Ćwiczenia Becka
Historia państwa
i prawa Polski
testy " tablice
Autor
Rafał Golat
C�H�BECK
Ćwiczenia Becka
Golat " Historia państwa i prawa Polski
C�H�BECK


W sprzedaży:

LOGIKA, wyd. 2


PRAWO KONSTYTUCYJNE, wyd. 6


PRAWO RZYMSKIE. INSTYTUCJE, wyd. 4


HISTORIA USTROJU I PRAWA SĄDOWEGO POLSKI, wyd. 2

www.sklep.beck.pl
Historia państwa
i prawa Polski
testy " tablice
Autor
Rafał Golat
Radca prawny
Redakcja: Magdalena Cymerska
� Wydawnictwo C. H. Beck 2007
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Gen. Zajączka 9, 01-518 Warszawa
Skład i łamanie: Ewa Zduńczyk
Druk i oprawa: Wers Design Sp. z o.o., Chmielniki 6
ISBN 978-83-7483-699-9
Spis treści
Wprowadzenie _________________________________________________________ IX
Część A. Testy
Rozdział 1. Ustrój Polski
średniowiecznej ____________ 1
Test 1 ______________________ 1 Odpowiedzi do testu 1 __________ 178
Test 2 ______________________ 4 Odpowiedzi do testu 2 __________ 178
Test 3 ______________________ 8 Odpowiedzi do testu 3 __________ 178
Test 4 ______________________ 11 Odpowiedzi do testu 4 __________ 178
Rozdział 2. Prawo Polski
średniowiecznej ____________ 15
Test 5 ______________________ 15 Odpowiedzi do testu 5 __________ 179
Test 6 ______________________ 18 Odpowiedzi do testu 6 __________ 179
Test 7 ______________________ 22 Odpowiedzi do testu 7 __________ 179
Test 8 ______________________ 26 Odpowiedzi do testu 8 __________ 179
Rozdział 3. Ustrój Rzeczypospolitej
szlacheckiej _________________ 30
Test 9 _____________________ 30 Odpowiedzi do testu 9 _________ 180
Test 10 _____________________ 33 Odpowiedzi do testu 10 _________ 180
Test 11 _____________________ 37 Odpowiedzi do testu 11 _________ 180
Test 12 _____________________ 40 Odpowiedzi do testu 12 _________ 180
Test 13 _____________________ 43 Odpowiedzi do testu 13 _________ 181
Test 14 _____________________ 47 Odpowiedzi do testu 14 _________ 181
Test 15 _____________________ 50 Odpowiedzi do testu 15 _________ 181
Test 16 _____________________ 53 Odpowiedzi do testu 16 _________ 181
Test 17 _____________________ 57 Odpowiedzi do testu 17 _________ 182
Test 18 _____________________ 60 Odpowiedzi do testu 18 _________ 182
Rozdział 4. Prawo Rzeczypospolitej
szlacheckiej _________________ 64
Test 19 _____________________ 64 Odpowiedzi do testu 19 _________ 182
Test 20 _____________________ 67 Odpowiedzi do testu 20 _________ 182
V
Spis treści
Test 21 ______________________ 71 Odpowiedzi do testu 21 _________ 183
Test 22 ______________________ 74 Odpowiedzi do testu 22 _________ 183
Test 23 ______________________ 78 Odpowiedzi do testu 23 _________ 183
Rozdział 5. Ustrój ziem polskich
pod zaborami _______________ 81
Test 24 ______________________ 81 Odpowiedzi do testu 24 _________ 183
Test 25 ______________________ 84 Odpowiedzi do testu 25 _________ 184
Test 26 ______________________ 88 Odpowiedzi do testu 26 _________ 184
Test 27 ______________________ 92 Odpowiedzi do testu 27 _________ 184
Odpowiedzi do testu 28 _________ 184
Test 28 ______________________ 95
Odpowiedzi do testu 29 _________ 185
Test 29 ______________________ 99
Odpowiedzi do testu 30 _________ 185
Test 30 ______________________ 103
Odpowiedzi do testu 31 _________ 185
Test 31 ______________________ 106
Rozdział 6. Prawo na ziemiach
polskich pod zaborami _______ 111
Odpowiedzi do testu 32 _________ 186
Test 32 ______________________ 111
Odpowiedzi do testu 33 _________ 186
Test 33 ______________________ 114
Odpowiedzi do testu 34 _________ 186
Test 34 ______________________ 118
Rozdział 7. Ustrój
II Rzeczypospolitej __________ 122
Odpowiedzi do testu 35 _________ 186
Test 35 ______________________ 122
Odpowiedzi do testu 36 _________ 187
Test 36 ______________________ 126
