_____________________________________________________________________________



Margit Sandemo


SAGA O LUDZIACH LODU


Tom XXVI

Dom w Eldafjord

_____________________________________________________________________________



ROZDZIA� I


Skulony i przyczajony jak drapie�ny ptak, siedzia�
wysoko na grani i spoglĄda� na wiosk� wciŚni�tĄ mi�dzy
ktaw�d� fiordu a górskie zbocza. Straszliwa postaą,
ciemna, s�kata, zgarbiona... Przypomina�a wyst�p skalny,
zlewajĄcy si� w jedno z otaczajĄcĄ przyrodĄ. Gdyby nie
oczy, iskrzĄce nienawiŚciĄ, pa�ajĄee �ĄdzĄ zemsty, nikt by
nie przypuszcza�, �e ma do czynienia z istotĄ ludzkĄ.
Chwilami Ślepia te po�yskiwa�y niemal czerwono, jakby
szalejĄcy w nich ogie� podsyca�a jedynie fanatyczna
nienawiŚą, która wype�nia�a go bez reszty.
Czeka�.
Wpatrywa� si� w ma�ych, male�kich ludzi tam na dole.
Z miejsca, w którym siedzia�, przypominali wyglĄdem
mrówki.
- WprowadzajĄ si� - szepnĄ�. - WprowadzajĄ si� do
mojego domu! M��czyzna i kobieta. Jak ŚmiĄ! Jak
ŚmiĄ! Nie! Co teraz robiĄ?
Uniós� si� troch�. Kiedy obserwowa�, jak zachowuje
si� para daleko pod nim na dole, szalejĄcy w nim gniew na
moment przygas�
Co si� teraz stanie? Czy�by mimo wszystko nie zamie-
rzali si� wprowadzią?
Ogarn��o go uczucie g��bokiego zawodu; co za para-
doks? Nikt nie chce si� tu przenieŚą? Nie wtargnie tu nikt,
na kim b�dzie móg� wy�adowaą swĄ �Ądz� zemsty?
Znów si� skuli�, przykucnĄ� na pi�tach, obejmujĄc
ramionami kolana. Straszliwy kolos przypomina� gór-
skiego trolla, który zastyg� w tej pozie przed tysiĄcami lat.


Nad fiordem para obcych przybyszów w Średnim
wieku rozmawia�a z mieszka�cami tych okolic.
Có� za bezwstydnie przystojny m��czyzna, pomyŚla�a
dama. Jest tak pi�kny, �e niemal mnie przera�a!
Nie potrafi�a oderwaą od niego spojrzenia. Mia�
ciemne falujĄce w�osy, jasne szaroniebieskie oczy i usta,
które nieodparcie przyciĄga�y wzrok. Nieco arogancki,
lecz sko�czenie pi�kny, kuszĄcy.
Prawdziwy samiec! Wspania�y, ale niebezpieczny!
Tymczasem gospodarz wr�czy� m��owi p�k kluczy.
- Witajcie w Jolinsborg! - rzek� z promiennym
uŚmiechem, który sprawi�, �e pod damĄ ugi��y si� kolana.
- Mam nadziej�, �e b�dzie si� wam tu podoba�o!
- O, tak, z pewnoŚciĄ - odpar�a kobieta. - Lekarz
zaleci� memu m��owi wilgotne wiejskie powietrze, tutej-
sza okolica jest wi�c wprost wymarzona!
Ma��onek jej, po wyglĄdzie sĄdzĄc cz�owiek prowadzĄ-
cy nie do ko�ca czyste interesy, odezwa� si� chropawym
g�osem:
- A wi�c to miejsce zwie si� Jolinsborg? Czy to od
nazwiska w�aŚciciela?
[Jolinsborg (norw.) - Twierdza Jolina (przyp. t�um.)]
- Nie, nie mamy tu do czynienia z nazwiskiem
- uŚmiechnĄ� si� m�ody wieŚniak. - Jolin to stare
norweskie imi� m�skie. W�aŚciciele dworu nosili je ju� od
czasów, kiedy pierwszy Jolin zbudowa� to domostwo
w siedemnastym wieku, a� do chwili obecnej.
- Ale teraz nie ma ju� chyba nikogo o tym imieniu?
- zapyta�a dama.
Gospodarz spuŚci� wzrok.
- Eee... Tak, owszem, jest, ale... zaj�to si� nim. Zosta�
ubezw�asnowolniony.
- Ach, tak?
- No, nie by� w pe�ni... taki, jak byą powinien. A po
tym, jak zabrano mu dom, w�óczy� si� po okolicy, zaglĄda�
do okien i straszy� poprzednich lokatorów. Teraz wi�c
jest... jest pod kluczem.
- Jaka� tragiczna historia! - wykrzykn��a dama.
- Kiedy to si� sta�o?
- JakieŚ dwa, mo�e trzy lata temu.
Ma��onek by� najwyra�niej przytomnie myŚlĄcym cz�o-
wiekiem.
- Wspomnia�eŚ o lokatorach? Ilu ich by�o? Mieszkali
tu kolejno po sobie?
- Nie, przed wami by�a tylko jedna para - mruknĄ�
przystojny wieŚniak. - Ludzie niech�tnie si� osiedlajĄ
w tym miejscu nad odci�tym od Świata fiordem.
M��czyzna nic na to nie odrzek�, tylko mocniej
zasznurowa� usta. Przypuszczenie, �e by� cz�owiekiem
prowadzĄcym interesy, w których rachunki niezupe�nie
si� zgadza�y, by�o jak najbardziej s�uszne. Bynajmniej nie
z przyczyn zdrowotnych pragnĄ� osiedlią si� tutaj, w zapo-
mnianym przez Boga Eldafjord, chyba �e mia� na myŚli
brutalne pobicie przez rozgoryczonych klientów, od
których wy�udzi� pieniĄdze. Ma��onkowie zdecydowali,
�e najlepiej b�dzie usunĄą si� na jakiŚ czas w cie�, a do tego
celu �adne inne miejsce na Świecie nie nadawa�o si� lepiej
ni� Eldafjord, o którego istnieniu nie s�ysza� prawie nikt.
Albowiem by�a to male�ka wioska w g��bi odnogi fiordu,
niewidoczna z �odzi �eglujĄcych po okolicznych wo-
dach. Zabudowania we wsi by�y bardzo stare, jak gdy-
by na stromych zboczach wznoszĄcych si� nad wĄziutkĄ
wstĄ�kĄ pla�y nie da�o si� ju� wznieŚą �adnego nowego
domu.
Wprost idealne miejsce, by si� ukryą!
- Dom jest naprawd� wspania�y - stwierdzi�a kobieta.
- Choą w niczym nie przypomina twierdzy.
Stali na pofa�dowanym skalnym tarasie. Poni�ej wiatr
igra� w ga�Ązkach brzóz pokrytych ju� jasnozielonĄ szatĄ,
trawa by�a soczyŚcie Świe�a, zewszĄd bi� cudowny spokój
wiosny. Nie by�o si� czego obawiaą, wprost przeciwnie!
WieŚniak Terje Jolinsonn nie móg� wymarzyą sobie
pi�kniejszego dnia na zaprezentowanie przybyszom stare-
go domiszcza.
Nagle rozleg�o si� wo�anie. Skierowali spojrzenia ku
ledwie widocznej Ście�ce, wiodĄcej przez �Ąk�; bieg�a niĄ
m�oda kobieta.
Ch�op mruknĄ� przez z�by par� ostrych s�ów. Szybkim
krokiem pomaszerowa� jej na spotkanie.
Para przybyszów podĄ�a�a za nim bez poŚpiechu.
- Na pewno b�dzie nam tu dobrze - mówi�a �ona.
- Spójrz tylko na ten dom! Tak, tak, wiem, �e go
przebudowano, ale ca�y parter na pewno powsta� jeszcze
w siedemnastym wieku. Jaki on d�ugi! Popatrz na te okna,
stare, a w jakim dobrym stanie! Pi�tro tak�e, moim
zdaniem, dobudowano z ogromnĄ starannoŚciĄ.
MĄ� tylko kiwa� g�owĄ. Z myŚli nie schodzi� mu
wyjĄtkowo korzystny kontrakt, jaki uda�o mu si� pod-
pisaą. A wieŚniak wspomnia� na dodatek, �e istnieje
mo�liwoŚą, by ten dom po prostu kupią, i to za niewiary-
godnie niskĄ cen�! Mogliby go wynajmowaą bogaczom
na letnisko albo podzielią na niedu�e mieszkania. Pobraą
komorne od kilkorga naraz...
Jego myŚli bezustannie krĄ�y�y wokó� interesów.
Kobieta biegnĄca drogĄ zatrzyma�a si� gwa�townie.
By�a bardzo podobna do swego szwagra, Terjego, jak
zresztĄ wszyscy mieszka�cy wioski. Mia�a ciemne w�o-
sy, mi�kkimi �okami opadajĄce na czo�o, jasnoszare
oczy w obramowaniu tak ciemnym, �e sprawia�y wra-
�enie ciemniejszych ni� by�y w rzeczywistoŚci. Pe�ne,
nawyk�e do uŚmiechu usta, w tej chwili dr�a�y ze
strachu. WyglĄd tej kobiety natychmiast kojarzy� si�
z ciep�em i mi�oŚciĄ dla bli�nich jako g�ównej cechy jej
charakteru.
- Nie masz chyba zamiaru jeszcze raz wynajmowaą
domu, Terje?
- Ju� to zrobi�em - odpar�, stanowezym ruchem
chwytajĄc jĄ za rami�. - Ten mieszczuch jest nawet
zainteresowany kupnem. SĄ wi�c na tym Świecie idioci...
A ty wracaj do domu! Natychmiast!
- Ale� nie mo�esz tego zrobią!
- Milcz! Przesta� krzyczeą, bo jeszcze ci� us�yszĄ! To
by�y jedynie nieszcz�Śliwe wypadki, wszystko to tylko
wypadki, czy twój ograniczony umys� nie mo�e tego
pojĄą? No, dalej!, id��e ju� stĄd!
- Nie - zaprotestowa�a, nie ruszajĄc si� z miejsca.
- Nie pozwol�, by ktokolwiek wprowadzi� si� do tego
upiornego domostwa!
- W�aŚnie �e pójdziesz teraz do domu!
Mocno chwyci� jĄ pod rami� i poprowadzi� drogĄ
w dó�, a� dotarli do ch�opskiej zagrody. WepchnĄ� jĄ do
jednego z pokoi i zatrzasnĄ� za sobĄ drzwi.
- Trzymaj g�b� na k�ódk�, inaczej wyrzuc� stĄd ciebie
i twojego piekielnego bachora. JesteŚ tu wy�Ącznie na
mojej �asce!
- Nieprawda! - zawo�a�a kobieta po drugiej stronie
drzwi. - Wy, trzej bracia, odziedziczyliŚcie gospodarstwo
i Jolinsborg do równego podzia�u! A teraz ch�opiec jest
pierwszym spadkobiercĄ i ty dobrze o tym wiesz, Terje!
By�eŚ najm�odszym z braci. Ja i mój syn mamy takie samo
prawo, by tutaj mieszkaą, jak ty, o ile nie wi�ksze!
- MogliŚcie zostaą w Jolinsborg. A teraz zamknij si�,
Solveig!
Us�ysza�a ju� tylko oddalajĄce si� kroki, ukl�k�a wi�c
przy dziecinnym �ó�eczku.
Zacz��a szeptaą, bardzo cicho, lecz z dojmujĄcym bólem:
- Dobry, mi�osierny Bo�e, pomó� nam! Pomó� moje-
mu synkowi, spraw, by ju� d�u�ej nie cierpia�! Ulecz go,
Panie! B�agam Ci�, tak jak b�aga�am ju� przez tysiĄc nocy
i dni! A jeŚli nie mo�na wyzwolią go od cierpie�, to
prosz�, zabierz go do siebie! B�agam Ci� o to, choą on jest
moim najcenniejszym skarbem na ziemi, tylko dla niego
�yj�.
Ch�opczyk le�a� na poduszkach blady niczym duch, ale
rysy jego twarzy wyra�nie z�agodnia�y, gdy� sen troch�
uŚmierzy� ból. Od czasu do czasu tylko spomi�dzy bia�ych
warg wydobywa� si� cichy j�k. Powieki by�y niemal
przezroczyste, a skóra na �adnie ukszta�towanej g�owie
napi�ta. Pozycja, w jakiej le�a�, zdradza�a, gdzie umiejs-
cowi� si� ból - ch�opiec mocno odrzuci� g�ow� w ty�, a�
Ści�gna na szyi si� napr��y�y, a kark wygiĄ� do granic
wytrzyma�oŚci.
Jedenastoletni ch�opczyk le�a� tak ju� od wielu miesi�-
cy, pragnĄc choąby odrobin� z�agodzią nieznoŚny ból
g�owy.
- Jolin! - szepn��a matka. - Mój drogi, ma�y Jolinie!
Dlaczego nie mog� wziĄą twoich cierpie� na siebie?
Dlaczego musisz znosią takie udr�ki, ty, najniewinniejszy
ze wszystkich?
Mówi�a cicho, choą ch�opiec nie móg� jej s�yszeą.
- GdybyŚmy tylko mieli dokĄd odejŚą! Siedzimy tu jak
w matni. Ten diabe� zabra� wszystkie nasze pieniĄdze,
Jolinie, jak wi�c mo�emy jechaą nie majĄc grosza przy
duszy? Jak zresztĄ mielibyŚmy si� stĄd wydostaą, skoro
nie mam nawet na czym ci� przenieŚą? I kto by nas przyjĄ�?
OpuŚci�a g�ow� na �ó�eczko syna w poczuciu ca�-
kowitej bezsilnoŚci.
Terje Jolinssnn wróci� do swych nowych lokatorów.
- To by�a moja bratowa i jednoczeŚnie gospodyni
- rzuci� niedbale. - Jest wdowĄ, ma chorego synka i z tego
powodu doŚą cz�sto zachowuje si� histerycznie. Poza tym
to dobra kobieta. No, mam nadziej�, �e spodoba si�
pa�stwu tutaj...


Trzy tygodnie pó�niej z Jolinsborg wyniesiono trum-
n�. Ma��onka nowego lokatora nie sz�a w orszaku
�a�obnym. Jej cia�a nigdy nie odnaleziono.


M�ody Eskil Lind z Ludzi Lodu poŚwi�ci� wiele
miesi�cy, by dotrzeą do swego upragnionego Eldafjord.
Kiedy mia� dwanaŚcie lat, o domu w Eldafjord us�ysza�
od w�drownego parobka.
Eskil siedzia� wtedy pod izbĄ czeladnĄ i s�ucha�, s�ucha�
z takim nat��eniem, �e zdawa�o si�, i� uszy rosnĄ mu
z przej�cia. Pami�ta�, �e by�o to pewnego jesiennego
wieczoru. Parobcy zebrali si� przy ognisku rozpalonym ze
s�omy, suchych liŚci i wszelakiego Śmiecia, jakie pozosta�o
po ostatnich zbiorach. Wi�kszoŚą robotników uda�a si�
ju� na spoczynek, w ko�cu przy ognisku zosta�o ich tylko
trzech. Jeden, oszo�omiony gorza�kĄ, zasnĄ�. Fantastycz-
nej historIi o domu w Eldafjord wys�ucha� jedynie Eskil.
Parobek o osmaganej wichrem i s�o�cem twarzy
o�ywi� si�, widzĄc zainteresowanie ch�opca. Wszak u jego
stóp siedzia� sam przysz�y dziedzic dworu Grastensholm.
- To niebezpieczna okolica - mówi� parobek powoli,
z namys�em. - Mia�em wra�enie, �e z ka�dej k�py trawy,
z ka�dej grudy ziemi wprost bi�o poga�stwo. Bo widzisz,
ten dom zosta� zbudowany przez cz�owieka, który nazy-
wa� si� Jolin. To znaczy takie nosi� imi�, Jolin... I ten Jolin
by� bogaty jak troll. No, nie chc� o nikim mówią nic z�ego,
ale na pewno nie wszystkie pieniĄdze zdoby� uczciwie.
Powiadano, �e u niego na dworze znale�ą mo�na by�o
srebrne kielichy i inne koŚcielne srebra, a skĄd mog�y si�
tam wziĄą? Ich miejsee by�o przecie� w kaŚciele!
Parobek do�o�y� kilka ga�Ązek do ognia, do ust wcisnĄ�
nowĄ porcj� tytoniu.
- Ale, jak m�ody panicz wie, nikt nie �yje wiecznie
i nawet pieniĄdze nie odwrócĄ kolei rzeczy. Ka�dy musi
umrzeą i niech mi panicz wierzy, pan Jolin ogromnie nad
tym faktem ubolewa�. Ale postanowi�, �e nikomu nie odda
swego z�ota ani innych dóbr, o, nie, i zakopa� wszystko...
- Zakopa� w ziemi dwór?
- No, ukry� wszystko, co si� da�o schowaą, jasne, �e
nie dom, tyle chyba panicz rozumie, choą pan Jolin nie
móg� znieŚą, �e ktoŚ mia�by mieszkaą w jego domu za
darmo. Ju� sama myŚl pewnie do tego stopnia nie dawa�a
mu spokoju, �e umar� z �alu!
- Czy du�o zakopa�?
- Du�o? I to jeszcze jak! Gdyby ktoŚ to znalaz�, sta�by
si� najbogatszym cz�owiekiem pod s�o�cem. No, mo�e
prawie najbogatszym...
Ch�opcu zalŚni�y oczy.
- To znaczy, �e nikt nie odnalaz� skarbu?
- Nie, skarbu nie mo�na odszukaą. Stary skĄpiec
pilnie go strze�e!
- Co takiego? Czy on straszy?
- Nikt nie mo�e mieszkaą w tym domu, po prostu si�
nie da. Pewnie, �e wielu porwa�o si� na poszukiwanie tych
wspania�oŚci, ale wszyscy zgin�li. Padli trupem na miejs-
cu. Umarli albo znikn�li.
�Ądza przygód, drzemiĄca w ch�opcu, zap�on��a. Przez
chwil� siedzia� zatopiony w myŚlach, a wreszcie stwierdzi�
krótko:
- Ja jestem z Ludzi Lodu.
- No pewnie, wiem o tym. Nazywasz si� wszak Lind
z Ludzi Lodu.
W tym momencie Eskil uzna�, �e nie powinien mówią
zbyt du�o. Zamilk�, ale myŚli tym bardziej nie dawa�y mu
spokoju. We wszystkich starych ksi�gach Ludzi Lodu
zosta�o napisane, �e cz�onkowie rodu nie muszĄ baą si�
duchów i widziade�. PotrafiĄ pokonaą straszyd�a i diabels-
kie moce. No, oczywiŚcie, z podobnymi zjawiskami radzią
sobie umieli tylko dotkni�ci i wybrani, ale kto wie, czy
w�aŚnie on, Eskil, nie jest jednym z nich? W jego pokoleniu
nie by�o nikogo innego, kto móg� okazaą si� przekl�tym
lub wybranym. Tula i Anna Maria, obie by�y takie
zwyczajne...
Poczu� si� nagle ogromnie silny. Przekazano mu
podwójne powo�anie! Po pierwsze - zwalczyą duchy
grasujĄce w domu w Eldafjord, a po drugie - odnale�ą
bajkowy skarb.
Eskil ostro�nie wypyta� si� o po�o�enie tego Eldafjord,
parobek wyjaŚni� mu, jak umia�. Okaza�o si� jednak, �e nie
jest zbyt mocny w geografii, nale�a� bowiem do tych, co to
po prostu w�drujĄ przed siebie, nie pytajĄc "gdzie" ani
"któr�dy". K�opot polega� na tym, �e odwiedzi� kilka
krajów, by� w Szwecji, zawadzi� te� nawet o Islandi�
i niebywale wprost plĄta� miejsca, które dane mu by�o
zobaczyą. A poniewa� od czasu do czasu nachodzi�y go
okresy pija�stwa i wtedy nie trze�wia� przez wiele dni
z rz�du, to i g�owa prawdopodobnie nie pracowa�a mu jak
nale�y.
Eskilowi uda�o si� jednak uzyskaą przynajmniej par�
informacji na temat po�o�enia miejsca zwanego Eldafjord.
Wbi� sobie bowiem do g�owy, �e gdy tylko b�dzie
móg�, wyruszy do Eldafjord i odnajdzie skarb. Kierowa�a
nim, rzecz jasna, ch�ą prze�ycia prawdziwej, naprawd�
emocjonujĄcej przygody, ale nie tylko. Wiedzia�, z jakim
samozaparciem ojciec i matka walczĄ, by pomimo ruj-
nujĄcych podatków i kolejnych lat nieurodzaju utrzymaą
Grastensholm w odpowiednim stanie. Jak�eby si� urado-
wali, gdyby syn wróci� do domu z wybawieniem - ogrom-
nym skarbem z Eldafjord!
Oby tylko nikt go nie uprzedzi�!


Nadszed� rok 1817, w którym Eskil ko�czy� dwadzieŚ-
cia lat i kiedy to towarzyszy� Tuli w podró�y zaledwie do
Christianii, zamiast eskortowaą jĄ a� do Szwecji. Rozsta�
si� z kuzynkĄ, by odnale�ą swoje Eldafjord. Teraz albo
nigdy! Nareszcie mia� sporo pieni�dzy, a i opuŚci� dom
akurat na odpowiednio d�ugi czas, by rodzice niczego nie
podejrzewali.
Zabawi� jednak poza domem du�o, du�o d�u�ej, ni�
przewidywa�...
Z poczĄtku wszystko uk�ada�o si� pomyŚlnie. Dotar�
do Vestlandet, gdzie, jak si� spodziewa�, nale�a�o szukaą
[Vesdandet - kraina u zachodnich wybrze�y Norwegii (przyp. t�um.).]
Eldafjord. Ale Vestlandet okaza�o si� krainĄ znacznie
wi�kszĄ, ni� oczekiwa�, i podró�owanie po niej by�o
o wiele bardziej skomplikowane.
Trudno nie przyznaą, �e m�ody Eskil Lind z Lndzi
Lodu by� ch�opcem doŚą gadatliwym. �atwo zawiera�
nowe znajomoŚci i bardzo lubi� dyskutowaą. Temat by�
mu oboj�tny, byle stanowi� pretekst do g�oŚnej wymiany
myŚli.
W rozmowy o polityce nie powinien by� jednak si�
wdawaą; w owych czasach polityka stanowi�a temat zbyt
delikatny. Ludzie stali si� bardziej czujni i podejrzliwi.
Dok�adnie tak, jak teraz Eskil, post�powali szpiedzy króla
Karla Johana. Prowadzili swobodne, weso�e rozmowy,
lecz tak naprawd� starali si� podst�pnie wybadaą, po
czyjej stronie jest sympatia rozmówcy.
Eskil nic o tym nie wiedzia�; polityka obchodzi�a go
tyle co zesz�oroczny Śnieg. Chcia� po prostu rozmawiaą
z lud�mi, dyskutowaą, bawi�o go bowiem formu�owanie
oryginalnych opinii i swobodne wyg�aszanie b�yskot-
liwych uwag.
Na ogó� wszystko ko�czy�o si� dobrze, ludzie napoty-
kani w gospodach czy te� przydro�nych rowach brali go
za tego, kim by� w rzeczywistoŚci - m�odzieniaszka, który
ma zielono w g�owie i �adnego poj�cia o sytuacji
zaistnia�ej w kraju.
Wreszcie jednak przysz�a kryska na Matyska...
Sta�o si� to w doŚą sporej wiosce na zachodnim
wybrze�u, tak du�ej, �e na dobrĄ spraw� mo�na by nazwaą
jĄ miasteczkiem. Szpiedzy Karla Johana od dawna ju�
budzili w tych okolicach powszechnĄ irytacj�, przybywa�o
ich tutaj stanowczo zbyt wielu. I najwyra�niej zawita�
kolejny! Tym razem miarka si� przebra�a. Doprawdy, czy
ludzie nie mogĄ myŚleą sobie tego, co chcĄ? Czy Jego
WysokoŚą musi wtrĄcaą si� we wszystko? Jasne, chcia�
wiedzieą, kto trzyma jego stron�, a kto wyst�puje przeciw
niemu. To mog�o byą niebezpieczne! A teraz wys�a�
bystrookiego m�odzieniaszka, któremu jeszcze mleko pod
nosem nie wysch�o!
WieŚą t� podawano sobie z ust do ust. Sko�czy�o si� na
tym, �e nic nie rozumiejĄcego Eskila osadzono w areszcie.
Oskar�ono go o w�ócz�gostwo - niczego innego nie
zdo�ano wymyŚlią.
Siedzia� wi�c w zamkni�ciu. CzepiajĄc si� krat wy-
krzykiwa� swĄ niewinnoŚą, ale nikt go nie s�ucha�. Nie
wiedzia� nawet, z jakiego powodu zosta� aresztowany,
nikt bowiem otwarcie nie chcia� przyznaą, �e podejrzewa
si� go o szpiegostwo. No bo có� powiedzia�by na to król?
Eskil pisa� listy do domu, listy, których jego stra�nik
nigdy nie wysy�a�, bo dar� je na strz�pki, gdy tylko
wyszed� poza areszt. W ko�cu ch�opak zrezygnowa�,
podda� si�. By� przekonany, �e przyjdzie mu siedzieą w tej
ciasnej, cuchnĄcej norze do ko�ca swych dni.
Zapomniany przez Świat... Towarzystwa dotrzymywa-
�y mu jedynie pluskwy, wszy i szczury, z rzadka na jednĄ
noc zab�Ąka� si� jakiŚ pijaczyna. Z�odziei i innych gro�niej-
szych przest�pców czasami uda�o mu si� dojrzeą, kiedy
prowadzono ich do oddzielnej celi. Karmiono go marnie,
Eskil wychud� wi�c bardzo. Ubranie wisia�o na nim
w strz�pach, cz�sto chorowa�. Najbardziej jednak doku-
cza� mu gryzĄcy dusz� �al. Z jakiego powodu? Có�
takiego uczyni�? I dlaczego nikt nie przybywa, by mu
pomóc?
Pewnego dnia, kiedy straci� ju� rachub� czasu, w jego
celi zagoŚci� przypadkowy wi�zie�. Eskil nigdy si� nie
dowiedzia�, jakich przewinie� si� dopuŚci�, tego ów
cz�owiek, choą gadatliwy, zdradzią nie chcia�. Eskil
jednak, z poczĄtku ma�omówny i przygn�biony swĄ
sytuacjĄ, wkrótce rozchmurzy� si� i ucieszy�, �e los zes�a�
mu takiego weso�ego wspó�towarzysza niedoli. Po kilku
godzinach wyzna� nawet, �e by� w drodze do ut�sk-
nionego Eldafjord, kiedy aresztowano go z niewiado-
mych przyczyn.
- Teraz jednak nie wierz� ju� nawet, �e Eldafjord
istnieje - oznajmi�. - Zanim mnie tu wsadzono, przemie-
rzy�em Vestlandet wzd�u� i wszerz, ale, niestety, nikt
nigdzie nie s�ysza� o miejscu noszĄcym t� nazw�.
- Eldaflord? A po co ci tam iŚą, ch�opcze? To miejsce
oznacza pewnĄ Śmierą.
Eskil poderwa� si� z pryczy.
- Co? Co takiego? S�ysza�eŚ o Eldafjord?
- Czy s�ysza�em? OczywiŚcie! Fiord le�y niedaleko stĄd.
- Ale nikt tutaj...
- Ach, te szczury lĄdowe! Do Eldafjord mo�na do-
trzeą jedynie �odziĄ, a podejrzewam, �e w tym miasteczku
nie ma nikogo, kto oŚmieli�by si� choą jednĄ stop�
postawią na pok�adzie. ZnajĄ tylko okolice, do których da
si� dojŚą na w�asnych nogach. Ale ty zapomnij o Elda-
fjord, to nie dla ciebie!
Eskil na wszelki wypadek dok�adnie wypyta� swego
towarzysza, w jaki sposób mo�na tam dotrzeą. JeŚli
jednak mia� byą szczery wobec samego siebie, to ani dom
ani skarb w Eldafjord nic ju� dla niego nie znaczy�y.
PragnĄ� jedynie nareszcie wyjŚą na wolnoŚą.
Nie móg� pojĄą, dlaczego ojciec i matka nie przybyli
mu na ratunek. Takie to do nich niepodobne!
MiesiĄc pó�niej, kiedy pod wp�ywem promieni wio-
sennego s�o�ca z sopli zwisajĄcych nad ma�ym okienkiem
zacz��a skapywaą woda, ktoŚ nieoczekiwanie przyszed�
Eskilowi z pomocĄ. Do miasteczka zawita� jeden z ludzi
króla Karla Johana.
Zdarzy�o si�, �e ów cz�owiek, zacna dusza, od któregoŚ
z urz�dników, obdarzonego cokolwiek za d�ugim j�zy-
kiem, us�ysza� o niech�ci mieszka�ców do królewskich
szpiegów, kr�cĄcych si� po okolicy. Dowiedzia� si� tak�e
o szpiegu, którego aresztowano pod pretekstem w�ócz�-
gostwa.
Zausznik króla zmarszczy� czo�o. Ze stolicy nie wysy�a-
no tak m�odego cz�owieka, a ju� na pewno nie w te rejony
kraju. Ten dystrykt zosta� gruntownie zbadany dawno
temu i przesta� byą przedmiotem zainteresowania.
Zapad�o k�opotliwe milczenie.
No, prawda, �e ch�opak nigdy si� do niczego nie
przyzna�, ale by� taki ciekawski! Bezustannie chcia�
o wszystkim dyskutowaą.
Królewski wys�annik zachmurzy� si� jeszcze bardziej.
Nie mo�na ot, tak sobie, aresztowaą szpiegów Jego
WysokoŚci, bez wzgl�du na to, jak wielkimi sĄ gadu�ami.
ZaczĄ� wi�c nalegaą na widzenie z Eskilem. Urz�dnik
o d�ugim j�zyku wystraszy� si� nie na �arty i obieca�
za�atwią to jak najpr�dzej.
I tym sposobem Eskil wydosta� si� z wi�zienia. Zatarg
mi�dzy miejscowymi w�adzami a zaufanym cz�owiekiem
króla to d�uga i nudna historia, której nie warto tu
przytaczaą.
Eskil nareszcie by� wolny! Wys�annik dworu zatrosz-
czy� si� o to, by ch�opak odzyska� wszystkie swoje rzeczy,
konia, ubranie i pieniĄdze.
Eskil opuŚci� znienawidzone miejsce.
Co mia� teraz zrobią? Schorowany i wycie�czony tak
d�ugim i surowym odosobnieniem, w pierwszej chwili
pomyŚla� przede wszystkim o powrocie do domu.
Kiedy jednak w przydro�nej gospodzie zjad� nareszcie
przyzwoity obiad, zakrapiany nawet winem, zaczĄ� roz-
wa�aą innĄ ewentualnoŚą. Przez d�ugie miesiĄce nie
otrzyma� �adnej wiadomoŚci z domu. Bardzo go to
zrani�o, choą przypuszcza�, �e kryje si� za tym coŚ wi�cej
ni� oboj�tnoŚą czy gniew rodziców.
Sko�czy� ju� dwadzieŚcia jeden lat.
I by� tak blisko Eldafjord...
A mo�e by tam pojechaą?
Opró�niwszy karafk� z winem, znów poczu� si� silny
i pewny siebie.
Na wszelki wypadek wys�a� jeszcze jeden list, krótki,
ale mi�dzy wierszami da�o si� wyczytaą roz�alenie.

Kochana Mamo i Ojcze!
Wydosta�em si� z piek�a, o ile oczywiŚcie Was to jeszcze
interesuje. Dlaczego przez ten ca�y czas nie odezwaliŚcie si�, nie
odpowiedzieliŚcie na moje listy? Nie chcieliŚcie przyjĄą mej proŚby
o wybaczenie?
Z czasem pewnie wróc� do domu. Teraz jednak znalaz�em si�
blisko celu mej podró�y, mam tam wi�c zamiar pojechaą.
Wasz mimo wszystko oddany syn Eskil.

Wiele dni sp�dzi� w gospodzie, zanim wypoczĄ� i na-
bra� si�.
W ko�cu jednak wyruszy� w stron� morza, by znale�ą
�ód�, która zawioz�aby go do Eldafjord.


