnej należy wtedy powtórnie wymasować okolice dołu pachowego.
Masaż po lewej stronie dołu pachowego może spowodować uczucie bólu oraz uczucie
gniecenia w rejonie serca, należy wtedy wykonać masaż lewego dolnego brzegu klatki
piersiowej.
Masaż segmentarny naczyń obwodowych kończyn dolnych:
Pozycje masażu segmentarnego kończyn dolnych:
1. Pozycja leżenia na brzuchu.
ż� Masaż kręgosłupa
ż� Masaż grzbietu po stronie chorej.
Kręgosłup oraz grzbiet możemy masować na całej długości nie ograniczając się do
odcinka lędzwiowego.
Techniki, które będą sprawiać ból początkowo niestosujemy, z czasem możemy je powoli
wprowadzać.
ż� Masaż kości krzyżowej.
ż� Rozcieranie tutaj stosujemy ostrożnie dopasowując siłę do odczuć
pacjenta.
ż� Masaż pośladka po stronie chorej.
ż� Pośladek roztasowujemy stopniowo, ponieważ znajdują się tam punkty
maksymalne.
ż� Masaż grzebienia kości biodrowej.
2. Pozycja leżenia na plecach.
Wykonujemy tu masaż chorej kończyny dolnej. Pod staw kolanowy podkładamy
worek aby zapewnić sobie dostęp do tylnej strony uda i podudzia.
W masażu kończyny dolnej chorej wykonujemy tylko głaskanie, czasem możemy
wykonać lekka wibrację.
Przesunięcia odruchowe:
Po masażu segmentarnym odcinka lędzwiowego oraz w obrębie grzbietu i miednicy mogą
pojawić się bóle w okolicy pęcherza moczowego.
Należy masować powłoki brzuszne ze szczególnym uwzględnieniem podbrzusza.
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 9
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Rysunek 1.Schemat zmian odruchowych chorób naczyń obwodowych kończyn
górnych górnych dolnych. (prawa strona)
yródło: L. Magiera, T. Kasperczyk, Segmentarny masaż leczniczy BIO-STYL Kraków 2003 st. 204
2.2.3. Masaż po amputacjach:
Masaż ten możemy podzielić na dwa etapy:
1. Masaż przed zaprotezowaniem.
Masaż ten ma na celu:
ż� Przyśpieszenia procesu gojenia i uelastycznienie blizny
ż� Nadanie prawidłowego kształtu kikutowi
ż� Profilaktyka mogących pojawić się przykurczy
ż� Likwidacja obrzęków
ż� Przeciwdziałanie zaburzeniom czucia
ż� Rozluznienie mięsni i wzmocnienie ich siły.
Do najważniejszych czynności masażu klasycznego po amputacjach możemy zaliczyć:
ż� Masaż mięśni przykurczonych kikuta, wykonujemy tu głównie: głaskanie,
rozcieranie ugniatanie podłużne i wibrację.
ż� Masaż mięśni rozciągniętych, wykonujemy tu głównie: dynamiczne głaskanie
rozcieranie, delikatne oklepywanie, ugniatanie i wibrację.
ż� Hartowanie kikuta poprzez: rozcieranie, szczotkowanie, szczypanie, oklepywanie
szczytu kikuta.
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 10
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
W przypadku występowania obrzęku przed masażem klasycznym należy wykonać drenaż
limfatyczny
2. Masaż po zaprotezowaniu na kończynach dolnych
Wykorzystujemy tu masaż klasyczny, aby zwiększyć siłę i sprawność ogólną chorego.
W masażu wykonujemy wszystkie techniki w zależności od potrzeb stosujemy:
ż� Masaż kończyn górnych obręczy barkowej. Usprawnienie wtedy tych części ciał
jest bardzo ważne, ponieważ chory porusza się o kulach a więc sprawność
chodzenia zależy również od siły rąk.
ż� Masaż kończyny zdrowej. Wzmocnienie mięśni jest tutaj niezbędne, ponieważ
chory znaczna część ciężaru ciał będzie przenosił na ta nogę.
ż� Masaż kręgosłupa i grzbietu. Przez wzmocnienie mięśni przygregosłupowych
zapobiegniemy, bowiem przeciążeń mięśni grzbietu i skrzywieniom kręgosłupa
przy niesymetrycznym jego obciążeniu.