Odpowiedzi do testu 37 _________ 187
Test 37 ______________________ 129
Odpowiedzi do testu 38 _________ 187
Test 38 ______________________ 132
Odpowiedzi do testu 39 _________ 187
Test 39 ______________________ 136
Odpowiedzi do testu 40 _________ 188
Test 40 ______________________ 139
Odpowiedzi do testu 41 _________ 188
Test 41 ______________________ 143
Odpowiedzi do testu 42 _________ 188
Test 42 ______________________ 146
Rozdział 8. Prawo
II Rzeczypospolitej __________ 150
Odpowiedzi do testu 43 _________ 188
Test 43 ______________________ 150
Odpowiedzi do testu 44 _________ 189
Test 44 ______________________ 153
Rozdział 9. Ustrój i prawo na zie-
miach polskich podczas II wojny
światowej oraz w pierwszych
latach po jej zakończeniu_____ 158
Odpowiedzi do testu 45 _________ 189
Test 45 ______________________ 158
Odpowiedzi do testu 46 _________ 189
Test 46 _____________________ 162
Odpowiedzi do testu 47 _________ 189
Test 47 ______________________ 166
Odpowiedzi do testu 48 _________ 190
Test 48 ______________________ 170
Odpowiedzi do testu 49 _________ 190
Test 49 ______________________ 173
VI
Spis treści
Część B. Tablice
Tabl. 1. Status monarchy (króla) w Polsce przedrozbiorowej ______________ 193
Tabl. 2. Kształtowanie się stanów w Polsce przedrozbiorowej _____________ 194
Tabl. 3. y
ródła prawa w Polsce przedrozbiorowej _______________________ 196
Tabl. 4. Władza uchwałodawcza w Polsce przedrozbiorowej ______________ 197
Tabl. 5. Administracja (urzędy) centralna w Polsce przedrozbiorowej ______ 199
Tabl. 6. Administracja (urzędy) lokalna w Polsce przedrozbiorowej ________ 201
Tabl. 7. Sądownictwo w Polsce przedrozbiorowej _______________________ 203
Tabl. 8. y
ródła prawa na ziemiach polskich pod zaborami ________________ 205
Tabl. 9. Organy władzy ustawodawczej na ziemiach polskich
pod zaborami _______________________________________________ 206
Tabl. 10. Administracja (urzędy) centralna na ziemiach polskich
pod zaborami _______________________________________________ 208
Tabl. 11. Administracja (urzędy) lokalna na ziemiach polskich
pod zaborami _______________________________________________ 209
Tabl. 12. Organizacja sądów na ziemiach polskich pod zaborami ___________ 211
Tabl. 13. Status prawny ludności chłopskiej na ziemiach polskich
pod zaborami _______________________________________________ 213
Tabl. 14. y
ródła pawa w II Rzeczypospolitej _____________________________ 213
Tabl. 15. Organy władzy ustawodawczej w II Rzeczypospolitej ____________ 214
Tabl. 16. Organy administracji centralnej w II Rzeczypospolitej ____________ 215
Tabl. 17. Organy administracji terytorialnej w II Rzeczypospolitej __________ 217
Tabl. 18. Sądownictwo w II Rzeczypospolitej ____________________________ 218
Tabl. 19. Podstawowe jednostki podziału terytorialnego ziem polskich ______ 219
Tabl. 20. Akty konstytucyjne na ziemiach polskich (do 1939 r.) _____________ 220
Indeks rzeczowy______________________________________________________ 223
VII
Wprowadzenie
Zawarty w niniejszej publikacji zestaw pytań testowych z historii państwa i pra-
wa Polski jest przeznaczony dla studentów pierwszego roku studiów prawniczych
na wydziałach prawa i administracji. Stanowi on w zamierzeniu autora pomoc
w przygotowaniu się do egzaminu końcowego z historii państwa i prawa Polski,
będącej jednym z objętych programem nauczania przedmiotów wykładowych.
Pytania testowe zestawione zostały w układzie chronologicznym, w podziale
na kilka okresów, odpowiadających poszczególnym epokom ustrojowym w historii
ziem polskich oraz z uwzględnieniem zarysowanego w tytule przedmiotu dwupo-
działu na historię państwa (ustroju) oraz historię prawa (rozwiązań prawnych obo-
wiązujących na ziemiach polskich na przestrzeni dziejów).
