Legiony polskie i udział Polaków w wojnach napoleońskich.




Legiony
polskie i udział Polaków w wojnach napoleońskich.

1.Już w czasach powstania
kościuszkowskiego działała w Paryżu kierowana przez
Franciszka Barssa i Józefa Wybickiego tzw. agencja. Była ona
związana z prawicą. Przedstawiciele lewicy skupiali się w tzw.
deputacji.

2. Idea odbudowania Polski w
oparciu o sojusz z Francją była aktualna zarówno w czasach
Kościuszki jak i po jego upadku. Oficerowie insurekcji szukali
też zatrudnienia.

3. Realizacja tej idei. Agencja
poprzez gen. Henryka Dąbrowskiego zwróciła się do walczącego
we Włoszech Napoleona z ofertą współpracy. Na czym polegała
oferta? Napoleon pomoże utworzyć legiony polskie złożone z
oficerów wskazanych przez Dąbrowskiego i polskich jeńców z
armii austriackiej. Mundury tej armii miały być zbliżone do
polskich.Oficjalnie były one w służbie republiki
Cisalpińskiej (jedna z siostrzanych republik utworzonych przez
Napoleona). Po pokoju w Campo Formio w 1797 r. legiony jakiś
czas stacjonowały we Włoszech, min.w 1798 r. brały udział w
zajęciu Państwa Kościelnego, ale pokój w Luneville w 1801 r
przekreślił sens ich istnienia. Część oficerów wdała się
w konspiracje przeciw Napoleonowi, więc legiony zostały
podzielone, część została wysłana na wyspę San Domingo,
część natomiast nadal pozostawała w służbie francuskiej.

4.Rezultaty istnienia legionów

Sprawa polska ponownie pojawiła
się na arenie międzynarodowej ,wśród kadry oficerskiej
upowszechniły się idee republikańskie [źródłem władzy jest
lud, który ma określone prawa] ,Legiony wykształciły kadry
oficerów i podoficerów, na których później zostanie oparta
armia Księstwa Warszawskiego. Trwałym spadkiem po legionach
jest Mazurek Dąbrowskiego.

Tymczasem w polityce francuskiej
zaszły istotne zmiany:

1. Napoleon został dożywotnim
konsulem [1802]

2. Sprawa wyznaczenia następcy

3. 1804- Napoleon cesarzem
Francuzów

II okres- polityka francuska w
latach 1804 -1814

Stan pokoju nie trwał zbyt długo
. Napoleon,aby mieć poparcie, musiał dać ludziom zatrudnienie,
zabezpieczyć rynki zbytu dla przędsiębiorców i zaspokoić
ambicje armii. To prowadziło nieuchronnie do konfliktu, przede
wszystkim z Anglią, która nie chciała się zgodzić na
korzystny dla Francji traktat handlowy, były również
zadrażnienia w polityce kolonialnej.

Drugim motywem była polityka
kontynentalna- istniał konflikt z Austrią, chodziło o sfery
wpływów we Włoszech i nad Renem.

Trzeci motyw: Francuzi uważali,
że francuską racją stanu są granice naturalne:Pireneje, Alpy,
Ren. Przebieg:

Wobec tych sprzeczności doszło
do odnowienia się koalicji antyfrancuskiej, w skład której
wchodziły Anglia, Rosja i Austria. Anglia zwyciężyła na morzu
- bitwa pod Trafalgarem. Na kontynencie zwycięstwo odniosły
wojska napoleońskie - 2.XII.1805. pod Austerlitz. Bylo to
największe zwycięstwo Napoleona - pokonał sam połączone
armie: austriacką i rosyjską. Upadek Austrii spowodował
wycofanie się Austrii z wojny. W stanie wojny ciągle
pozostawała Rosja i Francja, ale w myśl warunków pokojowych
Napoleon przejmował wpływy austriackie na terenie Rzeszy, wtedy
też doszło do likwidacji św. Cesarstwa Rzymskiego [powstało
za Ottonów] Narodu Niemieckiego . W miejsce tego Napoleon
utworzył tzw. Związek Reński.Zaniepokoiło to Prusy, które
zajęły Saksonię i zmusiły Francuzów do wycofania się za
Ren. To z kolei spowodowało wojnę z Prusami, armia pruska w
październiku 1806 poniosła tego samego dnia dwie decydujące
klęski - pod Jeną i Auerstaadt. Armia pruska wycofywała się w
nieładzie, wycofywała się też armia rosyjska i wtedy
oddziały Napoleona wkroczyły na teren Polski. Już w
listopadzie została zajęta Warszawa [1806 -27 listopada], ale
jeszcze przed tym, bo 21 listopada,chcąc zniszczyć Anglię,
Napoleon wydaje dekret o blokadzie kontynentalnej. Dekret ten
zabraniał sprowadzania na kontynent europejski towarów
angielskich, wywozu zboża do Anglii i utrzymywania z Anglią
jakichkolwiek stosunków gospodarczych. Żeby ta blokada była
skuteczna, Napoleon musiał narzucić swoją władzę całej
Europie. Spowodowało to wejście wojsk francuskich do Hiszpanii,
Portugalii w 1808, a jednocześnie skutki tej blokady uderzały
nie tylko w interesy angielskie, ale i w innych, którzy
prowadzili handel z Anglią.