2. 3. Fizykoterapia
W zakrzepowo-zarostowym zapalenie naczyń leczenie fizykoterapeutyczne
uzależnione jest od okresu choroby wg podziału Fontaine a.
Celem tego leczenia jest zapewnienie wystarczającego ukrwienia kończyny poprzez:
ż� Zwiększenie ciśnienia tętniczego, poprawę krążenia obocznego, usprawnienie
przemian beztlenowych, korzystniejszy rozdział krwi do mięśni.
ż� Przestrojenie autonomicznego układu nerwowego oraz zwiększenia ukrwienia na
drodze oddechowej.
Fizykoterapię stosuje się głównie w I- III okresie wg Fontaine a.
W ramach fizykoterapii stosuje się:8
Promienie podczerwone
Promieniowanie podczerwone stosuje się na okolicę brzucha w celu uzyskania
odruchowego rozszerzenia naczyń w koniczynach dolnych.
Promieniowanie nadfioletowe
Promieniowanie nadfioletowe stosuje się na okolice przykręgosłupową w segmentach
Th8-L3.
Galwanizację
Elektrodę anodową umieszcza się segmentarnie a elektrodę katodową na kończynach
dolnych. Możemy również używać kąpieli czterokomorowych dwukomorowych.
Temperatura wody w komorach powinna być wyższa od temperatury ciała o 1 stopień.
ż� W kąpieli dwukomorowej kończyn dolnych natężenie prądu powinno wynosić 10-
20 mA i zabiegu powinien trwać od 10 do 20 minut.
ż� W kąpieli czterokomorowej ( zstępująca) natężenie prądu powinno wynosić 10
mA i czas zabiegu 10-20 minut.
Jonoforezę
Do jonoforezy stosujemy głównie histaminę, pridazol, magnez.
8
A. Zborowski Masaż w wybranych jednostkach chorobowych część II , AZ, Kraków 1999 st. 108;G.
Straburzyński Fizykoterapia , PZWL, Warszawa 1988 st. 414-415;
T. Mika T, W. Kasprzak Fizykoterapia , PZWL, Warszawa 2003; A. Bauer, M. Wiecheć Przewodnik
metodyczny po wybranych zabiegach Fizykalnych Ostrowiec Św. 2005
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 11
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
ż� Histamina w roztworze 1:10 000 lub 1:20 000 z pod anody.
ż� Pridazol w roztworze 10-20 mg/ml wody destylowanej a pod anody.
ż� Magnez z 1 % roztworu siarczany magnezu z pod katody.
Prądy Diadynamiczne
Podłużny przepływ prądu przez kończyny dolne- ułożenie na brzuchu. Elektrody:
elektroda anodowa położona na dół podkolanowy a elektroda katodowa pod stopą.
Używamy w tym zabiegu prądu DF: 2 min oraz prądu CP: 6 mim, natężenie zwiększone
do granicy tolerancji.
Prądy Tr�berta
ż� Czas impulsu- 2ms
ż� Czas przerwy- 5ms
ż� Czas zabiegu- 8-15 min
ż� Natężenie prądu- 15-25 mA w chwili osłabienia lub zniesienia wibracji konieczne
jest zwiększenie natężenia.
ż� Pozycja w leżeniu na brzuchu katoda położona na wysokości Th 12- L2, anoda
ułożona poziomo na wysokości L 4 S1.
Prądy interferencyjne
ż� Elektrody 100-200 cm�, jedna para elektrod na wysokości L1-L3 druga para
elektrod na stopie. Częstotliwość 100 Hz, czas zabiegu 10 min, natężenie
wzrastające do granic tolerancji. Bezpośrednio po tym:
ż� Elektrody jak poprzednio, częstotliwość równomiernie zmieniająca się 50-100 Hz
czas 5 min, natężenie wzrastające do granic tolerancji. Zabiegi wykonujemy
codziennie, seria 12 zabiegów po tygodniu przerwy powtórzenie serii.
Terapię impulsowym polem magnetycznym wielkiej częstotliwości
ż� Częstotliwość- od 80 do 600 Hz
ż� Czas impulsu- 60 mikrosekund
ż� Czas zabiegu- 15-20 min, seria -10-20 zabiegów codziennie lub, co drugi dzień
Głowicę przykłada się do ciała pacjenta w miejscu zmian chorobowych.
