Obroty wewnętrzne i koszt obrotów wewnętrznych
Jednostki gospodarcze sporządzające rachunek zysków i strat w postaci porównawczej oraz prowadzące w związku z tym ewidencję i rozliczanie
kosztów według rodzajów - na kontach zespołu 4 i równolegle według funkcji - na kontach zespołu 5, wyodrębniają w swoich księgach obroty
wewnętrzne i koszt tych obrotów. W tym celu stosują konta: 79-0 "Obroty wewnętrzne" oraz 79-1 "Koszt obrotów wewnętrznych".
Za pomocą tych kont koryguje się wielkość poniesionych kosztów według rodzajów do tej wielkości kosztów, która jest związana z przychodami
bie\
ącego okresu. Salda tych kont muszą się sobie równać, tzn. saldo debetowe konta 79-1 ma być równe wielkości salda kredytowego
wynikającego z zapisów na koncie 79-0. Dlatego te\
ka\
da operacja zawierająca koszty wychodzące lub wchodzące do kręgu kosztów, korygująca
koszty poniesione (zgrupowane na kontach zespołu 4 - według rodzajów) do tej części kosztów, która jest związana z przychodami ze sprzeda\
y
produktów, powinna być księgowana za pośrednictwem tych kont.
Je\
eli jednostka prowadzi ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4, wówczas stosuje tylko konto 79-0 "Obroty wewnętrzne" bez konta
79-1.
Obroty wewnętrzne ujmuje się po stronie Ma konta 79-0 "Obroty wewnętrzne", a koszty obrotów wewnętrznych po stronie Wn konta 79-1. Księguje
się na nich w szczególności koszt wytworzenia:
" wyrobów gotowych przekazanych z własnej produkcji do własnych placówek handlu detalicznego, hurtowego i zakładów
gastronomicznych,
" zakończonych wynikiem pozytywnym prac rozwojowych oraz produktów zaliczonych do środków trwałych,
" usług świadczonych na rzecz własnych inwestycji i działalności socjalnej finansowanej ze środków funduszu świadczeń socjalnych,
" niedoborów produktów, uznanych za zawinione, przypisanych do zwrotu osobom odpowiedzialnym za powierzone im mienie,
" produkcji zaniechanej i nieuzasadnionych kosztów pośrednich,
" produktów przekazanych nieodpłatnie (w formie darowizny).
Na kontach tych księguje się równie\
odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych, będących przedmiotem wy\
ej wymienionych operacji.
W ciągu roku obrotowego konto 79-0 mo\
e wykazywać saldo kredytowe, które na dzień bilansowy przenosi się na wynik finansowy, zapisem: Wn
konto 79-0, Ma konto 86 "Wynik finansowy". Z kolei konto 79-1 w ciągu roku obrotowego mo\
e wykazywać tylko saldo debetowe, które na dzień
bilansowy przenosi się w cię\
ar konta 49 "Rozliczenie kosztów", zapisem: Wn konto 49, Ma konto 79-1.
2.1. Przekazanie wyrobów gotowych do własnych placówek
Przekazanie wyrobów gotowych do własnych placówek handlu detalicznego lub własnych zakładów gastronomicznych powoduje wyjście z kręgu
zamkniętego kosztów w postaci kosztów wytworzenia tych produktów. Księgowanie operacji z tym związanych mo\
e przebiegać w sposób
przedstawiony na poni\
szym przykładzie:
Przykład
I. Zało\
enia:
Jednostka "A" zajmująca się produkcją paneli podłogowych przekazała z magazynu wyrobów do własnego sklepu produkty o wartości według kosztu
wytworzenia: 24.000 zł. Ewidencja produktów w księgach rachunkowych jest prowadzona w cenach przyjętych do ewidencji zapasów, ustalonych na
poziomie cen sprzeda\
y netto, co stanowi łącznie kwotę: 30.000 zł. Mar\
a detaliczna zwiększająca tę wartość stanowi: 3.000 zł.