Rodzice Eskila, Heike i Vinga, w domu na Grastens-
holm przez ca�Ą zim� dok�adali wszelkich stara�, by trafią na
bodaj najmniejszy Ślad swego zaginionego syna. Nie by�o od
niego �adnej wieŚci. Listy mi�dzy nimi a TulĄ krĄ�y�y cz�sto,
ale i Tula nie potrafi�a powiedzieą niczego, co by�oby dla
nich w jakikolwiek sposób pomocne. Rozpacza�a zresztĄ
z tego powodu, po tysiĄckroą oskar�ajĄc samĄ siebie, �e nie
postara�a si� wyciĄgnĄą z Eskila wi�cej informacji o planowa-
nej przez niego wyprawie. Ale Eskil by� taki tajemniczy
i okazywa� wyjĄtkowĄ ma�omównoŚą, jeŚli chodzi�o
o Eldafjord. Zrozumia�a tylko, �e by�o tam jakieŚ domiszcze,
opuszczone, bĄd� wr�cz wymyŚlone, wiĄza�a si� z nim jakaŚ
zagadka. Tula rozsta�a si� z Eskilem w Christianii, stamtĄd
mia� wyruszyą na pó�nocny zachód ku czemuŚ, co wydawa�o
mu si� niezwykle interesujĄce. Eskil wspomina�, �e b�dzie
mia� okazj� wypróbowaą niezwyk�e moce Ludzi Lodu
które, jak sĄdzi�, posiada�. Twierdzi�, �e prawdopodobnie
jest jednym z dotkni�tych lub wybranych. Tula gorzko teraz
�a�owa�a, �e nie wyjaŚni�a mu, jak bardzo si� myli. W ich
pokoleniu to przecie� ona by�a dotkni�ta, ale ba�a si� do tego
przyznaą. Gdyby to ujawni�a, byą mo�e wiele spraw
potoczy�oby si� inaczej.
Heike odpisa� jej swym nieporadnym pismem, �e nie
wolno jej o nic si� obwiniaą. Dobrze rozumia� jej rozterki.
List Tuli nie podniós� go jednak na duchu. Tajemniczy
dom w Eldafjord, gdzieŚ na pó�nocnym zachodzie...
Doprawdy, ma�o precyzyjne wskazówki!
Wiele razy chcia� wyruszyą z domu i szukaą na oŚlep,
ale Vinga mu tego zabroni�a. Zima tego toku by�a
niezwykle surowa i taka wyprawa �le mog�a si� sko�czyą,
przede wszystkim dla konia, ale i dla Heikego. Heike ugiĄ�
si� wi�c pod wp�ywem jej rozsĄdnych argumentów.
L�k o syna jednak nie dawa� mu spokoju.
Odwiedzi� wszystkich chyba badaczy zajmujĄcych si�
geografiĄ Norwegii oraz specjalistów od map. Rozmawia�
z w�drownymi rzemieŚlnikami, chcĄc si� dowiedzieą,
gdzie le�y tajemnicze Eldafjord, ale nikt nie potrafi�
udzielią mu odpowiedzi. Ku jeszcze wi�kszemu przy-
gn�bieniu Heikego wiele osób podsuwa�o Islandi�, choą
jeŚli by�oby tak naprawd�, miejsce powinno raczej nazy-
waą si� Eldafjordur. A mo�e le�a�o w Szwecji? Nie, w to
oczytana Vinga nie chcia�a wierzyą. Stwierdzi�a, �e Elda-
fjord to stara, wr�cz prastara norweska nazwa.
Tajemnicza miejscowoŚą musia�a wi�c znajdowaą si�
w Norwegii - gdzieŚ w Vestlandet albo jeszcze dalej na
pó�noc.
By�o to jak poszukiwanie ig�y w stogu siana.
Nadszed� jednak czas topnienia Śniegów i Heike zaczĄ�
si� sposobią do podró�y. Liczy� na �ut szcz�Ścia, a nie móg�
d�u�ej czekaą, bo niepokój o los syna doprowadza� ju�
i jego, i Ving� niemal do ob��du.
Jak wiadomo jednak wiosna przychodzi do Vestlandet
znacznie wczeŚniej ni� do wschodnich kra�ców Nor-
wegii. List Eskila, który od pewnego czasu by� ju�
w drodze, dotar� do Grastensholm tu� przed tym, jak
Heike mia� wyruszyą w drog�.
- Och, dzi�ki, dzi�ki Bogu - westchn��a Vinga i wy-
buchn��a p�aczem.
Heike szuka� daty nadania przesy�ki.
- Eskil wys�a� ten list dawno temu. Up�yn��y ju� co
najmniej dwa tygodnie!
- Dobrze, ale co on pisze? Poka� mi!
Przeczytali razem.
- Co to ma znaczyą, �e Eskil prze�y� piek�o? - zapyta�a
Vinga zdumiona.
- Zobacz, pisa� do nas ju� wczeŚniej - zauwa�y� Heike.
- Tyle �e �aden z jego listów niestety nie dotar�.
- Co mu si� w�aŚciwie przydarzy�o? - ��kn��a Vinga.
- Ach, biedny ch�opiec, sĄdzi�, �e go opuŚciliŚmy! Ale
gdzie on jest?
Heike obraca� list na wszystkie strony.
- Nic na ten temat nie wiadomo. Stempel jest zatarty.
Ale roztrzepaniec! Dlaczego o tym nie wspomnia�?
- Mo�e nie wiedzia�.
Heike westchnĄ�.
- A wi�c mimo wszystko b�d� musia� jechaą w nie-
znane...
Nast�pnego dnia jednak nadesz�a pocztĄ kolejna prze-
sy�ka. Wygnieciony list, najpewniej wys�any w poŚpiechu,
za to z wyra�nym odciskiem stemp�a.
- wietnie - uradowa� si� Heike, gotowy do drogi.
- Tyle przynajmniej wiemy. To bardzo u�atwia spraw�.
- JeŚli wiesz, dokĄd wyruszasz, to jad� z tobĄ - b�ys-
kawicznie postanowi�a Vinga. - Ale otwórz ten list
cz�owieku!
Heike nie odrywa� wzroku od stempla.
- Ten list dotar� do nas o wiele szybciej - skonstatowa�
zadowolony. - Zosta� wys�any w tym tygodniu.
Zniecierpliwiona Vinga wyrwa�a papier z jego rĄk
i szybkó otworzy�a.
Razem zacz�li czytaą, czujĄc, jak strach coraz mocniej
Ściska im serca.

Na mi�oŚą boskĄ, pomó�cie mi! Pomó� mi, ojcze, szybko!
Znalaz�em si� w skrajnym po�o�eniu, to takie przera�ajĄce! Tutaj
jest strasznie i ja niczego nie rozumiem! Pomó� mi, myŚl�, �e
wkrótce umr�. Ratuj nas wszystkich, jesteŚmy straceni! Otar�em si�
o coŚ, co powinno pozostaą w ukryciu na ca�Ą wiecznoŚą!






ROZDZIA� II


Eldafjord ju� na pierwszy rzut oka wzbudzi�o niech�ą
w Eskilu. Nie tak wyobra�a� sobie to miejsce.
Od rybaka wypo�yczy� �ód� wios�owĄ; dobrze zap�aci�
za zgod� na u�ywanie jej przez tydzie�. Nie przypuszcza�,
by wyprawa mia�a potrwaą d�u�ej. W zastaw da� rybakowi
konia.
Eskil ani s�owem nie wspomnia� nikomu, dokĄd si�
wybiera. To mia�a byą wy�Ącznie jego przygoda. Otrzyma�
zresztĄ dok�adne wskazówki, jak ma dotrzeą do wyt�sk-
nionego miejsca.
Okaza�o si� jednak, �e jest tam znacznie, znacznie dalej
ni� przypuszcza�. Jak wysoko si�ga�y strome, urwiste
zbocza! Bia�e plamy Śniegu po�yskiwa�y na niebosi��nych
szczytach. Eskil nie spodziewa� si� tak�e, �e po d�ugim
pobycie w wi�zieniu jego kondycja oka�e si� tak marna.
W zetkni�ciu z szorstkimi uchwytami wiose� jego d�onie
pokry�y si� p�cherzami, wios�owa� wi�c coraz wolniej. Na
dobrĄ chwil� znalaz� si� na otwartym morzu, �ódkĄ
zacz��o niemi�osiernie wprost ko�ysaą i sytuacja sta�a si�
naprawd� gro�na. Wkrótce jednak wp�ynĄ� na fiord i fale
si� uspokoi�y.
By� to jednak dopiero g�ówny fiord. Kiedy s�o�ce
skry�o si� za górami, a na wodzie pok�ad�y g��bokie cienie
dotar� wreszcie do miejsca, w którym wp�ywa�o si� na
Eldafjord, male�kĄ odnog� ukrytĄ mi�dzy si�gajĄcymi
nieba zboczami.
Gdyby Eskil nie wiedzia� o jego istnieniu, nie przypu-
szcza�by nawet, �e w tym miejscu kryje si� niedu�a, lecz
g��boko wyrze�biona w skale zatoka.
Sterowa� w taki sposób, by okrĄ�yą ska��. W pewnym
momencie na chwil� odwróci� si� w �odzi. Chcia� zoba-
czyą, ku czemu zmierza.
Przeszed� go dreszcz, jakby nag�y powiew wichru
uderzy� go w twarz. Poczu�, �e policzki mu p�onĄ, tak
wielkie wra�enie wywar� na nim widok.
Ujrza� olbrzymie, sinoszare góry, zdawa�o si�, �e ich
szczyty raniĄ niebo. Pionowe zbocza by�y tak g�adkie, jak
gdyby zosta�y wypolerowane przez niezliczone lawiny
schodzĄce nimi przez tysiĄce lat. Dopiero w g��bi, na
samym kra�cu wĄskiej zatoki, t�oczy�a si� gromadka
cha�up, bezradnie kulĄc si� pod naporem ogromnej
skalnej Ściany. By�o tam kilka wi�kszych, kilka mniejszych
domów, najpewniej niedu�a przysta� rybacka. Na nic
wi�cej nie starcza�o miejsca.
A jednak... Czy to nie dach jakiegoŚ domu wystaje tam,
ponad lasem, z prawej strony? ciŚle przylegajĄcy do
samej góry, przes�oni�ty sterczĄcymi wyst�pami skal-
nymi?
Trudno stwierdzią.
Eskil zrozumia�, �e prawdopodobnie za dnia musia�o
byą tu niewypowiedzianie pi�knie. To tylko on, niepomy-
Ślnym zrzĄdzeniem losu, przyby� tu o najsmutniejszej
porze dnia, kiedy zapadajĄcy zmrok parali�uje ludzkie
serca.
Ale jak wyglĄda�a ta okolica zimĄ? W porze roz-
szala�ych wichrów lub w cichym mroku bezustannie
sypiĄcego Śniegu?
Zadr�a�.
W tym fiordzie tkwi�o jednak coŚ jeszcze, co nie na
�arty go wystraszylo. Co to mog�o byą? Jakby coŚ gdzieŚ
si� czai�o?
Och, nie, da� si� tylko opanowaą granatowob��kit-
nemu, pe�nemu cieni nastrojowi wieczoru. By� tak�e
ŚpiĄcy i zm�czony, bo jednak pobyt w wi�zieniu i d�ugo-
trwa�e choroby odcisn��y Ślad na jego organizmie, a i ca�o-
dzienne wios�owanie tak�e da�o si� we znaki. Eskil czu�
teraz ssĄcy g�ód, a ponadto niezwyczajny podró�owania
�odziĄ musia� pokonywaą objawy morskiej choroby.
I jeszcze ten ch�ód bijĄcy od skalnych Ścian... Eskil mia�
wra�enie, �e spowija go ca�un mg�y.
W takich okolicznoŚciach nietrudno stracią animusz.
Czego on, na litoŚą boskĄ, tutaj szuka? Dlaczego
natychmiast nie pospieszy� do domu, do wspania�ego,
ciep�ego i jasnego Grastensholm?
Ale matka i ojciec nie napisali ani razu. Nie próbowali
wyciĄgnĄą go z wi�zienia.
Mo�e coŚ z�ego im si� przytraf�o?
Jaki z niego osio�, �e tak za wszelkĄ cen� chcia�
najpierw odnale�ą skarb w Eldafjord. Powinien by� od
razu wyruszyą do domu.
Ale teraz dotar� tutaj. Do celu swej w�drówki.
Có� to jednak by� za cel! Czy w ca�ej Norwegii mog�o
istnieą miejsce bardziej ponure?
WestehnĄ�, postanawiajĄc ju� wi�cej si� nie odwracaą
i pokrytymi p�cherzami d�o�mi mocno chwyci� za wios�a.
Ale gdy pokonywa� ostatni odcinek fiordu, jego cia�o
przenika�y dziwne dreszeze. Czu�, �e podnoszĄ mu si�
delikatne w�oski na karku, mia� wra�enie, �e od strony
ma�ej przystani rybackiej Eldafjord obseswujĄ go czyjeŚ
z�e oczy.
Tak naprawd� ba� si� spojrzeą za siebie.
Stara� si� nie odrywaą wzroku od du�ego, bardziej
roz�eg�ego fiordu, ale ten wkrótce zniknĄ� mu z pola
widzenia. Mia� przed sobĄ tylko ciemne, go�e ska�y.
Nie by� to widok napawajĄcy optymizmem.
Woda, w której przeglĄda�y si� masywne zbocza,
wydawa�a si� niemal czarna i lodowato zimna. Nikt nie
móg� wiedzieą, co kryje si� w g��binie. A mo�e �ódk� zaraz
porwie czyhajĄcy w otch�aniach potwór?
Kiedy �ód� nagle uderzy�a o coŚ i z okropnym
zgrzytem gwa�townie si� zatrzyma�a, Eskil poderwa� si�
na równe nogi i o ma�y w�os, a uderzy�by w krzyk. Przez
moment zdawa�o mu si�, �e sparali�owane strachem serce
nigdy ju� nie odzyska zwyk�egó rytmu, czu�, �e twarz
wykrzywia mu grymas, a palce kurczowo zaciskajĄ si� na
wios�ach.
Zaraz jednak zrozumia�, co si� wydarzy�o. Po prostu
dobi� do brzegu. �ód� zatrzyma�a si� na podwodnym
g�azie blisko sta�ego lĄdu.
Na pomoŚcie siedzia�o i sta�o kilka osób, z zaintereso-
waniem obserwujĄc jego doŚą niezgrabne poczynania.
WŚród zgromadzonych by�o kilkoro dzieci, paru star-
szych m��czyzn opierajĄcych si� o por�cz i jakaŚ wynios�a
matrona. I dwie m�ode dziewezyny, które, pochyliwszy
ku sobie g�owy, szepta�y coŚ chichoczĄc.
Jedna z nich by�a, doprawdy, bardzo wrodziwa!
Wi�cej Eskil nie zdĄ�y� zobaczyą. Szybko przemieŚci�
si� na ty� �ódki, by przód uniós� si� nieco do góry,
i odsunĄ� od przeszkody. Zawstydzony, z uŚmiechem
przyklejonym do ust, przesadnie weso�o pomacha�
gromadce zelbranej na brzegu i skierowa� si� ku pomos-
towi. Mali ch�opey ochoczo wbiegli do wody, chwycili
dziób �odzi i pociĄgn�li w stron� brzegu, a Eskil
w efekcie omal nie straci� równowagi. W mo�liwie
eleganeki sposób stara� si� powrócią do normalnej
pozycji, co u dziewczĄt wywo�a�o kolejny napad chicho-
tu.
Chwil� pó�niej znalaz� si� w otoczeniu ludzi, wypyty-
wa� i wyjaŚnia�. Mieszka�cy zastanawiali si� oczywiŚcie, co
przywiod�o obcego w�drowca do Eldafjord, ale nie
powiedzieli tego g�oŚno. Eskil tylko wyczuwa� ich cieka-
woŚą.
WyjaŚni� wi�c, i nie by�o to wcale k�amstwo, �e pewien
cz�owiek, którego spotka� wiele lat temu, poleci� mu to
wspania�e miejsee jako szezególnie godne zobaczenia.
Poniewa� bardzo go to zainteresowa�o, kiedy przypad-
kiem znalaz� si� tu w pobli�u, postanowi� skorzystaą
z okazji i zatrzymaą Śi� kilka dni w Eldafjord, o ile znajdzie
si� pokój, który móg�by wynajĄą.
Popatrzyli po sobie. Umilkli.
- Terje zwykle wynajmuje pokoje - wyrwa�o si�
jednemu z ch�opców, ale doroŚli go uciszyli.
- Terje? - powtórzy� Eskil pytajĄco.
Powoli i bardzo niech�tnie jeden z m��czyzn od-
powiedzia�:
- No, tak, to prawda, �e Terje Jolinsonn wynajmuje
goŚciom. Ale nie bierz pierwszego lepszego miejsca, które
ci zaproponuje, ch�opcze! ProŚ o pokój w jego w�asnym
domu! Nigdzie indziej. Nie wszystko, co on ma do
zaoferowania jest... równie dobre.
Ucich�. Zach�cajĄce: "Naprawd�?" Eskila nie doczeka-
�o si� odpowiedzi.
Ch�opak nadstawi� jednak uszu, s�yszĄc nazwisko
Jolinssnn. Jolin... Tak przecie� nazywa� si� m��czyzna,
który zbudowa� tajemniczy dom.
Tam musi trafią! Ale na razie nie warto zadawaą zbyt
wielu pyta�.
- Czy ktoŚ mo�e wskazaą mi drog�?
Dziewcz�ta zdecydowa�y si� b�yskawicznie.
- My, my pójdziemy!
- Doskonale.
Starsi m��czy�ni z nieskrywanĄ weso�oŚciĄ obserwo-
wali wysi�ki Eskila, szczura lĄdawego, który stara� si�
przycumowaą �ód�.
- My si� tym zajmiemy - �yczliwie rzek� jeden z nich.
PoczĄtkowa nieufnoŚą wobec przybysza min��a. M�o-
dzieniaszka, który nie mia� poj�cia o morzu i �odziaeh, nie
mo�na by�o traktowaą powa�nie.
Eskil ch�tnie zostawi� im �ódk�.
Kobieta sapiĄc ju� wspina�a si� pod gór�, tak szy�bka
jak mog�y ponieŚą jĄ grube nogi. Widocznie jako pierwsza
chcia�a przekazaą nowin� sĄsiadom.
Eskil wraz z dziewcz�tami zszed� z pomostu. Panny nie
spuszcza�y wzroku z jego twarzy, poczu� si� tym wr�cz
zak�opotany.
Ale prawdĄ te� by�o, �e Eskil Lind z Ludzi Lodu
wyrós� na bardzo przystojnego m�odzie�ca. Mia� ciemno-
miedziane, g�ste, wijĄce si� w�osy, w zielonobrĄzowych
oczach pali�y si� weso�e iskierki, dodajĄce mu ogromnie
wiele uroku. A tysiĄce piegów, którymi obsypana by�a
jego twarz... No có�, byą mo�e stanowi�yby problem
dla nadwra�liwej dziewczyny, ale u Eskila by�y po
prostu czarujĄce. Krótki, weso�o zadarty nos i promien-
ny uŚmiech to walory, o których tak�e warto wspo-
mnieą, nie mówaĄc ju� o d�ugich nogach i smuk�ej
sylwetce. WyglĄd zewn�trzny Eskil odziedziczy� z pew-
noŚciĄ po dziadkach ze strony matki, Elisabet i Vemun-
dzie Tarkach. Nie mia�a znaczenia, �e w wi�zieniu
poblad� i wychud�. Dzi�ki temu wydawa� si� bardziej
romantyczny, a poza tym wi�kszoŚą mieszka�ców wsi
i miast by�a w owych czasach niedo�ywiona, tak wi�c
nie wyró�nia� si� niczym szczególnym. A kiedy, w po�Ą-
czeniu z ch�opi�cĄ Śmia�oŚciĄ, zdarza�y si� chwile, �e si�
czerwieni�, z czym by�o mu wyjĄtkowo do twarzy,
stawa� si� wr�cz nieodparcie pociĄgajĄcy.
Tu� przy nim, jak to zwykle bywa, sz�a �adniejsza
z dziewczĄt. Dowiedzia� si�, �e ma na imi� Inger-Lise.
SĄdzi�, �e w tak mrocznym zakĄtku Świata spotka nie-
Śmia�e, l�kajĄce si� ludzi dziewcz�ta, ale Inger-Lise cecho-
wa�a pewnoŚą siebie, jakĄ zwykle daje uroda. W dodatku
przez pewien czas chodzi�a do szko�y w miasteczku. By�a
wi�c "obyta" i zadowolofia z siebie.
Druga dziewczyna, Mari, okaza�a si� raczej typowĄ
mieszkankĄ zapad�ej wioski na zachodnim wybrze�u
Norwegii. W kontaktach z Inger-Lise odgrywa�a z pew-
noŚciĄ rol� tej, która podziwia i poŚwi�ca si� dla przyjació-
�ki. I mi�dzy nimi by�o tak, jak ta zwykle si� dzieje. Kiedy
tylko �adniejsza, Śmielsza znajdzie sobie ch�opaka, natych-
miast zapomina o tej drugiej, którĄ tak d�ugo traktowa�a
jako t�o dla swej urody i w której podziwie egoistycznie
si� p�awi�a.
Mari dostrzeg�a nowe, zaskakujĄce elementy w za-
chowaniu Inger-Lise i poczu�a w sercu nag�y strach.
Obie dziewczyny by�y najwyra�niej bardzo religijne,
starannie wa�y�y s�owa i cz�sto sk�ada�y r�ce, jakby prosi�y
o wybaczenie lub b�ogos�awie�stwo dla swych sekretnych
myŚli.
Inger-Lise nie przestawa�a szczebiotaą. Ko�ysa�a bio-
drami i wygina�a si� na wszystkie strony, starajĄc si�
wypaŚą jak najlepiej, a Eskil zdawa� si� nie dostrzegaą
sztucznoŚci w jej zachowaniu. Po roku sp�dzonym w wi�-
zieniu by� spragniony towarzystwa kobiet, a w dodatku
dziewczyna by�a naprawd� �adna. Spodoba�a mu si�
bardzo, natomiast drugĄ z panien uzna� za zdecydowanie
nudnĄ, jako �e w ogóle si� nie odzywa�a i nie wykazywa�a
ch�ci zawarcia bli�szej znajomoŚci.
Wiosna zdĄ�y�a zamanifestowaą swĄ obecnoŚą i w El-
dafjord. Kiedy szli pod gór�, nozdrza dra�ni� im aromat
budzĄcej si� ziemi, ostre, Świe�e zapachy rozpala�y uŚpio-
ne �Ądze i instynkty. Choą dooko�a by�o ciemno i ponuro,
a góry o zmroku wydawa�y si� jeszcze gro�niejsze, to nad
nimi rozciĄga� si� wĄski pas ch�odnego, �ó�tego Świat�a
niczym nadzieja, �e nadejdĄ jeszcze jasne dni, o ile tylko
starczy cierpliwoŚci, by na nie czekaą.
Eskil �artowa� z dziewcz�tami, droczy� si� z Inger-Lise,
a ona kokieteryjnie leciutko uderza�a go po ramieniu,
udajĄc zagniewanie. Przez ca�y czas jednak zmys�y ch�opa-
ka ch�on��y nastrój, jaki panowa� w tej ma�ej zatoce.
Domy, odpoczywajĄce w ciszy. Zapach ubogich ogród-
ków, Świe�o skopanej ziemi. K�py drzew, które mijali.
Ch�opska zagroda na niedu�ym poletku. Ryk krowy
dobiegajĄcy z obory. Migotliwe Świate�ko w jakimŚ oknie.
Ch�ód ciĄgnĄcy od fiordu...
- Tu na górze, na prawo, mieszka Terje.
Eskil popatrzy� w tamtĄ stron�. Z daleka móg� roz-
ró�nią, �e Świeci�o si� w dwóch oknach. Dom wydawa�
si� doŚą du�y, otacza�y go okaza�e budynki gospodar-
cze.
A wi�c to dom Jolina? Czy tam znajdowa� si� ukryty
skarb?
W takim razie by�o to miejsce cokolwiek zbyt prozaicz-
ne jak na oczekiwania poszukiwacza skarbów.
- M��czy�ni na brzegu przykazali mi, abym domaga�
si� pokoju w domu Terjego - powiedzia� Eskil doŚą
niepewnie.
- Koniecznie, absolutnie koniecznie musisz tak zro-
bią!
Po raz pierwszy Mari odezwa�a si� z w�asnej nie-
przymuszonej woli.
- Dlaczego?
- O, nie przejmuj si� - wtrĄci�a szybko Inger-Lise.
- Tu w Eldafjord opowiada si� wiele niemĄdrych historii.
- Ale to znaczy, �e jest wi�cej domów i mo�na mi�dzy
nimi wybieraą?
- Tak - odpar�a Mari.
Inger-Lise wyra�nie nie chcia�a straszyą przybysza, by
zbyt szybko stĄd nie umknĄ�.
- Cicho bĄd�, Mari - szepn��a zirytowana, nie doŚą
jednak cicho, by usz�o to uwagi Eskila.
Z ca�ej tej rozmowy wywnioskowa� jedno: musi istnieą
przynajmniej jeszcze jeden dom, ten, w którym nie wolno
mu zamieszkaą.
Ani chybi by� to dom pana Jolina!
W zapadajĄcych ciemnoŚciach Eskil usi�owa� przyjrzeą
si� okolicy. Tam, nad tamtĄ k�pĄ drzew... To musi byą
ten sam dach, który, jak mu si� wydawa�a, dostrzeg� od
fiordu.
A wi�c coŚ tam by�o. Dom albo...? Tak, w zimnym
ksi��ycowoniebieskim Świetle zalŚni�a szyba.
- Czy na górze jest jakiŚ dom? - zwróci� si� z pytaniem
do dziewczĄt.
- Tak, ale nigdy tam nie chodzimy - odparla Inger-Lise.
- Dlaczego?
Wzruszy�a ramionami.
- Terje nie pozwala. Troszczy si� o ten dom, jak
gdyby by� ze z�ota. No i wynajmuje. Bogatym, takim co to
zapadli na zdrowiu alba chcĄ wypoczĄą.
Mari zacz��a szeptaą coŚ przyjació�ce na ucho. Trwa�o
to doŚą d�ugo, brzmia�o jak ostrze�enie. W odpowiedzi
Inger-Lise parskn��a, do uszu Eskila dosz�y zaledwie trzy
s�owa: "tylko g�upi przesĄd".
Nie s�ucha� ju� d�u�ej. Nie móg� oderwaą wzroku od
domu, który znajdowa� si� wy�ej nad nimi. Teraz zalŚni�o
wi�cej szyb. Czy�by by� pi�trowy? To doprawdy niezwyk-
�e w takiej zapad�ej dziurze.
Wkrótce dom zniknĄ� z pola ich widzenia i nagle
zatrzymali si� przed furtkĄ.
- Tu w�aŚnie mieszka Terje - oznajmi�a Inger-Lise. Jej
g�os niós� obietnic� tysiĄca planów przysz�ych spotka�.
Drga�a w nim nadzieja, �e Eskil tu zostanie.
A wi�c przysz�oŚą mo�e okazaą si� bardzo obiecujĄca,
uzna� ch�opak.
Mari nie odezwa�a si� ani s�owem. WyciĄgn��a tylko
r�k� na po�egnanie, ale jemu wydawa�o si�, �e pomimo
wieczornego mroku wyczyta�, czy te� raczej wyczu�, w jej
spojrzeniu gorĄce b�aganie, a mo�e ostrze�enie. "Uwa�aj
na siebie!" prosi�y jej oczy.
Eskil nie przypuszcza�, by chcia�a ostrzec go przed
przygodĄ z Inger-Lise. Nie, to raczj� coŚ innego, mia�a
chyba na myŚli coŚ gro�niejszego.
Czy�by ten dom za lasem?


Eskil zmarszczy� czo�o. Gdzie on ju� kiedyŚ widzia�
tego cz�owieka? Terjego Jotinsonna?
Nie, nigdy go nie spotka�, ale do kogoŚ by� podobny.
Te niezwykle pi�kne oczy... Gdzie on je widzia�?
Nie, nie móg� sobie przypomnieą.
Owszem, Terje Jolinsonn by� nadzwyczaj przystojnym
m��czyznĄ, a jednak w jego obecnoŚci Eskil nie czu� si�
ca�kiem swobodnie. Czy sprawia�a ta porywczoŚą, jakĄ
dawa�o si� wyczuą w jego ruchach, czy mo�e niski,
chropawy g�os?
Ale przecie� by� taki �yczliwy!
Mówi� cicho, jak gdyby si� ba�, �e ktoŚ go us�yszy.
Najwidoczniej w domu znajdowali si� jeszcze jacyŚ ludzie.
No tak, kuchnia, gdzie w�aŚnie stali, tak pi�knie utrzyma-
na, pozwala�a domyŚlią si� kobiecej r�ki.
- Naturalnie, mog� wynajĄą pokój na kilka dni - po-
wiedzia� Terje, uŚmiechajĄc si� czarujĄcym, choą jakby
drapie�nym uŚmiechem - Zale�y tylko, ile jesteŚ gotów
zap�acią, bo pokoje mam ró�ne.
Eskil, który dzi�ki interwencji królewskiego wys�an-
nika odzyska� ca�Ą kas� podró�nĄ, wymieni� sum�, jakĄ
zwyk� by� p�acią za nocleg w lepszych zajazdach. Terjemu
na moment oczy rozszerzy�y si� ze zdumienia, a po ustach
przemknĄ� uŚmiech zadowolenia.
- Ale najlepiej by�oby, gdybym móg� zamieszkaą tu,
w domu - pospiesznie doda� Eskil.
Terje najwyra�niej nie by� tym zachwycony.
- Tutaj nocĄ b�dzie ci przeszkadza� p�acz dziecka.
Mam do zaproponowania coŚ wygodniejszego, ch�opcze.
Dom Jolina? Tak szybko? Nie, do tego Eskil jeszcze nie
dojrza�. Czu� si� na razie zbyt zm�czony, ŚpiĄcy i g�odny.
- W tej chwili myŚl� jedynie o tym, by si� po�o�yą
- uŚmiechnĄ� si� niepewnie. - P�acz dziecka z pewnoŚciĄ
nie zak�óci mi snu. I, musz� przyznaą, �e nie pogardzi�bym
odrobinĄ po�ywienia, ostatni raz jad�em ju� doŚą dawno
temu. Wios�owa�em prawie przez ca�y dzie�.
Ze Śmiechem pokaza� swoje d�onie. Terje tylko poki-
wa� g�owĄ nad takĄ lekkomyŚlnoŚciĄ.
- No có�, jeŚli na nocleg odpowiada ci n�dzna izba, to
rzecz jasna mo�esz tu spaą. Jutro rozejrzymy si� za czymŚ
lepszym. Dostaniesz posi�ek, a i twoimi r�kami te� si�
zajmiemy.
- Serdecznie dzi�kuj�.
Wkrótce Eskil pad� na �ó�ko w niewielkiej izdebce,
która okaza�a si� równie zadbana jak kuchnia. By�
najedzony i zadowolony, d�onie mia� opatrzone. ZasnĄ�
momentalnie.


W Środku nocy obudzi� go czyjŚ przeciĄg�y, nasycony
skargĄ krzyk, jakby j�k wywo�any nieznoŚnym bólem.
Usiad� na �ó�ku. Nas�uchiwa�.
Z trudem rozró�ni� g�os kobiety wypowiadajĄcej s�owa
pocieszenia. P�aka�o dziecko, a p�acz ten przenika� do
szpiku koŚci. Eskil, zdj�ty litoŚciĄ, zesztywnia�. Jak
ud�wignĄą takie cierpienie?! I �eby to chocia� doros�y! J�ki
wprost przeszywa�y cia�o Eskila, jak gdyby ból tkwi� w nim
samym. Poczu� �zy wspó�czucia nap�ywajĄce do oczu.
Nie by�y to krzyki niemowl�cia; sĄdzĄc po g�osie,
musia�o to byą starsze dziecko. Kobieta stara�a si�
przemawiaą spokojnie, usi�owa�a je pocieszyą, ale Eskil
s�ysza� w jej g�osie bezsilnoŚą i desperacj�.
Nagle jakieŚ drzwi otworzy�y si� z ha�asem, j�k
przybra� na sile. Rozleg� si� g�os rozz�oszczonego m��-
czyzny:
- Nie mo�esz uciszyą tego piekielnego dzieciaka?
Mamy przecie� goŚcia w domu!
Kobieta odpar�a coŚ cicho i pokornie.
- Podaj mu odpowiedniĄ dawk�, by umilk� na wieki,
mówi�em ci to ju� setki razy! - gniewnie krzycza�
m��czyzna. - Co mu przyjdzie z tych cierpie�? I tak mu
w niczym nie pomogĄ!
Przera�ona matka b�aga�a:
- On ci� mo�e us�yszeą, Terje!
- I co z tego? Nie sĄdzisz chyba, �e kiedykolwiek
wyzdrowieje?
Drzwi znów si� zatrzasn��y.
Eskil d�ugo le�a�, ws�uchujĄc si� w krzyki dziecka,
które po pewnym czasie zacz��y cichnĄą, a� wreszcie
ca�kiem umilk�y.
Mój Bo�e, co to mog�o byą? Biedne, biedne dziecko!
I rodzice! Eskila ogarn��o naturalne pragnienie, by coŚ
zrobią, w jakiŚ sposób pomóc. Tak jak wszyscy ludzie
wyobra�a� sobie, �e w�aŚnie on mo�e ul�yą cierpieniom
dziecka. Co prawda tu sytuacja wydawa�a si� beznadziej-
na...
wiat�o poranka wpada�o przez ma�e okienko. Eskil
wsta� z �ó�ka i wyjrza� na Świat.
Musia�o byą jeszcze bardzo wczeŚnie, bo poranna rosa
pokrywa�a traw� niczym paj�cze nitki. Zobaczy� tylko
niewielki fragment podwórza, dalej widok zas�ania�y
budynki gospodarcze. Zauwa�y� jednak, �e bez wzgl�du
na to, jakim cz�owiekiem by� Terje Jolinsenn, to gos-
podarzem musia� byą dobrym i pracowitym. Choą mo�e
nie znaą tu by�o bogactwa, to w ka�dym razie gospodar-
stwo bylo porzĄdne i zadbane.
W sĄsiedniej zagrodzie rozleg�o si� pianie koguta.
Eskil wróci� do �ó�ka.