Pytania testowe mają zróżnicowany charakter. W większości przypadków są to
typowe pytania testowe, zbudowane na zasadzie zestawienia kilku odpowiedzi do
wyboru. Niektóre z pytań mają jednak odmienną konstrukcję i odpowiedz
na nie
wymaga wypełnienia odpowiednio zaznaczonych, wolnych miejsc, z reguły po-
przez uszczegółowienie (wyliczenie) zagadnienia, którego dane pytanie dotyczy.
Przyjęta została zasada, że prawidłowa jest tylko jedna z czterech zestawionych
pod pytaniem opcji, wobec czego odpowiedz
na pytanie polega na zakreśleniu (za-
znaczeniu) tylko jednej z nich.
Pytania testowe zróżnicowane zostały pod względem skali trudności. Część z nich
wymaga szczegółowego przeanalizowania podręcznikowego materiału, część zaś
pozwala na zakreślenie prawidłowej opcji dzięki odpowiednim skojarzeniom, mając
w założeniu skłonić osoby udzielające odpowiedzi do skorzystania z ogólnej wie-
dzy i rozumowej analizy opanowywanego materiału.
W celu sprawdzenia prawidłowości udzielanych odpowiedzi na poszczególne
pytania na końcu opracowania zamieszczone zostało w odpowiedniej kolejności
zestawienie ich rozwiązań. Podsumowaniem materiału są tablice, zawierające pod-
stawowe informacje na temat wybranych, kluczowych dla historii państwa i prawa
Polski zagadnień.
Autor
Warszawa, lipiec 2007 r.
IX
Część A. Testy
Ustrój Polski średniowiecznej
Rozdział 1.
Test 1
1. Patronimia to:
a) zwyczajowe zwierzchnictwo najstarszego członka społeczności lokalnej
w średniowieczu,
b) rodzaj daniny składanej władcy przez ludność poddaną,
c) ród grupujący spokrewnione ze sobą, zamieszkujące wspólne teryto-
rium małe rodziny,
d) sądy odbywające się na wiecach wolnych mieszkańców.
2. Opole we wczesnym polskim średniowieczu to:
a) rodzaj sposobu uprawy ziemi,
b) wspólnota terytorialna oparta na więzi sąsiedzkiej,
c) system komunikacji między poszczególnymi plemionami,
d) siedziba drużyny wojskowej.
3. Istotę monarchii patrymonialnej stanowiło to, że:
a) na jej czele stał władca absolutny,
b) funkcjonowała ona w oparciu o pracę ludności niewolnej,
c) władca podejmował decyzje w uzgodnieniu z grupą możnych urzędników,
d) panujący władca traktował ją jak swoją dziedziczną własność.
4. Grupy współdziałania władcy w monarchii patrymonialnej to:
a) dowódcy wojskowi i poborcy danin,
b) członkowie rodziny książęcej i urzędnicy dworscy,
c) urzędnicy, drużyna monarsza i duchowieństwo,
d) członkowie rady monarszej i biskupi.
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
1
Test 1
Część A. Testy
5. System skarbowości w monarchii patrymonialnej miał charakter:
a) systemu dobrowolnych danin na rzecz księcia i jego dworu,
b) systemu eksploatacji scentralizowanej,
c) systemu uchwalania zakresu obciążeń publicznych na wiecu wolnej
ludności,
d) systemu opartego głównie na czerpaniu korzyści z łupów wojennych.
6. Własność alodialna w Polsce średniowiecznej, to własność:
a) wolnych chłopów,
b) dóbr należących do Kościoła,
c) ograniczona w czasie,
d) dziedziczna.
7. Trzy rodzaje renty gruntowej chłopów w Polsce średniowiecznej to:
a) ....................................
b) ....................................
c) ....................................
8. Immunitet ekonomiczny (skarbowy) polegał na:
a) przyznaniu udziału poddanemu w dochodach władcy,
b) zwolnieniu poddanej ludności z dóbr prywatnych z określonych cięża-
rów na rzecz księcia,
c) nadaniu przez księcia na własność określonych dóbr,
d) zwolnieniu z konieczności zapłaty pieniężnych kar sądowych.
9. Po nadaniu immunitetu sądowego ludność poddana, zamieszkująca
dobra, których dotyczył ten immunitet, podlegała:
a) sądowi wiecowemu,
b) sądowi wybieranemu przez mieszkańców dóbr, objętych immunitetem,
c) sądowi właściciela dóbr lub wyznaczonego przez niego sędziego,
d) w ogóle nie podlegała żadnemu sądowi.