II. Dekretacja:
1. Wartość wyrobów gotowych w cenach ewidencyjnych:
a) uznanie magazynu wyrobów: 30.000 zł
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
b) obcią\
enie sklepu, który przyjął dostawę: 30.000 zł
- Wn konto 33 "Towary",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne".
2. Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych
objętych dostawą wewnętrzną (30.000 zł - 24.000 zł):
a) wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów
gotowych: 6.000 zł
 - Wn konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych
wyrobów gotowych",
- Ma konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
b) zarachowanie odchyleń z poz. 2a na odchylenia
od cen ewidencyjnych z tytułu mar\
y w detalu: 6.000 zł
- Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
- Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów
z tytułu mar\
y".
3. Dopełnienie obcią\
enia placówki handlu detalicznego do poziomu
cen sprzeda\
y brutto o odchylenia:
a) kredytowe z tytułu mar\
y detalicznej: 3.000 zł
- Wn konto 33 "Towary",
- Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów
z tytułu mar\
y",
b) kredytowe z tytułu VAT (obliczenie od podstawy w cenach
sprzeda\
y netto): (30.000 zł + 3.000 zł) = (33.000 zł x 22%) = 7.260 zł
- Wn konto 33 "Towary",
- Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów
z tytułu VAT".
III. Księgowania:
2.2. Wyroby gotowe przekazane na rzecz budowy lub ulepszenia środków trwałych
Usługi i dostawy produktów wytworzonych we własnym zakresie na rzecz budowy lub ulepszenia środków trwałych - w wysokości kosztów
wytworzenia - powodują wyjście z kręgu zamkniętego kosztów. Operacje z tym związane księguje się w sposób przedstawiony na poni\
szym
przykładzie:
Przykład
I. Zało\
enia:
Jednostka zajmująca się produkcją materiałów budowlanych przekazała na budowę magazynu własne produkty:
" wartości według cen ewidencyjnych: 12.000 zł,
" odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych: 1.200 zł.
II. Dekretacja:
1. Wyroby gotowe pobrane z magazynu i przekazane
na rzecz środków trwałych w budowie:
a) uznanie magazynu wartością wyrobów gotowych
w cenach ewidencyjnych: 12.000 zł
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
b) obcią\
enie kosztów budowy wartością wyrobów w cenach
ewidencyjnych: 12.000 zł
 - Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne".
2. Korekta wartości wyrobów w cenach ewidencyjnych o kwotę
odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na wyroby
pobrane z magazynu:
a) wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych: 1.200 zł
- Wn konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",
- Ma konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
b) korekta (obni\
enie) kosztów budowy o kwotę odchyleń: 1.200 zł
- Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie".
III. Księgowania:
2.3. Koszty utrzymania zakładowych obiektów socjalnych
Koszty utrzymania zakładowych obiektów socjalnych (ośrodków i domów wczasowych, domów wypoczynkowych), pokrywane przez zakłady
pracy, zgromadzane na koncie 53 "Koszty działalności pomocniczej", podlegają zarachowaniu do pozostałych kosztów operacyjnych. Operację tę
księguje się równie\
jako wyjście kosztów z zamkniętego kręgu kosztów działalności operacyjnej.
Przykład
I. Zało\
enia:
1. Firma posiada ośrodek wczasowy, na którego utrzymanie w okresie sprawozdawczym poniosła łącznie: 50.000 zł.
2. Ewidencja kosztów prowadzona jest na kontach zespołów 4 i 5.
3. Jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej.
II. Dekretacja:
1. Przeniesienie na koniec okresu sprawozdawczego kosztów
utrzymania ośrodka wczasowego w cię\
ar pozostałych
kosztów operacyjnych: 50.000 zł
a) rozliczenie kosztów obrotów wewnętrznych:
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 53 "Koszty działalności pomocniczej"
(w analityce: Koszty utrzymania obiektów socjalnych),
b) obcią\
enie konta pozostałych kosztów operacyjnych: 50.000 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne".
III. Księgowania:
2.4. Darowizny i inne nieodpłatne przekazania wyrobów gotowych
Darowizny oraz nieodpłatne przekazanie produktów powodują wyjście z zamkniętego kręgu wartości tych produktów po kosztach ich wytworzenia.