Kiedy ponownie si� obudzil, us�ysza�, �e w domu
panuje ruch, podniós� si� wi�c i ubra�.
Zszed� do kuchni i zasta� tam Terjego. Siedzia� przy
stole i kawa�kiem chleba wyciera� t�uszcz z talerza.
Eskil przywita� si� i poproszono go na Śniadanie.
Nakryto na trzy osoby, a poniewa� drugi talerz wyglĄda�
na u�ywany, Eskil usiad� przy trzecim.
- Twoja �ona ju� wysz�a? - zapyta� uprzejmie.
- Ona nie jest mojĄ �onĄ. To moja bratowa. Jest
w domu, karmi dzieciaka.
- Wdowa?
- Tak, po moim bracie Madsie. Mieszka tu, bo nie ma
dokĄd iŚą. No i wygodnie mieą gospodyni�. Dobrze spa�eŚ?
- Jak kamie� - sk�ama� Eskil. - Przez ca�Ą noc.
Terje z zadowoleniem pokiwa� g�owĄ.
Do kuchni wesz�a m�oda jeszcze, ale dojrza�a kobieta,
przywita�a si� uprzejmie. Rysy twarzy mia�a podobne do
tych, jakie widzia� ju� w Eldafjord, ale z jej oczu,
w przeciwie�stwie do oczu Terjego, promieniowa�o
ciep�o, dostrzec si� te� da�o iskierki weso�oŚci, teraz
niestety przes�oni�te �alem, a tak�e ogromnĄ wol� i radoŚą
�ycia, co Eskilowi wyda�o si� bardzo sympatyczne.
Mog�a mieą oko�o trzydziestu lat. By�a pi�kna. Jej oczy
sprawia�y wra�enie ciemnych, choą tak naprawd� by�y
doŚą jasne, tyle �e otoczone ciemnĄ skórĄ. Ale dodawa�o
jej to uroku, wcale nie wyglĄda�a na wycie�czonĄ czy
chorĄ.
Z twarzy mo�na jednak by�o wyczytaą cierpienie.
- Jak mi�o mieą goŚcia tu, w domu - uŚmiechn��a
si�. - Mam nadziej�, �e zostaniesz u nas d�u�ej!
Terje zmarszczy� brwi i zapyta� z rozmyŚlnym spoko-
jem:
- Co w�aŚciwie ci� tu sprowadza, m�ody Eskilu?
Eskil znów opowiedzia� o m��czy�nie, którego spotka�
ju� dawno temu i który tak wychwala� Eldafjord, �e swymi
s�owami obudzi� jego ciekawoŚą. I nie przesadzi�, Eldaflord
nie zawiod�o oczekiwa�. Miejsce jest wprost baŚniowe!
Terje pochyli� si� nad sto�em i bezmyŚlnie skuba�
kawa�ek chleba. Eskilowi wyda�o si�, �e w jego g�osie
zabrzmia�a gro�ba, gdy sformu�owa� nast�pne pytanie:
- Czy ten cz�owiek wspomina� coŚ jeszcze o Eldafjord?
Kobieta, na imi� mia�a Solveig, zamar�a w pó� ruchu.
Na jej twarzy odmalowa�o Śi� przera�enie.
Co Eskil mia� na to odpowiedzieą? Ile powinien
zdradzią? Jak dalece znana by�a historia o skarbie pana
Jolina? Czy dobrze, �e ów cz�owiek, którego Eskil spotka�
tak wiele lat temu, zna� t� opowieŚą?
Terje nie spuszcza� z niego swych chytrych oczu.
Kobieta nadal sta�a nieruchomo.
Eskil wzruszy� ramionami i rozeŚmia� si� wymuszenie.
- Czy wiedzia� coŚ jeszcze? A có� to by mog�o byą
takiego? Mówi�, �e tu jest pi�knie. Przedstawia� to tak
kuszĄco, �e postanowi�em wykorzystaą okazj�, kiedy ju�
znalaz�em si� w Vestlandet, chocia�...
Uda�, �e si� namyŚla.
- Nie, to jednak nie on.
- O czym mówisz?
- O niczym, pomyli�em widaą kilku ró�nych ludzi.
W dzieci�stwie ktoŚ opowiada� mi o... - Nagle zorien-
towa� si�, �e s�uchajĄ go z wielkim napi�ciem. - Nie, to
niewa�ne - machnĄ� r�kĄ. - Wszystko mi si� pomiesza�o,
to nie mia�o nic wspólnego z Eldafjord.
Widaą by�o, �e Terje Jolinsonn niech�tnie rezygnuje
z tematu.
Jego bratowa, Solveig, us�ysza�a jakiŚ d�wi�k dobiega-
jĄcy z g��bi domu i pospiesznie wybieg�a z kuchni. Tak�e
i Terje wsta�.
- JeŚli ju� zjad�eŚ, to mo�e chcesz troch� rozejrzeą si�
po okolicy, ch�opcze?
- O, tak, bardzo ch�tnie.
Jak to le�a�o w zwyczaju na wsi, Terje zdjĄ� czapk�
wiszĄcĄ na gwo�dziu, za�o�y� jĄ na g�ow� i wyszli.
W domu chodzono z go�Ą g�owĄ, na dworze, bez
wzgl�du na to, czy by�o zimno, czy gorĄco, g�owa
musia�a byą zakryta. Ten zwyczaj od najwczeŚniejszego
dzieci�stwa mia�o si� we krwi. Eskil, który nie dba�
o takie drobiazgi, tym razem poczu� si� jakby za-
k�opotany.
Zaraz za drzwiami zatrzyma� si� jak wmurowany.
- Fantastyczny widok! - wykrzyknĄ� spontanicznie.
- To prawda, pi�knie tutaj, ale od tego nie przybywa
bogactwa.
- Ale przecie� to miejsce godne jest podziwu! Jest si�
czym zachwycaą! Powinni tu przyje�d�aą mieszka�cy
miast. Spójrz na te oŚnie�one szczyty! Na �Ąki, pokryte
dywanem male�kich, bia�ych kwiatów! I ten b��kit do-
oko�a: niebieski fiord, Ściany górskie, niebo... tak, nawet
powietrze jest niebieskie!
Eskil ca�kowicie zapomnia� o l�ku, który d�awi� go
poprzedniego wieczoru. Pi�kno, jakie teraz go otacza�o,
trudne by�o do opisania.
- No tak - powiedzia� Teije. - To w�aŚnie mieszka�cy
miast stanowiĄ g�ówne �ród�o moich dochodów. Dlatego
wyremontowa�em stary dom, który jest mojĄ w�asnoŚciĄ.
Mam zamiar ci go pokazaą, mo�e zechcesz wynajĄą tam
pokój.
Eskil poczu�, �e serce uderza mu coraz mocniej.
- Dlaczego nie...
Nagle zatrzyma� si�. Ma�o brakowa�o, a skierowa�by
si� na drog� prowadzĄcĄ do tajemniczej budowli, po�o�o-
nej wy�ej za lasem. Zatrzyma� si� jednak w por� i po-
zwoli�, by Terje wskaza� kierunek dalszej w�drówki.
I nagle... Terje zdumia� go tak, �e Eskil ze zdziwienia
omal nie podskoczy� do góry.
- Ten, który opowiada� ci o naszym Eldafjord... Czy
przypadkiem nie wspomina� o skarbie?
Eskil czu�, �e na twarzy wyst�pujĄ mu rumie�ce. DoŚą
d�uga chwila up�yn��a, zanim zebra� myŚli.
Wreszcie rzek� powoli:
- Ach, a wi�c mimo wszystko to on? KtoŚ opowiada� mi
kiedyŚ o ukrytym skarbie, ale dopiero wtedy w kuchni, gdy
zapyta�eŚ, przysz�o mi do g�owy, �e mog�o chodzią w�aŚnie
o Eldafjord. CoŚ mi si� jednak nie zgadza�o. Wspomnienie jest
tak niejasne, �e nigdy d�u�ej si� nad nim nie zastanawia�em.
Eskil wola� si� nie upewniaą, czy Terje mu wierzy, czy
te� nie. Szed� ze spuszczonĄ g�owĄ, jak gdyby nie móg�
oderwaą oczu od pokazujĄcych si� tu i ówdzie wiosennych
kwiatów.
- OczywiŚcie, �e to tu - z gniewem w g�osie oŚwiad-
czy� Terje.
- Naprawd�? Nie pami�tam tej historii, nie przypo-
minam sobie �adnych szczegó�ów.
Terje zachichota�, ale nie by� to przyjemny Śmiech.
- W�aŚnie dlatego przybywajĄ tu ludzie. PrzyciĄga ich
wieŚą o skarbie. I bardzo prosz�, niech go sobie szukajĄ,
moim zdaniem on nie istnieje. Ale za to ja dobrze na nich
zarabiam!
- RzeczywiŚcie, nie�le pomyŚlane - rozeŚmia� si�
Eskil. - A jak im si� wydaje, gdzie mo�e byą ukryty skarb,
czy jest bardzo stary i z czego si� sk�ada? Musz� przyznaą,
�e to bardzo interesujĄce.
- E, to tylko takie babskie gadanie. Bajdy i tyle.
Ludzie powiadajĄ, �e to skarb jeszcze z siedemnastego
wieku, z czasów mego przodka. To on zbudawa� dom, do
którego idziemy, a w ka�dym razie jego najstarszĄ cz�Śą.
Ja dobudowa�em co nieco i uwa�am, �e nie�le mi to
wysz�o. Pewnie, �e stary Jolin by� bogaty, ale �eby zaraz
skarb...? Ludzie zawsze coŚ wymyŚlĄ. Nie, to wszystko
g�upstwa.
Podczas przechadzki w pi�kny wiosenny poranek,
w�aŚnie gdy przemierzali las, Eskala ogarn��o niezwyk�e
uczucie. PodĄ�a� w niewielkiej odleg�oŚci za Terjem
i kiedy spojrza� na jego stopy w ci��kich butach, odniós�
wra�enie, �e postaą idĄcego przed nim m��czyzny jakby
oddzieli�a si� od Świata realnego. Zdarte podeszwy
porusza�y si� rytmicznie, Eskil widzia� przyklejone do
nich grudy b�ota, ziemi�, którĄ depta�y, a mimo wszystko
mia� wra�enie, �e patrzy na namalowany obraz, a nie na
coŚ rzeczywistego.
ZadziwiajĄce uczucie, nie potrafi� go sobie wygaŚnią.
By�o zbyt krótkotrwa�e, ulotne, bo po chwili Terje
Jolinsonn sta� si� na powrót ziemski, realny, a sam Eskil
po prostu szed� sobie pod gór�, nic wi�cej.
- No có�, nie mam zamiaru zawracaą sobie g�owy
skarbem - zaŚmia� si� nerwowo.
Terje odwróci� g�our�.
- JeŚli o mnie chodzi, to mo�esz szukaą do woli. Ale
musisz wiedzieą, �e ludzie poszukiwali go przez stulecia,
nie natrafiajĄc nawet na najdrobniejszy Ślad. D�ubali
w Ścianach, kopali pod pod�ogĄ, a raz nawet zerwali dach!
- No, ale siedemnasty wiek? To przecie� by�o dwieŚcie
lat temu. Czy legenda mo�e przetrwaą a� tak d�ugo? Na
czym opiera si� przypuszczenie, �e skarb istnieje?
- SĄdz�, �e napisano gdzieŚ o tym w starych ksi�gach
historii wioski. Napisano: I Jolin ukry� wszystkie swe dobra
i z�oto w domu. Ot, i tyle, nic wi�cej nie wiadomo. Wydaje
mi si�, �e znaleziono ksi�g� u tutejszego biskupa w ze-
sz�ym stuleciu. Nigdy jej nie widzia�em, ale bo te� i my,
Jolinsannowie, nie wierzymy w skarb.
- To znaczy, �e ty nigdy nie szuka�eŚ?
miech Terjego zabrzmia� nieco sztucznie.
- Ja? Nie, nigdy. Ja wierz� tylko w to, co osiĄgnĄą
mo�na w�asnĄ pracĄ. Przyczyna i skutek. Na przyk�ad
uprawa roli albo zbudówanie odpowiedniego domu dla
takich, co mogĄ zap�acią za wynaj�cie. Ale moi dwaj starsi
bracia okazali si� na tyle g�upi, by uwierzyą w skarb. No
i obaj �le sko�czyli.
Zatrzymali si�. Oczom Eskila ukaza� si� doskonale
utrzymany, najpi�kniejszy dom, jaki kiedykolwiek wi-
dzia�. Ka�dy szczegó� by� starannie dopracowany, aby styl
pi�tra, najwidoczniej dobudowanego, odpowiada� sty-
lowi parteru. Dom by� wprost zachwycajĄcy.
- Jolinsborg - sucho oznajmi� Terje.
Eskil nie potrafi� wyjaŚnią, dlaczego w jednej chwili
wszystkie delikatne w�oski na karku i plecach nagle mu si�
podnios�y, a wzd�u� kr�gos�upa przebieg� dreszcz.






ROZDZlA� III


Terje Jolinsonn wyciĄgnĄ� z kieszeni wielki klucz
i wsunĄ� go do zamka.
Eskil jednak si� zawaha�. Nie czu� szczególnie gorĄce-
go pragnienia, by wejŚą do Środka.
- StĄd, z góry, widok jest jeszcze wspanialszy - rzek�.
- A� dech zapiera! - doda� po chwili.
- Prawda? Zwykle zabieram ch�tnych do wynaj�cia
jeszcze wy�ej, na skalny taras. Mo�na stamtĄd zobaczyą
nawet ca�e pasmo gór.
- Chod�my tam teraz - zaproponowa� Eskil odrobin�
mo�e zbyt entuzjastycznie.
Terje wzruszy� ramionami.
- Jak chcesz.
Na powrót wsunĄ� klucz do kieszeni i pow�drowali
wĄskĄ Ście�ynkĄ w gór�.
Tym razem wspinaczka by�a trudniejsza. Ziemi by�o
mniej, spod nóg usuwa�y si� drobne kamyki.
Rezultat jednak okaza� si� wart wysi�ku.
Teraz Eskilowi z zachwytu naprawd� zapar�o dech
w piersiach.
Widok by� rzeczywiŚcie osza�amiajĄcy. Wzrok si�gaą
móg� a� do morza, ponad pokryte Śniegiem masywy gór.
Jak dziwnie wyglĄda�y domy wokó� przystani! Niby
niedu�e pude�eczka. Nawet Jolinsborg wydawa� si� ma-
le�ki, odleg�y, le�a� ukoŚnie ni�ej. To by� naprawd�
pi�kny dom. Trawa na dachu zaczyna�a si� ju� zielenią,
wkrótce pojawią si� mia�y pierwsze kwiatki geranium
i niebieskie dzwonki.
Eskil postĄpi� o krok do ty�u i Terje chwyci� go za
rami�.
- Uwa�aj, teren tu nierówny, pod trawĄ i mchem
pe�no jest ruchomych kamieni. Nietrudno z�amaą nog�.
Owszem, Eskil zwróci� uwag� na nierówne pod�o�e.
Tu� za nimi wznosi�a si� pionowo skalna Ściana, tworzĄca
urzekajĄce t�o dla pi�knego Eldafjord. Na szcz�Ście z do�u,
od strony domów, ska�y nie wydawa�y si� a� tak gro�ne,
przes�ania� je taras, na którym stali.
Wrócili do Jolinsborg. Eskil bez entuzjazmu kroczy�
za Terjem. Schyli� si� w niskich drzwiach, wszed� do
Środka i rozejrza� dooko�a.
Wszystko zachowa�o si� w stanie takim jak przed
wiekami. Ju� wtedy parter sam w sobie musia� byą
okaza�ym budynkiem, o wiele wi�kszym ni� inne stawiane
w tych okolicach. Pan Jolin najwyra�niej chcia� si�
pokazaą, udowodnią, komu we wsi powodzi si� najlepiej.
Choą jak na obecne warunki dom nie wydawa� si� ju�
tak du�y, to jednak zaimponowa� nawet Eskilowi, przy-
zwyczajonemu do przestronnego Grastensholm. Wszyst-
ko tu takie zadbane, dobrze utrzymane lub pieczo�owicie
naprawione. Co prawda kiedy si� lepiej przyjrza�, do-
strzeg� Ślady pozostawione przez poszukiwaczy skarbów,
pragnĄcych dotrzeą do bogactw ukrytych w Ścianach lub
pod pod�ogĄ. Ale kiedy szli dalej przez pokoje na dole,
a potem i na pi�trze, uczucie niech�ci i niepokoju, jakie
Eskil odczuwa�, kiedy ujrza� dom po raz pierwszy,
ustĄpi�o. Wszystko tu by�o takie jasne, czyste, nic nie
budzi�o przera�enia. A s�o�ce, wlewajĄce si� przez nie-
równe szyby, dope�nia�o ca�oŚci.
- Chc� tu zamieszkaą! - wykrzyknĄ�.
Urodziwa twarz Terjego rozjaŚni�a si� w szerokim
uŚmiechu.
- Tak w�aŚnie myŚla�em. A wi�c witaj w Jolinsborg!
- Czy mog� zap�acią z góry? - zapyta� Eskil i wyjĄ�
sakiewk�. - Niech to ju� b�dzie za�atwione, wtedy i ja
lepiej si� poczuj�.
- JeŚli o mnie chodzi, nie mam nic przeciw temu
- odpar� Terje, wyciĄgajĄc r�k�.
Kiedy Eskil ujrza� jego wielkĄ, pokrytĄ grubĄ skórĄ
d�o�, znowu poczu�, �e ogarnia go owo niezwyk�e
wra�enie. Jakby wszystko, co prze�ywa�, by�o nierzeczy-
wiste. Jakby... jakby to by�y �ywe obrazy, o ile coŚ takiego
w ogóle jest mo�liwe. UŚmiechnĄ� si� do siebie. �ywe
obrazy! Czy ktoŚ s�ysza� takĄ niedorzecznoŚą?
Zap�aci� za tydzie� z góry; uzna�, �e d�u�ej nie powinien
tu zostawaą. Pieni�dzmi te� nie mo�e szastaą, musia�
przecie� jakoŚ wrócią do domu. JeŚli w tym czasie nie
odnajdzie skarbu pana Jolina, to nie odnajdzie go ju� nigdy.
Znów ow�adn��o nim dawne marzenie: wrócią do
domu, do ojca i matki, i rzucią na stó� fortun�. Patrzcie,
przez jakiŚ czas wystarczy na utrzymanie dworów!
Wiedzia� przecie�, jak ci��ko pracuje ojciec. Po Gras-
tensholm i LipowĄ Alej�, nie mówiĄc ju� o domu
dzieci�stwa matki, Elistrand, wyciĄga�o si� wiele chciwych
rĄk. I coraz bardziej jasne si� stawa�o, �e pewnego dnia
Ludzie Lodu b�dĄ musieli utracią dwory. Ale gdyby on
wróci� do domu z nieprzeliczonymi bogactwami pana
Jolina...
Jednego by� pewien: PoszukujĄc skarbu stanowczo nie
b�dzie rujnowa� domu, nie by� na tyle bezwzgl�dny, poza
tym przypuszcza�, �e przez lata spenetrowano go dok�ad-
nie.
Wiedzia� te� jeszcze jedno: B�dzie musia� wyprawią si�
do siedziby biskupa, by poczytaą o panu Jolinie. Musia�o
tam byą napisane coŚ jeszcze poza tym, �e Jolin ukry�
skarb w domu.
Wybrali dla Eskila jeden z pokoi na dole - czystĄ, �adnĄ
sypialni� z bia�Ą poŚcielĄ z utkanego w domu p�ótna
i jasnymi firaneczkami w oknach.
Zacz�li schodzią ku gospodarstwu, by przenieŚą rzeczy
Eskila.
Ch�opak jednak zatrzyma� si� przy p�ocie.
- MyŚl�, �e powinienem zejŚą nad fiord, zobaczyą, co
z �ódkĄ, którĄ po�yczy�em - powiedzia� z wahaniem.
- Wczoraj wieczorem zostawi�em jĄ tam mo�e zbyt
lekkomyŚlnie.
Terje skinĄ� g�owĄ.
- Przyjd� pó�niej do nas, dostaniesz posi�ek, jak
umówione. Prosz� tylko, zachowuj si� cicho, bo Solveig
niepokoi si� o ch�opca. ćle spa� dziŚ w nocy.
Tak, Eskil Świetnie o tym wiedzia�. Nie móg� zapom-
nieą rozdzierajĄcych serce krzyków dziecka. Pami�ta�
tak�e brutalne s�owa Terjego.
ZerknĄ� na swego gospodarza, ale nie uda�o mu si�
spojrzeą w jego niezwykle pi�kne oczy. By�y tak jasne, �e
wydawa�y si� przezroczyste, i nigdy nie patrzy�y prosto,
lecz zawsze odrobin� w bok, jakby na skro� rozmówcy.
Zdaniem Eskila nie u�atwia�o to rozmowy.
Kiedy jednak o�ywiony wiosennĄ atmosferĄ w�drowa�
w dó� ku portowi - jeŚli w ogóle mo�na u�yą takiego
s�owa na okreŚlenie male�kiej przystani, szybko zapom-
nia� o Terjem.
Nie uszed� daleko, kiedy ujrza� dziewczyn� niby to
przypadkiem stojĄcĄ przy p�ocie. Serce podskoczy�o mu
w piersi, bo prawd� powiedziawszy, ani troch� nie
martwi� sv� o �ód�, zaj�li si� niĄ wszak doŚwiadczeni
rybacy. Mia� natomiast nadziej� ujrzeą znów pi�knĄ
Inger-Lise. I oto przed nim sta�a!
Powita� jĄ uprzejmie, ale gdy Inger-Lisa pospieszy�a
z pytaniem, czy nie widzia� Mari, bo mia�y si� tu spotkaą,
w oczach b�ysn��a mu drwina.
Jak, na mi�oŚą boskĄ, móg� spotkaą Mari, przecie�
wszystkie pozosta�e gospodarstwa i domy usytuowane
by�y poni�ej. Eskil zdziwi� si� nieco, ale grzecznie odpar�,
�e nie, nie widzia� jej pr�yjació�ki.
PrzystanĄ� niby to niech�tnie, jakby wcale nie mia�
ochoty na spotkanie z dziewczynĄ. UdajĄc oboj�tnoŚą
rozmawiali o tym, kto mieszka w którym domu.
Powoli oboje stawali si� coraz Śmielsi, wkrótce rozmowa
potoczy�a si� g�adko. Inger-Lise w Świetle dnia okaza�a si�
jeszcze �adniejsza; doŚą okrĄg�a, ale zgrabna, mia�a �ywe,
bystre oczy. I by�a bardzo ciekawĄ osóbkĄ. Chcia�a wiedzieą
jak mu si� mieszka w domu Terjego Jolinsenna. Eskil mia�
wra�enie, �e te pytania ktoŚ jej podpowiedzia�, byą mo�e jej
matka. Uzna�, �e mieszka�cy Eldafjord najwidoczniej nie
wiedzĄ zbyt wiele o w�aŚąicielach Jolinsborg.
- Sp�dzi�em tam dopiero jednĄ noc - rzek� Eskil
powŚciĄgliwie. - Ale Solveig wyda�a mi si� bardzo mi�a...
W oczach dziewczyny zap�on��o oburzenie.
- Oni �yjĄ w grzechu - rzuci�a. - Wiesz chyba, �e nie sĄ
ma��e�stwem?
Eskilowi zrobi�o si� bardzo nieprzyjemnie.
- Nic mi o tym nie wiadomo - powiedzia� szybko.
- Wyczuwam jedynie, �e Solveig jest bardzo nieszcz�Śliwa
z powodu choroby dziecka.
Z oczu Inger-Lise bi� teraz lodowaty ch�ód. SurowoŚą
malujĄca si� na jej twarzy zdradza�a, �e jest wyznawczyniĄ
�ywego w zachodniej Norwegii nurtu religijnego zwane-
go pietyzmem.
- To dziecko nie jest chore. Ono jest op�tane!
Op�tane? Eskil oniemia�. SĄdzi�, �e takie okreŚlenie od
dawna ju� nie ma racji bytu.
- Jest op�tane, to kara za z�e uczynki jego przodków
- stwierdzi�a ostro. - I za grzechy matki. W jego g�owie
zamieszka�y z�e duchy.
Co za bzdury, mia� ochot� powiedzieą, ale ugryz� si�
w j�zyk. Ona i tak by nie zrozumia�a. Nieco zawstydzony
zapyta� natomiast, czy mogliby si� spotkaą pó�niej,
wieczorem, kiedy dziewczyna upora si� ju� ze wszystkimi
obowiĄzkami.
Inger-Lise natychmiast poczu�a swojĄ wartoŚą.
- Chcia�byŚ tego, co?
JeŚli istnia�y s�owa, których Eskil nie by� w stanie
znieŚą, to w�aŚnie teraz Inger-Lise je wypowiedzia�a. Jak
mo�na byą tak zadufanym w sobie! Zawróci� na pi�cie.
- Nie, to wcale nie takie wa�ne - odpar�.
Inger-Lise nie mia�a jednak zamiaru tak szybko wypuŚ-
cią swej zdobyczy.
- No, zobaczymy, czy b�d� mia�a czas - stwierdzi�a
oboj�tnie.
- Zapomnij o tym, co powiedzia�em - rzek� Eskil
i ruszy� przed siebie.
- Kiedy si� zastanowi�am, przypomnia�o mi si�, �e
mam wolny wieczór. Zaraz po dojeniu.
Jej g�os brzmia� teraz �a�oŚnie, choą stara�a si� to
pokryą bu�czucznym tonem. Gniew Eskila stopnia�
w mgnieniu oka, ch�opak odwróci� si� w jej stron�
i kiwnĄ� g�owĄ. Na tym koniec, dok�adniejszego czasu ani
miejsca spatkania nie ustalili.
Us�ysza� tylko jej �kania, kiedy bieg�a do domu.
On sam skierowa� si� w dó�. WieŚ sprawia�a wra�enie
ca�kiem wyludnionej, nigdzie ani �ywej duszy. Ale...
kiedy mija� jeden z domów, dojrza� jakieŚ poruszenie za
oknem. A wi�c jednak obserwowali go.
�ód� by�a na swoim miejscu, fachowo zacumowana.
Eskil usiad� na pomoŚcie, ws�uchany w wod� szemrzĄcĄ
przy brzegu. Teraz, kiedy nie musia� wios�owaą, to�
fiordu wydawa�a mu si� przyjemna, kuszĄca.
Patrzy� na p�ynĄcĄ wzd�u� brzegu �ódk�. Wreszcie
dobi�a do pomostu i wysiad�a z niej Mari. Gdy dziewczyna
zobaczy�a siedzĄeego Eskila, ogarn��o jĄ przera�enie,
Stan��a w pĄsach.
Eskil pozdrowi� jĄ �yczliwie.
- Spotka�em tam wy�ej twojĄ przyjació�k�, In-
ger-Lise. Czeka�a na ciebie. Mia�yŚcie si� chyba spotkaą
Mari by�a zaskoczona.
- Naprawd�? Nic o tym nie wiedzia�am. Wobec tego
musz� iŚą na gór�.
Przy�Ączy� si� do niej, bo po pierwsze nie mia� tu ju� nic
do roboty, po drugie zaŚ uzna�, �e wypada jej towarzyszyą.
Mari ogromnie si� zmiesza�a, przez d�u�szĄ chwil� nie
mog�a wydusią z siebie ani s�owa. Trudno nazwaą jĄ
interesujĄcĄ, pomyŚla� Eskil. Nie wĄtpi�, �e b�dzie dobrĄ
�onĄ dla jakiegoŚ pozbawionego fantazji mieszka�ca
Eldafjord, ale on sam nie mia� z niĄ nic a nic wspólnego.
Nie wiedzia� nawet, o czym mogliby rozmawiaą.
Postanowi� poruszyą jedyny temat, jaki przyszed� mu
do g�owy:
- Terjemu uda�o si� wybudowaą naprawd� wspania�y
dom. MyŚl� o Jolinsborg.
Natychmiast odwróci�a ku niemu twarz. Nawet nie
próbowa�a ukryą przera�enia.
- Nie zamierzasz tam chyba zamieszkaą?
- Dlaczego by nie?
- Nie wolno ci tego robią! Wszyscy, którzy tam si�
znajdĄ, umierajĄ.
Zmarszczy� brwi.
- Co chcesz przez to powiedzieą?
- No, mo�e nie wszyscy. Ale wielu.
- W jaki sposób umierajĄ?
- Ró�nie. Niektórzy po prostu znikajĄ.
- Pewnie to jakieŚ zamierzch�e dzieje.
- O, nie, wcale nie - odpar�a. Policzki wciĄ� jej pa�a�y.
- Naprawd� niewiele czasu up�yn��o od chwili, gdy
wynieŚli stamtĄd ostatniĄ trumn�. A tej pani dotĄd nie
odnaleziono! I w zesz�ym roku... I mĄ� Solveig... I...
- Wreszcie zdo�a�a si� opanowaą. - Nie, nie przejmuj si�
moim gadaniem. Po prostu nie chc�, �ebyŚ tam mieszka�, to
mo�e byą niebezpieczne. Nie twierdz� wcale, �e tak jest na
pewno. Ale ojciec mówi, �e Terje wynajmuje dom ludziom
którzy poszukujĄ skarbu, i to w�aŚnie oni umierajĄ.
- Dlaczego akurat oni mieliby umieraą?
- Tego nie wiem, ale powiadajĄ, �e próby dotarcia do
skarbu nie podobajĄ si� panu Jolinowi.
Blask s�o�ca niemal oŚlepia�, dzie� nie móg� byą chyba
jaŚniejszy. PrzesĄdy, wymys�y, wybuja�a fantazja, myŚla�
Eskil. Nie mia� zamiaru poddaą si� wiejskiemu gadaniu,
zaŚciankowym przesĄdom.
- Ten Jolin - zaŚmia� si� - bardzo mnie zaciekawi�.
- Musz� wybraą si� do kapitu�y. A mo�e to nazywa si�
biskupstwo? Nie wiem, ale w ka�dym razie chc� poczytaą
coŚ wi�cej o tym Jolinie. Czy Eldafjord nale�y do
biskupstwa Bjergvin?
[Bjorgvin - dawna nazwa Bergen (przyp. t�um.).]
- Nie, do Nidaros. Ale nie musisz jechaą tak daleko.
[Nidaros - dawna nazwa Trondheim (przyp. t�um.).]
Nauczyciel odpisa� wszystko, co dotyczy�o Eldafjord. To
znaczy nawet nie on odpisa�, tylko jego pradziad. Ale
w ka�dym razie na pewno to ma.
- Twój nauczyciel... W którym domu mieszka?
- Nie, nie mamy tutaj szko�y! Musisz jechaą do Soten.
To nast�pna zatoka, dalej na pó�noc. Ale... wydaje mi si�,
�e ojciec Inger-Lise tak�e ma te zapiski.
- Bardzo ci dzi�kuj�, Mari! Musz� przyznaą, �e z ulgĄ
przyjĄ�em wiadomoŚą, �e nie trzeba jechaą a� do Trond-
heim.
- Tak, to daleko. Nigdy tam nie by�am.
Dotarli ju� do domu Inger-Lise. Mari po�egna�a si�
i wesz�a na podwórze.
Eskil ruszy� dalej pod gór�. Byą mo�e pobyt w Jo-
linsborg nie wydawa� mu si� ju� tak kuszĄcy, ale prze-
cie� by� chyba dostatecznie doros�y, by nie baą si�
ciemnoŚci?
OczywiŚcie, �e tak!
Daleko na polu ujrza� Terjego, zaj�tego wiosennymi
pracami. Eskil, co prawda, nie móg� pojĄą, w jaki sposób
miejscowym udawa�o si� pracowaą na tych stromych
zboczach ani te� jakie plony mog�a wydaą uboga ziemia,
ale nie mieli wielkiego wyboru, musieli jakoŚ �yą. Trudnili
si� jeszcze rybo�ówstwem, poza Terjem, czerpiĄcym zyski,
z mieszka�ców miasta, którzy chcieli pooddychaą wiej-
skim powietrzem.
Skowronek, jakby zawieszony na nitce pod niebem,
wyŚpiewywa� swoje trele. Jak wczeŚnie tutaj, na za-
chodzie, pczychodzi�a wiosna! W domu, w Grastensholm,
z pewnoŚciĄ wciĄ� le�a� Śnieg.
O nie, chyba nie, ale nie by�o te� zielono. Nie tak jak
tutaj.
Dom... Eskil poczu� uk�ucie w sercu. Chwilami t�skni�
za domem tak mocno, �e kiedy przypomina� sobie swoje
marzenia o powrocie do rodzinnych stron, sny jeszcze
z czasu, kiedy siedzia� w wi�zieniu, nie móg� pojĄą
impulsu, który przywiód� go do Eldafjord. Jak mog�o staą
si� to w�aŚnie teraz? Przecie� marzenie o Eldaflord by�o
marzeniem z zesz�ego roku, z okresu dotastania. Jest ju�
przecie� dojrza�y, powinien mieą wi�cej rozumu. Po-
szukiwanie skarbów? Mój Bo�e!
Znalaz� si� jednak tutaj i wobec tego spróbuje urzeczy-
wistnią swój cel. OsiĄgnĄą tyle, ile zdo�a, bo przecie�
skarbu szukano przez stulecia. Bez rezultatu.
Co on w�aŚciwie sobie wyobra�a�? �e s�ysza� o skarbie
pana Jolina jako jedyny? �e by� jedynym cz�owiekiem
w Norwegii pragnĄcym posiĄŚą bogactwo? Zdobyą majĄ-
tek bez wysi�ku - czy to nie jedno z odwiecznych pragnie�
cz�owieka? I jedno z najbardziej prymitywnych?
Zapuka� do domu Terjego Jolinsonna, a kiedy nikt mu
nie odpowiedzia�, wsunĄ� si� do Środka. Na palcach
przeszed� do swojej sypialni i zabra� baga�e.
Kiedy jednak w drodze powrotnej mija� kuchni�, zasta�
tam Solveig.
Znów uderzy�o go promieniujĄce od niej ciep�o. Rysy
jej twarzy by�y zbyt ostre, by mo�na jĄ uznaą za pi�knĄ, ale
czym w�aŚciwie jest pi�kno? Dawno nie widzia� tak
pociĄgajĄcej kobiety.
Teraz jednak by�a bardzo zm�czona. Wycie�czona.
Skór� wokó� oczu mia�a ciemniejszĄ ni� zwykle, a kĄciki
ust wyra�nie ŚciĄgni�te w dó�. Nieprzespane noce naj-
widoczniej stanowi�y nieod�Ączny element jej �ycia.
"�yjĄ w grzechu..."
"Dzieciak jest op�tany".
CoŚ mówi�o Eskilowi, �e pozostali mieszka�cy wioski
nie za cz�sto stykali si� z Jolinsennami. W tych ciasnych,
odci�tych od Świata wioskach pietyzm, religia surowa
i pot�piajĄca, pleni�a si� niczym chwast.
Solveig natychmiast znalaz�a si� tu� obok. Jej oczy
wyra�a�y rozpaczliwe b�aganie.
- Nie masz chyba zamiaru przenieŚą si� tam, ch�opcze?
- Tak, owszem - odpar� zmieszany. - To bardzo
pi�kny dom. Niezwykle pi�kny.
Bezradnie pokr�ci�a g�owĄ, z trudem dobiera�a s�owa.
- Nie wolno ci, nie tobie, jesteŚ jeszcze taki m�ody,
taki niewinny, masz przed sobĄ przysz�oŚą. Nie marnuj
�ycia dla jednego marzenia! Terje opowiedzia� ci o tym
przekl�tym skarbie? Nap�dzi� ci g�upstw do g�owy?
S�owa "przekl�ty" u�y�a w dos�ownym znaczeniu.
Tyle Eskil zrozumia�. By� jednak zaskoczony. A zatem
Terje opowiada� o skarbie. Dlaczego?
Powtórzy� pytanie na g�os.
Solveig najpierw zacisn��a usta, jak gdyby si� waha�a,
potem jednak wyjrza�a przez okno i upewniwszy si�, �e
Terje zaj�ty jest pracĄ daleko, daleko na polu, zebra�a si�
na odwag�:
- Tobie powiem. On mnie zabije, ale trudno, nie
wolno mi dopuŚcią tak�e do twojej zguby. Nie, on ci� nie
tknie nawet palcem, nie o to chodzi. Ale... Terje ma
w g�owie jednĄ myŚl: znale�ą skarb. Ale boi si� szukaą
sam, to zbyt niebezpieczne.
- Niebezpieczne? Dlaczego?
W jej szarych oczach zap�on��y iskierki. Odgarn��a
ciemne loki z czo�a.
- Dlatego �e jest tak, jak powiedzia�am: to skarb
przekl�ty. Przekl�ty przez pana Jolina. Wszyscy wierzĄ, �e
to on nadal b�Ąka si� tu po Śmierci i zabija tych, co oŚmielĄ
si� zbli�yą do skarbu. A Terje czeka. Pewnego dnia ktoŚ
dotrze do skarbu, mo�e go odnajdzie, i umrze, oczywiŚcie.
A Terje b�dzie mia� wszystko.
- I on, rzecz jasna, pozostanie przy �yciu - sucho
stwierdzi� Eskil.
- Przynajmniej tak to sobie wyobra�a. SĄdzi, �e
w momencie gdy skarb ujrzy Świat�o dzienne, przestanie
byą niebezpieczny.
- To ci dopiero pomys� - mruknĄ� Eskil. - Ale ty
musisz na czymŚ opieraą swoje przekonanie. Bo widz�, �e
w to wierzysz.
Solveig zadr�a�a.
- Nie mog� inaczej.
Z g��bi domu rozleg� si� j�k. Oczy Solveig natychmiast
wype�ni�y si� bólem.
- Czy to twój syn? - zapyta� Eskil szybko. - Czy wolno
mi b�dzie go poznaą?
- Poznaą ma�ego Jolina? - Ze zdumienia otworzy�a
szerzej oczy. - Czy to z ciekawoŚci, czy...?
- Och, nie, nawet nie przysz�o mi to do g�owy.
PomyŚla�em sobie po prostu, �e musi byą bardzo samo-
tny.
Wyraz czujnoŚci na jej twarzy zastĄpi�a niepewna
radoŚą. W oczach zalŚni�y �zy. Eskil nigdy jeszcze nie
spotka� oblicza, które zmienia�oby si� tak pr�dko.
- JeŚli naprawd� chcesz... Ale to nie jest krzepiĄcy
widok.
Gestem wskaza�a, by szed� za niĄ.
- Ile on ma lat? - zapyta� Eskil w drodze do pokoju
ch�opca.
- JedenaŚcie. KiedyŚ by� takim Ślicznym, wspania�ym
dzieckiem!
W g�osie Solveig drga� rozpaczliwy �al.
Przed drzwiami prowadzĄcymi do pokoju synka Sol-
veig zatrzyma�a si� i szepn��a:
- W Eldafjord twierdzĄ, �e on jest op�tany przez z�ego
ducha.
- Có� za nonsens! - zdenerwowa� si� m�ody Eskil,
który nie wiedzia� nic o demonach z Grastensholm ani
o szarym ludku. - Przecie� z�e duchy nie istniejĄ, to tylko
wymys�y z Biblii i innych prastarych pism.
Solveig próbowa�a si� uŚmiechnĄą, ale wypad�o to doŚą
blado. Otworzy�a drzwi.
Eskil patrzy� na udr�czonego malca w �ó�ku i serce
Ścisn��o mu si� w piersi. Solveig podesz�a do syna
i po�o�y�a zmoczony r�cznik na bladym czole ch�opca.
- To nie sĄ oznaki op�tania - cicho orzek� Eskil, kiedy
przyszed� do siebie po wstrzĄsie. - Poznaj� te objawy.
Wiesz, mój ojciec jest lekarzem, doŚą szczególnym leka-
rzem, i mia� kiedyŚ podobnego pacjenta. S�ysza�em, jak
mówi�, �e to guz na mózgu.
Solveig patrzy�a na niego wzrokiem rozpaczliwie
poszukujĄcym nadziei.
- Czy jakiŚ doktor mo�e go uleczyą? Mo�e w szpitalu?
Eskil pokr�ci� g�owĄ.
- Nie. Ale mój ojciec... Nie pami�tam, co sta�o si�
z tamtym pacjentem. Przywieziono go do mego ojca,
a pó�niej ojciec wielokrotnie go odwiedza�. Pami�tam to
dobrze, bo musia� je�dzią daleko. A pó�niej wizyty usta�y.
Nigdy jednak nie s�ysza�em, by pacjent zmar�. To zdarzy�o
si� ju� doŚą dawno temu, by�em wtedy ma�y i nie
interesowa�em si� pracĄ ojca.
W g�osie Solveig zabrzmia�o nieŚmia�e marzenie:
- Gdyby twój ojciec móg� tu przyjechaą...
Eskil nie by� jednak przekonany.
- Nie wiem, czy nawet on mo�e pomóc - powiedzia�
zak�opotany. - Nie chcia�bym ci robią z�udnych nadziei.
PrzykucnĄ� przy �ó�ku i zaczĄ� mówią na tyle g�oŚno,
by ch�opiec go us�ysza�.
- Witaj, Jolinie! Nazywam si� Eskil. Czy mog� coŚ dla
ciebie zrobią?
Ma�y Jolin popatrzy� na niego zamglónym, pe�nym
cierpienia wzrokiem.
- Boli - j�knĄ�.
- Rozumiem.
Eskil zwróci� si� do Solveig:
- Czy on dostaje coŚ na uŚmierzenie bólu?
- Nie, a có� by to mog�o byą? Mia�am kiedyŚ jakieŚ
stare krople, które dawa�am mu do powĄchĄnia, ale one
skutkowa�y przede wszystkim na omdlenia. Szybko si�
sko�czy�y, a myŚl�, �e i tak niewiele mu pomaga�y.
- Poczekaj chwil�, wyje�d�ajĄc zabra�em coŚ z domu.
Pospiesznie wybieg� do kuchni i przyniós� Środek,
który zdo�a� zaaplikowaą ch�opcu. Nie mia� poj�cia, co to
za lek, ale nieraz widzia�, w jaki sposób ojciec go
dawkowa�, tyle wi�c potrafi�.
Zobaczymy, czy podzia�a. Mnie w ka�dym razie
pomog�o kiedyŚ, gdy cierpia�em na silny ból g�owy.
OczywiŚcie by� to ból krótkotrwa�y, wywotamy nad-
wer��eniem oczu.
Podczas rozmowy z Solveig nie wypuszcza� z d�oni
chudziutkiej rĄczki ch�opca. Czu�, jak ma�y chwilami lekko
Ściska jego r�k�, i rozumia�, �e w�aŚnie w tych momentach
ból si� wzmaga. wiadczy�y o tym tak�e g�oŚniejsze j�ki.
Jak�e straszne musia�o to byą dla matki!
- Z tego, �e ma na imi� Jolin, wnioskuj�, �e by�aŚ �onĄ
najstarszego z braci? - zapyta� Eskil. - To imi� przechadzi
z pokolenia na pokolenie, prawda?
- Co do tego masz racj�, ale poŚlubi�am drugiego z kolei
syna, Madsa. Najstarszy, Jolin, zosta�... odsuni�ty od ludzi.
Eskil popatrzy� na niĄ pytajĄco.
- Zamkni�to go w zak�adzie, w domu wariatów. Mia�
nie po kolei w g�awie. To on by� w�aŚcicielem Jolinsborg,
lecz nie potrafi� zajĄą si� majĄtkiem. Odebrano mu wi�c
dom, ale nadal kr�ci� si� tu po okolicy i Terje doprawadzi�
do jego zamkni�cia. Brzmi to brutalnie, ale on by�
naprawd� niebezpieczny!
- A twój mĄ� nie �yje?
- Okaza� si� na tyle g�upi, by poszukiwaą skarbu.
Znaleziono go nie opodal Jolinsborg ze skr�conym
karkiem. Kiedy si� tam wprawadziliŚmy, jego brat Jolin
by� jeszcze na wolnoŚci. Niektórzy powradajĄ, �e to on
zabi� mego m��a, poniewa� zabra� jego dom. Inni mówiĄ,
�e Madsa uŚmierci� stary pan Jolin. W ka�dym razie nie
chcia�am tam mieszkaą sama, z ma�ym Jolinem. Terje
pozwoli� mi przenieŚą si� tutaj. Rozumiesz teraz, dlaczego
ch�opczyk otrzyma� imi� Jolin? Najstarszy z braci nie
móg� si� o�enią. ZresztĄ najm�odszy tak�e nie - doda�a ju�
znacznie ciszej.
- A to dlaczego? - nie zastanawiajĄc si� spyta� Eskil.
- Ród Jolina nie nale�y do szczególnie p�odnych.
Wielu ch�opców z tej rodziny nie by�o w stanie... wiesz,
o czym mówi�. Terje jest jednym z nich.
Eskil czu�, �e palĄ go policzki. Nie powinien by� pytaą.
Solveig mówi�a dalej z goryczĄ w g�osie:
- Ludzie we wsi gadajĄ o mnie i o Terjem. W ko�cu
zorientowa�am si�, �e Terjemu w�aŚnie o to chodzi�o. Nie
móg� znieŚą tego, �e nie jest... w pe�ni m��czyznĄ. On
chce, by ludzie myŚleli, �e taki z niego chojrak, �e �yjemy
w grzechu! Prawda jest jednak inna, on nigdy nawet nie
zbli�y� si� do mojego �ó�ka. ZresztĄ nie pozwoli�abym mu
na to. Nie chc� mieą nic wspólnego z tym brutalnym
dr�czyc�elem!
- Dlaczego wi�c si� stĄd nie wyniesiesz?
- DokĄd? Bez pieni�dzy? Terye wszystko w�o�y� w Jo-
linsborg. No i Jolin... Ale spójrz! Ma�y ma ca�kiem
przytomne oczy!
Pochyli�a si� nad dzieckiem.
- Jolin? Czy przesta�o ci� boleą?
Byą mo�e by� to pierwszy uŚmiech syna, jaki dane jej
by�a ujrzeą od wielu miesi�cy.
- Tak. Jakie to wspania�e uczucie!
Eskil szybko, zanim zn�kana matka wybuchn��a p�a-
czem, powiedzia�:
- No, Jolinie, wobec tego uwa�am, �e powinniŚmy
wykorzystaą okazj� i zabraą ci� na ma�Ą przechadzk�.
Dawno ju� nie wychodzi�eŚ, prawda?
Jolin próbowa� si� podnieŚą, aie nie mia� si�y. Eskil ujĄ�
go pod pachy i posadzi� na �ó�ku. Ch�opczyk by� leciutki
jak piórko.
- PrzynieŚ mu ubranie, tylko ciep�e!
Solveig szybko ubiera�a ch�opca. Spieszy�a si� tak
bardzo, �e z trudem panowa�a nad dr�eniem d�oni.
- Musimy zdĄ�yą, zanim on wróci do domu.
- Czy Jolin od dawna tak cierpi?
- Na ból g�owy uskar�a� si� od wielu lat, ale dopiero
w ciĄgu ostatnich miesi�cy cierpienia znacznie si� nasili�y.
Nigdy nie by�o a� tak �le jak teraz.
Guz roŚnie, pomyŚla� Eskil zatroskany. W tej chwili
naprawd� pragnĄ� byą jednym z tych Ludzi Lodu, którzy
znali si� na czarach. Dawno ju� zrozumia�, �e nie nale�y do
dotkni�tych czy te� wybranych, by�y to z jego strony tylko
pobo�ne �yczenia.
Ach, gdyby by� tu ojciec!
- Musicie liczyą si� z tym, �e Środek przestanie dzia�aą
- powiedzia� Eskil, sprowadzajĄc Solveig na ziemi�.
- OczywiŚcie dam wam wszystko, co mam, ale pami�taj,
by ostro�nie dawkowaą lekarstwo. Nie podawaj ch�opcu
zbyt du�o, s�ysza�em, jak ojciec mówi�, �e to mo�e byą
niebezpieczne. Ale mam tego tak ma�o...
- Przez chwil� nie mówmy o tym, co b�dzie - po-
prosi�a Solveig przej�ta i za�o�y�a synkowi czapk�. - Jolin
uwolni� si� od cierpie� i tylko to w tej chwili si� liczy.
Eskil wyniós� ch�opca na s�o�ce, na ciep�e wiosenne
promienie. Jolin na widok Świat�a drgnĄ� gwa�townie
i dobra chwila up�yn��a, zanim oczy przesta�y mu �zawią
i swobodnie móg� si� rozglĄdaą doko�a.
- Zosta�my po tej stronie domu - powtarza�a rozgo-
rĄczkowana Solveig. - Tak, �eby Terje nas nie zobaczy�.
- S�ysza�em go dziŚ w nocy - cicho powiedzia� Eskil.
- S�ysza�em, co mówi� o ch�opcu.
- Najstraszniejsze, �e ma�y tak�e go s�ysza�, i to wiele
razy. Tak bardzo si� go boi!
- Musicie stĄd odejŚą - szepnĄ� Eskil. - Kiedy b�d�
wynosi� si� stĄd za tydzie�, jed�cie ze mnĄ.
Na moment uchwyci�a si� jego ramienia, jakby by�
ostatniĄ deskĄ ratunku, ale zaraz je puŚci�a.
- SĄdzisz, �e ujdziesz ca�o z Jolinsborg? Nawet jeŚli
zostaniesz tam przez tydzie�?
- Chyba nie wszyscy, którzy tam mieszkali, zgin�li?
- Nie, to jasne. Ale ty jesteŚ m�ody i dostatecznie
zuchwa�y, by wyprawią si� na poszukiwanie skarbu.
Przyznaj si�!
Po to w�aŚnie tu przyby�em, pomyŚla� Eskii. A w prze-
sĄdy nie wierz�.
Odpowiedzia� wymijajĄco:
- Droga Solveig, niedawno dopiero przyjecha�em.
Nie wiedzia�em nic o �adnym skarbie, pragn� jedynie
napawaą si� wspania�ymi widokami, spokojem i ciszĄ
Jolinsborg. JeŚli komuŚ uda�o si� tam prze�yą, zapewne
uda si� to i mnie. Ty, na przyk�ad, te� tam mieszka�aŚ.
I ma�y Jolin. I nic wam si� nie sta�o.
- Uwa�asz, �e Jolinowi nic si� nie sta�o? A jego
choroba? Jak sĄdzisz, co s�ysza�am tej zimy, gdy tam
mieszkaliŚmy? Ten dom wystraszy� mnie niemal do
szale�stwa, Eskilu. Ale Mads, mój mĄ�, za wszelkĄ cen�
pragnĄ� tam zostaą. Twierdzi�, �e ma pewnĄ teori� co do
tego, gdzie mo�e znajdowaą si� skarb. Wszyscy, którzy
szukali, tak mówili. Napisano o tym w rodzinnej Biblii.
O wuju Terjego. Napisa� w�asnĄ r�kĄ: Eldafjord, 20 czerwca
1797. Dzisiaj natrafi�em na Ślad skarbu! Nast�pna informacja
brzmia�a: Svend Jolinsonn zmar� dzisiaj 22 czerwca 1797. I co
ty na to?
- Zbieg okolicznoŚci.
- Tak, ale mówi si�, �e takich jak on by�o wi�cej! Przed
nim i po nim. Przychodzili, mówiĄc: "Wiem ju�, gdzie jest
skarb!" Byli jednak zbyt chciwi, by podzielią si� tym
z innymi. I zaraz umierali. A ci, którym Terje wynaj-
mowa� mieszkanie? Co si� z nimi sta�o? Zgoda, nie
wszystkich spotka� taki los. Niektórych w ogóle nie
obchodzi�a ca�a ta gadanina o skarbie, inni nigdy si� do
niego nie zbli�yli i w ko�cu rezygnowali. Ale wiele by�o
osób, m��czyzn i kobiet, które z chytrym uŚmiechem
mówi�y: "Mam swojĄ teori�." I teraz le�Ą martwe.
- KtoŚ wspomnia� o zaginionych?
- Owszem, by�o dwoje czy troje, których nigdy nie
odnaleziono. Na przyk�ad �ona ostatniego lokatoca.
M��czyzn� znale�liŚmy le�Ącego w hallu, wpatrywa� si�
prosto przed siebie, a na twarzy mia� wyraz takiego
przera�enia, jakby ujrza� samego diab�a. Ale na Ślad
kobiety nigdy nie natrafiono. By� te� m�ody zapaleniec,
ch�opak w twoim wieku. Wydawa� si� bardzo Śmia�y
i nierozwa�ny, za wszelkĄ cen� pragnĄ� odszukaą skarb
pana Jolina. I jego tak�e nigdy nie odnaleziono. By�
równie� pewien m��czyzna, na d�ugo przedtem, zanim
nasta� mój czas. Podobno on tak�e bezpowrotnie zaginĄ�.
- Z tego, co mówisz, wynika, �e odpowied� na pytanie,
gdzie Jolin ukry� swój majĄtek i z�oto, jest mo�liwa?
- Ale�, Eskilu! Nie masz chyba zamiaru... Och, nie,
nie ty, ty jesteŚ zbyt dobrym cz�owiekiem, za wiele w tobie
ludzkiego ciep�a. Bardzo ci� prosz�, Eskilu, ze wzgl�du na
mnie, nie rób tego!
- Nie, tylko teoretyzowa�em. A jeŚli obiecam ci, �e nie
b�d� szuka�? Po prostu tam zamieszkam, tak jak i ty, i wiele
innych osób. A gdybym przypadkiem wpad� na w�aŚciwy
trop, tak jak to uda�o si� innym, natychmiast zejd� na dó�
i wszystko wam opowiem. Nic wi�cej nie zrobi�.
- Ale przecie� chcesz zachowaą si� dok�adnie tak, jak
Terje tego oczekuje od swoich lokatorów! �e najpierw
opowiedzĄ, gdzie ukryąy jest skarb. Nie sĄd� jednak, �e to
go zadowoli. B�dzie chcia� tak�e, abyŚ go odnalaz�. Albo
te� sprowadzi ksi�dza, by ten odegna� demony i umo�liwi�
mu bezpieczne wydobycie skarbu.
- Nie bój si�, nie zmusi mnie do pope�nienia �adnego
g�upstwa - rzek� Eskil beztrosko. - Mam przed sobĄ
jeszcze wiele lat �ycia, nawet gdybym zainteresowa� si�
skarbem pana Jolina lub te� odkry�, gdzie ów skarb si�
znajduje. Nie zamierzam nara�aą si� na niebezpiecze�-
stwo. Nie wierz� w to, co ludzie we wsi gadajĄ, ale jeŚli
chcesz, mog� byą ostro�ny.
- O tak, bardzo ci� o to prosz�.
Siedzieli na wypalonych s�o�cem schodkach spichrza
razem z ma�ym Jolinem. Ch�opiec zaczĄ� ju� zdradzaą
oznaki zm�czenia, uznali wi�c, �e najlepiej b�dzie zabraą
go z powrotem do domu.
- Te identyczne imiona, Jolin, muszĄ sprawiaą sporo
k�opotów - stwierdzi� Eskil. - W jaki sposób radzicie
sobie z ich rozró�nianiem?
- Teraz jest ich tylko dwóch: ma�y Jolin i jego stryj, ten,
którego zamkni�to w domu wariatów. Ale kiedyŚ musia�o
to byą doŚą trudne. Bardzo chcia�am daą ch�opcu inne imi�,
ale nie pozwolono mi na to. Liczyli si� z tym, �e b�dzie
jedynym dzieckiem, �e mo�e nie mieą rodze�stwa, no i by�
pierworodnym synem. W�aŚciwie wi�c skazany by� na imi�
Jolin. Tradycja bywa czasami surowym wi�zieniem.
Ch�opczyk zasnĄ� od razu, gdy po�o�yli go do �ó�ka.
Przeszli do kuchni.
- Ale twoje ma��e�stwo by�o udanym zwiĄzkiem?
- upewnia� si� Eskil.
- O, nie, wcale nie. Jolinsonnowie to bardzo brutalny
ród.
- Miejmy wi�c nadziej�, �e ma�y Jolin wda si� raczej
w swĄ �agodnĄ matk� - rzek� przyja�nie.
RozeŚmia�a si�.
- MyŚl�, �e tak w�aŚnie b�dzie. - A potem doda�a
zasmucona, tak cicho, �e ledwie jĄ us�ysza�: - JeŚli
prze�yje.
Poderwa�a si� na równe nogi, s�yszĄc kroki na ze-
wnĄtrz.
- Ciiicho! Terje wraca! Pami�taj, nie mówiliŚmy ani
s�owa o skarbie! Dopiero co przyszed�eŚ!