Kampania przeciw Rosji trwała
nadal - doszło do dwóch bitew: 8.II. pod Iławą, 14.VI pod
Frydland. Obie bitwy skończyły się zwycięstwem Francji. Ale
kampania przebiegała na terenie Polski [II i III tereny zaboru
pruskiego]. Polacy z entuzjazmem powitali wkroczenie armii
francuskiej. Na wieść o zwycięstwach francuskich na terenie
Wielkopolski usunięto pruskie załogi, bardzo szybko odbudowano
armię polską, która wzięła udział w końcowej fazie
kampanii. Napoleon nie czynił zbyt wyraźnych obietnic, ale
sugerował, że zajmie się sprawą polską. Stwierdził,że
zobaczy, czy Polacy są godnym narodem. Wyraźnie żądał
zaopatrzenia dla armii, kwaterunku i wystawienia sił zbrojnych.
Ale sprawa polska stała się przedmiotem rozmów na spotkaniu
między Napoleonem a carem Aleksandrem I w Tylży. Napoleon był
gotów wydać Polskę carowi [ Czartoryski chciał, by car był
królem Polski ]. Napoleon chciał,aby zlikwidować państwo
pruskie,na co z kolei nie godził się car, ale zaproponował, by
ziemie polskie zostały włączone w skład Cesarstwa
Francuskiego, z bratem Napoleona - Hieronimem jako władcą. Na
to z kolei nie chciał się zgodzić Napoleon, bo uważał, że
takie bezpośrednie sąsiedztwo byłoby powodem nieustannych
konfliktów między Francją a Rosją. Stanęło na kompromisie,
który polegał na tym, że z ziem II i III zaboru pruskiego
utworzone zostało Księstwo Warszawskie. Monarchą miał zostać
król saski z dynastii Wettinów. 22. VII.1807 Napoleon nadał
Księstwu konstytucję, która była wzorowana na konstytucji
francuskiej, ale z pewnymi lokalnymi odmianami. Konstytucja
wprowadziła wzorce zaczerpnięte z rewolucji francuskiej, tzn,
wolność osobistą, równość wobec prawa, nienaruszalność
własności,prawo piastowania urzędów. To nie dotyczyło
wszystkich. Pełnię praw miała szlachta posesjonaci, zamożne
mieszczaństwo, inteligencja.

Instytucje władzy państwowej

1. Pełnię władzy wykonawczej
oraz inicjatywę ustawodawczą posiadał monarcha, którym w tym
wypadku był Fryderyk August z dynastii Wettinów. Król
sprawował władzę wykonawczą poprzez radę stanu. Był to
organ doradczy przygotowujący projekty ustaw, inicjatyw
ustawodawczych i radę ministrów [rola dzisiejszego rządu].
Zarządzała ona również administracją. Władzę ustawodawczą
posiadał dwuizbowy sejm, składający się z izby poselskiej [60
mandatów na 100 miejsc posiadała szlachta, a 40 inne stany] i
Izby Wyższej - Senatu, w skład którego wchodzili wojewodowie,
kasztelanowie, biskupi, ale bez określonych województw. W
praktyce ks. Warszawskie było najbardziej wysuniętym na wschód
bastionem wpływów francuskich.

Na blokadzie mogła się
wzbogacić burżuazja francuska,gdyż stawała się na rynku
europejskim niemal monopolistyczna. Ale koszta tej blokady były
bardzo duże: trzeba było utrzymywać olbrzymi aparat celny
kontrolujący armie okupacyjne głównie w Niemczech, Hiszpanii,
które żyły na koszt miejscowej ludności. Wszystko to
wywoływało wielkie niezadowolenie, co więcej, w Hiszpanii
Napoleon po raz pierwszy spotkał się nie tyle z oporem państwa
poprzez armię, co z oporem narodu. Ujawniło się to w
działaniach partyzanckich. Wojna w Hiszpanii okazała się
krwawa i kosztowna. Opór podsycali Brytyjczycy. W Prusach
natomiast zaczął kształtować się niemiecki patriotyzm. Coraz
powszechniej zaczęło się upowszechniać przekonanie, że Prusy
to nie tylko dziedziczna posiadłość Hohenzollernów, lecz
naród oparty na wspólnocie języka, kultury, tradycji. Prusy
są częścią wielkiego narodu niemieckiego, co więcej, rząd
pruski przeprowadził wiele reform w duchu burżuazyjnym,
zniesiono poddaństwo chłopów, przeprowadzono, rozłożoną na
wiele lat reformę uwłaszczeniową [ziemia przestaje być
własnością dworu, a jest własnością chłopa]. Chłopi
uzyskali wolność osobistą. W 1809 zdawało się, że
popularność cesarza Francuzów słabnie. Usiłowała to
wykorzystać Austria i w przymierzu z Anglią wypowiedziała
wojnę Francji. Napoleon jeszcze raz z wielkim trudem odniósł
zwycięstwo pod Wagram. Na wojnie tej wzbogaciło się Księstwo
Warszawskie, ponieważ jego terytorium zostało rozszerzone o
ziemie III zaboru austriackiego. Coraz bardziej niepewnym
sojusznikiem stawała się Rosja. Blokada kontynentalna godziła
w interesy rosyjskiego ziemiaństwa [handel zbożem i surowcami
obliczony na rynek angielski]. W 1811 roku car Aleksander I
wydał zezwolenie na handel z krajami neutralnymi, co w praktyce
oznaczało złamanie blokady. W 1812 roku Napoleon ogłosił
drugą wojnę polską, ale wojna ta skończyła się klęską
Napoleona [faktografia]. W roku następnym Napoleon usiłował
odwojować straty, ale poniósł decydującą klęskę w bitwie
pod Lipskiem 16 - 19 pażdziernik 1813 roku. W 1814 wojna
przerzuciła się na terytorium Francji i wtedy Napoleon został
zmuszony do abdykacji. W dożywotnie władanie otrzymał wyspę
Elbę na Morzu Śródziemnym, a w maju 1814 koalicja państw
antynapoleońskich zawarła pokój z nowym władcą Francji-
Ludwikiem XVIII. Francja wróciła do granic z 1792 roku..W
Wiedniu 1814 roku zebrał się kongres złożony ze zwycięskich
monarchów. Wtedy to ustaliła się hegemonia 5 stolic
europejskich, a mianowicie: Petersburg, Wiedeń, Berlin, Paryż i
Londyn. Na kongresie przyjęyo dwie zasady: legitymizmu i
równowagi. Co prawda, obrady Kongresu Wiedeńskiego zostały
przerwane na sto dni powrotu Napoleona do Francji, ale 18.VI.1815
doszło do decydującej bitwy pod Waterloo, gdzie Napoleon
poniósł klęskę i ponownie abdykował. Ludwik XVIII wrócił
do Paryża, a Napoleona zesłano na Wyspę Św. Heleny, zaś
Francja musiała powrócić do granic z 1791 roku. Ponadto
zapłaciła dużą kontrybucję. Tymczasem zwycięskie monarchie
postanowiły że: monarchowie mają przyrodzone prawo do tronów,
źródłem ich władzy jest łaska Boga [a nie wola ludu], ich
obowiązkiem są rządy dla dobra poddanych. W przełożeniu na
język polityki oznaczało to, że wszystkie dynastie pozbawione
władzy przez rewolucję mają prawo powrotu do swoich państw.
Przyspieszyło to rozbicie polityczne Włoch. Drugą zasadą
była zasada równowagi europejskiej, szczególnie popierana
przez Anglię. Oznaczała ona, że żadne państwo nie może być
na kontynencie europejskim na tyle silne, aby móc narzucić
siłą swoją hegemonię na kontynencie. Najpoważniejszymi
kontrowersyjnymi sprawami była sprawa polska i niemiecka. W
sprawie niemieckiej postanowiono: Rozwiązanie Związku
Reńskiego i utworzenie pod przewodnictwem Austrii Związku
Niemieckiego, który obejmował wszystkie państwa niemieckie [z
wyjątkiem Prus Wschodnich]. W sumie tych państw było 36.
Ponadto Prusy otrzymywały Poznańskie, Bydgoskie, Toruń i
Gdańsk,2/5 Saksonii, Nadrenię i Westfalię Z ziem Księstwa
Warszawskiego po odjęciu ziem przyznanych Prusom utworzono
Królestwo Polskie, którego status prawny miał określić car
rosyjski. W Wielkopolsce miało powstać Wielkie Księstwo
Poznańskie o bardzo ograniczonej autonomii. Kraków natomiast
pozostawał wolnym miastem pod nadzorem trzech zaborców. Ponadto
z inicjatywy cara Rosji w 1815 w Paryżu Austria, Rosja i Prusy
utworzyły tzw. Święte Przymierze, w ramach którego państwa
członkowskie zobowiązywały się do przestrzegania porządku
ustalonego na Kongresie Wiedeńskim oraz interwencji zbrojnej
tam, gdzie ten porządek mógłby być naruszony przez ruchy
rewolucyjne. Do Świętego Przymierza przystąpiły wszystkie
państwa chrześcijańskiej Europy oprócz Anglii i Watykanu.
Należy jeszcze dodać, że postanowienia Kongresu Wiedeńskiego
ustaliły ład europejski, który przetrwał do 1914 roku.