Przykład
I. Zało\
enia:
Jednostka będąca podatnikiem podatku VAT przekazała w formie darowizny - na rzecz ró\
nych organizacji charytatywnych - wyroby gotowe
o wartości według kosztu wytworzenia: 5.000 zł. Przekazane w formie darowizny wyroby gotowe opodatkowane są stawką VAT 22%.
II. Księgowania:
1. Wartość nieodpłatnie przekazanych wyrobów gotowych
po rzeczywistych kosztach wytworzenia:
a) zarachowanie do pozostałych kosztów operacyjnych: 5.000 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
b) uznanie magazynu wartością przekazanych nieodpłatnie
5.000 zł
produktów (równolegle do poz. 1a):
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
c) VAT nale\
ny wykazany w fakturze wewnętrznej obliczony
1.100 zł
zgodnie z przepisami ustawy o VAT: (5.000 zł x 22%) =
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym
z tytułu VAT nale\
nego".
III. Księgowania:
2.5. Odpisy aktualizujące wartość wyrobów gotowych
Przy odpisach z tytułu utraty wartości produktów lub półproduktów równie\
następuje wyjście z kręgu kosztów. Z kolei w przypadku ustania
przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego, nastąpi wejście do kręgu kosztów.
Przykład
I. Zało\
enia:
Spółka dokonała na dzień 31 grudnia 2005 r. odpisu aktualizacyjnego wartość półproduktów będących na stanie magazynowym w wysokości 50%
ich wartości. Wartość magazynowa półproduktów wynosiła: 50.000 zł. W roku 2006 jednostka otrzymała zlecenie, do którego mogła wykorzystać
wszystkie półprodukty. W związku z ustaniem przyczyny dla której dokonała odpisu zwiększyła wartość półproduktów o: 25.000 zł.
II. Dekretacja:
A. Zapisy w księgach 2005 r.
1. PK- odpis aktualizujący wartość wyrobów gotowych
pozostających na magazynie: 25.000 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszt operacyjne",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
oraz równolegle
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 62 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości
zapasów produktów".
B. Zapisy w księgach 2006 r.
1. PK - ustanie przyczyny, dla której dokonano odpisu: 25.000 zł
- Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne"
oraz równolegle
- Wn konto 62 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości
zapasów produktów",
- Ma konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".
III. Księgowania:
A. Zapisy w księgach 2005 r.
B. Zapisy w księgach 2006 r.
Odpisy aktualizujące wartość wyrobów gotowych
Przy odpisach z tytułu utraty wartości produktów lub półproduktów równie\
następuje wyjście z kręgu kosztów. Z kolei w przypadku ustania
przyczyny, dla której dokonano odpisu aktualizującego, nastąpi wejście do kręgu kosztów.
Przykład 16
I. Zało\
enia:
Spółka dokonała na dzień 31 grudnia 2005 r. odpisu aktualizacyjnego wartość półproduktów będących na stanie magazynowym w wysokości 50%
ich wartości. Wartość magazynowa półproduktów wynosiła: 50.000 zł. W roku 2006 jednostka otrzymała zlecenie, do którego mogła wykorzystać
wszystkie półprodukty. W związku z ustaniem przyczyny dla której dokonała odpisu zwiększyła wartość półproduktów o: 25.000 zł.
II. Dekretacja:
A. Zapisy w księgach 2005 r.
1. PK- odpis aktualizujący wartość wyrobów gotowych
pozostających na magazynie: 25.000 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszt operacyjne",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
oraz równolegle
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 62 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości
zapasów produktów".
B. Zapisy w księgach 2006 r.
1. PK - ustanie przyczyny, dla której dokonano odpisu: 25.000 zł
- Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne"
oraz równolegle
- Wn konto 62 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości
zapasów produktów",
- Ma konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".
III. Księgowania:
A. Zapisy w księgach 2005 r.
B. Zapisy w księgach 2006 r.