ROZDZIA� IV


Eskil móg� si� przeprowadzią dopiero pó�nym popo-
�udniem. Najpierw trzeba by�o zasiĄŚą do sto�u i najeŚą si�
do syta. Posi�ek podano smaczny i obfity, najwyra�niej
jedzenie stanowi�o bardzo istotny element �ycia Terjego
Jolinsonna.
Gospodarz wróci� z pola w nastroju do rozmowy.
Chcia� opowiedzieą o wszystkich zmianach i ulepszeniach,
które wprowadzi� w Jolinsborg. No i o kosztach, jakie
musia� w zwiĄzku z tym ponieŚą.
O kosztach? A czy nie by�y to pieniĄdze Solveig
i ma�ego Jolina? Którzy teraz, pozbawieni majĄtku, nie
mogli si� stĄd wydostaą?
Eskil zrozumia�, �e Solveig z poczĄtku okaza�a si� zbyt
�atwowierna i naiwna. By�a wdzi�czna za dach nad g�owĄ
dla siebie i dla chorego dziecka. We wsi najwyra�niej
stroniono od ch�opca. "Op�tany!" Pó�niej jednak ot-
worzy�y jej si� oczy. Poczu�a, �e osadzono jĄ w klatce
z podwójnym zamkiem. Owszem, pozwolono jej tu
zostaą, ale tylko po to, by stanowi�a �ywy dowód na
m�skoŚą Terjego.
- Dzieciak jest dzisiaj wyjĄtkowo spokojny - oschle
zauwa�y� Terje.
Solveig o�ywi�a si�.
- Tak, zasnĄ�. Eskil mia� ze sobĄ Środek na uŚmierze-
nie bólu.
Terje zerknĄ� na niego z ukosa.
- Musia� chyba byą wyjĄtkowo silny?
- To prawda, nie jest ca�kiem bezpieczny - odpar�
Eskil, nie zastanawiajĄc si� nad odpowiedziĄ. Teraz
gotów by� odgry�ą sobie j�zyk.
- Najlepiej b�dzie, jak oddasz go mnie - stwierdzi�
gospodarz wyciĄgajĄc r�k�. - Solveig si� na tym nie zna.
A wi�c sta�o si�. Drzwi do Świata bez bólu zatrzasn��y
si� ma�emu Jollnowi przed nosem! Eskil nie móg� oddaą
lekarstwa Terjemu, wówczas dni ch�opca by�yby poli-
czone.
- Niestety - sk�ama�. - Nie mam wi�cej, to by�a
ostatnia porcja.
WczeŚniej odda� jn� Solveig ca�y zapas lekarstwa.
Teraz nie odwa�yli si� bodaj wymienią spojrze�, ale te�
nie by�o to wcale konieczne.
Pytanie tylko, czy Solveig b�dzie mia�a doŚą Śmia�oŚci,
by podaą synkowi Środek przeciwbólowy tak, by nie
wzbudzią przy tym podejrze� Terjego. Wydawa�o si� to
wr�cz niemo�liwe. A wi�c Jolin b�dzie skazany na
cierpienia.
CheĄc odwrócią myŚli Terjego, Eskil zapyta�:
- A w jaki sposób ŚciĄgasz lokatarów do Jolinsborga
SkĄd wiedzĄ o tej zatoce tak dobrze ukrytej przed
Światem?
Terje rozsiad� si� wygodniej i zaczĄ� d�ubaą w z�bach
paznokciem ma�ego palca.
- Mam poŚrednika. Chodzi po gospodach i przy-
staniach, rozmawia z obcymi. Czasami je�d�� sam.
- PoŚrednik? - zdumia�a si� Solveig. - To ci dopiero
pi�kne okreŚlenie na przyg�upiego syna Berntsena!
- Widocznie nie jest taki g�upi - ostro sprzeciwi� si�
Terje.
- Ale to on w�aŚnie szepce im do ucha te historie o...
Terje przerwa� jej równie brutalnie, jakby wymierza�
policzek.
- Kobiety milczĄ, kiedy mówiĄ m��czy�ni, jeszcze si�
tego nie nauczy�aŚ?
Eskil jednak wiedzia� ju� swoje: To znaczy, �e ten
pomocnik opowiada histori� o skarbie, ludzie przyje�-
d�ajĄ tutaj i szukajĄ skarbu dla Terjego, poniewa� on sam
si� boi.
A ja, co ja robi�?
Przyby�em tu, by odszukaą skarb dla Terjego?
Zastanawia� si�, czy nie powinien powiedzieą: "S�ysza-
�em, �e jeden z tutejszych ch�opów ma spisanĄ histori�
Eldafjord. Dlatego w�aŚnie mam zamiar spotkaą si� dziŚ
wieczór z córkĄ tego gospodarza, Inger-Lise. Chc�
przejrzeą stare papiery." G�oŚno jednak tego nie powie-
dzia�. Dlaczego zresztĄ myŚla� w ten sposób? Czy po prostu
nie pragnie si� spotkaą z m�odĄ, �adnĄ dziewczynĄ? Chyba
nie z powodu pism ma ochot� jĄ zobaczyą? A mo�e w�aŚnie
tak? W ka�dym razie nie chcia� wspominaą o planowanym
spotkaniu z Inger-Lise. Nie tutaj. Dlaczego? Nie wiedzia�.
Nareszcie znalaz� si� w Jolinsborg. Samotnie wa��sa�
si� po pokojach. Poniewa� dom po�o�ony by� stosunkowo
wysoko, s�o�ce doŚą d�ugo sta�o na niebie. ZaglĄda�o
przez okna, malujĄc kolorowe wzory na Ścianach z drew-
nianych bali. Wszystko tchn��o spokojem. Doprawdy,
có� za wspania�y dom! A� trudno pojĄą, �e Solveig nie
chcia�a tu zostaą. Pi�tro, nowo dobudowane, urzĄdzono
z myŚlĄ o wielu lokatorach. Przypomina�o troch� zajazd.
Choą tu przecie� nie by�o przejezdnych, to stacja ko�-
cowa.
Co za okropne okreŚlenie! SkĄd przysz�o mu do g�owy?
Widok z okien na pi�trze by� jeszcze wspanialszy, Eskil na
d�ugĄ chwil� zatonĄ� w marzeniach. Oj! Ju� doŚą dawno
temu widzia� we wsi krowy powracajĄce do obór. A w do-
le, przy p�ocie otaczajĄcym zagrod� rodziców Inger-Lise,
dojrza� male�kĄ postaą. Zda� sobie spraw�, �e tkwi tam
ju� od d�u�szego czasu. Dziewczyna, z którĄ umówi� si�
na spotkanie!
Wiele mo�na mieą pretensji do Eskila, ale na ogó�
stara� si� dotrzymywaą obietnic. Rodzice wbijali mu
t� zasadg do g�owy od najwczeŚniejszych lat dzieci�-
stwa.
Zbieg� w dó� po schodach i dalej Ście�kĄ. M�odych
panien nie wolno traktowaą w tak nonszalancki sposób!
Próbowa� usprawiedliwiaą si� przed samym sobĄ, �e
przecie� nie mia� zegarka, skĄd móg� wiedzieą, kiedy
zako�czono dojenie, ale widzia� wszak zwierz�ta wracajĄ-
ce do obory. A to by�o ju� jakiŚ czas temu!
Zdyszany dotar� na miejsce. Inger-Lise czeka�a z doŚą
gniewnĄ minĄ, ubrana, jak zauwa�y�, w najlepszy strój:
ciemnĄ sukni� z samodzia�u ozdobionĄ kolorowym far-
tuchem i chustĄ.
- Przepraszam, ale coŚ mnie zatrzyma�o - szepnĄ�
Eskil, �apiĄc oddech. - Czy d�ugo ju� czekasz?
- Nie, dopiero przysz�am.
OezywiŚcie, jak�eby inaczej! A przecie� sta�a tu co
najmniej od pó� godziny.
Wyda�a mu si� na swój sposób wzruszajĄca, kiedy tak
odgrywa�a przed nim wynios�Ą, obytĄ w Świecie dam�.
Co nale�a�o teraz pawiedzieą? Eskil nie mia� szczegól-
nego doŚwiadczenia, jeŚli chodzi�o o dziewcz�ta. Prze�y�
dwie króciutkie przygody, jednĄ w domu w Grastens-
holm, a drugĄ w Christianii, ot, i wszystko. Ostatni
romans ciĄgnĄ� si� niemal pó� roku, ale tylko dlatego, �e
"kochankowie" rzadko si� widywali. Mi�ostka umar�a
ŚmierciĄ naturalnĄ, nie mia�a czym si� karmią.
Wszystko to zdarzy�o si� ju� dawno temu, w zupe�nie
innej epoce, w innym �yciu. Przed rokiem sp�dzonym
w wi�zieniu.
Teraz Eskil by� ju� doros�y. Brutalnie doros�y, po-
zbawiony iluzji. A w ka�dym razie taki byą powinien.
Jednak wciĄ� jeszcze pozosta�o w nim wiele z ch�opca,
zdarza�o si�, �e czu� si� nieporadny i niepewny. Tak jak
teraz.
- Ja... hm... chcia�bym porazmawiaą z twoim ojcem...
- Tak pr�dko? - uŚmiechn��a si� Inger-Lise, kokiete-
ryjnie przekrzywiajĄc g�ow�.
Do diab�a! Zirytowa� si�.
- Tak, o pewnych papierach. Czy ojciec jest w domu?
O papierach? No, tak, jest w domu, ale... Inger-Lise
najpierw by�a zdumiona, ale zaraz wpad�a w z�oŚą. Nie
doŚą �e si� tak spó�ni�, to jeszcze mówi o jakichŚ
papierach! A ona na dodatek wspomnia�a, �e potajemnie
wymkn��a si� z domu, by si� z nim spotkaą!
Eskil poczu� si� bardzo niezr�cznie. Wprost czyta� z jej
oczu, jak bardzo si� wyg�upi�.
Mimo to zaprosi�a go do Środka. Ojciec, cokolwiek
zaskoczony, odchyli� si� na krzeŚle tak mocno, �e a�
zatrzeszcza�o oparcie, i gniewnie odpar� na jego pytanie:
- Tak, tak, historia Eldafjord! Pewnie, �e jĄ mam, ale
nie jest kompletna.
- Nie?
- Mads Jalinsonn po�yczy� wszystko, co dotyczy�o
Jolinsbarg i rodu Jalina. Zaraz potem umar� i ja nigdy ju�
nie odzyska�em tych papierów. Wcale mi ich te� nie
brakowa�o.
- A nie pytaliŚcie o nie Terjego Jolinsonna? Ani
Solveig, wdowy po Madsie?
- Nie, my z nimi nie rozmawiamy. W tym domu
�yjemy zgodnie z przykazanaami bo�ymi, nie stykamy si�
z nierzĄdnicami. Ale i jĄ dotkn��a kara; nic nie ujdzie przed
wzrokiern Pana. Uderzy� w jej potomka, by na zawsze
pami�ta�a o tym, �e by�a ma��onkĄ Madsa i matkĄ jego
dziecka. Taka kara jĄ spotka�a. A Terjego Jolinsonna nie
ma sensu pytaą, on i tak czytaą nie umie, tote� i nie zna
tych papierów. Nie, te zapiski zagin��y bezpowrotnie.
A wi�c tak si� sprawy mia�y.
Kiedy ju� mieli wychodzią, ojciec zawo�a�:
- Inger-Lise! A dokĄd to? Zostaniesz w domu! I có� to
za zwyczaje, �eby zak�adaą ŚwiĄteczne ubranie w zwyk�y
dzie�?
- Prosz� mi wybaczyą - odezwa� si� Eskil po rycersku.
- OŚmieli�em si� jedynie prosią waszĄ córk�, by oprowa-
dzi�a mnie po Eldaflord. Moje zamiary by�y jak najuczciw-
sze.
W odpowiedzi otrzyma� dwa zagniewane spojrzenia
spod wpó�przymknu�tych powiek. Jedno od rozz�osz.
czonego ojca, drugie od zawiedzionej córki. �adne z nich
nie by�o zadowolone.
- Moja córka zostanie w domu! Nie b�dzie si� w�óczyą
z �adnymi miejskimi nicponiami, którym tylko jedno na
myŚli: zawrócią w g�owie porzĄdnym wiejskim dziew-
cz�tom! Ale my na wsi nie jesteŚrny tacy g�upi, o nie!
- Ale� zapewniam...
Na nic si� to zda�o. Mo�e niezbyt gwa�townie, ale
zdecydowanie zosta� wyprowadzony za drzwi przez ch�o-
pa wielkiego jak dĄb.
I taki by� koniec wieczornego romansu!
Eskil jednak wcale si� tym szczególnie nie przejĄ�.
Dziewczyna by�a Śliczna, to pewne, ale akurat w tym
momencie bardziej interesowa�a go historia rodu Jolina.
Solveig mog�a mieą papiery po swoim m��u. Ale
ona nienawidzi�a ju� samej myŚli o skarbie, który sta� si�
przyczynĄ Śmierci jej m��a, a pó�niej i wielu innych osób.
Pó�niej? A jak by�o wczeŚniej? Tak, i wczeŚniej gin�li
ludzie...
Kiedy wróci� do Jolinsborg, s�o�ce skry�o si� za
górami. Okolic� znów wzi��o we w�adanie niebieskawe
Świat�o. ciany gór wznoszĄce si� nad fiordem mieni�y si�
barwami antracytu, woda przybra�a ciemny, prawie czar-
ny odcie�, a niebo, choą nieco jaŚniejsze, by�o za to
lodawato zimne.
W tym domu nie by�o ju� przyjemmie.
Zat�skni� za przytulnĄ kuchniĄ Solveig. Tam jednak
przebywa� tak�e Terje, a on wcale nie by� sympatyczny.
Eskil usiad� na �awie i zaczĄ� snuą marzenia. Zabierze
stĄd Solveig i jej syna. Do domu, na Grastensholm. WciĄ�
jeszcze by� niewzruszenie przekonany, �e jego ojciec
Heike potrafi wyleczyą ka�dĄ chorob�, jaka tylko istnieje.
Przymyka� oczy na prawd�. LeczĄce d�onie Heikego
mog�y zaradzią niektórym ludzkim dolegliwoŚciom, lecz
w jak�e wielu przypadkach nie mia� szans!
Tak by�o i z Tengelem Dobrym. I on potrafi� uzdra-
wiaą. Ale czy umia� pomóc swej ukochanej Silje, gdy rak
zaczĄ� toczyą jej cia�o?
Nie. I tak samo nierozsĄdnie by�o wierzyą, �e Heike
jest w mocy uzdrowią ma�ego Jolina.
Paza tym Eskil obawia� si�, �e i tak b�dzie za pó�no.
Ch�opiec nie prze�yje dl�ugiej, m�czĄcej podró�y do
Grastensholm.
Jednak�e Eskil stara� si� nie dopuŚzczaą do siebie
takich ponurych myŚli. Spuszcza� zas�on� na wszelkie
trudnoŚci i marzy� dalej. Znajdzie dla Solveig i Jolina jakiŚ
niedu�y domek na terenie Grastensholm, tam b�dĄ mogli
zamieszkaą. Ona mog�aby na przyk�ad pracowaą w kuchni
na dworze...
O, nie, znów przemawia� z pozycji dobroczy�cy.
Wielu z Ludzi Lodu mia�o do tego sk�onnoŚci. Prag-
n�li ratowaą nieszcz�Śników i w swej �askawoŚci ofia-
rowywaą im jakieŚ podrz�dne stanowiska... Bo Ludzie
Lodu stali oczywiŚcie tak wysoko ponad... A có� to za
myŚli! Trzeba jednak przyznaą, �e tkwilo w nich zia-
renko prawdy. Wi�kszoŚą Ludzi Lodu odczuwa�a po-
kornĄ radoŚą, �e mogĄ pomóc innym, u niektórych
jednak mo�na by�o doszukaą si� ciĄgot do odgrywania
roli mi�osiernego Samarytanina czy nawet otoczonego
gloriĄ Świ�tego. Szcz�Śliwie jednak w ich naturze le�a�a
spora doza autoironii i potrafili z przymru�eniem oka
traktowaą swój zapa�.
Solveig nie potrzebowa�a patrona-dobroczy�cy. By�a
wspania�Ą kobietĄ, ciep�Ą i dojrza�Ą, przed chorobĄ syna
prawdapodobnie promiennie radosnĄ.
Jak mog�a teraz byą szcz�Śliwa?
Poderwa� si� nagle. Nas�uchiwa�.
Nie, nic nie by�o.
Najlepiej iŚą do �ó�ka. W pokoju królowa�y ju� cienie,
móg� poruszaą si� tylko dzi�ki temu, �e oczy stopniowo
przyzwyczai�y si� do ciemnoŚci. Tu by�y drzwi... A teraz
znalaz� si� w korytarzu.
Sprawdzi�, czy drzwi wejŚciowe sĄ zamkni�te, a potem
wszed� do swego Ślicznego pakoju.
Czy w tych drzwiach nie ma klucza?
Ale zaraz, po co mu klucz? Przecie� by� w domu sam!
I ta w�aŚnie myŚl nie dawa�a mu spokoju.