9
Zabiegi balneologiczne
ż� Kąpiele solankowe, jodobromowe.
ż� Temperatura wody 36� C, czas kąpieli 20-30 min.
ż� Kąpiele radanowo-siarkowe
ż� Temperatura wody 37� C- 39� C, czas kąpieli 10-20 min.
ż� Kąpiele kwaso-węglowe
ż� Temperatura wody ok. 35� C , czas kąpieli 10-15 min.
ż� Masaż podwodny
ż� Temperatura wody 40-45� C, 0,5-1 Atm.
Możemy również zastosować kąpiel suchą, CO2- temperatura 18-20� C przy wilgotności
względnej kabiny zabiegowej 65% czas 30 min.
9
Z. Askanas Rehabilitacja kardiologiczna , PZWL, Warszawa 1971, st. 113
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 12
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
2.4. Przerywana kompresja pneumatyczna.10
Przerywana kompresja pneumatyczna prowadzi do bezwzględnego wzrostu
ciśnienia okolicy kostki, poprawiając przez to przepływ krwi przez tętnice obwodowe, co
w następstwie powoduje lepsze odżywienie tkanek. Zwiększona perfuzja w tętnicach
związana jest także ze zwiększonym uwalnianiem ze śródbłonka czynników
relaksacyjnych, które warunkują rozszerzenie tych naczyń.
Pod wpływem tego zabiegu dochodzi do:
ż� Wzrostu przepływu krwi w kończynach dolnych
ż� Wydłużenia dystansu chromania
ż� Zmniejszenia aktywności płytek krwi i układu krzepnięcia
ż� Wzrostu poziomu tlenku azotu
ż� Ochrony śródbłonka naczyniowego.
Przerywana kompresja pneumatyczna stosowana we wszystkich okresach wg
Fontaine a. W celu zwiększenia ukrwienia najczęściej stosuje się ciśnienie ok. 100 mmHg
w bardzo krótkim czasie np. około 3 sekund i dłuższą przerwę około 20 sekund. Zabieg
ten wykonywany jest przez 15-90 minut
3. Leczenie sanatoryjne 11
Leczenie uzdrowiskowe jest cennym dodatkiem do leczenia rehabilitacyjnego
ponieważ leczenie sanatoryjne składa się z różnorodnych czynników połączonych ze sobą
takich jak leczenie balneologiczne, leczenie fizykalne oraz kinezyterapię.
Do leczenia uzdrowiskowego kwalifikują się chorzy na zakrzepowo-zarostowe zapalenie
naczyń:
ż� W I i II okresie choroby
ż� Warunkowo na początku III okresu choroby
ż� Chorzy leczeni chirurgicznie:
�� Operacjami na nerwowym układzie współczulnym ( po 3 miesiącach)
�� Po amputacjach (zagojenie się przez rychłozrost po 3 miesiącach oraz
zagojenie się przez ziarninowanie po 6-9 miesiącach.
Przeciwwskazania do leczenia sanatoryjnego:
ż� Leczeni zachowawczo:
�� Chorzy w III i IV okresie choroby ze zgorzelą i martwicami
�� Mniej niż 6 miesięcy od zakrzepowego zapalenia żył.
ż� Leczeni operacyjnie:
�� Chorzy po operacjach naczyniowych do 3 miesięcy po operacji
�� Chorzy po operacjach operowani w IV okresie choroby
�� Mniej niż 6-9 miesięcy od zagojenie się przez ziarninowanie kikuta po
odjęciu kończyny.
10
M. Wozniewski, G.Dąbrowska, Rehabilitacja ruchowa osób ze schorzeniami naczyń obwodowych kończyn
dolnych , Rehabilitacja w praktyce 1\2007 st. 36
11
Z. Askanas Rehabilitacja kardiologiczna , PZWL, Warszawa 1971 st. 111-116;
T. Mika, W. Kasprzak Fizykoterapia , PZWL, Warszawa 2003 st. 411-427
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 13
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Uzdrowiska polskie zalecane chorym ma zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń:
ż� Augustów
ż� Ciechocinek
ż� Długopole Zdrój
ż� Iwonicz Zdrój
ż� Inowrocław
ż� Kołobrzeg
ż� Konstancin
ż� Krynica
ż� Kudowa Zdrój
ż� Lądek Zdrój
ż� Nałęczów
ż� Polanica Zdrój
ż� Rabka
ż� Rymanów Zdrój
ż� Szczawnica
ż� Świeradów Zdrój
ż� Świnoujście
ż� Ustroń
ż� Wieniec Zdrój
Rysunek 2. Uzdrowiska na terenie polski.
