Kobiety i alkohol





TERAPEUTA ZA GRANICĄ
Czy kobiety są bardziej podatne na efekty działania alkoholu? Jak w wielu
kwestiach, zdania uczonych są podzielone. Generalnie odpowiedź brzmi: TAK.

KOBIETY I ALKOHOL
Tłumaczenie Krzysztof Sobieraj
Są aspekty życia, w których alkohol mniej szkodzi mężczyznom niż kobietom.
Więcej jest takich, w których kobiety pijące cierpią bardziej niż mężczyźni.
Poniższe opracowanie zawiera podsumowanie badań i dyskusji na ten temat, zawartych
w 46 numerze Alcohol Alert.
Kobiety wydają się być bardziej niż mężczyźni wrażliwe na różnorodne konsekwencje
używania alkoholu. U kobiet występuje wyższa koncentracja alkoholu we krwi,
poza tym silniej odczuwają wszelkiego rodzaju zmiany po wypiciu tej samej ilości
alkoholu w porównaniu do mężczyzn. Badania naukowe sugerują również większą
podatność kobiet na występowanie uszkodzeń poszczególnych organów, złamań i
urazów będących wynikiem wypadków drogowych lub przemocy bezpośredniej, powiązanych
z używaniem alkoholu. Ten numer Alcohol Alert poświęcony jest badaniu różnic
w działaniu alkoholu na osoby w zależności od płci oraz specyficznych dla kobiet
czynników ryzyka wystąpienia problemu alkoholowego.
ROZPOWSZECHNIENIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH WŚRÓD KOBIET
Badania krajowe wskazują, iż picie alkoholu w Stanach Zjednoczonych jest bardziej
rozpowszechnione wśród mężczyzn niż wśród kobiet. W trakcie badań 34% kobiet
deklarowało wypicie co najmniej 12 porcji standardowych alkoholu w trakcie roku
poprzedzającego badania. Dla porównania, wśród mężczyzn było to 56% badanych.
Wśród badanych osób pijących 10% kobiet i 22% mężczyzn wypijało w przybliżeniu
dwie lub więcej porcji standardowych dziennie. Mężczyźni także wydają się być
bardziej narażeni na uzależnienie od alkoholu niż kobiety.
Picie alkoholu jest najbardziej rozpowszechnione wśród kobiet w wieku od 26
do 34 lat, żyjących w separacji lub będących po rozwodzie. Tendencje do picia
ryzykownego (np. wypijania pięciu lub więcej porcji standardowych jednorazowo
lub picia przez pięć lub więcej dni w ciągu ostatniego miesiąca) najczęściej
wykazywały kobiety w wieku od 18 do 25 lat. Jeśli wziąć pod uwagę uwarunkowania
rasowe, to należy stwierdzić, iż używanie alkoholu jest bardziej rozpowszechnione
wśród kobiet białych. Kobiety czarne jednak, gdy piją, mają silniejsze tendencje
do nadużywania alkoholu.
METABOLIZM
Alkohol jest u kobiet wchłaniany i trawiony inaczej niż u mężczyzn. Generalnie
ciało kobiety zawiera mniejszą ilość wody niż ciało mężczyzny o podobnej wadze.
U kobiet więc poziom alkoholu we krwi po spożyciu takiej samej ilości alkoholu
jest wyższy. W dodatku okazuje się, że organizm kobiety szybciej eliminuje alkohol
z krwioobiegu niż organizm mężczyzny. Ten efekt może wynikać z relatywnie większej
objętości wątroby u kobiet. Alkohol jest bowiem metabolizowany głównie przez
wątrobę.
KONSEKWENCJE UŻYWANIA ALKOHOLU
Badania sugerują, że kobiety są bardziej narażone na związane z używaniem alkoholu
uszkodzenia organów wewnętrznych, uszkodzenia ciała, konsekwencje prawne i trudności
interpersonalne.