Najpierw �e�a� spokojnie na plecach z r�kami pod-
�o�onymi pod g�ow�. Wpatrywa� si� w belki w suficie,
prawie niewidoczne w zapadajĄcym zmierzchu. Mia�
wra�enie, �e i one przyglĄdajĄ si� jemu, chocia� nie, to nie
do ko�ca by�o tak. Wydawa�a mu si� raczej, �e na pi�trze
tu� ponad nim jakieŚ istoty patrzĄ na niego przez pod�og�,
która dla niego by�a sufitem. Jak gdyby drewniane belki
by�y przezroczyste.
Odwróci� si� do Ściany.
Ale i w tej pozycji nie znalaz� spokoju. Czy�by zesz�y na
dó�? Czy ktoŚ by� u niego w pokoju i patrzy� mu w plecy?
Odwróci� si� zirytowany i Śmia�o spojrza� na pokój.
Nigdy dotĄd nie ba� si� ciemnoŚci!
W domu na Grastensholm... OczywiŚcie s�ysza� o sza-
rym ludku, który w swoim czasie mieszka� we dworze.
KiedyŚ nawet zapyta� matk�, czy nadal tam jest. "Ale�
skĄd - odpar�a Vinga zdecydowanie. - To prawda, �e
szary ludek mieszka� tu w czasach Ingrid i Ulvhedina oraz
�e Heike i ja wezwaliŚmy go na pomoc, by wyp�oszyą stĄd
pana Snivela. (Nie wspomnia�a nic o straszliwej wiosennej
ofierze; wiedzieli o niej tylko ona i Heike.) Ale pó�niej,
Eskilu, szary ludek zniknĄ� raz na zawsze!"
Vinga od dziecka potrafi�a k�amaą zachowujĄc przy
tym kamiennĄ twarz. Mówi�a mu to, patrzĄc na szary
ludek i s�yszĄc ironiczny chichot mglistych postaci,
t�oczĄcych si� w drzwiach do hallu i na schodach.
Szary ludek jednak tak sprytnie schodzi� z drogi
Eskilowi, �e ch�opak nigdy nie zauwa�y� ani te� nie
wyczu� obecnoŚci niesamowitych istot.
Na Grastensholm, gdzie wprost roi�o si� od duchów
i potworów, czu� si� ca�kiem bezpiecznie, nawet gdy
zostawa� w domu sam.
A tutaj...
Ju� prawie uda�o mu si� zasnĄą, gdy poderwa� si�
ruchem tak nag�ym, �e zabola�o go ca�e cia�o. Us�ysza�
stukot, pojedynczy, mocny, g�ucho brzmiĄcy stukot
dobiegajĄcy gdzieŚ z g��bi domu.
Kiedy le�a�, jak mu si� wydawa�o, przez ca�Ą wiecz-
noŚą, ws�uchujĄc si� w cisz�, doszed� do wniosku, �e
stukot musia� byą cz�ŚciĄ snu, który w�aŚnie zaczĄ� Śnią.
Nagle znowu zesztywnia�.
W ciszy, która zaciera granice pomi�dzy niebem
a ziemiĄ, us�ysza� deiikatny, ledwie s�yszalny d�wi�k.
Szczury? A mo�e myszy?
Nie. To brzmia�o jakby... jakby ktoŚ bezw�adnymi,
martwymi r�koma obmacywa� Ściany w poszukiwaniu
drzwi, chcĄc dostaą si� do Środka.
Eskil le�a� na �ó�ku nieruchomo jak k�oda, mia�
wra�enie, �e ad nas�uchiwania rosnĄ mu uszy, a oczy
�zawiĄ od wpatrywania si� w ciemnoŚą. Ba� si� poruszyą,
wstrzymywany oddech zamieni� si� w urywane, dr�Ące
�kanie.
I znów rozbrzmia�o delikatne skrobanie.
Ale czy nie dochodzi�o ju� teraz z wn�trza domu?
Przesta� si� straszyą, Eskilu, to tylko myszy!
Myszy, które majĄ tak jasno okreŚlony ceI?
D�anie wciĄ� szuka�y. Porusza�y si� zdecydowanie,
chcia�y gdzieŚ si� dostaą.
Czy�by szuka�y jego, Eskila?
Czy ktoŚ wyczuwa�, �e on jest w tym domu? KtoŚ
zwietrzy� jego obecnoŚą? A mo�e widzia�, jak tu wchodzi�?
Pan Jolin? Przypuszcza�, �e Eskil chce odnale�ą skarb?
Nie bĄd� idiotĄ, Eskilu, nie pozwól, by strach przed
ciemnoŚciĄ zag�uszy� twój rozsĄdek!
MyŚl! MyŚl intensywnie o czym innym, zatkaj uszy albo
schowaj si� pod ko�dr�, ale myŚl!
W domu nie ma nikogo poza mnĄ! W domu nie ma
nikogo poza mnĄ!
Sugestia pomog�a. Niczego wi�cej ju� nie s�ysza�.
A wi�c to wszystko to jednak wytwór wyobra�ni. Zbyt
intensywnie ws�uchiwa� si� w nocnĄ cisz�.
Co b�d� robią jutro? No tak, musz� natychmiast zabraą
si� za poszukiwanie skarbu, nie mog� tu zostaą d�u�ej ni�
to absofutnie konieczne! Nie powinienem marnowaą
czasu. I nie wolno mi pope�nią �adnego g�upstwa, jak to
najprawdopodobniej przydarzy�o si� innym, którzy chcie-
li odnale�ą skarb!
Nie mam zamiaru �egnaą si� z �yciem.
SystematycznoŚą, oto droga do sukcesu. �adnego
szukania na oŚlep.
Najwyra�niej istnia�a jakaŚ nią przewodnia, ta, na którĄ
natrafili inni. Jemu wi�c tak�e musi si� udaą.
Ilu ludzi umar�o? Nigdy dok�adnie si� tego nie dowie-
dzia�. A ilu zagin��o?
Troje, czy� nie tak? Kobieta, jakiŚ m�ody ch�opak...
tak, i m��czyzna, na d�ugo, zanim Solveig wesz�a do
rodziny. Oni muszĄ gdzieŚ si� znajdowaą, Ludzie nie
rozp�ywajĄ si� ot, tak sobie, w powietrzu.
DrgnĄ�, s�yszĄc kolejny niewyra�ny d�wi�k, nie wiado-
mo skĄd dobicgajĄcy.
Tak blisko!
Czy�by to coŚ znalaz�o drog�? Do niego, do jego
pokoju?
Idioto! Uspokój si�, Eskilu, nie pozwolisz chyba, by
mia�y na ciebie wp�yw jakieŚ historie o duchach? Na
ciebie, jednego z Ludzi Lodu!
Nerwy znów da�y si� ukoią.
�a�owa�, �e nie wypyta� swego gospodarza, w któ-
rym miejscu umarli ci niesząz�Śnicy, choą mo�e nie
powinien zadawaą Terjemu takich pyta�. Eskil mia�
tylko informacje o Madsie. "Le�a� martwy pod drzwia-
mi. Prawdopodobnie usi�owa� wybiec, ale zosta� za-
trzymany".
Przez kogo?
Przez Terjego? Nie, nic na to nie wskazywa�o.
A czy nie znaleziono kogoŚ martwego w korytarzu?
Z oczami wpatruyĄeymi si� w coŚ z panicznym strachem?
Tak, ostatniego lokatora, który tu mieszka�. A jego �ona
znikn��a.
Nie, to nie Terje zg�adzi� tych ludzi.
Ale by� ktoŚ jeszcze...
Jolin, najstarszy brat Madsa i Terjego. Ten, który
odziedziczy� dom, a potem zosta� zamkni�ty w zak�adzie
jako niebezpieczny dla otoczenia.
Tak!
On móg� uciec, byą teraz na wolnoŚci. Z takim
szale�cem nigdy nic nie wiadomo, a z pewnoŚciĄ nienawi-
dzi� wszystkich, którzy oŚmielali si� mieszkaą w jego
domu!
Czy móg� byą teraz tutaj? U siebie?
W drzwiach nie ma klucza!
Eskil wsta� z �ó�ka i przysunĄ� do drzwi stó�. Przynaj-
mniej us�yszy na czas.
Na czas czego? By wyskoczyą przez okno? Szczerze
wĄtpi�, �e uda mu si� akurat t�dy wydostaą.
By�o te� jeszcze inne, o wiele straszliwsze rozwiĄza-
nie: �e to stary pan Jolin troszczy si� o to, by nikt nie
po�o�y� r�ki na jego skarbie. Jolin, który nie �y� od
dwustu ju� lat!
Nie, nie mo�e wyobra�aą sobie takich koszmarów. To
z pewnoŚciĄ by�y tylko nieszcz�Śliwe wypadki.
Niedobrze tak d�ugo nie spaą w nocy, Eskil zdĄ�y�
zg�odnieą. Przyniós� ze sobĄ prowiant, tak by Śniadanie
i kolacj� zjeŚą tu, na górze. Ale na obiad mia� zamiar zejŚą
do zagrody.
Uzna�, �e takie rozwiĄzanie b�dzie najlepsze. Da mu
wi�kszĄ swobod� w prowadzeniu bada� ju� od wczesnego
ranka...
PogrĄ�ony w takich myŚlach w pewnym momencie
musia� zasnĄą.
PrzyŚni� mu si� niewyra�ny, ale straszny sen. KtoŚ
pochyla� si� nad nim i zaglĄda� mu w twarz.
Nie móg� si� zorientowaą, kto to jest. Wszystko by�o
takie mgliste, zasnute ciemnoszarym welonem, z niewiel-
kim tylko otworem w Środku, z którego wy�ania�o si� coŚ
nieopisanie strasznego, postrz�pionego i brudnego. I para
oczu po�yskujĄca czerwonym blaskiem. Widzia� kiedyŚ
albinosa, którego oczy lŚni�y podobnie.
Ale to nie by� albinos. Ciemne, splĄtane dziko w�osy i...
Eskil rzuca� si� na �ó�ku, przewraca�, próbujĄc uwolnią
si� od koszmaru. Oddycha� z trudem, jakby gard�o
zacisn��o mu si� lub spuch�o, nie wiedzia�, co si� dzieje,
coŚ ciĄ�y�o mu na piersiach, jakby wt�aczajĄc ohydnie
d�awiĄce gorĄco...
Ze zduszonym krzykiem wyrwa� si� ze snu. ZaplĄtany
w grubĄ ko�dr�, spocony, z sercem walĄcym w oszala�ym
tempie.
Pokój zawrza� od nieznoŚnego �aru, ale by� pusty.
Eskilu, Eskilu, przez tyle miesi�cy �y�eŚ samotnie,
zamkni�ty w ciasnej celi, i niczego si� nie ba�eŚ. A tu-
taj...?
Usiad� na �ó�ku, podpierajĄc si� d�o�mi, i stara� si�
zapanowaą nad oddechem. Pokój by� dok�adnie taki jak
przedtem... Ale nie, nie ca�kiem. W powietrzu unosi� si�
trudny do opisania odór, nie wiadomo skĄd si� wziĄ�.
No có�, tak d�ugo �y� w brudzie i biedzie. Nic wi�c
dziwnego, �e podczas snu wciĄ� jeszcze powracajĄ wszyst-
kie te paskudztwa, jakie musia� znosią w tamtej cuchnĄcej
norze. Musi pami�taą o tym, by jutro si� wykĄpaą.
Tym razem sporo czasu up�yn��o, zanim znów si�
uspokoi�, ssanie w �o�Ądku wcale temu nie sprzyja�o. Za
nic w Świecie nie oŚmieli�by si� przejŚą przez ciemny dom
do kuchni, by poszukaą czegoŚ do zjedzenia! Có�, sam si�
tak nastraszy�, le�Ąc i nas�uchujĄc wyimaginowanych
d�wi�ków, �e w ko�cu przyŚni� mu si� koszmar i...
Stuk!
Nie, ten d�wi�k nie by� kolejnym urojeniem! Eskil
zesztywnia�. Stukot dochodzi� z pi�tra, rozlega� si� tu� nad
jego g�owĄ.
Ju� doŚą! Nie zostanie w tym domu ani minuty d�u�ej!
Po omacku odnalaz� ubranie i buty, za�o�y� je na siebie,
a potem tak szybko, �e nic mia� nawet czasu na wahanie,
odsunĄ� stó� od drzwi i wypad� do hallu. Stukanie
dochodzi�o z pi�tra, istnia�a wi�c niewielka szansa, �e
zdo�a si� wydostaą. JeŚli tylko... zamek... klucz w drzwiach
wyjŚciowych... uda si�...
Nareszcie drzwi ustĄpi�y. Eskil zatrzasnĄ� je za sobĄ
pó��ywy ze strachu i pogna� w dó�. Serce wali�o mu, jakby
zaraz wyskoczyą mia�o z piersi, w nocnym ch�odzie zimny
pot, jaki go oblewa�, zdawa� si� lodowaty, ale bieg�, bieg�
w dó� przed siebie ku przystani.
Wskoczy� do �odzi, którĄ wynajĄ�, i szcz�kajĄc z�bami
usiad� skulony na dziobie. OdepchnĄ� troch� �ód� od lĄdu
i stara� si� odzyskaą normalny oddech.
Up�yn��a ju� najciemniejsza cz�Śą nocy, ale mrok nadal
otula� ch�odne odm�ty fiordu. Male�ka wioska Eldafjord
le�a�a uŚpiona w tajemniczym, czarodziejskim pó�mroku,
który mo�na by chyba nazwaą Świat�em odchodzĄcej
nocy. Wszystko nagle sta�o si� dwuwymiarowe, domy,
pola, drzewa, ca�a zatoka wyglĄda�a jak Ściana, jak p�aski
obraz.
Eskil nie Śmia� podnieŚą wzroku na Jolinsborg. Zda-
wa�o mu si�, �e kĄtem oka dostrzega bijĄcy z tamtej strony
poblask, poblask nie z tego Świata. Zielonkawe p�omyki,
b��dne ogniki czy ognie Świ�tego Elma. Niepoj�te zjawis-
ko.
Ba� si� tak�e spojrzeą na drog�, by nie zobaczyą
straszliwego przeŚladowcy.
�ód� znów przybi�a do przystani. Eskil dostrzeg� na
dnie �ódki ma�Ą kotwic�. Odcumowa�, odepchnĄ� �ódk�
od brzegu i zarzuci� kotwic�.
Dopiero teraz poczu� si� bezpieczny.
Otuli� si� kurtkĄ i nadal dr�Ąc na ca�ym ciele po
doznanym wstrzĄsie, skuli� si� na dziobie.
W ko�cu, wyczerpany, zasnĄ�.


Obudzi�y go morskie ptaki. Mewy, rybo�ówki, ostry-
gojady zmierzajĄce na pó�noc, edredony i kaczki. Nie-
zwyk�a kakofonia d�wi�ków, ale mi�a dla ucha, bo taka
prawdziwa, taka rzeczywista.
By�o bardzo wczeŚnie. Fiord po�yskiwa� z�otem poran-
ka, ale ciep�o nie dotar�o jeszcze do ma�ej zatoczki.
Nasta� ju� jednak dzie�, ciemnoŚci ustĄpi�y. Eldafjord
le�a�o spowite w porannĄ mg��. Od strony g�ównego
fiordu nadp�ywa�y dwie �odzie, jedna wi�ksza, druga
ma�a, zwyk�a �ódka rybacka.
�ywi ludzie!
Eskil wsta� i przeciĄgnĄ� si�, pragnĄc przegnaą z cia�a
zimno i sennoŚą.
Zaraz jednak powróci�y wspomnienia nocy i znów
zaczĄ� dr�eą.
To wcale nie stukanie wystraszy�o go prawie do
ob��du, ono by�o tylko kroplĄ przepe�niajĄcĄ dzban.
D�wi�ki dobiegajĄce zza Ściany tak�e nie stanowi�y
g�ównego powodu przera�enia. Nie, to sen. Eskil nie mia�
bowiem pewnoŚci, czy to naprawd� by� tylko sen.
I ten odór, który zawis� w powietrzu...?
Nie móg� zapanowaą nad dr�eniem d�oni.
Wi�ksza �ód� zawin��a do brzegu i przybi�a do pomos-
tu. Przybysze ujrzeli zsinia�ego, trz�sĄcego si� z zimna
m�odego cz�owieka. Tak im si� wydawa�o.
- Ahoj! Ca�Ą noc wios�owa�eŚ po fiordzie? - zapyta�
�yczliwie jeden z m��czyzn.
- T-tak. Czy mieszkacie tutaj... w Eldafjord?
- Nie, przyp�ywamy tylko, by dostarczyą i zabraą
poczt�. DziŚ jest pocztowy dzie�.
Poczta? Eskilowi wpad� do g�owy pewien pomys�.
- Zaczekajcie, chcia�bym wys�aą list...
- Mamy du�o czasu, i tak musimy zejŚą na lĄd.
Eskil gorĄczkowo przeszukiwa� kieszenie. W kurtce...
Czy nie powinien przypadkiem...? Tak! Ma kawa�ek
papieru. Z�o�y go tak, by wyglĄda� jak list.
Nigdy nie nale�y pisaą listów w stanie najwy�szego
wzburzenia. Po wys�aniu wiadomoŚci Eskil poczu� si�
doŚą g�upio. Doszed� do wniosku, �e mocno przesadzi�!
By�o jednak ju� za pó�no.
Nie zastanawiajĄc si� d�ugo, przes�a� matce i ojcu
rozpaczliwe b�aganie o pomoc: Na mi�oŚą boskĄ, pomó�cie mi!
Pomó� mi, ojcze, szybko! Znalaz�em si� w skrajnym po�o�eniu, to
takie przera�ajĄce! Tutah jest strasznie i ja niczego nie rozumiem!
Pomó� mi, myŚl�, �e wkrótce umr�. Ratuj nas wszystkich, jesteŚmy
straceni! ( mia� tu na myŚli Solveig i ma�ego Jolina) Otar�em
si� o coŚ, co pominno pozostaą w ukryciu na ca�Ą wiecznoŚą!
Owszem, mo�na powiedzieą, �e w tym momencie
Eskil rzeczywiŚcie przesadzi�. Mia�o si� jednak okazaą, �e
by� to najlepszy pomys�, jaki przyszed� mu do g�owy.


Spotkanie z �ywymi lud�mi doda�o mu otuchy. Humor
poprawi�o tak�e s�o�ce wyglĄdajĄce zza szczytów gór.
Ulecia� nocny strach.
By�o jeszcze doŚą wczeŚnie, gdy wspina� si� w gór�
zbocza. Nie móg� o tej porze zawitaą do Solveig i Terjego,
to wywo�a�oby zdziwienie. Na pewno ju� wstali, ale chyba
nie byliby zachwyceni wizytĄ tak wczesnego goŚcia.
Jolinsborg znów wydawa� si� kuszĄco pi�kny. Czego
on si� ba�? Wzd�u� drogi wyglĄda�y spoŚród trawy �ó�te
kwiaty mlecza, okolica le�a�a skĄpana w ciep�ym blasku
s�o�ca, w zagrodach pojawiali si� ludzie.
Eskil znów poczu� si� silny i odwa�ny. �e te� tak si�
wystraszy� koszmaru, zwyk�ej sennej zmory!
Teraz by� gotów do dzia�ania!
Poczu� si� jeszcze lepiej, gdy przestĄpi� próg Jolins-
borg, a ze schodów wiodĄcych na pi�tro, miauczĄc, zbieg�
kot. To stukanie! Wszystkie chroboty i szmery! Tak
bardzo si� ucieszy�, �e da� kotu du�y spodek mleka.
Pó�niej wypuŚci� zwierzĄtko na dwór. Najpewniej nale�a-
�o do Solveig.
Zjad� bardzo pospieszne Śniadanie, stojĄc na jednej
nodze przy kuchennym stole, bo uzna�, �e nie ma czasu
usiĄŚą, i zabra� si� za przeszukiwanie domu. Pokój po
pokoju, cal po calu.
Jednak ju� od samego poczĄtku wydawa�o mu si�, �e
szuka na pró�no. Wszak poszukiwania prowadzono od
wielu lat. Terje przez d�ugi czas przebudowywa� i rozbudo-
wywa� dom, gdyby wi�c skarb zosta� ukryty gdzieŚ tutaj, na
przyk�ad pod dachem, to musia�by si� na niego natknĄą.
Pi�tro powsta�o niezbyt dawno, trzeba szukaą na dole.
Ale tak wielu ju� tego próbowa�o!
Wszyscy (a dok�adnie i doŚą makabrycznie rzecz
ujmujĄc, wszyscy, którzy umarli lub zagin�li), wszyscy
powiedzieli coŚ, co wskazywa�oby na to, �e natrafili na
Ślad zaskakujĄcej tajemnicy.
Wskazówka ta musia�a byą wi�c doŚą wyra�na.
Mads Jolinsonn, mĄ� Solveig, zginĄ� wkrótce po tym,
jak przeczyta� zapiski o historii Jolinsborg.
Inni zmarli pó�niej, po nim. Nie wszyscy, to prawda,
niektóre z nie wyjaŚnionych zgonów datowa�y si� ju� sto
lub wi�cej lat wstecz. Ale co o nich tak naprawd�
wiedziano? Mog�y to byą tylko legendy. Eskil musia�
dowiedzieą si� jak najwi�cej o ostatnich wypadkach Śmierci.
O ostatnich poszukiwaczach skarbu.
Tak, bo tego powiĄzania nie da�o si� nie zauwa�yą.
Wszyscy, którzy zgin�li nag�Ą, tragicznĄ ŚmierciĄ, próbo-
wali odnale�ą skarb.
Eskil zako�czy� ogl�dziny wn�trza domu i wyszed� na
dwór.
Wspania�a pogoda. K�pki wczesnowiosennych kwia-
tów wyglĄda�y z trawy, gdzieŚ we wsi rycza�a krowa.
Prawdziwa sielanka. Czy� istnia�o coŚ mniej gro�nego?
ZewszĄd tchnĄ� odwieczny spokój, majestatycznoŚą po-
krytych Śniegiem wierzcho�ków gór, spokój grani, fiord
g�adki jak tafla lustra...
OcknĄ� si� z rozmarzenia i rozejrza� dooko�a. Inne
zabudowania poza g�ównym domostwem?
By�o ich niewiele, obora przesta�a istnieą, pozwolono
jej zamienią si� w ledwie widoczne ruiny. Ca�e gospodar-
stwo przeniesiono ni�ej, tam gdzie teraz mieszka� Terje.
Tu by�o zbyt stromo.
I zbyt strasznie?
Eskil dostrzeg� coŚ, co musia�o byą piwnicĄ w ziemi.
Prowadzi�y do niej drzwi umieszczone w obmurówce
z kamienia. Kopu�� stanowi� niedu�y wzgórek, poroŚ-
ni�ty trawĄ.
A jeŚli...
Podszed� z wahaniem. CiĄgle pogania� go zapa� od-
krywcy, ale... Choą nie chcia� si� do tego przyznaą,
przera�ajĄce historie wystraszy�y go nie na �arty.
Znów powróci�o wspomnienie nocnego koszmaru
i l�k nape�ni� go dr�eniem.
Drzwi zatkni�te by�y jedynie na ko�ek. Otwar�y si�,
przera�liwie skrzypiĄc, i krzywo zawis�y na zawiasach.
BuchnĄ� spleŚnia�y zapach ziemi. Eskil na palcach
posuwa� si� korytarzem, wzd�u� którego umieszczono
pó�ki. Poniewa� w�asnym cia�em zas�ania� Świat�o wpa-
dajĄce przcz otwór wejŚciowy, doszed� do ko�ca i roz-
poczĄ� poszukiwania od drugiej strony, kierujĄc si� ku
drzwiom.
I tu tak�e nic. Ziemianka by�a pusta. Na jednej z pó�ek
w kĄcie le�a� samotny, zwi�d�y ziemniak z d�ugimi
p�dami, poza tym nie by�o tu absolutnie nic. Ani Śladu
tajemnego zamurowanego przejŚcia. Pod�og� stanowi�a
lita ska�a, nie da�o si� tu nic zakopaą, Ściany by�y tak�e
solidne, z murowanego kamienia. Eskil obmaca� je
starannie, sprawdzi�, czy �aden z kamieni nie jest obluzo-
wany i nie ukrywa czegoŚ z ty�u, za sobĄ, ale nie, to
wydawa�o si� zupe�nie niemo�liwe.
JeŚli mia� myŚleą zgodnie z tradycjĄ Ludzi Lodu,
piwnica nie mia�a �adnej "atmosfery". UŚmiechnĄ� si�
leciutko. To jego rodzice, Heike i Vinga, potrafili wyczuą
nastrój panujĄcy w pomieszczeniu. On sam, niestety, nie
posiada� tego rodzaju wra�liwoŚci.
A mo�e jednak? Czasami si� nad tym zastanawia�.
Powiadano, �e nawet zwykli cz�onkowie rodu w momen-
tach szczególnego wyczulenia umieli wychwycią nie-
zwyk�Ą atmosfer�. I czy w dzieci�stwie po wielekroą nie
wydawa�o mu si�, �e jest wybrany?
Eskil Śmia� si� na to wspomnienie, w ko�cu jednak uz-
na�, �e powinien zawierzyą swej intuicji: w ziemiance nie
by�o nic, co mu si� przyda, móg� przerwaą poszukiwania.
Starannie zamknĄ� za sobĄ drzwi i wróci� do domu.
Usiad� przy kuchennym stole i zaczĄ� rozmyŚlaą.
Czy b�dzie musia� pop�ynĄą do Soten, by przeczytaą
coŚ o historii Eldaflord?
Ale przecie� wszyscy inni natrafili na rozwiĄzanie zagadki.
Dlaezego wi�c nie on? Czy�by by� od nich g�upszy, czy...
Eskil nie móg� pogodzią si� z myŚlĄ, �e wielu zwyk�ych
mieszka�ców miast i wsi mog�o przewy�szaą go inteligen-
cjĄ. OsiĄgnĄ� akurat wiek, kiedy cz�owiek najmocniej
wierzy we w�asne mo�liwoŚci.
Poczu� si� g�odny, ale za wczeŚnie jeszcze by�o na obiad
u Solveig. Poprzednio jednak widzia� w spi�arce jesienne
jab�ka, u�o�one do suszenia. Pami�ta�, �e w pomieszczeniu
unosi� si� cudowny, Świe�y aromat.
Po d�ugich daremnych poszukiwaniach postanowi�
pójŚą po jab�ko. By� zirytowany, �e wszystkie jego teorie
napotykajĄ mur nie do przebycia.
Jak wsz�dzie w gospodarstwie Terjego, tak i w spi�ar-
ce panowa� wzorowy porzĄdek. Jab�ka pouk�adano w ró-
wnych rzĄdkach na wy�o�onej papierem pó�ce. Eskil wziĄ�
jedno i zatrzyma� si� w pó� ruchu.
Papiery, na których le�a�y jab�ka?
W pustym miejscu po jab�ku na papierze widaą by�o
pismo...
OdsunĄ� na bok jeszcze kilka owoców. Papiery - zapi-
sane starannym pismem arkusze, przybito do pó�ki
gwo�dziami. Terje nie umia� czytaą. Dla niego papier to
papier. Przyda� si� do suszenia jab�ek.
A Eskil mia� przed sobĄ histori� Jolinsborg!