yródło: www.sanatoria.com.pl
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 14
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Powikłania w okresie rehabilitacji sanatoryjnej:
1. Powikłania naczyniowe.
Do najczęstszych powikłań zalicza się nawrotowe zapalenia żył. Należy wtedy
odstawić wszelkie zabiegi balneologiczne i rozpocząć leczenie farmakologiczne.
2. Powikłania ogólne.
4. Profilaktyka
Profilaktykę w chorobach z niedokrwieniem kończyn dolnych możemy podzielić na
pierwotną oraz wtórną.
Profilaktyka pierwotna polega na zapobieganiu powstania choroby poprzez:
1. Rzuceniu palenia.
2. Dbanie o higienę
3. Zwalczanie ognisk zapalnych
4. Odpowiednią dietę
5. Regularną aktywność ruchową.
Profilaktyka wtórna polega na zapobieganiu progresji choroby oraz zwalczaniu
powikłań przez:
1. Specyficzną higienę osobistą oraz zabezpieczeniu chorego przed
samookaleczeniem w obrębie stóp tj.:
ż� Mycie nóg codziennie, osuszać je oraz przemywać 70% alkoholem
ż� Stopy po umyciu należy smarować wazeliną lub linomagiem, aby utrzymać
ciepło
ż� Opanowanie grzybicy stopy
ż� Chory powinien unikać wyziębienia stóp i rąk przez ciepłe obuwie i rękawiczki w
zimne dni
ż� Buty powinny być wygodne, najlepiej jeden lud dwa numery większe skórzane
lub z materiału bez usztywniaczy. Buty nie powinny uciskać grzbietu stopy
ani palców. Używanie wkładek dopasowujących obuwie do stóp zabezpiecza
przed niewygodą i odciskami.
ż� Chory nie powinien chodzić boso
ż� Skarpetki powinny być wełniane lub bawełniane. Nie należy nosić skarpet
wykonanych z materiałów syntetycznych oraz zbyt obcisłych.
ż� Ważne jest staranne nie za krótkie obcinanie paznokci- tak, aby nie zranić
otaczającej skóry. Chory nie powinien korzystać z usług pedikiurzystki.
ż� Nie powinno się nosić okrężnych podwiązek
2. Przyjmowanie leków.
3. Odpowiednia dieta
U chorych ze schorzeniami naczyń obwodowych ma ona ważne znaczenie. Chorym
z niedoborem wagi należy podawać pożywienie pełnokaloryczne z dużą zawartością
witamin.
4. Wypoczynek fizyczny i psychiczny.
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 15
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
U chorych ważna jest odpowiednia liczba godzin snu nocnego, dzięki któremu dochodzi
do rozkurczu ściany naczyniowej i lepszego dopływu krwi.
Chory powinien spać z nogami na poziomie ciała lub powyżej, kończyny dolne powinny
być w pozycji wyprostnej zwłaszcza w stawie kolanowym gdyż pozycja w zgięciu
upośledza krążenie obwodowe.
Ważna jest również pozycja nóg u chorych w czasie pracy- przeciwwskazaniem jest długa
praca w pozycji siedzącej lub stojącej oraz nadmierne przeciążanie kończyn dolnych
wysiłkiem.
5. Rehabilitacja, która nie powinna być męcząca dla pacjenta.12
ĆWICZENIA
Test jednokrotnego wyboru.
Pytanie 1.
Kinezyterapię wykonujemy w: I, II i III stopniu niedokrwienia wg Fontaine a:
a. I stopniu niedokrwienia wg Fontaine a;
b. I i II stopniu niedokrwienia wg Fontaine a;
c. I, II, i III stopniu niedokrwienia wg Fontaine a.
Pytanie 2.
Przeciwwskazaniem do treningu fizycznego w chorbie niedokrwiennej kończyn
dolnych jest:
a. Ostry stan zapalny i ból spoczynkowy;
b. Nie ma żadnych przeciwskazań;
c. III stopień niedokrwienia wg Fontaine a
Pytanie 3.