USZKODZENIA WĄTROBY
W porównaniu z mężczyznami, choroby wątroby spowodowane używaniem alkoholu
u kobiet rozwijają się w krótszym okresie czasu i w wyniku wypicia mniejszej
ilości alkoholu. W dodatku u kobiet częściej występuje zapalenie wątroby i wyższa
jest śmiertelność z powodu marskości wątroby. Badania na zwierzętach sugerują,
iż zwiększone ryzyko poalkoholowych uszkodzeń wątroby może być powiązane z fizjologicznym
działaniem żeńskiego hormonu rozrodczego estrogenu.
USZKODZENIA MÓZGU
Obraz mózgu uzyskany w badaniu przy użyciu rezonansu magnetycznego sugeruje,
iż kobiety są bardziej niż mężczyźni podatne na powodowane używaniem alkoholu
uszkodzenia mózgu. Używając rezonansu magnetycznego, ustalono iż części mózgu
odpowiedzialne za koordynację wielorakich jego czynności były zdecydowanie mniej
rozwinięte u kobiet alkoholiczek, niż u kobiet nie-alkoholiczek i mężczyzn alkoholików.
Takie różnice pozostają również na znacznym poziomie istotności przy porównywaniu
rozmiarów głowy. Z kolei badania mierzące zużycie energii przez poszczególne
obszary mózgu wskazały na znaczące różnice pomiędzy mężczyznami alkoholikami
i niealkoholikami; nie wykryły jednak tego typu różnic u kobiet. Te wyniki nie
potwierdzałyby w takim razie większej podatności kobiet na poalkoholowe uszkodzenia
mózgu. Jednak kobiety alkoholiczki pokazywały lżejszy model picia niż mężczyźni
alkoholicy.
CHOROBY SERCA
W grupie kobiet i mężczyzn wypijających dwie porcje standardowe alkoholu dziennie
lub więcej, śmiertelność w wyniku chorób serca (np. ataków serca) jest niższa
niż wśród osób nadużywających alkoholu w sposób znaczny, jest również niższa
niż wśród abstynentów. Te kwestie omawia dokładnie 45 numer Alcohol Alert zatytułowany
"Alkohol i choroba wieńcowa serca". W grupie osób dużo pijących badania ukazują
podobny poziom śmiertelności spowodowanej chorobami serca (np. kardiomiopatią)
wśród kobiet i mężczyzn. Wyjątek stanowi 60% kobiet wypijających w ciągu całego
życia mniejsze dawki alkoholu.
RAK PIERSI
Wyniki wielu badań wskazują, iż picie alkoholu zarówno w umiarkowanych jak
i dużych ilościach zwiększa ryzyko zachorowalności na raka piersi. Jednakże
jeden z programów badawczych wykazał, że nie ma związku między zachorowalnością
na raka piersi a wypijaniem jednej porcji standardowej alkoholu dziennie. Ta
ilość wypijanego alkoholu była najczęściej wskazywana przez badane kobiety.

WIKTYMIZACJA
Badania grupy studentek collegeau wskazały znaczący związek pomiędzy ilością
wypijanego przez kobiety alkoholu (wymienianego przez kobiety jako ich dawka
tygodniowa), a ilością przypadków, gdy stawały się ofiarami przemocy na tle
seksualnym. Badania wśród studentek szkól wyższych pokazały, że kobiety które
spożywały alkohol w ciągu poprzednich dwóch lat częściej stawały się ofiarami
przemocy w trakcie randki (uprowadzenia, kopanie czy pobicie) niż studentki
niepijące.
Problem nadużywania alkoholu przez oboje partnerów w okresie przedmałżeńskim
okazał się być ważnym czynnikiem ryzyka zachowań agresywnych pomiędzy nowożeńcami
w pierwszym roku małżeństwa. Niektóre badania wskazują na związek pomiędzy problemem
alkoholowym żony a poziomem agresji przejawianej wobec niej przez męża, niezależnie
od poziomu picia przejawianego przez niego samego.