ROZDZIA� V


Papiery by�y nieco zniszczone, doŚą d�ugo przecie�
le�a�y pod jab�kami, ale tekst dawa�o si� odczytaą bez
wi�kszych k�opotów. Tu i ówdzie przybite gwo�dziami
do pó�ki arkusze nak�ada�y si� na siebie. Eskil nie chcia�
ich jednak niszczyą tak po prostu odrywajĄc. To, co
widzia�, wydawa�o si� wystarczajĄce. Ostro�nie zajrza�
pod spód i stwierdzi�, �e ojciec Inger-Lise pisa� tylko po
jednej stronie. Znacznie u�atwi�o to odczytywanie.
Eskil rozglĄda� si� za obc�gami, którymi móg�by
powyciĄgaą gwo�dzie, ale nigdzie ich nie znalaz�. Po-
stanowi� czytaą tam, gdzie sta�, stopniowo przesuwajĄc
jab�ka.
Pewien k�opot stanowi� fakt, �e papiery nie zosta�y
pouk�adane kolejno. Eskila bawi�o jednak wyszukiwanie
kartek, które nale�a�o przeczytaą najpierw. ZaczĄ� uwa�-
nie studiowaą równe rzĄdki liter.
Ca�kiem zapomnia� o g�odzie.
Historia zdawa�a si� braą swój poczĄtek od pana Jolina
Jolinsonna urodzonego w roku 1569, a zmar�ego w 1647.
On to zbudowa� sobie pi�kny dom w miejscu os�oni�tym
od wiatru, by �yą w spokojnym zaciszu, bardzo bowiem
dokucza� mu reumatyzm.
Tak, to by si� zgadza�o, pomyŚla� Eskil. To miejsce,
pomimo �e po�o�one wysoko, znakomicie chronione jest
od wichrów. To dzi�ki zboczu, po którym wiedzie droga
wy�ej, ku tarasowi skalnemu.
Dalej nast�powa�a pieŚ� pochwalna, w której wymie-
niano wszelkie zalety i wspania�oŚci domu, a tak�e
sprawozdanie z przedsi�wzi�ą handlowych i transakcji
pana Jolina. Eskil musia� przyznaą, �e pana Jolina trudno
nazwaą paczĄdnym cz�owiekiem. Musia� byą bardzo
ma�ostkawy i chciwy, daleka te� mu by�a do uczciwoŚci.
Z zapisków wynika�o, �e by� w�aŚcicielem wielkiego
statku. �eglowa� nim wzd�u� poszarpanego wybrze�a
fiordów i pod os�onĄ ciemnoŚci bra� sobie to, co akurat
przypad�o mu do gustu. Szczególnie lubi� odwiedzaą
koŚcio�y.
JeŚli jednak ludziom wydawa�o si�, �e po jego Śmierci
b�dĄ mogli opró�nią Jolinsborg ze zgramadzonych tam
kosztownoŚci, to musieli si� bardzo rozczarowaą. Jego
nast�pca, syn, oczywiŚcie Jolin, gromadzi� majĄtek od
nowa. Po z�ocie pana Jolina nie pozosta�o nawet Śladu.
Wszystko znikn��o. Pan Jolin gdzieŚ je ukry�, prze-
czuwajĄc zbli�ajĄcĄ si� Śmierą. W tym czasie syn nie
mieszka� ju� z ojcem (pewnie d�u�ej nie móg� wytrzymaą),
lecz przeniós� si� do w�asnej zagrody, którĄ wed�ug opisu
musia�o byą gospodarstwo nale�Ące obecnie do Terjego.
Naturalnie pan Jolin, bliski Śmierci, sam nie by�
w stanie ukryą zgromadzonych przez ca�e �ycie drogocen-
noŚci. Pomaga� mu w tym parobek, równie chytry jak jego
pan. Mo�na sobie wyobrazią, �e przebieg�y s�uga z radoŚ-
ciĄ zaciera� r�ce na myŚl, �e jako jedyny zna miejsce
ukrycia skarbów. Tak, to mog�a byą prawda. Ale prawdĄ
te� by�o, �e dwa dni po Śmierci pana Jolina parobka
znaleziono na dziedzi�cu ze skr�conym karkiem.
On wi�c by� pierwszĄ ofiarĄ przekle�stwa! Nikt nigdy
nie wĄtpi�, co by�o przyczynĄ Śmierci parobka.
Szukano wi�c dalej, sporzĄdzono nawet ca�Ą list� tych,
którzy oŚmielili si� naruszyą tajemnic�. Nie by�o ich znów
tak wielu, gdy� ludzi najwyra�niej odstrasza�y nag�e
wypadki Śmierci. Przez par� pokole� nie starano si�
poszukiwaą tajemniczego skarbu. Od czasu do czasu
pewnie znalaz� si� jakiŚ Śmia�ek, który odwa�y� si�
próbowaą, i zginĄ� gwa�townĄ ŚmierciĄ lub nigdy go nie
odnaleziono. To stanowi�o przestrog� dla innych, rezyg-
nowano ze Śmierte�nie niebezpiecznych poczyna�. A�
w nast�pnym pakoleniu...
Czterech zaginionych, policzy� Eskil. Prawdopodob-
nie trzech zmar�ych, ale to nie by�o do ko�ca jasne.
W ciĄgu dwustu lat... Jak na tak d�ugi czas, nie by�a to
liczba przera�ajĄca. Wszystko to mog�y byą wypadki.
Nie, pope�nia b�Ąd! Historia, którĄ zapisano, ko�czy�a
si�... Przejrza� arkusze i odnalaz� stron� tytu�owĄ. Ko�-
czy�a si� w roku 1790. Od tego czasu wiele si� wydarzy�o,
o niektarych wypadkach s�ysza�, lecz z pewnoŚciĄ wielu
nie zna�. Na pewno niema�o by�o takich, których dotkn��o
przekle�stwo, bo ca�Ą opowieŚą ko�czy�y nast�pujĄce
s�owa: Bo od czasu, gdy ukry� swe dobra i z�oto, przekle�stwo
zawis�o nad twierdzĄ pierwszego Jolina.
Tyle mniej wi�cej napisano o Jolinsborg. Brakowa�o
poczĄtku historii, bo akurat w tym miejscu arkusze
zachodzi�y na siebie, ale niedost�pny fragment mówi�
ogólnie o Eldafjord. A Eskil zainteresowany by� tylko
tym, co wiĄza�o si� z Jolinsborg.
Wszystko, co wyczyta�, by�o samo w sobie bardzo
ciekawe, ale w tych papierach ani s�owem nie wspomniano
o tym, gdzie mo�e byą ukryty skarb!
Jakie to deprymujĄce!
Znów przyjrza� si� zapiskom. A wi�c to w�aŚnie Mads,
mĄ� Solveig, mia� je w r�ku tu� przed ŚmierciĄ...
Czy pczed Eskilem wielu by�o takich, którzy czytali
zapiski znalezione w spi�arce pod jab�kami?
Tak, chyba tak. Przeczytali i umarli? Albo zagin�li?
A Solveig? Czy ona je zna�a?
Nie, ona nigdy nie czu�a si� tu jak w domu i kiedy
owdowia�a, przenios�a si� czym pr�dzej do zagrody.
Bardzo prawdopodobne, �e nigdy nie zdĄ�y�a przejrzeą
tych papierów. Pó�niej tak�e bardzo niech�tnie odwiedza-
�a to miejsce. Jolinsborg to królestwo Terjego, pomimo
�e formalnie by�o w�asnoŚciĄ jej i ma�ego Jolina.
Eskil jeszcze raz przestudiowa� zapiski, nie robiĄc si�
od tego ani odrobin� mĄdrzejszy, i z powrotem starannie
pouk�ada� jab�ka na papierze.
A Terje nawet nie przypuszcza�, �e ma w r�kach
histori� Jolinsborg!
Eskil zaŚmia� si� pod nosem.
Z wielkim gniewem jednak przyjmowa� do wiadomo-
Ści fakt, �e zwykli proŚci lokatorzy najwyra�niej umieli
odczytaą zaszyfrowanĄ informacj� o miejscu ukrycia
skarbu, podczas gdy on, taki mĄdry, nie móg� sobie z tym
poradzią. On, zdaniem matki Vingi, najbardziej utalen-
towany m�odzieniec w ca�ej Norwegii!
Eskil znowu zachichota�.
OpuŚci� spi�arni� i przypomnia� sobie, �e jest przecie�
g�odny. Stwierdzi�, �e jedno marne jab�ko mu nie wystar-
czy, ale kubek mleka i gruba pajda chleba zaspokoi�y
najgorszy g�ód.
Poniewa� w nocy nie by�o mu dane spaą zbyt d�ugo,
postanowi�, �e teraz to sobie odbije. Powieki bardzo mu
ju� ciĄ�y�y. Przez okno zobaczy�, �e na podwórzu siedzi
ten sam bia�o-szary kot i, li�Ąc �apy, od czasu do czasu
podnosi �ebek i t�sknie popatruje w stron� domu. Wsta�
wi�c i wpuŚci� zwierzĄtko do Środka. Kot z zadowoleniem
wŚlizgnĄ� si� przez drzwi, podnoszĄc ogon do góry. Eskil
przemówi� do niego �agodnie, kot wydawa� si� oswojony,
zaraz znalaz� drog� do kuchni i wypi� ze spodeczka mleko,
którego rano nala� anu Eskil. Pó�niej przyw�drowa� do
sypialni, gdzie Eskil ju� zdĄ�y� si� otulią ko�drĄ. U�o�y� si�
ch�opakowi w kolanach i zaczĄ� rozkosznie mruczeą.
Eskil nie móg� zaspaą. Poniewa�, jak niektórzy ludzie,
mia� swój wewn�trzny budzik, powiedzia� sobie zdecydo-
wanie: Wolno mi teraz spaą tylko dwie godziny, ani chwili
d�u�ej. Dwie godziny!
Budzik nie zawiód� go i tym razem. Wypocz�ty,
tryskajĄcy energiĄ Eskil zszed� na dó� i zasiad� przy stole
do obiadu, przygotowanego przez Solveig.
KĄŚliwe uwagi Terjego, z�oszczĄcego si� na tak wysta-
wny posi�ek w Środku tygodniĄ, nie usz�y jego uszu, ale ze
wzgl�du na Solveig uda�, �e nie s�yszy. A ona kr�ci�a si�
mi�dzy piecem a sto�em, o�ywiona, z rumie�cami na
policzkach i ciemnymi lokami bezustannie opadajĄcymi na
twarz. Raz po raz je odgarnia�a, ale nie chcia�y jej s�uchaą.
Tu, w Eldaflord, jem tyle co ko�, pómyŚla� Eskil
zdumiony. SĄdzi�em, �e pobyt w wi�zieniu przyzwyczai�
mnie do bardziej sparta�skiego �ycia, a tu nic z tych
rzeczy! Nieustannie jestem g�odny jak wilk!
Ale te� i posi�ek przyrzĄdzony przez Salveig by�
naprawd� smaczny! Terje wiedzia�, co robi, przyjmujĄc jĄ
�askawie do swego domu.
- Jak si� dzisiaj miewa ma�y Jolin? - zapyta� Eskil.
Terje wykona� gest zniecierpliwienia.
- Nawet doŚą dobrze - odpar�a Solveig zatrwo�ona.
- Spa� spokojnie przez ca�Ą noc i dobrze mu to zrobi�o.
- Tak, ale nad ranem znów rozpoczĄ� serenad� - burk-
nĄ� Terje. - Doprawdy, �e te� cz�owiekowi tak trudno
o spakój we w�asnym domu!
Ani Eskil, ani Solveig nic na to nie odpowiedzieli.
Wymienili jedynie wyra�ajĄce rezygnacj� spojrzenia.
- No, a ty jak sp�dzi�eŚ noc, ch�opcze? - wymamrota�
przystojny Terje, nie potrafiĄcy równie przystojnie za-
chowaą si� przy stole. Przez ca�y czas mlaska� i siorba�
i j�zykiem wyd�ubywa� spomi�dzy z�bów sesztki jedzenia.
Eskil rozeŚmia� si�.
- Musz� przyznaą, �e spa�em doŚą niespokojnie. Go-
tów by�em przysiĄc, �e oprócz mnie ktoŚ jeszcze jest w domu!
Oboje popatrzyli na niego uwa�nie.
- Okaza�o si�, �e to tylko kot!
- Kot? Jaki kot? - ze zdumieniem powtóczy� Terje.
- MyŚla�em, �e jest twój, Salveig. Taki bia�o-szary.
- Nie, my nie mamy kota. To musia� byą kot In-
ger-Lise, b�dzie ju� dobry tydzie�, jak poszed� z domu.
- Inger-Lise? - ucieszy� si� Eskil, widzĄc mo�liwoŚą
ponawnego spotkania z �adniutkĄ dziewczynĄ.
- Znasz jĄ? - zapyta�a Solveig; w jej g�osie zadrga�a
nutka �alu.
- Czy znam? - odpar� Eskil niepewnie. - Spotka�em jĄ
par� razy, kiedy przechadza�em si� po wsi. JĄ i jeszcze
jednĄ pann�, Mari. To w�aŚnie one wskaza�y mi drog� do
was pierwszego wieczoru, kiedy tu przyby�em.
Czy naprawd� musia� owijaą wszystko w bawe�n�? Czy
nie móg� po prostu powiedzieą, �e jego zdaniem In-
ger-Lise jest ŚlicznĄ dziewczynĄ?
Terje nie by� wra�liwy na niuanse.
- W jaki sposób, do wszystkich diab�ów, ten przekl�ty
kot dosta� si� do Jolinsbarg?
- WychodziliŚmy wczaraj i wchodziliŚmy - powie-
dzia� Eskil. - Musia� si� zaplĄtaą za którymŚ razem.
- Mo�e i tak. A gdzie jest teraz?
Eskil zamyŚli� si�. Kiedy opuszcza� Jolinsborg, g�ow�
zaprzĄtni�tĄ mia� czym innym, nie zwraca� uwagi na kota.
- Wydaje mi si�, �e go wypuŚci�em. Ale nie pami�tam
dok�adnie.
Terje podniós� si� zagniewany.
- Nie mo�e zostaą tam w Środku! ZanieczyŚci wszyst-
kie kĄty, czort wie, co si� tam b�dzie dzia�o, zw�aszcza
teraz, na wiosn�! A zapach po kocie zostaje. �e te� ci
m�odzi nie potrafiĄ upilnowaą swoich pieszczoszków
i inni muszĄ przez to cierpieą!
- Zaraz powiem Inger-Lise, �e kot jest w Jolins-
borg - obieca� Eskil, z lekka wystraszony nag�ym wy-
buchem z�oŚci gospodarza. ChcĄc skierowaą rozmow�
na inny tor, doda� szybko: - A jeŚli ju� mówimy
o Jolinsborg, to obiecuj� natychmiast was poinformo-
waą, gdyby wpad� mi do g�owy pomys�, gdzie mo�e
byą ukryty skarb.
Terje wyra�nie si� rozchmurzy�.
- Ach, tamto - burknĄ� nonszalancko, ale b�ysku
zadowolenia w oczach nie zdo�a� ukryą. ZaŚmia� si�.
- JeŚli coŚ znajdziesz, to znaczy, �e masz t�gi �eb!
Eskil postanowi� nie wspominaą nic o papierach
znalezionych w spi�arce. Nie warto zawstydzaą Terjego,
wytykajĄc mu brak umiej�tnoŚci czytania.
- Nie mam zamiaru post�powaą jak inni - uŚmiechnĄ�
si� Eskil. - Napomykaą coŚ tylko pó�s�ówkami, zatrzymaą
dla siebie tajemnic�, a potem umrzeą. Powiem wszystko
od razu, nie jestem a� takim chciwcem.
- Sporo wiesz o historii skarbu - zauwa�y� Terje
podejrzliwie.
Solveig spuŚci�a wzrok.
- Spotka�em wczoraj w wiosce kilka osób - pospieszy�
z wyjaŚnieniem Eskil. Skrzywi� si� nagle i kichnĄ�.
- Przepraszam! Wsta�em dziŚ rano bardzo wczeŚnie
i d�ugo siedzia�em na przystani. By�o tak pi�knie, �e nie
poczu�em nawet, kiedy zmarz�em. - Znów kichnĄ�.
- Miejmy nadziej�, �e si� nie przezi�bi�eŚ - powiedzia-
�a Solveig zatroskana. - Gdyby tak rzeczywiŚcie by�o,
musisz nas uprzedzią. B�dziesz móg� si� przenieŚą tutaj.
Ta propozycja wyda�a si� Eskilowi nader kuszĄca.
- Dzi�kuj�, powiem o tym, oczywiŚcie. Musz� przy-
znaą, �e ju� czuj�, jak troch� mnie kr�ci w nosie.
PrawdĄ jednak by�o, �e atak kichania nie zosta� wcale
wywo�any siedzeniem nocĄ w �odzi, na to by�o jeszcze
zbyt wczeŚnie. Eskilowi po prostu po d�ugim pobycie
w wi�zieniu ca�kowicie brakowa�o odpornoŚci.
Pozosta�o jednak faktem, �e nabawi� si� porzĄdnego
przezi�bienia.
- Czy Jolin Śpi? - Eskil zapyta� Solveig. - Chcia�bym
si� z nim zobaczyą.
Terje parsknĄ�. Nie wydawa� si� tak�e szczególnie
uradowany myŚlĄ, �e Eskil mia�by si� przenieŚą z Jolins-
borg do nich.
- Zaraz sprawdz� - zawo�a�a Solveig o�ywiona i wy-
bieg�a z kuchni.
Wróci�a i gestem wskaza�a Eskilowi, by szed� za niĄ.
Terje, ŚciĄgnĄwszy czapk� z haka w Ścianie, demonstracyj-
nie wyszed�.
Eskil zatrzyma� si� w drzwiach do pokoju Jolina.
Ch�opczyk le�a� jak zwykle blady i wycie�czony, z przyga-
s�ymi oczyma, co wskazywa�o na chroniczne bóle.
- Witaj, Jolinie - powiedzia� Eskil. - Nie mog�
podejŚą do ciebie, by si� przywitaą, bo jestem chyba
troch� przezi�biony i nie chcia�bym ci� zarazią. Ale kiedy
wydobrzej�, znów wyjdziemy na dwór tak jak wczoraj,
jeŚli oczywiŚcie masz na to ochot�.
Ch�opiec skinĄ� g�owĄ, ale ju� ten ruch zdawa� si�
sprawiaą mu dodatkowy ból.
- Mog� te� nauczyą ci� czytaą - mówi� dalej Eskil.
- MyŚl�, �e mi�o moglibyŚmy razem sp�dzaą czas.
Jolin otwarzy� usta, by coŚ powiedzieą, Solveig i Eskil
podeszli bli�ej.
- Czy... czy... nie masz... wi�cej... tego...
DoroŚli popatrzyli po sobie. Z oczu Solveig p�yn��o
b�aganie, ale Eskil si� waha�. Gdyby Terje dowiedzia� si�,
�e jest wi�cej...
Wreszcie Solveig postanowi�a:
- Mo�esz dostaą odrobin�, ale naprawd� tylko odrobi-
n�. A kiedy Terje b�dzie w domu, musisz od czasu do
czasu poj�czeą. Rozumiesz?
- On... nie mo�e... si� dowiedzieą - szepnĄ� ch�opczyk
z wysi�kiem.
- No w�aŚnie - odpar� Eskil ze ŚciŚni�tym sercem.
- JesteŚ bardzo mĄdrym ch�opcem.
Podali mu ma�Ą dawk� lekarstwa, Jolin z nadziejĄ
opad� na mokrĄ od potu poduszk�.
- Chcia�bym... �ebyŚ zosta�... na zawsze - szepnĄ� do
Eskila.
Co mo�na odpowiedzieą na takie wyznanie? Eskil uŚmie-
chnĄ� si� tylko do ch�opczyka, pragnĄc dodaą mu otuchy.
Solveig wysz�a razem z Eskilem. Nie odezwali si� do
siebie ani s�owem. Oboje wiedzieli, �e dni Jolina sĄ
policzone. Mog�o to jeszcze potrwaą przez kilka miesi�cy,
mo�e rok. wiadomi jednak byli, �e stan ch�opca nigdy si�
nie poprawi, z ka�dym dniem b�dzie sz�o ku gorszemu.
PrzyjdĄ jeszcze silniejsze bóle, mniej b�dzie chwil przyto-
mnoŚci, Mo�e utraci wzrok, mo�e oszaleje...
Eskil prze�knĄ� Ślin�. Wiedzia�, �e gdy uŚcisnĄ� Solveig
za r�k�, zanim wyszed�, mia� �zy w oczach. Nie dba� jednak
o to, by je ukryą.

Odwiedziny w zagrodzie Inger-Lise, po tym jak
ostatnio wyrzucono go za drzwi, nie na�e�a�y do przyjem-
noŚci. Ale przecie� mia� spraw� do za�atwienia.
Sytuacji nie u�atwia� fakt, �e na por� wizyty wybra� sobie
akurat czas poobiedniego odpoczynku. Inger-Lise przera�o-
na zatrzyma�a go w korytarzu, szepczĄc s�owa ostrze�enia.
Eskil, tak�e szeptem, opowiedzia� jej o kocie.
W pierwszej chwili si� uradowa�a i zaraz zasmuci�a.
- Na Jolinsborg? Nigdy w �yciu nie oŚmiel� si� tam
pójŚą! Za nic w Świecie!
Mój Bo�e, jaka Śliczna by�a ta dziewczyna! W korytarzu
panowa� pó�mrok, unosi� si� lekki zapach obory i serów,
ale dziewczyna by�a pi�kna jak anio�.
- Spróbuj� sam z�apaą kota i przynieŚą go tutaj, o ile
oczywiŚcie on si� na to zgodzi.
- Ach, naprawd�, zrobi�byŚ to dla mnie?
- OczywiŚcie - obieca� szeptem. - Ale boj� si� go tu
przynosią. Twój ojciec móg�by si� rozgniewaą. Czy
mo�emy spotkaą si� troch� dalej od domu, przy p�ocie?
Z zapa�em pokiwa�a g�owĄ i ju� zacz��a coŚ mówią,
kiedy nagle otworzy�y si� drzwi i stanĄ� w nich ojciec.
Daleko mu by�o do weso�oŚci.
Inger-Lise wyrzuci�a z siebie jednym tchem:
- Eskil-znalaz�-mojego-kota-ojcze.
- Kota? Nie widz� tu �adnego kota.
- Kot jest na górze, w Jolinsborg - uprzejmie wyjaŚni�
Eskil. - Przyszed�em tu tylko, by dowiedzieą si�, czy on
jest w�asnoŚciĄ waszej córki.
- To na pewno jest Mirre, ojcze!
- Ty tam nie póydziesz, moja panno!
- Nie, Eskil mi go przyniesie.
- Pos�uchaj mnie, m�ody w�ócz�go. Kim ty w�aŚciwie
jesteŚ, �e przychodzisz tutaj i oŚmielasz si� zawracaą
w g�owie naszym dziewcz�tom tylko dlatego, �e Pan Bóg
nie poskĄpi� ci urody?
Eskil z najwi�kszym trudem znosi� nad�tego, aroganc-
kiego ch�opa. Uk�oni� si� ceremonialnie:
- Nazywam si�, jak ju� mówi�em, Eskil Lind. (Na
wszelki wypadek, chcĄc uniknĄą zb�dnych pyta�, opuŚci�
cz�Śą nazwiska "z Ludzi Lodu".) Jestem synem w�aŚ-
ciciela dworów i lekarza w jednej osobie, Heikego Linda,
pochodz� z parafii Grastensholm niedaieko Christianii.
- W�aŚciciela dworu? - ryknĄ� wieŚniak.
- Tak, do mojego ojca nale�Ą trzy dwory. Dwa z nich,
w�aŚnie Grastensholm i Elistrand, to naprawd� wielkie
dwory, natomiast trzeci, LipowĄ Alej�, trzeba traktowaą
jak du�e gospodarstwo. Jestem jedynym dziedzicem.
Inger-Lise w[atrywa�a si� we� jak zahipnotyzowana.
Ojciec z trudem spokojnie przyjmowa� najŚwie�sze infor-
macje.
- Powiedzia�eŚ, �e twój ojciec jest lekarzem - powie-
dzia� tonem �ĄdajĄcym wyjaŚnie�.
- OczywiŚcie dworami zajmujĄ si� zarzĄdcy i dzier-
�awcy - odpar� Eskil, starajĄc si�, by zabrzmia�o to tak
dumnie, jak tylko mo�liwe. Sytuacja niezwykle go bawi�a.
- TradycjĄ w naszym rodzie jest, �e niektórzy jego
cz�onkowie parajĄ si� leczeniem, szczególnie ci, którzy
majĄ do tego zdolnoŚci. Wielu z moich przodków by�o
nadwornymi medykanu króla. Nie, nie mój ojciec, Nor-
wegia ostatnio przecie� tak cz�sto zmienia koronowane
g�owy. Trudno za tym nadĄ�yą.
Ch�op nic nie mówi�, tylko kiwa� g�owĄ: Szcz�ka
opad�a mu ze zdumienia, a� nagle zorientowa� si�, �e stoi
w samych tylko skarpetach.
W momencie takiego triumfu Eskil naturalnie musia�
kichnĄą, ale ojciec Inger-Lise ty�ko po przyjacielsku
poklepa� go po plecach.
- Wejd�, prosz�, do Środka, m�ody przyjacielu! Mat-
ka! Matka, wstawaj! Czy zosta�o jeszcze troch� wina
z wiŚni?
Iluzje Eskila co do bezinteresownoŚci ludzi gwa�tow-
nie si� rozwia�y. Odby� jednak audiencj�. Zasiad� przy
stole nad kielichem wina i dzielnie odpiera� kanonad�
pyta� na temat dworów. PrzyjĄą musia� tak�e dok�adne
sprawozdanie z dzia�alnoŚci w�asnego gospodarstwa ro-
dziców Inger-Lise. Wreszcie wymówi� si�, t�umaczĄc, �e
jeŚli jeszcze chwil� posiedzi, kot na pewno ucieknie.
Naj�atwiej b�dzie go z�apaą, kiedy wiadomo, gdzie si�
kr�ci.
Rodzice Inger-Lise �egnali go, stojĄc na progu. Po
przyjacielsku kiwali g�owami. Ani s�owem nie wspo-
mnieli, �e córka jest ju� zar�czona.


Naprawd� mi�o by�o znów wrócią do Jolinsborg,
odetchnĄą i nareszcie znowu byą sobĄ. W ko�cu nawet
ukradkowe obiecujĄce spojrzenia Inger-Lise zacz��y go
coraz bardziej m�czyą.
Ale kota w Jolinsborg nie by�o, ani w samym domu,
ani w okolicy.
Eskil nawo�ywa�, próbujĄc go zwabią. WspiĄ� si�
nawet na skalny taras, gdzie dĄ� wicher. Natychmiast
uderzy�a go pustka i ogrom gór. PojĄ� teraz, jak bardzo
chronione przed wiatrami by�o jolinsborg. Kota jednak
nie znalaz� i tutaj, wŚród zwalonych, poroŚni�tych mchem
bloków skalnych.
Posta� chwil�, przyglĄdajĄc si� niezwyk�ym formac-
jom, jakie tworzy�y olbrzymie g�azy i szczeliny mi�dzy
nimi. Choą w wielu miejscach móg� stĄpaą po stabilnym
pod�o�u, pokrytym jedynie niskĄ trawĄ i k�pkami drob-
nych, ró�owofioletowych kwiatków, nie odczuwa� prag-
nienia, by wyjŚą dalej na skalny taras. Co zresztĄ mia�by
tam robią?
Skierowa� natomiast wzrok na panoram�, jaka roz-
ciĄga�a si� z tego miejsca. Nie móg� napatrzeą si� do syta.
Fiord - tego dnia zielonkawob��kitny, góry otaczajĄce go
z trzech stron, morze w oddali... A pod nim samotna
wioska, teraz spowita w bardziej intensywnĄ ziele� ni�
pierwszego dnia, kiedy tu przyby�.
Wiosna nadchodzi�a wielkimi krokami. Tu, w �agod-
nym morskim klimacie, by�o ju� bardziej lato ni� wios-
na.
Kiedy tak sta�, z wolna nap�ywa�o jakieŚ straszne
uczucie. Mia� wra�enie, �e ktoŚ stoi za nim.
A kiedy coŚ dotkn��o jego nóg, wrzasnĄ� i uskoczy�
w bok. Ale to by� tylko kot, ten niemĄdry kot, który teraz
pieszczotliwie ociera� si� o niego.
Eskil powoli przychodzi� do siebie po wstrzĄsie, wziĄ�
zwierz� na r�ce i �agodnie do� przemówi�. Nie wypusz-
czajĄc go z obj�ą, zaczĄ� powoli schodzią w dó�.
Na pewno urzĄdzi� sobie polowanie na myszy w jednej
ze szczelin pomi�dzy ogromnymi g�azami. Ciekawe, jak
d�ugo zwierz� b�dzie si� tak grzecznie sprawowaą, jak
d�ugo pozwoli si� nieŚą? Mo�e zaraz zacznie si� pr��yą
i drapaą?
Na razie jednak kot nie sprawia� mu k�opotu.
Eskil minĄ� Jolinsborg i szed� dalej w dó�. Stara� si� iŚą
jak najszybciej, na wypadek gdyby Mirre zaczĄ� �a�owaą
swej decyzji. Przez ca�y czas �agodnie przemawia� do
zwierzaka.
Terje sta� przy p�ocie, wymienia� zniszczone sztachety.
M�odymi, gi�tkimi ga�Ązkami przytwierdza� je do drĄ-
gów. Eskil zatrzyma� si� i uŚmiechnĄ�.
- Widz�, �e znalaz�eŚ kota!
- W ko�cu przyszed�. Id� teraz zanieŚą go Inger-Lise.
- Tak b�dzie najlepiej. Powiedz, �eby trzyma�a go
w domu! - nakaza� Terje.
Eskila znów nawiedzi�a uporczywa, nie dajĄca spokoju
myŚl: "Gdzie ja go ju� widzia�em?
I kiedy nagle dotar�a do niego prawda, wyda�a mu si�
tak zabawna, �e omal nie wybuchnĄ� gromkim Śmiechem.
Nie tylko Terje, ale wi�kszoŚą mieszka�ców Eldafjord
przypomina�a kochanĄ starĄ ciotk� Ingel�, która miesz-
ka�a daleko w Szwecji. Babka Anny Marii nie by�a jego
prawdziwĄ ciotkĄ, tak jĄ tylko nazywali.
Takie samo wysokie, g�adkie czo�o, kr�cone w�osy
i �ukowato wygi�te brwi. Taki sam pi�kny zarys ust.
Terje najbardziej by� do niej podobny.
Przyspieszy� kroku, bo kot zaczyna� si� niecierp-
liwią. JeŚli mia� si� stawią na czas, liczy�y si� nawet
sekundy.
Terje...? Nie, podobie�stwo do jego s�dziwej krewnia-
czki nie mia�o �adnego znaczenia. W tym cz�owieku by�o
coŚ, co dziwi�o go o wiele bardziej.
Kiedy przypomnia� sobie krótkĄ rozmow� z Terjem,
nagle odniós� wra�enie, �e nigdy si� ona nie odby�a. Znów
nawiedzi�o go uczucie, �e odrywa si� od rzeczywistoŚci.
A� musia� si� odwrósią i papatrzeą, ale Terje sta� w tym
samym miejscu co przedtem, zaj�ty naprawianiem p�otu.
Czego on, Eskil, w�aŚciwie si� spodziewa�? �e nikogo
tam nie zobaczy? No có�, prawdopodobnie wszystko
bra�o si� stĄd, �e Terje wydawa� si� cz�sto jakby nieobecny
duchem, nigdy do ko�ca nie bra� udzia�u w rozmowie,
myŚli zaj�te mia� czym innym. Wielu by�o takich ludzi.
Eskil znów pot��nie kichnĄ�.
Przyszed� w samym Środku dojenia. Nikt nie mia� czasu
si� nim zajĄą, a jego propozycj�, �e móg�by w czymŚ
pomóc, odrzucono czym pr�dzej. Syn w�aŚciciela trzech
dworów? S�ysza� kto coŚ podobnego?
Ale Inger-Lise wzi��a kord z jego rĄk, serdecznie mu
dzi�kujĄc, a jej spojrzerue znów kry�o w sobie s�odkie
obietnioe - jakie, ka�dy sam móg� odgadnĄą. Kot natychmiast
poczu� si� w oborze jak u siebie w domu, sprytnie przmyka�
si� pomi�dzy krowimi nogami i skopkami z mlekiem,
wdzi�cznie si� przy tym wyginajĄc. Zdrajca, pomyŚla� Eskil.
Eskil czu�, �e jego cia�em raz po raz wstrzĄsajĄ dreszcze,
nieomylna oznaka nadchodzĄcego przezi�bienia. Mia�
nadziej�, �e Terje nadal stoi przy p�ocie, zauwa�y jego nie
najlepszy stan i powie: "Ale�, mój drogi, nie mo�esz zostaą
tam zupe�nie sam, widaą, �e �le si� czujesz. Przyjd� do nas,
u nas jest ciep�o i przytulnie, Solveig si� tobĄ zajmie".
Terjego jednak nie by�o ju� przy p�ocie.
A poza tym Eskil nie móg� spodziewaą si� od niego tak
�yczliwych s�ów.
Popatrzy� na Jolinsborg w ostatnich tego dnia promie-
niach s�o�ca. Nie pomaga�o jednak, �e Świat�o s�o�ca by�o
jeszcze z�ociste, ciep�e. Dooko�a czai�y si� ju� cienie wieczoru.
A teraz nawet kot nie dotrzymywa� Eskilowi towarzys-
twa! Jak móg� byą na tyle g�upi i go oddaą?







ROZDZIA� VI


Eskil wczeŚnie po�o�y� si� do �ó�ka. Chcia� zasnĄą
przed zapadni�ciem zmroku ze ŚwiadomoŚciĄ, �e ludzie
we wsi jeszcze nie ŚpiĄ, mo�e nawet sĄ na polu i pracujĄ
gdzieŚ w pobli�u.
Kiedy jakiŚ czas temu szed� do przystani, spotka� po
drodze kilku m�odych ch�opców. Przyja�nie skinĄ� im
g�owĄ, oni odpowiedzieli mu podobnym gestem, ale
ostro�nie, jakby ukradkiem, z wyczuwalnĄ rezerwĄ. Spo-
dziewa� si�, �e pó�niej b�dĄ krĄ�yą wokó� Jolinsborg, byą
mo�e wykrzykiwaą z�oŚliwoŚci lub nawet obrzucaą ka-
mieniami okna. Eskil by� wszak kimŚ z zewnĄtrz, obcym,
który naruszy� spokój wioski.
Nic takiego jednak nie zasz�o. I oni na�wyra�niej
unikali Jolinsborg jak wszyscy inni mieszka�cy osady.
Albo te� bali si� Terjego, z którym kontakty nie nale�a�y
do przyjemnych.
Eskil pragnĄ� wr�cz, by przyszli. Nie mia�óy im za z�e
nawet najgorszego zachowania, byle tylko byli niedaleko!
Tak bardzo potrzebowa� obecnoŚci ludzkich istot.
Najbardziej jednak t�skni� za kotem.
Brakowa�o mu tej odrobiny ciep�a bijĄcego od �ywego
stworzenia, przytulonego do jego kolan.
Mia� wra�enie, �e wszystko w nim wielkim g�osem
wo�a o towarzystwo, o czyjĄŚ bliskoŚą.
Czy nigdy ju� nie uŚnie? Bez ko�ca dr�czy� si� tym
pytaniem i doprowadzi� si� do stanu takiego wzburzenia,
w którym sen odchodzi bezpowrotnie.
Co za przekl�cie wielki dom! Jak przestrze� kosmiczna
wype�niona pustkĄ.
W jaki sposób inni lokatorzy zdo�ali tu wytrzymaą?
MyŚla� nie o tych, którym przydarzy�o si� nieszcz�Ście, lecz
o zwyk�ych ludziach, wynajmujĄcych ten dom i wyje�-
d�ajĄcych w spokoju.
Ale oni nigdy nie przybywali tu sami tak jak on. Nigdy
w pojedynk�.
Wówczas mrok nie wydaje si� tak g�sty.
Ani cisza taka przera�liwa.
UŚmiechajĄc si� sztucznie, przypomnia� sobie, �e jest tu
przecie� z w�asnej, nieprzymuszonej woli. Nikt go nie
prosi�, by przyby� do Eldafjord, ani tym bardziej nie
wywiera� na� nacisku. Sam chcia� przyjechaą, i to na
dodatek w tajemnicy. Trafi� do wi�zienia, a pó�niej, kiedy
powinien by� wrócią do domu, postanowi� mimo wszyst-
ko dotrzeą do celu, urzeczywistnią marzenie z dzieci�st-
wa. Doprawdy, chyba ju� ca�kiem pomiesza�o mu si�
w g�owie. Na pewno wszyscy pomyŚleliby, �e dobrze mu
tak, sam tak sobie poŚcieli�, ale nikt przecie� nie wiedzia�
o jego poczynaniach.
Matka i ojciec...
Nie odezwali si� ani s�owem. Nie przybyli mu z pomo-
cĄ. A mimo to z ich powodu dr�czy�y go paskudne
wyrzuty sumienia.
Ale prawd� mówiĄc, to choą dobrze wiedzia�, �e sam
nawarzy� sobie piwa, troch� u�ala� si� nad w�asnym losem.
Od czasu do czasu nie zaszkodzi nikomu ulitowaą si� nad
samym sobĄ; wprost pczeciarnie - mo�e nauret ul�yą, byle
tylko nie przeciĄgaą tego w niesko�czonoŚą i zbytnio si�
nie roztkliwiaą.
MyŚli coraz bardziej mu si� plĄta�y, nie by�o mi�dzy
nimi zwiĄzku. Nie móg� usnĄą. Z ca�ej si�y zaciska�
powieki, nie chcia� patrzeą, jak zapada zmrok, i przyjĄą do
wiadomoŚci, �e prawdopodobnie w Eldafjord zapanowa�
ju� wieczorny spokój, wszyscy udali si� na spoczynek.
Z oddali dochodzilo szemranie wezbranych wiosnĄ poto-
ków i szum wodospadów z desperacjĄ rzucajĄcych si�
w przepaŚą.
Eskil czu�, �e jest chory. Mia� zatkany nos i ob�o�one
gard�o, raz by�o mu gorĄco, to znów dr�a� z zimna.
W g�owie mu dudni�o, poŚciel by�a mokra od potu.
Wiedzia�, �e jest za ciep�o ubrany, ale instynkt pod-
powiada� mu, �e nie powinien si� rozbieraą. A jeŚli znów
b�dzie zmuszony pognaą w dó� i schronią si� w �odzi?
Sp�dzią noc na wodzie, by nie dopad�a go �adna ohydna
zjawa?
Wiedzia� jednak, �e kolejna noc sp�dzona na zimnie
ca�kiem go z�amie, zdawa� sobie spraw�, �e jest naprawd�
chory.
MyŚli p�dzĄce mu przez g�ow� powoli zmienia�y si�
w sny. Niezauwa�enie, jak to zwykle bywa, zasnĄ�.
W nast�pnej jednak chwili drgnĄ� tak gwa�townie, �e
zabola�o go ca�e cia�o. Uczeni taki odruch okreŚlajĄ jako
atawizm, spuŚcizn� po dawnyeh, bardzo dawnych przod-
kach, z czasów gdy ludzie mieszkali na drzewach i nagle
budzili si� w strachu, �e zaraz spadnĄ na ziemi�. Eskil
tak�e mia� takie wra�enie, jakby musia� si� czegoŚ przy-
trzymaą, by nie zlecieą w dó�.
Do diaska, pomyŚla�. Mia�em szans�, by spokojnie
przespaą ca�Ą noc. �e te� musia�o si� tak zdarzyą. Jak
zdo�am znowu zasnĄą?
Nagle zesztywnia�, przesta� oddychaą. Poczu�, jak
mocno bije mu serce, krew t�tni w �y�ach.
Co to mog�o byą?
Ma�y Jolin?
Nie, niemo�liwe, by krzyki ch�opca nios�y si� a� tutaj,
có� za niemĄdry pomys�. Poza tym to by�y j�ki doros�ych
ludzi, to co,..
Dobry Bo�e, co un takiego s�ysza�?
KtoŚ najwyra�niej by� w potrzebie. Nie, nie ktoŚ. Wiele
osób. D�wi�ki, choą niewyra�ne, wskazywa�y, �e udr�-
czonych ludzi jest wielu.
SkĄd dobiega�y g�osy? Kiedy zamyka� drzwi, nie
zauwa�y� nic szczególnego. Poprzedniej nocy tak�e nic
takiego nie mia�o miejsca.
Potrzebowali pomocy, rozpaczliwe j�ki wprost roz-
dziera�y serce.
Eskil wsta�, powodowany wrodzonym odruchem Lu-
dzi Lodu, odruchem niesienia pomocy innym, odziedzi-
czonym po Tengelu Dobrym, pierwszym, który zdo�a�
odwrócią przekle�stwo. Eskil za�o�y� wierzchnie ubranie
i zapali� Świec�. WziĄ� jĄ do r�ki i wyszed� na korytarz.
Wszelkie te czynnoŚci wykonywa� mechanicznie, bez
zastanowienia. KtoŚ znalaz� si� w potrzebie, a to oznacza-
�o, �e oczekiwa� jego pomocy. Po prostu tak by�o.
W korytarzu jednak przystanĄ�. Migotliwy p�omie�
Świecy wydobywa� z mroku stare belki Ścian, wiekowe
szafy i drzwi. Z kĄtów wy�ania�y si� przedziwne cienie...
Wo�anie s�ychaą by�o teraz wyra�niej. Brzmia�o niczym
przepojona skargĄ, �a�osna pieŚ� chóralna, wznosi�o si�
i opada�o, powraca�o j�kiem, westchnieniem, b�aganiem...
Ale dlaczego, dlaczego?
Po omacku przeszed� do kuchni, tam, widzĄc dzbanek
z mlekiem, chleb i ser, poczu� si� bezpieczniej.
Spi�arka?
Nie, przera�liwy krzyk nie dociera� tutaj a� tak wyra�-
nie. Najwidoczniej dobiega� z drugiego kra�ca domu.
�adnĄ miarĄ nie da�o si� powiedzieą, �e Eskil w tej
chwili post�powa� nadzwyczaj odwa�nie. Ch�opak po
prostu pragnĄ� odegraą rol� wybawiciela.
Kiedy jednak dobrnĄ� wreszcie do przeciwleg�ego
ko�ca domu, �a�osne wo�anie dobieg�o od strony kuchni.
Wówczas zorientowa� si�, �e to, co robi, to niedorzecz-
noŚą, i strach ŚcisnĄ� go za gard�o. Przepad�y marzenia
o odegraniu roli samarytanina. Wiedzia� teraz, �e krzyki
i j�ki, które s�ysza�, nie sĄ rzeczywiste. To tylko próba
omamienia jego zmys�ów, próba przywiedzenia go do
zguby.
Zach�ysnĄ� si� powietrzem i rzuci� w kierunku drzwi
wejŚciowych; jednĄ r�kĄ, bo w drugiej trzyma� Świec�,
zaczĄ� mocowaą si� z zamkiem. Chór j�ków za jego
plecami przeszed� w cichy pomruk, Eskil sparzy� si�
ŚwiecĄ, zdmuchnĄ� jĄ i odrzuci� od siebie. Nareszcie drzwi
ustĄpi�y.
Ju�, ju� mia�o wyrwaą mu si� z piersi westchnienie
ulgi, gdy na zewnĄtrz pos�ysza�, �e okrzyki strachu
przerodzi�y si� w og�uszajĄce crescendo, wwiercajĄce mu
si� w uszy. Piwnica wykopana w ziemi? zastanawia� si�,
biegnĄc Ście�kĄ w dó� jakby goni� go sam diabe�. Nie, tam
przecie� nic nie by�o.
A mimo to intuicja podpowiada�a mu, �e w ciĄgu dnia
otar� si� o prawd�. Dlatego w�aŚnie odezwa�y si� g�osy
duchów.
Kiedy dotar� do zagajnika, j�ki stopniowo cich�y, a�
wreszcie ca�kiem umilk�y.
Eskilowi wyda�o si�, �e w ostatnich, zamierajĄcysh
tonach pobrzmiewa�a nuta zawodu.
Czy dlatego, �e zdo�a� si� wymknĄą? A mo�e by�a jakaŚ
inna przyczyna? Sk�ania� si� raczej do drugiego roz-
wiĄzania.
Bieg� jak móg� najszybciej, jednym ruchem otworzy�
furtk� w p�ocie Terjego i rzuci� si� ku domowi. Kolejna
noc sp�dzona pod go�ym niebem, na wodzie, mog�a
oznaczaą Śmierą, i tak czu�, �e gorĄczka si� wzmaga, trawi
cia�o.
Wrócią do Jolinsborg? Nigdy wi�cej!
W ka�dym razie nie sam. I nie po zapadni�ciu zmroku.
Pokój Solveig? Wiedzia�, jak tam trafią, kiedy by�
wewnĄtrz, od tej strony odszukaą go nie umia�. A za nic
w Świecie nie chcia� budzią Terjego Jolinsonna w Środku
nocy.
Ale Solveig móg� obudzią!
Dlaczego dobrych ludzi ciĄgle si� wykorzystuje?
Któ� bardziej potrzebowa� snu od Solveig, sp�dzajĄcej
niezliczone bezsenne noce przy chorym synku? Najw�aŚ-
ciwsze by�oby nie przerywaą jej odpoczynku i zamiast
tego zapukaą w okno Terjego.
Eskil jednak nie zdecydowa� si� na to. Albo by�
tchórzem, albo po prostu nie chcia� awantury, a mo�e
pragnĄ� zrozumienia.
Ostatni powód by� chyba najistotniejszy.
Zdo�a� obliczyą, które okno jest oknem pokoju Solveig,
i zapuka� delikatnie, lecz zdecydowanie. Wyjrza�a natych-
miast, jakby le�Ąc czuwa�a. W mroku wiosennej nocy
wyda�o mu si�, �e widzi, jak kobieta skinieniem g�owy daje
mu znak i znika. Eskil zbli�y� si� do drzwi wejŚciowych.
Otwar�y si� powoli, wszed� do kuchni. Solveig zapali�a
lamp� i popatrzy�a na niego. Na nocny strój narzuconĄ
mia�a peleryn�.
- Jak ty wyglĄdasz, ch�opcze? - szepn��a.
- Nie mog� tam d�u�ej mieszkaą - wyrzuci� z siebie.
- Tam... tam straszy!
Otworzy�a usta, chcĄc coŚ powiedzieą, gdy w tej samej
chwili wszed� Terje, ubrany w nocnĄ koszul� i szarawe
kalesony, si�gajĄce mu zaledwie do pó� �ydki.
Eskil wyjaŚni� pospiesznie:
- Przepraszam, ale mimo wszystko musz� przenoco-
waą tutaj. Strasznie jestem przezi�biony.
- JesteŚ jakiŚ zdyszany, ch�opcze. I blady jak trup.
- Mam bardzo wysokĄ gorĄczk� - odpar�, co wcale nie
by�o k�amstwem.
- Hm. Tak te� wyglĄdasz. Inaczej sĄdzi�bym, �e zaraz
zaczniesz opowiadaą jakieŚ niestworzone historie o du-
chach jak ten cz�owiek, który kiedyŚ przybieg� tu w Środ-
ku nocy. Ca�kiem pomiesza�o mu si� w g�owie.
Solveig zmarszczy�a brwi.
- O kim mówisz?
- Nie pami�tasz? O tym, który pó�niej umar�. Maja-
czy� coŚ o jakimŚ chórze, który przeŚladowa� go krzykiem
i b�aganiem o ratunek.
- Ja nie mam zamiaru umieraą - szybko zapewni� go
Eskil.
Popatrzyli na niego. Mia� ochot� zapaŚą si� pod ziemi�.
- A wi�c i ty coŚ s�ysza�eŚ?
WestchnĄ�.
- No tak, to prawda. Dok�adnie to, o czym w�aŚnie
mówi�eŚ. Chór j�ków. A raczej skarg� ca�ej gromady
ludzi, którzy okrutnie cierpieli. Ale wczoraj w nocy
jeszcze ich nie by�o.
- Mówisz to tak, jakbyŚ w rzeczywistoŚci s�ysza� co
innego - rzuci� Terje zaczepnie. - W tym domu nie ma nic
z�ego. Nie masz prawa tak twierdzią. Nie masz prawa
g�upim gadaniem pozbawią mnie �ród�a dochodu...
- Poązekaj, Terje, pozwól ch�opcu opowiadaą!
- Pierwszej nocy wszystko by�o takie niewyra�ne.
Us�ysza�em stukanie. A pó�niej szuranie po Ścianach;
brzmia�o to tak, jakby Ślepiec próbowa� dostaą si� do
Środka. A potem przyŚni� mi si� straszliwy koszmar,
potworny troll czy jak to nazwaą. Sta� i gapi� si� na mnie.
Ale wszystkie d�wi�ki, jakie dosz�y moich uszu, mog�y
pochodzią od kota, by� wszak na pi�trze. No, a sen
pozostaje snem.
- Mads wspomina� kiedyŚ o strasznej, brudnej pas-
kudzie, która nawiedza�a go we Śnie... - powiedzia�a
Solveig zamyŚlona.
- Ee, tam! - parsknĄ� Terje.
- Prosz�, powiedzcie mi, jak d�ugo ludzie mieszkali
w Jolinsborg? - zapyta� Eskil. - Nieprzerwanie od
dwustu lat, czy...?
- Nie, nie by�o tak - odpar� Terje, siadajĄc przy
kuchennym stole. Solveig i Eskil poszli w jego Ślady.
- Nie, dom najcz�Ściej sta� pusty. Nasi rodzice w ogóle nie
chcieli w nim mieszkaą, ale nigdy nie pyta�em, dlaczego.
By�o nas trzech synów, Jolin jako najstarszy bardzo
wczeŚnie si� tam przeniós�. No i... - Terje urwa� i zamyŚli�
si�. - No i zwariowa�.
G�os mu si� za�ama�.
- Po nim ja i Mads si� tam wprowadziliŚmy - powie-
dzia�a Solveig. - Ale my wytrzymaliŚmy w Jolinsborg
ledwie przez kilka tygodni.
- Czy ty, mieszkajĄc tam, tak�e czegoŚ doŚwiadczy�aŚ?
- zapyta� Eskil.
Przygryz�a warg�.
- miertelnie si� ba�am - odpar�a cicho. - Sam dom
mnie przera�a�, ta ogromna cisza. Ale niczego nie s�y-
sza�am, niczego, co da�oby si� jakoŚ okreŚlią. Tylko
niewyra�ne d�wi�ki, któse w�aŚciwie mog�y byą wszyst-
kim.
Terje doko�czy�:
- A po tym, jak Madsa znaleziano martwego, ja
przejĄ�em Jolinsborg. Ale nigdy si� tam nie osiedli�em,
wkrótce zresztĄ rozpaczĄ�em przebudow�, czy ma�e
raczej powinienem powiedzieą: dobudow�. Pi�tro. I ni-
gdy niczego nie zauwa�y�em.
- Ale te� i nigdy tam nie nocowa�eŚ - wtrĄci�a Solveig.
Eskil mówi� zamyŚlony:
- To oczywiŚcie niemĄdre snuą teorie na wst�pie, ale
mam wra�enie, jakbym... Jakbym wpuŚci� kogoŚ do
Środka.
Terje papatrzy� na niego z niedowierzaniem.
- I kiedy to si� niby mia�o staą?
- Wydaje mi si�, �e w�aŚnie dzisiaj. Ale, tak powiedzia-
�em, to tylko wra�enie, uczucie. A o uczuciach rzadko da
si� powiedzieą coŚ na pewno.
- Tak, tak - sucho skwitowa� Terje. - A teraz najlepiej
chyba b�dzie, jak po�o�ysz si� do �ó�ka, �eby choroba
przypadkiem nie rzuci�a si� na p�uca. Mo�esz spaą w ma�ej
izdebce, tak jak ostatnio.


Od tamtej chwili Eskilowi noc i dzie� zla�y si� w jedno.
W pami�ci zachowa�y mu si� niewyra�ne obrazy Salveig,
zmieniajĄcej mu poŚciel, przesiĄkni�tĄ potem z powodu
wysokiej gorĄczki. Dociera�y te� do niego jakieŚ strasz-
liwe j�ki, ale wkrótce zorientowa� si�, �e to Jolin tak j�czy,
a nie chór duchów. Solveig od czasu do czasu przysiada�a
na brzegu �ó�ka i poi�a go ciep�ym mlekiem z miodem
i lukrecjĄ.
Powoli zaczyna�o mu si� przejaŚniaą w g�owie.
Stali przy nim oboje, Solveig blada, z twarzĄ na-
znaczonĄ zm�czeniem, Terje spoglĄda� na niego surowo.
- Czy jesteŚ nareszcie dostatecznie przytomny, by da�o
si� z ciebie wyciĄgnĄą rozsĄdnĄ odpowied�? - zapyta�
Terje.
- Owszem - odpar� Eskil, ale zachrypia� tak, �e ledwie
mo�na by�o zrozumieą, co mówi. Na stoliku przy �ó�ku
sta�o kilka niedu�ych wazoników z kwiatkami. Ciekawe,
dlaczego?
- Ok�ama�eŚ mnie. Obieca�eŚ, �e opowiesz mi wszyst-
ko, gdy tylko natrafisz na jakikalwiek Ślad skarbu, ale
okaza�o si�, �e jesteŚ dok�adnie taki sam jak inni. Wszyscy
chcieli zachowaą tajemnic� dla siebie, chocia� Jolinsbarg
jest mojĄ w�asnoŚciĄ!
- I ma�ego Jolina - cicho wtrĄci�a Solveig.
- Tak, tak, tak�e twojĄ i Jolina. Ale on i tak nied�ugo
umrze.
Solveig najwyra�niej s�ysza�a podobne s�owa z ust
Terjego ju� wiele razy i jedynĄ widocznĄ reakcjĄ by�o
tylko lekkie dr�enie powiek.
- Ale ja naprawd� nie doszed�em do �adnego roz-
wiĄzania - Eskil poczu� si� nagle kompletnie zagu-
biony. - To szczera prawda. W�aŚnie dlatego tak
okropnie si� tym przejĄ�em. �e wszystkim uda�o si�
dojŚą do jakiegoŚ wniosku, tylko mnie si� nie po-
wiod�a.
- Chcesz, bym ci uwierzy�? A przecie� le�a�eŚ tu, bez
ko�ca majaczĄc w gorĄczce o Jolinsborg. "Aie� tak,
oczywiŚcie, tak w�aŚnie musi byą!" powtarza�eŚ. I to wiele
razy!
- Naprawd�? To znaczy, �e musz� byą jeszcze g�upszy,
ni� sĄdzi�em, bo najwyra�niej otat�em si� o rozwrĄzanie,
w ogóle tego nie rozumiejĄc. Czy nie mówi�em ju� nic
wi�cej?
- Bardzo to by�o poplĄtane. Fantazjawa�eŚ o jab�kach
i Jolinie Jolinsonnie! O os�onie przed wiatrem i ulewami!
Kto móg� coŚ podobnego zrozumieą?
- Najwyra�niej coŚ mi si� plĄcze po g�owie, ale sam nie
umiem tego posk�adaą w ca�oŚą.
Solveig oŚwiadczy�a zdecydowanie:
- Teraz w ka�dym razie musisz coŚ zjeŚą, a potem
odpoczĄą, a� poczujesz si� doŚą silny, by stanĄą na nogi.
By�eŚ bardzo chory.
- Dzi�kuj� za troskliwĄ opiek�! Chyba odpoczywam ju�
d�ugo, ale prawd� mówiĄc nadal czuj� si� zm�czony. JeŚli coŚ
wpadnie mi do g�owy, powiem ci o tym natychmiast, Terje.
A tak w ogóle chcia�em zapytaą, jak d�ugo ju� tak le��?
- Wiele dni - cierpko odpar� Terje i wyszed�.
Po chwili Solveig przynios�a Eskilowi jedzenie.
- Przykro mi, �e sprawiam tyle k�opotu - powiedzia�
ch�opak za�enowany.
- Nie szkodzi. Bardzo si� o ciebie niepokoiliŚmy.
"My"? Szczerze wĄtpi�, by Terjego intetesowa�o jego
zdrowie czy samopoczucie.
- Jak si� miewa Jolin?
Twarz Solveig rozjaŚni�a si� jak zawsze, kiedy ktoŚ
z sympatiĄ wymienia� imi� synka.
- Tak jak zwykle. Tej nocy, kiedy ju� bardzo p�aka�,
uda�o mi si� przemycią troch� tego Środka, który dosta�am
od ciebie. Tak dobrze mu tobi spokojny sen.
- Solveig, musisz stĄd odejŚą razem z ma�ym Jolinem.
Nie mam zbyt du�o pieni�dzy, ale mog�abyŚ pojechaą ze
mnĄ...
Przerwa�a mu ruchem d�oni, proszĄc, by nie mówi�
dalej.
- Nie wiem, jak zdo�a�abym uwolnią si� od Terjego.
On mnie potrzebuje, na gospodarstwie, w domu. Nigdy
nie pozwoli mi wyjechaą. Ale, ach! Jak�e gorĄco tego
pragn�! Zabraą stĄd mojego ch�opczyka, tu jest dla
niego niebezpiecznie, zbyt niebezpiecznie. We wsi go
nie znoszĄ, twierdzĄ, �e jest wybra�cem Szatana, op�ta-
nym! I Terje go nienawidzi. - by�a bliska �ez, ale zdo�a-
�a nad sobĄ zapanowaą. - A jak ci si� uda�o z Inger-
-Lise?
- Dlaczego, o co pytasz?
- No, wiesz...
Eskil zaŚmia� si� z goryczĄ,
- Rozz�oŚąi�em si� na jej ojca, bo strasznie zadziera�
nosa, i troch� si� przechwala�em trzema dworami, które
nale�Ą do naszej rodziny. Tacy si� od razu zrobili
s�odziutcy jak miód, ale mam ich ju� powy�ej uszu, ca�ej
trójki.
Solveig uŚmiechn��a si� ciep�o.
- Dobrze si� sta�o, bo jesteŚ zbyt dobrym ch�opcem
dla tych ludzi o pustych g�owach. Nie mam nic przeciwko
Inget-Lise, ona jest taka Śliczna, ale...
Eskil nie mia� zamiaru si� przyznaą, jak wielkĄ ma
ochot� na jakiŚ krótki, �yciodajny romans. Przecie� tak
d�ugo by� sam... Musia�by jednak opowiedzieą o swym
pobycie w wi�zieniu.
Zorientowa�a si�, �e m�odzieniec si� zawstydzi�, i spy-
ta�a szybko:
- Jak si� teraz czujesz? Zm�czony?
- Nawet nie. Czuj� si� doŚą dobrze, jakbym wielkimi
krokami zmierza� ku wyzdrowieniu. Solveig...
Rozejrza� si� doko�a.
- Terje wyszed� na pole.
Eskil uspokojony pokiwa� g�owĄ.
- Nie wiedzia�em, czy powinienem wspomnieą o tym
Terjemu, czy nie, ale odnalaz�em te papiery.
Ze zdumienia szeroko otworzy�a oczy.
- Mówisz o papierach Madsa? O tych, z których mia�
zamiar spisaą histori� Jolinsborg?
- O tych samych.
Opowiedzia� jej dok�adnie, jak i gdzie je znalaz�,
powtórzy� te� to wszystko, co zdo�a� zapami�taą z zapis-
ków.
Solveig d�ugo coŚ rozwa�a�a.
- Nie wspominaj Terjemu o niczym. Lepiej b�dzie,
jeŚli o twoim znalezisku dowie si� ode mnie. Fakt, �e on
nie umie czytaą, to doŚą delikatny temat. Trzeba mu daą
czas, by móg� wymyŚlią jakĄŚ odpowied� dla ciebie. Czy
pewien jesteŚ, �e powiedzia�eŚ mi wszystko, co napisano
na arkuszach?
- Tyle zapami�ta�em. Byą mo�e by�y tam jeszcze jakieŚ
mniej istotne informacje, nie wiem.
Pokiwa�a g�owĄ.
- Powtórz� mu wszystko, co powiedzia�eŚ. B�dzie
móg� udawaą, �e zna ich treŚą.
Eskil wyciĄgnĄ� d�o� i dotknĄ� jej r�ki. Poczu� lekkie,
krótkotrwa�e dr�enie, nic poza tym. Niezwyk�ym uczuciem
nape�ni� go widok jego mocnej, ciemnej d�oni przy jej
drobniejszej, jaŚniejszej. Na tej kobiecej r�ce wypisane by�o
ca�e �ycie. Szczup�a, wr�cz chuda d�o�, z mocno zarysowa-
nymi �y�ami, zapewne nie widzia�a Środków do piel�gnacji.
A mimo wszystko widok ten tak wzruszy� Eskila, �e uzna�,
i� nigdy w �yciu nie widzia� nic pi�kniejszego.
- Ty chyha lubisz Terjego? - spyta� zdziwiony.
Przez twarz przebieg� jej grymas goryczy, do którego
Eskil ju� zdĄ�y� si� przywiĄzaą.
- Bardzo mu wspó�czuj� - odpar�a cicho. - On jest
przecie� tylko w po�owie m��czyznĄ. Jest pe�en zahamo-
wa�, nienawidzi wszystkrch dooko�a. Ale czy go lubi�...?
Jak bym mog�a? jak, na Boga, bym mog�a?
- Rozumiem. Wiesz, byą mo�e uznasz, �e jestem
kompletnym szale�cem, ale czasami kiedy patrz� na
Terjego, przychodzĄ mi do g�owy naprawd� przedziwne
myŚli.
- Jakie?
- SĄ takie niezwyk�e, �e a� trudno mi je wyjawią.
On si� jak gdyby rozp�ywa, staje si� nagle dwu-
wymiarowy.
Tego s�owa nie zrozumia�a.
- WyglĄda jak na obrazie, jakby zosta� namalowany.
I Jolinsborg tak�e, i ca�e t�o, pole, ska�y, urwisko za nim.
Ale przede wszystkim sam Terje.
- Naprawd�? Nigdy tego nie zauwa�y�am. I tu w do-
mu tak�e?
- Nie, teraz, kiedy zapyta�aŚ, doszed�em do wniosku,
�e dzieje si� tak tylko na dworze, na zewnĄtrz. W pobli�u
Jolinsborg.
Solveig zamyŚli�a si� nad jego s�owami, ale zaraz
wsta�a.
- Musisz odpoczĄą.
Eskil mia� ochot� jeszcze rozmawiaą, ale Solveig ju�
nve by�o. Zaraz zresztĄ zrozumia� powód: us�ysza�, �e
Terje wchodzi do domu. Z pewnoŚciĄ dostrzeg�a go
przez okno i nie chcia�a, by znów zasta� jĄ w pokoju
chorego.
O dziwo, Eskil zasnĄ� bardzo szybko. Tym razem
jednak by� to spokojny, g��boki sen.
Wyzdrowia�.


Rano Solveig przynios�a mu Śniadanie.
- Paskudna choroba zaleg�a ci w piersiach - powie-
dzia�a. - By� czas, �e nie wiedzieliŚmy, czy z tego
wyjdziesz.
Eskil uniós� si� na �okciu i uŚmiechnĄ� si� do niej
szeroko.
- Z�ego diabli nie biorĄ! Ach, jak pysznie wyglĄda.
Naprawd� mnie rozpieszczasz!
- Zas�ugujesz na to. Ale �eby tak si� rozchorowaą od
siedzenia na przystani...!
- MyŚla�em o tym - odrzek�, zabierajĄc si� do jedzenia.
Tu w Eldafjord by� wprost chronicznie g�odny. - Musia-
�em si� zarazią wczeŚniej, zanim tu przyjecha�em, by�em
ca�kiem nieodporny, bo widzisz, przez rok siedzia�em
w wi�zieniu.
Postanowi� mówią o tym otwarcie. Solveig na
d�wi�k jego s�ów odruchowo si� cofn��a, ale kiedy
Eskil opowiedzia� jej, jak to wzi�to go za szpiega
i wreszcie niewinnego wypuszczono, napi�cie na jej
twarzy wyra�nie ustĄpi�o.
Naprawd� wielkĄ ulg� sprawi�o mu wyjawienie tej
tajemnicy.
- Czy mo�e rozmawia�aŚ z Terjem na temat tych
papierów? - zapyta�.
- Tak. Zmusi� mnie nawet, bym posz�a razem z nim do
Jolinsborg i dok�adnie wszystko przeczyta�a.
- Czy nie móg� po prostu przynieŚą ich tutaj?
- Nie. Dopiero wtedy, kiedy ju� nie b�dzie wi�cej
jab�ek.
Poniewa� Eskil wpatrywa� si� w niĄ os�upia�y, wyjaŚ-
ni�a:
- Terje jest... jak nazywa si� ktoŚ, kto jest do bólu
wprost dok�adny, drobiazgowy, wszystko musi byą zro-
bione odtĄd dotĄd, i ani odrobin� inaczej?
- Pedant. To prawie chorobliwy stan.
- O, tak, to prawda. Czasami mam wra�enie, �e Terje
pod tym wzgl�dem jest naprawd� chory. Tak bardzo si�
boi, �e coŚ wprowadzi nie�ad w jego systemie. U�o�y� jab�ka
do suszenia i nale�y je stamtĄd zabieraą pojedynczo, po
kolei, od lewej do prawej. Rzecz jasna, jak ju� b�dĄ gotowe.
By� strasznie oburzony widzĄc na pó�kach ba�agan, który
zrobiliŚcie ty i prawdopodobnie wielu innych przed tobĄ.
Eskil nie by� w stanie Śmiaą si� z takiego perfekcjoniz-
mu.
- To wewn�trzny przymus - rzek� powa�nie. - Ter-
jemu musi byą bardzo trudno z sobĄ samym.
- Tak w�aŚnie jest. Raz powiedzia�, i wtedy zrobi�o mi
si� go szkoda: "Kto nade mnĄ zap�acze, kiedy umr�,
Solveig?"
- Rozumiem. Dostrzega swoje wady, ale nie potrafi
si� od nich uwolnią.
- Tak. Ale wtedy by�am na niego taka z�a, zroz-
paczona, bo zawo�a� g�oŚno, i ma�y na pewno s�ysza�, �e
Jolin jest kulĄ u nogi. Odpar�am pop�dliwie: "Jak sobie
poŚcielesz, tak si� wyŚpisz". Popatrzy� tylko na mnie
i wyszed�. Nie powinnam by�a tego mówią.
- To w�aŚciwa odpowied� - pociesza� jĄ Eskil. - Nie
mo�na siaą nasion ostów, a spodziewaą si�, �e wyrosnĄ
ró�e. Ale kiedy mówimy o kwiatach... te wiosenne
bukieciki, które ustawi�aŚ wsz�dzie w moim pokoju, sĄ po
prostu Śliczne.
Solveig uŚmiechn��a si� i wtedy dostrzeg� przeb�yski
poczucia humoru, które kry�a w sobie, radoŚą �ycia, która
jĄ opuŚci�a.
- To wcale nie ja. Nie Śmia�am mówią ci o tym
wczoraj, bo ba�am si�, �e gorĄczka znów si� podniesie, ale
prawie codziennie, kiedy le�a�eŚ chory, mia�eŚ goŚci.
- Naprawd�?
Teraz Śmia�a si� ju� pe�nĄ piersiĄ, ale w tym Śmiechu nie
by�o ani krztyny z�oŚliwoŚci, jedynie prawdziwe roz-
bawienie.
- Dziewcz�ta, Inger-Lise i Mari, przychodzi�y pytaą
o twoje zdrowie i za ka�dym razem przynosi�y kwiaty.
A musz� przyznaą, �e to bardzo niezwyk�e, i� ktoŚ zaglĄda
tutaj, da tej jaskini grzechu, jak powiadajĄ w wiosce.
Musia�eŚ wi�c wywrzeą na dziewcz�tach du�e wra�enie.
Ku swej rozpaczy Eskil obla� si� rumie�cem i musia�
odwrócią twarz.
- D�ugo siedzia�eŚ w wi�zieniu - powiedzia�a Solveig
�agodnie. - MyŚlisz, �e tego nie rozumiem?
Najgorsze w tym wszystkim by�o to, �e mia�a racj�. No
có�, z pewnoŚciĄ umia�a go zrozumieą, by�a wszak wdowĄ
przez czas d�u�szy ni� jego pobyt w zamkni�ciu.
- Ile masz lat? - wypali� nagle.
- TrzydzieŚci dwa. A ty?
- DwadzieŚcia jeden.
Zapad�o milczenie. Eskil wpatrywa� si� w niebo, szare
jak okiem si�gnĄą. Nadszed� koniec s�onecznej pogody.
- No, musz� wreszcie wstaą i si� ubraą - powiedzia�
zdecydowanie. S�ysza� sam, �e w jego g�osie znaą agresj�.
- DoŚą ju� tego le�enia i wa�konienia si� przez ca�y dzie�.
- To brzmi dobrze. - WstajĄc uŚmiechn��a si� z przy-
musem.
- Czy Jolin Śpi?
- Nie.
- Mam ochot� z nim porozmawiaą.
Z tacĄ zastawionĄ resztkami Śniadania w d�oniach
odwróci�a si� w drzwiach.
- Wdzi�czna bym ci by�a, gdybyŚ naprawd� zechcia�
do niego zajrzeą. Cz�sto si� o ciebie dopytywa�.
- O mnie?
- JesteŚ jedynym przyjacielem, jakiego kiedykolwiek
mia�.
Wysz�a.
Jakie to dziwne, myŚla� Eskul ubierajĄc si�. Te par�
s�ów, które zamieni� z ma�ym Jolinem, tak oboj�tnych, �e
sam o nich zapomnia�. �e te� mog�y mieą takie znaczenie
dla innego cz�owieka!
A w�aŚciwie dla dwojga ludzi.
Dla Solveig tak�e.
MyŚl ta wprawi�a Eskila niemal w stan uniesienia,
choą si� te� i wystraszy�. Jaka odpowiedzialnoŚą spo-
czywa�a na cz�owieku za s�owa, nawet za te rzucone
mimochodem. Heike stara� si� wpoią swemu niepo-
prawnemu synowi, �e nale�y starannie przemyŚleą, za-
nim powie si� cnŚ innym ludziom. Eskil nie chcia� si�
z tym zgodzią. Czy nie lepiej zachowywaą si� spon-
tanicznie? Mówią dak�adnie to, co si� czuje, byą po
prostu szczerym.
Teraz zrozumia�, �e ojciec mia� racj�. S�owa mogĄ byą
niebezpieczniejsze od miecza, trzeba na nie bardzo uwa-
�aą.
Do takiego stwierdzenia pr�dzej czy pó�niej dochodzĄ
wszyscy ludzie. EskŚl wstydzi� si�, �e musia� czekaą a�
dwadzieŚcia jeden lat, by to pojĄą.


Eskil i Jolin zag��bieni byli w d�ugiej dyskusji na temat
�odzi, kiedy wesz�a Solveig.
- Masz goŚci, Eskilu.
Wsta�.
- Nied�ugo wróc�, Jolinie - oznajmi� nie dowierzajĄ-
cemu, skulonemu w �ó�ku dziecku. Jolin m�a� doŚą dobry
dzie�, g�owa bola�a tak jak zawsze ciĄg�ym jednostajnym
bólem, nie odczuwa� natomiast silnych, k�ujĄcych ude-
rze�. Podniós� przymglony wzrok na przyjaciela i ledwie
dostrzegalnie skinĄ� g�owĄ. Eskil zrozumia�, �e ch�op-
czyk, zaj�ty rozmowĄ, prawie nie zwraca� uwagi na ból,
choą po sposobie mówienia mo�na si� by�o zorientowaą,
�e coŚ mu dolega. Powolne dobieranie s�ów, l�k przed
ka�dym bardziej gwa�townym ruchem czy nawet porusze-
niem warg.
Jak milionom ludzi przed nim, i Eskilowi tak�e
nasun��o si� pytanie: gdzie jest opatrznoŚą, która powinna
czuwaą nad niewinnymi? Dlaczego muszĄ cierpieą? Czym
by�o te kilka godzin ukrzy�owania Chrystusa wobec
nieszcz�Ścia, na które on teraz patrzy�? Ilu niewinnych
ludzi cierpia�o znacznie bardziej, przez wiele, wiele lat?
W samotnoŚci, upokorzeniu, bez zrozumienia?
A jednak mimo wszystko wi�kszoŚą owych nieszcz�Ś-
liwych nie przestawa�a pok�adaą zaufania w mi�osiernym
Bogu, który nie pozwala, by choą jeden wróbel spad� na
ziemi� bez Jego woli!
Eskil myŚla� teraz w sposób charakterystyczny dla
Ludzi Lodu i by� tego Świadom. On sam nie mia� nic
przeciwko religii, o ile tylko oddzielią jĄ od KoŚcio�a
i powszechnej histerii, stanĄą mocniej na ziemi, dojŚą do
samego jĄdra. W�aŚciwie poj�ta religia to jedynie ewan-
gelia mi�oŚci, nic wi�cej.
Kiedy jednak styka� si� z takĄ niesprawiedliwoŚciĄ
losu, z niezas�u�onym cierpieniem dziecka, zaczyna� na-
prawd� wĄtpią.
UŚcisnĄ� bledziutkĄ, chudĄ rĄczk� a wyszed� na spot-
kanie dziewcz�tom.






ROZDZIA�� II


Dziewcz�ta sta�y przy kuchennych drzwiach i na widok
Eskila zacz��y chichotaą. Podszed� do nich, przywita� si�,
podajĄc im r�k�, i podzi�kowa� za kwiaty.
- JesteŚ ju� zdrowy? - zapyta�a Inger-Lise, przyglĄdajĄc
mu si� z zaciekawieniem, jak gdyby odby� w�aŚnie podró�
na innĄ planet� i wróci� stamtĄd zmieniony nie do poznania.
- Tak, wyzdrowia�em. Dzi�ki Solveig.
Na uroczej twarzyczce Inger-Lise odmalowa�a si�
wyra�na niech�ą. Mari nie odezwa�a si� ani s�owem, tylko
oczami ch�on��a wszystko dooko�a. Wzrokiem przysz�ej
pani domu ocenia�a ka�dy najdrobniejszy nawet szczegó�
kuchni Solveig, nie znalaz�a jednak niczego, co mog�aby
pó�niej wytknĄą. Eski� wĄtpi�, czy w domu u Mari jest
równie �adnie i przytulnie.
Bo�e, jak dobrze si� czu� w tej kuchni. Gdyby jeszcze
nie ten wiecznie skrzywiony Terje...
- Czy wolno ci wychodzią? - zapyta�a Inger-Lise.
Eskil rozeŚmia� si�.
- Nie mam ju� pi�ciu lat, ale myŚl�, �e dzisiaj powinie-
nem jeszcze zostaą w domu.
Solveig wtrĄci�a si� szybko:
- Mo�e usiĄdziecie i porozmawiacie chwil� z rekon-
walescentem?
Dziewcz�ta natychmiast si� cofn��y, widaą by�o, �e nie
wiedzĄ, co robią. UsiĄŚą tutaj, w tym domu? Mari niemo
b�aga�a Inger-Lise o powzi�cie decyzji.
- Dzi�kujemy - postanowi�a Śmielsza z dziewczĄt
i przycupn��a na �awie. Mari nie zwlekajĄc posz�a w jej
Ślady.
Eskil poczu� nag�Ą pustk� w g�owie, nie móg� znale�ą
s�ów. Jak zawsze gdy widzia� Inger-Lise, ogarnia�a go
prymitywna �Ądza, by jej dotknĄą, uŚcisnĄą. Tak bardzo
by� spragniony towarzystwa dziewczĄt. Ale przecie� nie
móg� o tym rozprawiaą, musia� znale�ą jakiŚ bardziej
neutralny temat do rozmowy. Mia� jednak wra�enie, �e
nagle po prostu odj��o mu mow�. A przecie� dziewcz�ta
patrzy�y na niego tak wyczekujĄco!
Z k�opotliwej sytuacji wybawi�a go Solveig.
- Du�o jagniĄt przysz�o na Świat, Mari?
NastĄpi�o d�ugie wyliczanie, kto ma we wsi jaki
przychówek. Eskil zrozumia� zaraz, jakĄ radoŚą sprawia
Solveig rozmowa. I ona by�a spragniona towarzystwa
sĄsiadów. Mówi�a z o�ywieniem, jej pi�kne oczy b�ysz-
cza�y.
Eskil czu�, �e jest przy tej rozmowie w�aŚciwie niepo-
trzebny. W niczym mu to jednak nie przeszkadza�o, bo tak
naprawd� nie potrafi� jeszcze jasno myŚleą. I taki by�
ŚpiĄcy! Jak to mo�liwe, po tylu dniach sp�dzonych
w �ó�ku? Choą mo�e nie by� wcale ŚpiĄcy, raczej nie mia�
si�, choroba pozbawi�a go energii.
Siedzia� tylko i przyglĄda� si� dziewcz�tom. Mari
okazywa�a si� naprawd� nieciekawĄ osobĄ, choą tym
razem bra� pod uwag� nie tylko jej wyglĄd zewn�trzny.
Wydawa�a si� ca�kowicie pozbawiona zdolnoŚci samo-
dzielnego myŚlenia. KiwajĄc g�owĄ potakiwa�a jedynie
wszystkiemu, co powiedzia�a Inger-Lise, albo powtarza�a
jej s�owa jak papuga. JeŚli zdarzy�o si� jej rzec coŚ od
siebie, by�y to jedynie ma�ostkowe, pogardliwe komen-
tarze o sĄsiadach, przyprawione religijnym sosem.
Inger-Lise by�a �adna i roztropna, ale zbyt Świadoma
swojej wartoŚci. Ka�dy najdrobniejszy ruch w�asnej d�oni,
ka�de wygi�cie szczup�ych nadgarstków - wszystko to
wyra�nie jĄ zachwyca�o. Od czasu do czasu wybucha�a
"spontanicznym" Śmiechem, kokieteryjnie przekrzywia-
jĄc przy tym g�ow�, mówi�a w sposób afektowany,
najwidoczniej chcĄc zaimponowaą.
Solveig w porównaniu z tymi przepiórkami sprawia�a
takie mi�e wra�enie. By�a dojrza�Ą kobietĄ, zrównowa�onĄ
i pe�nĄ ciep�a.
Eskil poczu�, jak ogarnia go irytacja. Jakby... z bezsil-
noŚci? Nie wiedzĄc dlaczego, spojrza� na Inger-Lise.
Dziewczyna poczu�a jego wzrok na sobie i natychmiast
si� do niego zwróci�a.
- Rodzice serdecznie pozdrawiajĄ i zapraszajĄ, kiedy
tylko b�dziesz zdrowy, Eskilu.
Wymówi�a jego imi� z seplenieniem, które mia�o chyba
byą s�odkie. Eskilowi ani troch� nie przypad�o to do
gustu.
- Dzi�kuj� - odpar� zduszonym g�osem. Nie mia�
ochoty podstawiaą g�owy pod topór. Nie chcia� wy-
s�uchiwaą przechwa�ek i byą przeliczanym na z�oto jako
ewentualny kandydat na zi�cia. Trzy dwory, mój ty Bo�e!
�a�owa�, �e tak i� pochwali�. Lepiej by by�o, gdyby
wyrzucono go na zbity pysk.
Wszed� Terje. Eskil zauwa�y� b�ysk strachu w oczach
Solveig. Szybko podnios�a si� z miejsca, nerwowo si� przy
tym uŚmiechajĄc.
Terje zaskoczony spoglĄda� na dziewcz�ta, a Eskil
a� wstrzyma� oddech. Terje jednak uzna� wreszcie, �e
to mi�a wizyta, i zaraz uderzy� we frywolny ton. Oczy-
wiŚcie zwraca� si� do Inger-Lise, bo Mari prawie nie
zauwa�a�.
Eskil poczu� wr�cz odraz�. Nie móg� spokojnie patrzeą
na Terjego i Inger-Lise zaj�tych flirtem. Zw�aszcza gdy
gospodarz wcisnĄ� si� na �aw� mi�dzy dziewcz�ta, mó-
wiĄc: "Oto miejsce odpowiednie dla mnie", a Inger-Lise
odpowiedzia�a mu swoim ulubionym: "Chcia�byŚ, co?"
Us�yszawszy te s�owa Eskil mia� ochot� wyjŚą, ale nie
uczyni� tego, bo mog�o to zostaą potraktowane jako
przejaw zazdroŚci. Wiedzia�, �e wzburzenie wywo�ane
takim nic nie znaczĄcym wyra�eniem jest samo w sobie
doŚą Śmieszne, ale nie znosi� wulgarnoŚci, nigdy nie móg�
znieŚą.
Zmuszony wi�c by� s�uchaą g�upawej, prowadzonej
pó��artem rozmowy tych dwojga. Spostczeg�, �e Solveig
tak�e nie jest niĄ zachwycona, wymienili wi�c znaczĄce
spojrzenia. "Ale to prostackie", co do tego byli zgodni,
choą przecie� nie zamienili ani s�owa.
Widaą by�o wyra�nie, �e zainteresowanie Terjego
pochlebia Inger-Lise. Ale te� i by� on nieprzeci�tnie
przystojnym m��czyznĄ. Prawdziwy samiec, pomyŚla�
Eskil, i nie jemu pierwszemu przysz�y te s�owa do g�owy.
Ale jak mo�e tak sobie �artowaą z dziewcz�tami, jeŚli
prawdĄ jest to, co mówi Solveig? JeŚli pozbawiony jest
m�skiej si�y i nie ma ochoty na kobiety? Bo czy niektórzy
z potomków pierwszego Jolina nie cierpieli na t� przypad-
�oŚą? Nie by�o to przekle�stwo jak u Ludzi Lodu, lecz
jedynie dziedzictwo, charaktergstyczna cecha rodu.
RozmyŚlajĄc nad tym poczu� nagle, jak krew uderza mu
do g�owy. Powoli, bardzo powoli wraca�a mu przytom-
noŚą umys�u. To, o czym majaczy�, kiedy m�czy�a go
gorĄczka, w malignie mamrota�: "Tak, oczywiŚcie, tak
w�aŚnie musi byą!" Teraz jednak tak�e nie potrafi� znale�ą
wyjaŚnienia. PlĄta�y mu si� fragmenty zda�, urywki
wypowiedzi, ale nie zdĄ�g� uchwycią ich na czas.
Jab�ka... Jolin Jolinsonn... Os�ona przed wiatrem
i ulewĄ... Terje i Solveig twierdzili, �e to w�aŚnie
powtarza�.
Ogarnia�o go coraz wi�ksze zniecierpliwienie. Prze-
szkadza�y mu pogaduszki, ju� chcia� prosią, by umilkli,
poniewa� on o czymŚ myŚli.
Nagle rozleg�o si� wo�anie ma�ego Jolina.
Soiveig natychmiast wsta�a. Dziewcz�ta popatrzy�y na
niĄ zaciekawione, a ona pos�a�a Eskilowi spojrzenie
b�agajĄce o pomoc.
Zrozumia� jĄ od razu.
- Czy b�d� móg� dostĄpią zaszczytu i odprowadzią
was do domu, dziewcz�ta? - zapyta� dwornie.
Panny zanios�y si� chichotem, a Terje zosta� sam przy
kuchennym stole.
Wydawa� si� zasmucony.
IdĄc w dó�, do wioski, Eskil myŚla�: Musz� w jakiŚ
sposób umówią si� na spotkanie z Inger-Lise. Ale jak to
zrobią?
Nie pojmowa�, dlaczego to dla niego takie wa�ne, bo
w gruncie rzeczy dziewczyna go nudzi�a. Sam nie rozu-
mia� motywów swojego post�powania, choą tak napraw-
d� by�y one jasne jak s�o�ce!
Nie uda�o mu si� porozmawiaą z niĄ sam na sam, Mari
przyczepi�a si� do nich jak rzep. Rozstali si� wi�c z nieŚmia�Ą
obietnicĄ, �e "nied�ugo si� zobaczymy, prawda?"
Znów szed� pod gór�. Ta wioska sk�ada�a si� z samych
wzniesie�. Szybko zorientowa� si�, jak bardzo pogorszy�a
si� jego kondycja po d�ugiej chorobie.
Ile czasu w�aŚciwie trwa�a? Zapomnia� si� o to wypytaą.
Terje powiedzia�, �e wiele dni. Mo�e powinien dop�acią za
pokój? Terje nie nale�a� do ludzi, którzy pozwalajĄ
mieszkaą u siebie za darmo.
Jego spojrzenie niepewnie pow�drowa�o ku Jolins-
borg. CoŚ musia�o mu tam przyjŚą do g�owy, jakiŚ pomys�
na to, gdzie móg� zostaą ukryty skarb.
I skarb zosta� ukryty na zawsze w twierdzy pierwszego
Jolina.
Brzmia�o to jakoŚ podobnie, nie pami�ta� s�owo
w s�owo.
"Jab�ka..." Oznacza�o to, rzecz jasna, �e rozwik�anie
tajemnicy tkwi�o w tekŚcie znajdujĄcym si� pod jab�kami.
Co jeszcze powtarza�, kiedy le�a� w gorĄczce i dr�czy�y
go majaki? "Jolin Jolinsonn"? No, ale przecie�...
Tak, w�aŚnie tak! Nareszcie! OczywiŚcie, �e tak w�aŚnie
musia�o byą!
Przyspieszy� kroku. Pan Jolin zbudowa� dom w miejscu
os�oni�tym przed wichrem i ulewĄ.
Ach, oczywiŚcie, �e tak zrobi�! By� udr�czony reumatyz-
mem, zazna� wreszcie spokoju...
Inni poszukiwacze skarbu te� to odkryli, by� o tym
przekonany. Ale musia�o byą coŚ jeszcze! Tekstu w miejs-
cach, gdzie zapisane arkusze zachodzi�y na siebie, Eskil nie
czyta�, uzna� bowiem, �e to nieistotne fragmenty, bez
znaczenia dla Jolinsborg.
B�dzie wi�c musia� wrócią do upiornego domu.
Ale nie sam! Nigdy, nigdy wi�cej nie pójdzie tam
w pojedynk�.
Jak najpr�dzej chcia� znale�ą si� z powrotem w za-
grodzie Terjego. Obieca� przecie�, �e powie o wszystkim,
gdy tylko wpadnie na jakiŚ trop. A tak w�aŚnie si� sta�o...
Zanim jednak dotar� do drzwi, zorientowa� si�, �e
w domu coŚ si� wydarzy�o. Dobieg�y go nieprzyjazne
g�osy.
Eskil zawaha� si�, nie chcia� wtrĄcaą si� w rodzinnĄ
awantur�. Us�ysza� jednak p�acz ma�ego Jolina i wbieg� do
Środka. Terje wrzeszcza�, przekrzykujĄc p�acz dziecka
i przera�one okrzyki Solveig.
- Dzieciak by� cicho przez ostatnie dni - rycza� Terje.
- Masz tego wi�cej! Mówi� ci po dobróci, oddaj mi
wszystko! Oddaj mi, zanim zostanie tak ma�o, �e nie
wystarczy.
- Nie zosta�o mi ju� ani troch�, przysi�gam! - p�aka�a
Solveig. - PuŚą mnie, to boli!
- I ma boleą! OszukaliŚcie mnie, ty i ten m�ody �obuz
Eskil! Oddaj mi teraz ten lek, �ebym móg� uciszyą
dzieciaka na zawsze! Przed�u�asz tylko jego udr�ki, czy
tego nie rozumiesz?
- Gdybym tylko mog�a zawie�ą go do doktora! - �ka�a
Solveig. - Ale ty zabra�eŚ mi pieniĄdze! Rozbudowa�eŚ za
nie Jolinsborg!
- I co w tym z�ego? Dom i tak jest wasz. Uwa�asz
mo�e, �e nie zbudowa�em ci �adnego domu?
- Mnie? Czy ujrza�am choąby grosz z tego, co do-
stajesz za wynaj�cie?
- Mieszkasz u mnie, w moim domu. Ale mo�esz si�
tam wynieŚą, prosz� bardzo!
Eskil jednym ruchem otworzy� drzwi:
- Co si� tutaj dzieje? - zapyta� tak zdecydowanie, jak
tylko potrafi�.
Solveig sta�a przy �ó�ku, broniĄc rozwŚcieczonemu
Terjemu dost�pu do ch�opca.
- Nie wtrĄcaj si�, szezeniaku! WynoŚ si� stĄd,
nie masz czego szukaą w moim domu! - wrzeszcza�
Terje.
- To tak�e dom Solveig i Jolina.
- Nieprawda! MogĄ si� wynieŚą do Jolinsborg!
Pogardliwie odwróci� si� do Eskila plecami i próbowa�
wyciĄgnĄą ch�opca z �ó�ka. Jolin uderzy� w krzyk.
Eskil nie by� cz�owiekiem porywczym, rzadko wpada�
w gniew. Tym razem jednak Terje posunĄ� si� za daleko,
Eskil czu� to ka�dym nerwem. Mocnym ruchem z�apa�
m��czyzn� za rami� i odwróci� go do siebie. Z ca�ych si�
odepchnĄ� Terjego od �ó�ka dziecka i przycisnĄ� do Ściany,
zapominajĄc o os�abieniu po d�ugim pobycie w wi�zieniu
i po powa�nej chorobie. Gniew doda� mu si� i odwagi,
rzuci� si� na o wiele silniejszego gospodarza.
- JeŚli jeszcze raz tkniesz Jolina choąby palcem, pójd�
do lensmana i oskar�� ci� o najci��sze przewinienie,
zapami�taj to sobie raz na zawsze!
Pi�kne oczy Terjego w pierwszej chwili wyra�a�y
jedynie bezgraniczne zdumienie, zaraz jednak zawrza�
w nich gniew.
- Pilnuj swego nosa, smarkaczu! Zalegasz z zap�atĄ ju�
za trzy dni! Mog� ci� stĄd natychmiast wyrzucią!
- Zrób tak, a nie dowiesz si� nigdy, do czego
doszed�ein w kwestii skarbu!
Te s�owa podzia�a�y. Eskil poczu�, �e cia�o Terjego
rozpr��a si�. Solveig tuli�a rozdygotanego malca w ramio-
nach, próbujĄc go uspokoią.
- Wiesz coŚ o skarbie? - mruknĄ� Terje. - ��esz!
- Mo�e i tak. Mnie nie interesuje �aden skarb.
Naprawd� potrafi� k�amaą! Zauwa�y� jednak, �e Terje
zapomnia� ca�kiem o ma�ym Jolinie i jego lekarstwie.
Eskil wi�c puŚci� go i dopiero wtedy poczu�, jak bardzo
dr�y na ca�ym ciele ze zm�czenia i wzburzenia.
- A wi�c? - nie dawa� spokoju Terje. - Gdzie jest
skarb? Zamknij si�, wstr�tny bachorze, cz�owiek nie
s�yszy nawet w�asnych s�ów!
Solveig, sama zanoszĄc si� od p�aczu, stara�a si�
uspokoią ch�opca.
Terje powtórzy�:
- Gdzie jest skarb?
- Brakuje mi jeszcze kilku kawa�ków w tej uk�adance
- odpar� Eskil ze spokojem, na jaki móg� si� zdobyą. Od
p�aczu Jolina serce mu si� kraja�o. - W tych papierach
musi byą coŚ jeszcze w miejscach, które na siebie
zachodzĄ.
- A wi�c id� tam i sprawd�, bezczelny m�odzie�cze.
I to szybko, zanim uporam si� z robotĄ w oborze.
- Do Jolinsborg? Sam tam nie pójd�. Chod� ze mnĄ.
- Ty tchórzu! Czego si� baą? Ale dobrze, pójd� z tobĄ,
nie oszukasz mnie jak wszyscy inni. Zaczekaj tu na mnie,
musz� tylko naprawią �erd�, która urwa�a si� w jednej
z przegród.
Pospiesznie wybieg� z izby, Eskil podszed� do �ó�eczka
ch�opca.
- Ju� dobrze, Jolinie, to ju� min��o - powiedzia�
naj�agodniej jak umia�. - Nikt ju� ci nic nie zrobi, dopóki
ja tu jestem. A pó�niej wyjedziemy stĄd wszyscy razem, ty,
ja i twoja mama.
U�o�y� dr�Ącego ch�opczyka na poduszkach i pog�aska�
go po w�osach, Odwróci� si� do Salveig.
Widaą by�o, �e zn�kana kobieta nie mia�a ju� wi�cej si�,
jakby usz�a z niej ca�a woia �ycia. Na pró�no starajĄc si�
zwalczyą p�acz, przytuli�a si� do Eskila, jakby u niego
szuka�a pociechy w swej rozpaczy trwajĄcej ju� tak wiele
lat. Delikatnie przygarnĄ� jĄ do siebie i stara� si� st�umią
ogromny gniew, który nim zaw�adnĄ�. Nie dostrzega�
otoczenia, nie widzia� Ścian ani kolorowych kilimów
zdobiĄcych pokój Jolina. Wreszcie si� uspokoi�.
Jakie to wspania�e uczucie trzymaą Solveig w ob-
j�ciach! Na pawrót poczu� si� silny, musia� jĄ chronią.
Mi�o te� by�o dotykaą jej delikatnego cia�a.
- Naprawd� zechcesz nas zabraą ze sobĄ? - szepn��a.
- Nie b�dziemy ci ci��arem, zatrzymamy si�, gdy tylko
znajdziemy jakiŚ dach nad g�owĄ i lekarza, który zgodzi
si� obejrzeą Jolina. Ale nie mam ju� si�, naprawd� nie mam
ju� si�, by zostaą tu d�u�ej.
- Nie powinniŚcie tu zostawaą.
- Zanim ty przyjecha�eŚ, sĄdzi�am, �e nie mam innego
wyboru. Kto by nas chcia� przyjĄą? I jak mielibyŚmy si�
stĄd wydostaą? By�am tak zgn�biona, Eskilu, nie mog�am
myŚleą jasno. Ale teraz ju� doŚą! Nie wolna mi wyrzĄdzaą
memu drogiemu ch�opcu takiej krzywdy i skazywaą go na
mieszkanie w tym domu! Nie zostawiaj nas tutaj, Eskilu!
Nie zniknij! N�e chod� do tego przekl�tego miejsca, bo
sko�czysz tak jak inni.
- B�d� uwa�aą. Otrzyma�em wystarczajĄce ostrze�enie.
Eskil zastanawia� si� natomiast, w jaki sposób Solveig
zdo�a uwolnią si� od Terjego. Ale jakoŚ musi si� udaą. Nie
wypuszcza� jej z obj�ą, choą ju� si� troch� uspokoi�a.
JakoŚ o tym nie pomyŚla�.
- Czy Terje rozgniewa� si� tylko z powodu tego leku?
Je�eli tak, to znaczy, �e on jest chory! Niebezpieczny dla
otoczenia!
- Nie, nie tylko. Wiesz, Jolin w ostatnim czasie nie by�
w stanie utrzymaą jedzenia. Terje nienawidzi, kiedy on
brudzi, a ja bez przerwy musz� praą poŚciel.
- Moim zdaniem Tecjemu tak�e mo�na wiele zarzucią.
Jego zachowanie przy stole...
- Wiem o tym. Ale on jest przecie� m��czyznĄ!
Uwa�a, �e zachowujĄc si� prostacko jest bardziej m�ski.
Ale wokó� niego wszystko musi byą w idealnym porzĄd-
ku.
Ostro�nie wysun��a si� z obj�ą Eskila, powolnym
ruchem odgarn��a w�osy z czo�a.
- Poza tym chcia�am ci jeszcze powiedzieą, �e Jolin
narzeka ciĄgle, �e jest tak ciemno...
Eskil zadr�a�. A wi�c stan ch�opca staje si� krytyczny.
Nigdy nie zdo�ajĄ dotrzeą do Grastensholm. A jeŚli zdĄ�Ą,
to co? Czego on oczekiwa�?
- Solveig, nie wolno ci teraz o tym myŚleą! Ale
spadek, który nale�y do ciebie i do ch�opca... JeŚli
zamierzasz wyruszyą w Świat, musisz mieą pieniĄdze.
Masz prawo �Ądaą od Terjego pieni�dzy!
- Tak ci si� wydaje? Od niego, który �askawie po-
zwoli� nam tu zamieszkaą? Nie zrobi� tego za darmo,
uwierz mi!
- Ale przecie� pracowa�aŚ dla niego jak niewolnica! On
po�o�y� r�k� na ca�ym majĄtku twoim i Jolina, prawda?
- Tak, �eby rozbudowaą Jolinsborg. Twierdzi, �e
uczyni� to dla nas. Nie prosiliŚmy go o to ani te� nie
mieliŚmy z tego �adnych karzyŚci. Nie dostaliŚmy ani
grosza! Ten przekl�ty dom!
Wi�cej nie zdĄ�yli sobie powiedzieą, bo us�yszeli kroki
Terjego dobiegajĄce z kuchni. Zaraz te� tam przeszli.
- Gotów jesteŚ? - zaczepnym tonem spyta� Terje.
- Tak.
Nie byli przyjació�mi. Eskil, wspinajĄc si� w gór�
Ście�ynkĄ wiodĄcĄ do Jolinsborg, odczuwa� g��bokĄ
niech�ą w stosunku do swego gospodarza i uczucie to
z pewnoŚciĄ by�o odwzajernnione. IdĄc jednak prowadzili
oboj�tnĄ rozmow�.
- Powiedz mi - rzek� Esleil z namys�em. - Twój
najstarszy brat, Jolin... Gdzie on teraz jest?
- W domu wariatów w Soten.
- JesteŚ o tym przekonany? Masz pewnoŚą, �e to nie
on ukrywa si� w Jolinsborg i straszy wszystkich do
szale�stwa? Nawet zabija?
- MyŚla�em ju� o tym. By� wŚciek�y za to, �e zabrano
mu dom. Kry� si� po krzakach i zaglĄda� w okna, ale to
by�o, zaaim go zamkni�to.
- Jak on wyglĄda?
- No có�... tak jak ja. Bardzo do mnie podobny, ale
teraz wyglĄda pewnie jak szaleniec, jak dziki.
- To znaczy, �e go nie odwiedzasz?
- Odwiedzaą? Wariata? Nigdy zresztĄ nic nas nie
�Ączy�o. Nie by�em u niego ani razu, na co by to si� komu
zda�o?
Terje Jolinssnn napawa� Eskila coraz wi�kszĄ odrazĄ.
- Ile lat ma teraz twój brat?
- Straci�em ju� rachub�. Chyba ko�o czterdziestki.
Eskil stara� si� sobie przypomnieą owo straszne obli-
cze, które objawi�o mu si� we Śnie, potwora ukazujĄcego
si� w koszmarach sennych tak�e Madsowi, kiedy mieszka�
na Jolinsborg.
- Nie, on by� chyba znacznie starszy - stwierdzi� g�oŚno.
- Kto taki?
Eskil wyjaŚni�.
- A, te tam fantazje. Gdyby to by� Jolin, nasz brat,
Mads na pewno by go rozpozna�.
- No tak, to przecie� jasne.
- Powiedz mi teraz dok�adnie, co odkry�eŚ.
- Prawdopodobnie to samo, co przede mnĄ znale�li
niektórzy z twoich lokatorów. A tak�e Mads. Wszyscy ci,
którzy umarli lub zagin�li, ci, którzy uchylili rĄbka tajemnicy.
W górze, nad nimi, wznosi� si� Jolinsborg. Eskil tak�e
wpad� na trop skarbu. Czy i jemu przyjdzie umrzeą?
Dreszez strachu niezym zimna jaszczurka przebieg� mu
wzd�u� kr�gos�upa. Odruchowo zwolni�. Naprawd� nie
mia� ochaty iŚą dalej.
- I co jeszcze? - G�os Terjego brzmia� rozkazujĄco.
Musia� dawiedzieą si� o wszystkim. Bardzo nie lubi�, gdy
w taki czy inny sposób przypominano mu, �e on sam nie
zdo�a� rozwik�aą zagadki.
- Wiesz, �e powiadano, i� skarb zosta� ukryty w twier-
dzy pierwszego Jolina. Tak równie� zapisano w papie-
rach, na których suszĄ si� jab�ka.
- Co z tego?
- A pan Jolin nazywa� si� Jolin Jolinsonn, to znaczy
Jolin syn Jolina.
Terje zatrzyma� si�. Z oczu bi�a mu wrogoŚą.
- To prawda. No i co dalej?
- Wobec tego on nie móg� byą pierwszym Jolinem.
Fakt, �e coŚ tak oczywistego nigdy nie wpad�o mu do
g�owy, Terje potraktowa� jako obraz�.
- Eee, to tylko takie ludzkie gadanie. Nazwano go
pierwszym Jolinem, bo by� taki pot��ny.
- A jeŚli wcale tak nie by�o? Pami�taj co napisano: Pan
Jolin, a wi�c ten, który �y� w siedemnastym wieku,
zbudowa� swój dom w miejscu os�ona�tym przed wichrem
i ulewĄ. Czy zatem nie uczyni� tego Świadomie, aby
zapewnią sobie lepsze ni� poprzednio warunki?
Terje znów zaczĄ� piĄą si� w gór�.
- Nie rozumiem, do czego zmierzasz.
Terje bez wĄtpienia by� Świetnym gospodarzem, mia�
dobrĄ r�k� do pracy w polu czy obejŚciu, ale z myŚleniem
radzi� sobie nie najlepiej.
Eskil musia� wy�uszczyą mu swĄ koncepcj� punkt po
punkcie.
- W tych zapiskach dom pana Jolina wyst�pu�e jako
"dom", nic wi�cej, i w rzeczy samej tak jest. Mówi si�
natomiast o "twierdzy pierwszego Jolina". Musia�a tu
dawniej istnieą jeszcze jakaŚ budowla. Prawdziwa twierdza.
- Phi! Ten dom nazywa si� przecie� Jolinsborg.
- To w�aŚnie dlatego, �e papiery mówiĄ o twierdzy
Jolina. Ale ja przypuszczam, �e kiedyŚ naprawd� sta�a
tutaj twierdza. Usytuowana w miejscu wystawionym na
wichry i ulew�. No, jesteŚmy. Nareszeie b�dziemy mogli
obejrzeą papiery.
Terje, ciĄgle zaskoczony teoriami Eskila i wcale nie
przekonany, przekr�ci� klucz i weszli do Środka.
Atmosfera pustki natychmiast uderzy�a Eskila, tak jak
si� to sta�o za pierwszym razem, kiedy znalaz� si� we
wn�trzu Jolinsborg. Pi�kno szczegó�ów ju� go nie ob-
chodzi�o. Dom Śmiertelnie go przera�a�.
Od razu skierowali si� do spi�arki.
- Zaraz zobaczymy - powiedzia� Terje, udajĄc, �e wie,
gdzie co jest napisane. - Zagi�cia... Tu jest jedno.
Ostro�nie, �ebyŚ nie zniszczy� papierów!
- Masz tu obc�gi?
- Specjalnie przynios�em.
WyciĄgnĄ� jeden gwó�d� i troskliwie go wyprostowa�.
Gwo�dzie tak�e nale�a�o oszcz�dzaą, a one przede wszyst-
kim musia�y byą proste! A mo�e robi� to po to, by ustĄpią
miejsca Eskilowi, daą mu czas na czytanie?
Eskil nie rozumia� tej formy dumy. Jego ojciec, Heike,
tak�e nie nauczy� si� dobrze czytaą i pisa� jak kura
pazurem. Nigdy jednak tego nie ukrywa�!
No có�, aby nie wp�dzaą Terjego w jeszcze wi�ksze
zak�opotanie, Eskil zaczĄ� czytaą sam.
- Nie, to tutaj jest nieistotne. A inne zagi�cia?
- Tu jest jeszcze jedno. O, zobacz, porwali papier,
�eby zajrzeą pod spód!
W g�osie Terjego a� kipia�o oburzenie na taki wandalizm.
- To znaczy, �e to jest w�aŚciwy ust�p - orzek� Eskil
z zapa�em. - Czy mog� przeczytaą?
- A prosz�, prosz� - burknĄ� Terje. Jego twarz by�a
kompletnie bez wyrazu.
Eskil sylabizowa�, musia� zaglĄdaą pod arkusz le�Ący
na wierzchu, nie mia� cierpliwoŚci czekaą, a� Terje
pieczo�awicie powyciĄga i wyprostuje gwo�dzie.
-...nazwa Eldafjord jest bardzo stara. Wzi��a si� od
["Eld" albo "ild" (norw.) - ogie� (przyp. t�um.)]
ognisk, które p�on��y wysoko, pod górĄ. Gdy p�on��y, dr�a�y serca
wszystkich, którzy je widzieli. No, to akurat niewiele nam
mówi - orzek� Eskil. - Musi byą coŚ jeszcze.
Terje pedantycznie odsuwa� na bok kolejne jab�ka.
- Tutaj jest jeszcze jedno zagi�cie. Tak�e rozdarte. To
niebywa�e, na co ludzie sobie pozwalajĄ!
Eskil przeczyta� tekst, który wy�oni� si� po starannych
zabiegach Terjego.
- Spójrz! - oznajmi�, starajĄą si� zachawaą zimnĄ
krew. - Nareszcie to mam!
W tej samej chwili domem wstrzĄsnĄ� pot��ny huk. To
zatrzasn��y si� drzwi wejŚciowe.
Popatrzyli na siebie.
- Dzisiaj iv ogóle nie ma wiatru - stwierdzi� Terje
marszczĄc brwi.
Wyszed� na korytarz, Eski� pospieszy� za nim.
- SĄ zamkni�te! - zawo�a� Terje mocujĄc si� z za-
mkiem. - Od zewnĄtrz! Solveig! Przesta� sobie �artowaą!
Otwórz natychmiast, nie baw si� jak dzieąko!
Eskil wyjrza� przez okno:
- Solveig chodzi po podwórzu na dole ko�a zagrody!
- Ale kto...?
Terje urwa�. Wokó� nich zaczĄ� narastaą jakiŚ d�wi�k.
Dobywa� si� jednoczeŚnie ze wszystkich pokoi w domu:
�a�osna skarga wielu g�osów, pe�en rozpaczy p�acz.
- Czy to w�aŚnie s�ysza�eŚ tamtej nocy? - szepnĄ� Terje
zbiela�ymi wargami.
Eskil pokiwa� g�owĄ.
A potem us�ysza� coŚ innego: kroki na korytarzu. Ci��kie,
dudniĄce kroki, od których ca�y dom zatrzĄs� si� w posadach.
D�o� Terjego zacisn��a si� na nadgarstku Eskila. Ze
strachu oczy niemal wysz�y mu z orbit.
Na pó�ce Ściennej drewniane talerze g�ucho postukiwa-
�y o siebie.
Kroki nieub�aganie zbli�a�y si� do schodów prowadzĄ-
cych na gór�. Okrzyki strachu g�uchym echem odbija�y si�
od Ścian przy akompaniamencie chóru Śmiertelnie przera-
�onych zatraconych dusz.








ROZDZIA� VIII


Terje sprawia� wra�enie niezdolnego do jakiegokol-
wiek dzia�ania.
- Czy tu jest jakieŚ inne wyjŚcie? - zawo�a� Eskil.
- jakieŚ okno, które da si� otworzyą?
Terje tylko wpatrywa� si� w niego wyba�uszonymi
oczami, nie mogĄc wydusią z siebie ani s�owa. PotrzĄsnĄ�
g�owĄ.
Poniewa� Eskil zrozumia�, �e nie mo�e liczyą na �adnĄ
pomoc z jego strony, sam rzuci� si� ku najbli�szemu oknu.
Musia� przy tym wyrwaą si� Terjemu, który w panicznym
l�ku Ściska� go za r�k�. Eskil dopad� okna, bo kroki
s�ychaą by�o ju� na schodach. Ramy drgn��y, ale nie
ustĄpi�y, p�k�o tylko kilka ma�ych szybek.
Us�ysza� j�k Terjego. Czy�by znów protestowa� prze-
ciwko takiemu wandalizmowi? Nie, to raczej objaw
Śmiertelnego pnera�enia. Szarpa� i ciĄgnĄ� Eskiia, chcĄc
utorowaą sobie drog� i wydostaą si� jako pierwszy, bo
ca�kiem zatraci� przytomnoŚą umys�u i nie wiedzia�, co
w�aŚciwie nale�y zrobią. Eskil odepchnĄ� go od siebie
i jeszcze raz ca�ym cia�em runĄ� na okno. Tym razem
drewniane listwy p�k�y.
- Wychod�, jeŚli ci �ycie mi�e! - wrzasnĄ� do Terje-
go. Ten nie zwleka� z wykonaniem jego poiecenia. Pokaleczy�
si� jednak dotkliwie od�amkami szyb i zastyg� w pó� ruchu.
Kroki s�ychaą ju� by�o na dole, tu� za nimi. Eskilowi
nie pozostawa�o wi�c nic innego, jak go�Ą pi�ŚciĄ wybią
zawadzajĄce od�amki szk�a i zwyczajnie wypchnĄą krzy-
czĄcego z bólu Terjego. Zaraz te� sam za nim wyskoczy�,
czujĄc, jak coŚ z ty�u ociera si� o jego rami�. Rzuci� si�
w dó�, nie patczĄc, gdzie upadnie, wylĄdowa� na Terjem,
postawi� go na nogi a w dzikim p�dzie pociĄgnĄ� za sobĄ,
w stron� wioski. Byle jak najdalej od tego domu strachów!
Obaj mocno krwawili i �aden nie mia� daŚą odwagi, by
obejrzeą si� za siebie i sprawdzią, czy tajemniczy prze-
Śladowca nadal ich goni.
- Znale�liŚcie Madsa przed domem, prawda? - za-
wo�a� Eskil do Terjego.
- Tak!
- A wi�c biegnij! P�d�, jeŚli chcesz ocalią �ycie!
Nie musia� go pospieszaą, Terje i tak gna� jak szaleniec,
nie baczĄc wcale, czy Eskil jest przy nim. Eskil jednak�e
nie odst�powa� go ani o krok i im ni�ej si� znajdowali, tym
wi�kszej nabierali pewnoŚci, �e si� im uda�o. Jeszcze tylko
pokonaą furtk� i ju� podwórze...
Solveig wybieg�a im na spotkanie.
- Dlaczego tak krzyczysz, Terje? Jak wy wyglĄdacie,
co si� sta�o?
Terje nie poŚwi�ci� ani chwili na odpowied�, bieg� dalej,
do domu, do wewnĄtrz. Eskil jednak z jej s�ów wywniosko-
wa�, �e przeŚladowca zaprzesta� poŚcigu, przystanĄ� wi�c.
- Wejd� natychmiast do Środka - wysapa�. - I dobrze
zamknij drzwi na klucz!
Schronili si� w domu. Terjego nie by�o w kuchni, ale
Solveig znalaz�a go w jego sypialni, a raczej pozna�a, �e
tam jest, przekr�ci� bowiem klucz w zamku i zabarykado-
wa� drzwi.
- Wyjd�, Terje! - zawo�a� do niego Eskil. - Niebezpie-
cze�stwo min��o, nikt nas nie goni! Trzeba opatrzeą ci rany.
Jedynie strach przed wykrwawieniem si� na Śmierą
zdo�a� zmusią Terjego do otwarcia pokoju i przejŚcia do
kuchni.
- Kto niby mia� was gonią? - dopytywa�a si� Solveig.
Wspólnie w trakcie przemywania i obwiĄzywania
wszystkich skalecze� - Terje mia� ich naprawd� sporo,
Eskilowi pod tym wzgl�dem si� poszcz�Ści�o - opowie-
dzieli jej, co si� sta�o.
- Niczego nie zmyŚlacie? - zapyta�a zdumiona.
Zapewnili, �e daleko im do tego.
- I nie odwróciliŚcie si�, �eby zobaczyą, kto was Ściga?
- BaliŚmy si� - szczerze przyzna� Eskil. - Ale pewien
jestem, �e to ta ohydna, wstr�tna, brudna istota, która
ukaza�a si� we Śnie mnie i Madsowi. O ile, oczywiŚcie,
by�y to naprawd� sny.
Terje, nadal poblad�y, trzĄs� si� niczym galareta.
- Tu� przed tym jak us�yszeliŚmy kroki, zaczĄ�eŚ coŚ
mówią. Powiedzia�eŚ: " Nareszcie to mamy!" Dowiedzia-
�eