Sterownik
S
t
e
r
o
w
n
i
k
Sterownik
S
t
e
r
o
w
n
i
k
wyciągu
w
y
c
i
ą
g
u
wyciągu
w
y
c
i
ą
g
u
kuchennego
k
u
c
h
e
n
n
e
g
o
kuchennego
k
u
c
h
e
n
n
e
g
o
Do czego to służy? łych domowników lub/i sąsiadów o naszych nym, czyli nad kuchnią elektryczną gazową.
Zainstalowane w wielu mieszkaniach, nad zdolnościach kulinarnych. Jego zadaniem jest wykrywanie włączenia
kuchnią gazową lub elektryczną, okapy ku- Rozwiązaniem, tego mniej lub bardziej i wyłączenia palników. Wiąże się to z rozpo-
chenne spełniają istotną rolę. Ich zadaniem błahego problemu, będzie wykonanie ste- częciem lub skończeniem gotowania.
jest usuwanie zapachów podczas gotowania rownika. Jego zadaniem będzie automatycz- Drugi czujnik-Rt2 dostarcza  punktu od-
bądz
smażenia potraw. Równocześnie ne włączanie i wyłączanie okapu kuchennego niesienia dla Rt1. Innymi słowy, jeśli na obu
z kuchni, pośrednio też z innych pomie- w odpowiednim momencie. czujnikach panuje mniej więcej taka sama
szczeń, usuwany jest nadmiar wilgoci. temperatura, przekaz
nik, a tym samym wy-
Często jednak domowe wyciągi nie speł- Jak to działa? ciąg - są wyłączone. Potencjometr PR1 służy
niają należycie swej roli. Jest to jednak naj- Wbrew pozorom wyraz  sterownik nie mu- do ustalenia momentu włączenia przekaz
nika.
częściej nasza wina. Po prostu zbyt póz
no si oznaczać, że do budowy urządzenia po-  Sercem sterownika jest dwutranzysto-
włączamy te urządzenia lub w ogóle tego nie trzebny będzie układ scalony. Żyjemy już rowy przerzutnik Schmitta. Stanowią go ele-
czynimy. Zapracowani lub zmęczeni, zapo- w nowym tysiącleciu, ale nadal jest możliwe menty T1,T2 oraz R1-R4. Choć temperatura
minamy o tej czynności. Skutkiem tego jest wykonanie praktycznego układu z użyciem na czujnikach Rt1,Rt2 zmienia się stopnio-
wszechobecna woń smażonych, gotowanych, prostych elementów. Przykład widzicie na wo, dzięki histerezie przekaz
nik będzie włą-
opiekanych artykułów spożywczych. rysunku 1. czany i wyłączany w dwóch różnych tempe-
Przypalenie któregokolwiek ze składni- W skład sterownika wchodzą dwa, różni- raturach. Temperatury te będą tym bardziej
ków, przy niewłączonym wentylatorze okapu cowo włączone termistory. Pierwszy z nich
kuchennego, będzie informowało pozosta- Rt1 jest zamontowany pod okapem kuchen- Rys. 1 Schemat ideowy
Elektronika dla Wszystkich
52
zbliżone, im mniejsza będzie wartość rezy- LED - jej wyprowadzenia prawdopodobnie Na czas prób można nie montować C1.
stora R3. Służy on do regulacji szerokości hi- trzeba będzie jeszcze przedłużyć przed wlu- Wartości i typy poszczególnych podze-
sterezy. Standardową wartością rezystancji towaniem. społów nie są krytyczne. Można na przykład
jest 56&!. Jego oporności nie należy zanadto Punkty na płytce oznaczone jako  sieć zastosować termistory o mniejszej rezystan-
zmniejszać, gdyż spowoduje to niepewne trzeba połączyć za pomocą izolowanych, cji (lub odpowiednio zwiększyć pojemność
włączanie wyciągu kuchennego. Z kolei zbyt krótkich przewodów sieciowych z wtyczką C1). Wtedy trzeba również wymienić poten-
duża wartość R3, poza za dużą histerezą, obudowy. Podobnie punkty  wyjście - tyle, cjometr na inny, o mniejszej oporności. Za-
uniemożliwi włączenie przekaz
nika. że z gniazdkiem obudowy. Czujnik Rt1 trze- miast transformatora TS2/7 można użyć
Bezwładność cieplna czujników zapewni ba przylutować do kilkumetrowego, dwuży- podobnego z serii TS2/... . Ważne jest jedy-
opóz
nione sterowanie wyciągiem kuchen- łowego, dość cienkiego, izolowanego prze- nie, aby napięcie było wystarczające do włą-
nym. Dzięki temu wyciąg nie włączy się na- wodu i zaizolować miejsce lutowania, np. ta- czenia przekaz
nika. Nie musi to być dokła-
tychmiast po zapaleniu (włączeniu) palnika śmą elektryczną. Drugi koniec przewodu łą- dnie 12V, gdyż zastosowany przekaz
nik po-
(płyty elektrycznej), a z kilkudziesięciose- czymy bezpośrednio z płytką (w obudowie winien włączać się pewnie już przy 9V. Jako
kundowym...kilkuminutowym opóz
nieniem. otwór na przeciągnięcie przewodu) lub za górną granicę, ze względu na przekaz
nik,
Wyłączy zaś dopiero po kilku minutach od pośrednictwem zestawu gniazdko-wtyk, np. trzeba przyjąć napięcie około 16V.
skończenia gotowania czy smażenia. Pozwo- typu  cinch . Sterownik może pełnić również rolę wy-
li to lepiej usunąć zapachy i parę wodną. Z boku obudowy, naprzeciwko potencjo- łącznika zmierzchowego. Należy wtedy za-
Kondensator C1 dodatkowo opóz
nia włą- metru trzeba wywiercić otwór o średnicy miast Rt1 wlutować rezystor o wartości
czanie i wyłączanie wyciągu oraz eliminuje umożliwiającej regulację z zewnątrz. 10k&!...1M&!, czujnik Rt2 zastąpić fotorezy-
ewentualne zakłócenia na czujniku. Układ Po zamknięciu i skręceniu obudowy po- storem. Oczywiście w takim przypadku foto-
sterownika ma niewielkie wymagania co do zostaje już tylko włożyć ją do gniazdka sie- rezystor musi być wyprowadzony na przewo-
zasilacza. W związku z tym jest on maksy- ciowego i podłączyć wtyczkę wyciągu ku- dzie, a rezystor wlutowany wprost w płytkę.
malnie uproszczony. Poza małym transfor- chennego lub innego urządzenia, którym Konstrukcja sterownika została upro-
matorem Tr1 w jego skład wchodzą: dioda chcemy sterować. szczona do rozsądnego minimum. Nie zawie-
prostownicza D2 (w roli prostownika jedno- Małym śrubokrętem regulujemy poten- ra na przykład przełącznika  obejście umoż-
połówkowego) oraz kondensator filtrujący cjometr PR1 tak, aby włączanie wyciągu na- liwiającego podłączenie wyciągu z pominię-
C2. Dość nietypowo, bo szeregowo z rezy- stępowało w odpowiadającym nam momen- ciem układu sterownika. Jego użycie wyda-
storem R1, włączono diodę LED D1. Jej uży- cie. Przewód z czujnikiem Rt1 prowadzimy je się niecelowe. Zawsze bowiem można
cie nie jest konieczne (zamiast D1 można wzdłuż ściany i mocujemy pod okapem ku- wyjąć sterownik z gniazda sieciowego i bez-
wlutować zworę). Jest ona jednak dość poży- chennym za pomocą dobrej jakości taśmy lub pośrednio podłączyć wyciąg kuchenny do
tecznym wskaz
nikiem pełniącym podwójną plastra samoprzylepnego. Wystarczy teraz sieci. Czynność ta zajmie nie więcej niż kil-
rolę. Świeci pełną jasnością, gdy przekaz
nik zapalić gaz w palnikach i odczekać kilka- ka sekund.