WYPADKI DROGOWE
Kobiety rzadziej niż mężczyźni prowadzą pojazdy pod wpływem alkoholu i w związku
z tym rzadziej są uczestnikami wypadków drogowych z tym związanych; są jednak
bardziej narażone na problemy jakie mogą wyniknąć z prowadzenia samochodu pod
wpływem alkoholu niż mężczyźni przy takim samym poziomie alkoholu we krwi. Badania
laboratoryjne nad wpływem alkoholu na spostrzeganie i inne funkcje psychiczne
sugerują istnienie powiązanych z płcią różnic wpływu alkoholu na problemy związane
z prowadzeniem samochodu.
Słabsze tendencje kobiet do picia i prowadzenia pod wpływem alkoholu mogą również
wynikać z ich słabszych w porównaniu do mężczyzn tendencji do zachowań ryzykownych.
Kobiety także wykazują brak akceptacji dla picia i prowadzenia pojazdu pod wpływem
alkoholu jako współistniejących zachowań. W badaniach z 1990 roku,17% kobiet
uznało za akceptowalne wypicie jednej lub dwóch porcji standardowych przed prowadzeniem
samochodu. Dla porównania takie zachowanie akceptowało 27% mężczyzn. Mimo wszystko
ilość kobiet kierowców uczestniczących w wypadkach samochodowych stale wzrasta.
W 1996 roku 16% ogółu kierowców biorących udział w wypadkach związanych z używaniem
alkoholu stanowiły kobiety, podczas gdy w roku 1986 było to 13% i 12% w roku
1980.
CZYNNIKI RYZYKA W UŻYWANIU ALKOHOLU PRZEZ KOBIETY
Czynnikami mogącymi zwiększyć ryzyko nadużywania alkoholu są u kobiet czynniki
genetyczne, wczesna inicjacja alkoholowa i wiktymizacja.
CZYNNIKI GENETYCZNE
Wpływ czynników genetycznych na ryzyko wystąpienia problemu alkoholowego u
kobiet był przedmiotem licznych badań i debat naukowych. Badania 2.163 bliźniąt
płci żeńskiej wykazały ogromne podobieństwo pomiędzy bliźniętami jednojajowymi
(w porównaniu do bliźniąt dwujajowych) w preferencjach co do ilości wypijanego
alkoholu.
Podobne badania, którym poddano ponad 12.000 par bliźniąt dobranych losowo
potwierdziły, że zarówno wśród bliźniąt płci męskiej jak i żeńskiej bliźnięta
jednojajowe częściej niż dwujajowe wykazują podobne tendencje do wypijania tej
samej ilości alkoholu i tego samego poziomu ryzyka picia szkodliwego bądź nadużywania
alkoholu.
Badania przeprowadzone wśród kobiet, które zostały adoptowane zaraz po urodzeniu,
pokazały znaczący związek pomiędzy alkoholizmem osób adoptowanych a alkoholizmem
ich biologicznych rodziców. W dodatku osobowość asocjalna (np. agresywna) ich
biologicznych rodziców może być czynnikiem wpływającym na podwyższenie ryzyka
wystąpienia problemu alkoholowego wśród dzieci adoptowanych, zarówno płci męskiej
jak i żeńskiej. Jednakże pamiętać należy, że wzajemne relacje pomiędzy czynnikami
genetycznymi i środowiskowymi wymagają dalszych, głębszych badań i analiz.
Badania laboratoryjne na zwierzętach starają się zidentyfikować specyficzne
dla płci genetyczne czynniki, które mogą przyczyniać się do zmian wrażliwości
i podatności na efekty działania alkoholu.
WIEK INICJACJI ALKOHOLOWEJ
Wyniki dużych, ogólnonarodowych badań wskazują, że ponad 40% osób, które rozpoczęły
picie alkoholu przed 15 rokiem życia, zostało zdiagnozowanych jako uzależnione
od alkoholu na którymś z późniejszych etapów ich życia. Poziom ten spada do
10% wśród osób, które rozpoczęły picie alkoholu w wieku lat 20 lub później.
Wyniki te są podobne wśród obu płci. Jakkolwiek dawniej kobiety rozpoczynały
picie w późniejszym wieku niż mężczyźni, to ostanie badania pokazują, że ta
różnica znikła niemal całkowicie.
WIKTYMIZACJA
W oparciu o dane uzyskane z badań na dużej populacji, Wilsnack i zespół odkryli,
że kobiety które były ofiarami nadużyć seksualnych w dzieciństwie częściej doświadczały
problemów związanych z alkoholem (np. problemy życia rodzinnego, wypadki domowe)
oraz wykazywały jeden lub więcej spośród objawów uzależnienia od alkoholu.
Kolejne badania wykazały, że kobiety w trakcie terapii swojego uzależnienia
od alkoholu częściej mówiły o sobie jako ofierze nadużyć seksualnych w dzieciństwie
oraz określały relacje z ojcem jako pełne agresji słownej i przemocy psychicznej
w porównaniu do całej populacji kobiet.
Widom i zespół doszli do zupełnie innych wniosków niż zespół Millera'a. Zamiast
kłaść nacisk na wspominanie przeszłości kobiet, badali dokładnie relacje na
temat udowodnionych przypadków psychicznego lub seksualnego nadużycia wobec
dzieci. Badania wykazały, że u kobiet historia zaniedbania, ale nie nadużycia,
w dzieciństwie w sposób znaczący podnosi ryzyko wystąpienia problemów związanych
z alkoholem, nie wiąże się z problemem alkoholowym lub narkotykowym rodziców,
ubóstwem w dzieciństwie, rasą i wiekiem.
Nadużycia fizyczne w wieku dorosłym, jak się okazało, także wiążą się z problemami
alkoholowymi wśród kobiet. Jedno z badań wykazało, że znacząco większa ilość
kobiet leczących się z powodu uzależnienia od alkoholu doświadczyła przemocy
ze strony swego partnera (kopanie, bicie pięścią lub przemoc z użyciem broni)
w porównaniu do grupy kobiet nie mających problemów z alkoholem.
Jakkolwiek badania wskazują na współistnienie problemów związanych z alkoholem
i problemu przemocy ze strony partnera, dane nie dają jednak odpowiedzi na pytanie
czy związek ten ma charakter przyczynowo-skutkowy.
Tłumaczył Krzysztof Sobieraj

Autor przekładu jest psychologiem i teologiem, pracownikiem
Działu Lecznictwa Odwykowego i Programów Medycznych Państwowej Agencji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
Czy kobiety są bardziej podatne na efekty działania alkoholu?
Komentarz Enocha Gordis'a, Dyrektora Narodowego Instytutu Badań nad Nadużywaniem
Alkoholu i Alkoholizmem.
W tym numerze Alcohol Alert można zauważyć różnorodne informacje, które pokazują
, iż badacze problemów związanych z alkoholem zaczynają zwracać uwagę na zrozumienie
różnic związanych z płcią osoby, a mających wpływ na sposób używania alkoholu,
konsekwencje jego nadużywania oraz rozwój uzależnienia. Na przykład gdy mężczyzna
i kobieta wypijają tę samą ilość alkoholu kobieta bardziej niż mężczyzna ponosi
ryzyko wystąpienia pewnych szkód zdrowotnych, takich jak: uszkodzenia wątroby,
mózgu czy serca. Wiemy, że cześć tych powiązanych z płcią różnic wynika z różnic
w metabolizmie, ale może także być związana z różnicami w biochemii mózgu, czynnikami
genetycznymi pomiędzy kobitami i mężczyznami. Ich dokładny mechanizm nie jest
jeszcze znany. Im więcej nauka powie nam o różnicach w przeżywaniu problemu
alkoholowego pomiędzy kobietami i mężczyznami nie tylko co ale i dlaczego tym
lepiej będziemy mogli pracować z osobami zgłaszającymi się do nas na leczenie
i nauczymy się lepiej zapobiegać tym problemom.


Alcohol Alert jest wydawany przez National Institute on Alcohol Abuse
and Alcoholism USA.Prezentuje aktualne informacje na temat badań naukowych
prowadzonych w związku z alkoholem a także opinie dotyczące metod leczenia.

początek
| strona główna | spis
treści |