Odcinek drogi, jaki chory powinien przejść w czasie treningu marszowego
powinien wynosić:
a. 2/3 długości dystansu chromowania przestankowego
b. 1/2 długości dystansu chromowania przestankowego
c. 1/3 długości dystansu chromowania przestankowego
Pytanie 4.
Czas trwania skurczu izometrycznego wynosi:
a. ok. 10 sekund i czas odpoczynku między kolejnymi skurczami ok. 10 sekund.
b. ok. 10 sekund a czas odpoczynku między kolejnymi skurczami ok. 5
sekund.odrowych
c. ok. 5 sekund a czas odpoczynku między kolejnymi skurczami ok. 10 sekund.
12
M Szostek i inni, Postępy w diagnostyce Staniszewski leczeniu tętnic , Acta Angiol, 2001, Vol 7, nr 1\2, str
1-11; J Kaniak, Klinika i leczenie naczyń obwodowych , PZWL Warszawa 1972 st. 117;H Rykowski, Choroby
naczyń , PZWL, Warszawa 1981 st 289-290; W Noszczyk, Miażdżyca i inne choroby tętnic obwodowych ,
PZWL, Warszawa 2005 st. 134-135
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 16
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych
Fizjoterapia w chorobie niedokrwiennej naczyń kończyn dolnych
Pytanie 5.
Masaż stosujemy w:
a. I stopniu niedokrwienia wg Fontaine a
b. I i II stopniu niedokrwienia wg Fontaine a
c. I, II, III stopniu niedokrwienia wg Fontaine a
Pytanie 6.
Głównym celem fizykoterapii w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych:
a. Działanie przeciwzapalne
b. Poprawa ukrwienia
c. Działanie przeciwbólowe
Pytania kontrolne
1. Omów wskazania i przeciwwskazania do rehabilitacji w chorobie niedokrwiennej
kończyn dolnych.
2. Przedstaw leczenie fizykalne w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych.
3. Metodyka masażu w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych
4. Omów cele i metody kinezyterapii w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych
5. Zaprezentuj metody profilaktyki w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych.
DODATKI
Literatura
1. Askanas Z., Rehabilitacja kardiologiczna , PZWL, Warszawa 1971,
2. Bauer M. Wiecheć Przewodnik metodyczny po wybranych zabiegach Fizykalnych
Ostrowiec Św. 2005,
3. Kaniak J., Klinika i leczenie naczyń obwodowych , PZWL Warszawa 1972,
4. Aopaciuk S.,, Zakrzepy i zatory , PZWL, Warszawa 2002,
5. Magiera L., Leksykon masażu i terminów komplemętarnych , BIO-STYL Kraków
2001,
6. Magiera L., Kasperczyk T., Segmentarny masaż leczniczy BIO-STYL Kraków
2003,
7. Mika T, Kasprzak W., Fizykoterapia , PZWL, Warszawa 2003,
8. Podgórski T., Masaż klasyczny , ZETDEZET Sp. o.o., Warszawa 1990,
9. Rosławski J., Skolimowski T., Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych , PZWL,
Warszawa 2003,
10. Rykowski H., Choroby naczyń , PZWL, Warszawa 1981,
11. Straburzyński G., Fizykoterapia , PZWL, Warszawa 1988,
12. Szostek M. i inni, Postępy w diagnostyce Staniszewski leczeniu tętnic , Acta
Angiol, 2001, Vol 7, nr 1\2,
13. Wozniewski M., Dąbrowska G., Rehabilitacja ruchowa osób ze schorzeniami
naczyń obwodowych kończyn dolnych , Rehabilitacja w praktyce 1\2007,
14. Zborowski M. Masaż w wybranych jednostkach chorobowych część II , AZ,
Kraków 1999.
Materiały Distance Learning
� Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie 17

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
przewlekle niedokrwienie konczyn dolnych
ostre niedokrwienie konczyn dolnych
Percepcja bólu u chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych001
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych004
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych005
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych006
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych003
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych008
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych009
Fizjoterapia po urazach kończyn dolnych002
Pielegnacja konczyn dolnych
Pielęgnowanie kończyn dolnych

więcej podobnych podstron