jest wyłączony (sterownik  czuwa ). Jest dziesiąt sekund (kilka minut) na ogrzanie po-
przygaszona po włączeniu wyciągu. Dla wietrza pod okapem. Ustawić potencjometr
zwiększenia bezpieczeństwa dodano bez- tak, aby nastąpiło włączenie wyciągu (orygi- Dariusz Knull
piecznik B1. Odłączy on zasilanie zarówno nalny włącznik okapu musi być w pozycji
w razie zwarcia w uzwojeniu pierwotnym  1 ). Chcąc skrócić oczekiwanie można
Tr1, jak i w obwodzie wyciągu. Wiele wycią- szybciej skalibrować sterownik. Z tej metody
gów, jeśli nie większość, posiada wbudowa- powinni skorzystać przede wszystkim posia-
ne oświetlenie z oddzielnym wyłącznikiem. dacze kuchni elektrycznych:
Wykaz elementów
Dlatego na schemacie zaznaczono i ten ob- Czujnik Rt1 ogrzać w palcach lub zapal-
wód. Autor zastosował sterownik do współ- niczką z pewnej odległości. Odczekać. Usta-
Rezystory:
pracy z wyciągiem złożonym z wentylatora wić potencjometr. Puścić czujnik. Po pew-
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,7k&!
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
7
k
&!
o mocy znamionowej 15W oraz z 25-wato- nym czasie (w zależności od pojemności C1)
R2,R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k&!
R
2
,
R
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
k
&!
wej żarówki. wyciąg powinien się wyłączyć.
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56&! (39&!-130&!)
R
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
5
6
&!
(
3
9
&!
1
3
0
&!
)
PR1 . . . . . . . . . . . .470k&! (4,7k&!...1M&!) pionowy
P
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
k
&!
(
4
,
7
k
&!
.
.
.
1
M
&!
)
p
i
o
n
o
w
y
Montaż i uruchomienie Rys. 2 Schemat montażowy
Rt1,Rt2 NTC110 . . . . . . . . .100k&! (4,7k&!...100k&!)
R
t
1
,
R
t
2
N
T
C
1
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
k
&!
(
4
,
7
k
&!
.
.
.
1
0
0
k
&!
)
Zmontowanie sterownika zajmie nie
więcej niż kilka, kilkanaście minut.
Kondensatory
Wystarczy wlutować w płytkę przed-
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10�F/16V (1�F...47�F)
C
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
�
F
/
1
6
V
(
1
�
F
.
.
.
4
7
�
F
)
stawioną na rysunku 2 wszystkie
C2 . . . . . . . . . . . . . . . .470�F/16V (470�F...1000�F)
C
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
�
F
/
1
6
V
(
4
7
0
�
F
.
.
.
1
0
0
0
�
F
)
podzespoły. Poczynając od wlutowa-
nia zwory i najmniejszych elementów.
Bezpiecznik B1 jest typowy. Ma
Półprzewodniki
postać szklanej rurki zakończonej po
T1,T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC558
T
1
,
T
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
C
5
5
8
obu stronach metalowymi obsadkami.
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . .LED 3mm żółta lub zielona
D
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
E
D
3
m
m
ż
ó
ł
t
a
l
u
b
z
i
e
l
o
n
a
Do nich przylutowano krótkie odcinki
D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4001
D
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
0
0
1
drutu pochodzącego z przyciętych re-
D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
zystorów. Tak przygotowany bez-
piecznik wlutowano w płytkę. Zbędna
Pozostałe
jest więc jakakolwiek oprawka bez-
S1 . . . . . . . . . . . . . . .3A/12V (jeden styk przełączny)
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
A
/
1
2
V
(
j
e
d
e
n
s
t
y
k
p
r
z
e
ł
ą
c
z
n
y
)
piecznikowa (bezpiecznik ten nie po-
Tr1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TS2/7
T
r
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
S
2
/
7
winien nigdy się przepalić).
B1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1A/250V rurkowy
B
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
A
/
2
5
0
V
r
u
r
k
o
w
y
Końcówek termistora Rt2 nie nale-
O
b
u
d
o
w
a
Z
2
7
ży skracać. To samo dotyczy diody Obudowa Z-27
Elektronika dla Wszystkich
53