10. Przynależność do stanu była zasadniczo wynikiem:
a) zasług dla władcy,
b) dziedziczenia pozycji społecznej w rodzinie,
c) wielkości posiadanego majątku,
d) posiadanego wykształcenia.
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
2
2
Test 1
Rozdział 1. Ustrój Polski średniowiecznej
11. Najwcześniej w średniowiecznej Polsce wyodrębnił się stan:
a) chłopski,
b) rycerski (szlachecki),
c) duchowny,
d) mieszczański.
12. Prawo nieodpowiednie polegało na:
a) możliwości żądania przez rycerza wykupu z niewoli przez władcę,
b) zwolnieniu posiadłości rycerza z obciążeń na rzecz władcy,
c) monopolu rycerzy na służbę wojskową,
d) wyłączeniu możnowładztwa spod sądownictwa kasztelanów i podda-
niu jego przedstawicieli sądownictwu władcy.
13. Komendacja polegała na:
a) nadaniu przez księcia własności ziemskiej zasłużonym poddanym,
b) przystąpieniu przez rycerza do służby na dworze władcy,
c) darowiz
nie posiadłości ziemskiej przez władcę na rzecz Kościoła,
d) poddaniu się pod opiekę feudalną pana przez wolnych chłopów.
14. Podstawą relacji między panem feudalnym a ludnością, osiadającą
w jego włościach na zasadzie wolnych gości, było:
a) prawo zwyczajowe ukształtowane na danym terenie,
b) warunki określone jednostronnie przez pana feudalnego,
c) umowa czynszowa,
d) wyrok sądu książęcego.
15. Na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim stał:
a) pan feudalny,
b) sołtys,
c) wójt,
d) urzędnik mianowany przez księcia.
16. Wolnizna to:
a) zwolnienie ludności poddanej z obowiązku płacenia kar sądowych,
b) tereny nieobjęte niczyją własnością,
c) okresowe zwolnienie nowych osadników z obowiązku płacenia czynszu,
d) możliwość wolnego przemieszczania się ludności poddanej.
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
3
3
Test 2
Część A. Testy
17. Trzy podstawowe warstwy społeczne w miastach średniowiecznych to:
a) mistrzowie, czeladnicy i uczniowie,
b) urzędnicy, kupcy i rzemieślnicy,
c) obywatele miejscy, ludność służebna i przyjezdni,
d) patrycjat, pospólstwo i plebs.
18. Na czele rady miejskiej stał:
a) wójt,
b) burmistrz,
c) sędzia grodowy,
d) pan feudalny lub przedstawiciel księcia.
19. Cechy były organizacjami skupiającymi:
a) właścicieli nieruchomości w mieście,
b) kupców osiadłych w mieście,
c) rzemieślników,
d) osoby tej samej narodowości w danym mieście.
20. Prawo składu polegało na:
a) przywileju pobierania od każdego kupca, przejeżdżającego przez mia-
sto, określonej opłaty,
b) żądaniu wystawienia przez kupców, przejeżdżających przez miasto,
towarów na sprzedaż w tym mieście,
c) żądaniu dojazdu przez kupców do miasta określonymi drogami,
d) konieczności sprzedaży przez rzemieślników swoich wyrobów tylko
w swoim macierzystym mieście.
Test 2
1. W skład kapituł w Kościele średniowiecznym wchodzili:
a) wszyscy duchowni z danej diecezji,
b) przedstawiciele poszczególnych klasztorów z obszaru diecezji,
c) kanonicy,
d) biskup i prałaci.
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
4
4
Test 2
Rozdział 1. Ustrój Polski średniowiecznej
2. Przełomowe znaczenie dla wzrostu znaczenia Kościoła wobec księcia
miał(-o):
a) zjazd w A
ęczycy w 1180 r.,
b) wydanie bulli gniez
nieńskiej w 1136 r.,
c) pojawienie się zakonu cystersów na ziemiach polskich,
d) rozciągnięcie organizacji kościelnej na Pomorze w I połowie XII w.
3. Prawo prezenty było to prawo do:
a) wyboru parafii, której płacona była dziesięcina,
b) uzyskania przez biskupa gościny u wiernych diecezji w trakcie podróży,
c) wyboru rodzaju uiszczanej darowizny,
d) wskazywania kandydata na stanowisko kościelne przez fundatora
świątyni.
4. Zasada senioratu polegała na tym, że:
a) władza zwierzchnia w kraju przysługiwała pierworodnemu synowi
władcy,
b) władza zwierzchnia w kraju przysługiwała najstarszemu księciu w ro-
dzie,
c) władza zwierzchnia w kraju sprawowana była rotacyjnie przez potom-
ków księcia,
d) władza zwierzchnia w kraju przysługiwała księciu wybranemu przez wiec.
5. W okresie rozbicia dzielnicowego podstawowy okręg administracji to:
a) województwa,
b) starostwa,
c) kasztelanie,
d) powiaty.
6. Wyróżnikiem ziemi jako jednostki terytorialnej było:
a) posiadanie odrębnej organizacji urzędniczej,
b) posiadanie odrębnej władzy książęcej,
c) występowanie siedziby biskupstwa,
d) występowanie odpowiedniej liczby ufortyfikowanych miejscowości.
7. W początkowym okresie funkcjonowania starosta występował jako:
a) poborca należności dla władcy,
b) wykonawca wyroków książęcych,
c) namiestnik zastępujący władcę na danym terytorium,
d) urzędnik zarządzający dworem władcy.
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
5
5
Test 2
Część A. Testy
8. Obowiązek służby wojskowej rycerzy w Polsce średniowiecznej
wiązał się:
a) z dobrowolnym zgłoszeniem się do płatnej służby,
b) z piastowaniem określonych urzędów,
c) z urodzenia jako syn rycerza,
d) z posiadania ziemi na prawie rycerskim.
9. W Polsce wczesnośredniowiecznej głównymi świadczeniami
dla księcia były:
a) podatki i dziesięciny,
b) daniny i podarunki,
c) daniny i służebności,
d) służebności i łupy wojenne.
10. Istotą regaliów było:
a) posiadanie przez władcę prawa do ustalania wysokości świadczeń,
b) posiadanie przez władcę wyłączności na korzyści z pewnych sfer dzia-
łalności,
c) prawo władcy do odbierania nieposłusznym poddanym własności ziemi,
d) prawo władcy do określania zakresu obciążeń ludności na rzecz Kościoła.
11. Istotą privilegium fori było:
a) sądzenie możnych bezpośrednio przez księcia,
b) sądzenie przez możnych własnych poddanych,
c) sądzenie spraw przeciw duchownym przez sądy kościelne,
d) możliwość sądzenia każdej sprawy przez księcia.
12. Sądy leńskie były sądami dla:
a) rycerstwa,
b) wójtów i sołtysów,
c) poddanych w dobrach prywatnych,
d) mieszczan.
13. Annaty były to:
a) coroczne opłaty na rzecz papiestwa z opróżnionych beneficjów
kościelnych,
b) coroczne opłaty na rzecz władcy płacone przez biskupów,
c) opłaty płacone władcy przy obejmowaniu stanowisk kościelnych,
d) coroczne raty świętopietrza płaconego papiestwu.
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
6
6
Test 2
Rozdział 1. Ustrój Polski średniowiecznej
14. Jako początkową datę rozbicia dzielnicowego Polski uznaje się:
a) rok 1135,
b) rok 1138,
c) rok 1146,
d) rok 1157.
15. Pierwszym koronowanym królem Polski po rozbiciu dzielnicowym
był:
a) Henryk Brodaty,
b) Przemysł II,
c) Wacław II Czeski,
d) Władysław A
okietek.
16. Istotą monarchii stanowej było:
a) uznanie monarchy za odrębny stan,
b) podział społeczeństwa na prawnie wyodrębnione stany,
c) podejmowanie ważnych decyzji przez władcę i przedstawicieli wszyst-
kich stanów,
d) zatwierdzanie monarchy przez przedstawicieli każdego ze stanów.
17. Korona Królestwa Polskiego to:
a) zespół uprawnień przysługujących władcy w monarchii stanowej,
b) ogół ziem stanowiących własność panującego i jego rodziny,
c) system urzędów w monarchii stanowej,
d) państwo wyodrębnione prawnie od osoby władcy.
18. Koncyliaryzm był to:
a) filozoficzny kierunek relig3
ny w średniowiecznej Europie,
b) zespół doradców władcy polskiego,
c) stanowisko opowiadające się za wyższością soboru nad papieżem,
d) stanowisko opowiadające się za wyższością cesarza nad papieżem.
19. Mianem desuetudo określa się:
a) uzupełnianie prawa stanowionego prawem zwyczajowym,
b) prymat prawa zwyczajowego nad prawem stanowionym,
c) brak stosowania zasad prawnych, prowadzący do ich uchylenia,
d) wzorowanie się w praktyce prawnej na wcześniejszych rozstrzygnięciach.
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
a Rafał Golat, Historia państwa i prawa Polski. Ćwiczenia Becka
7
7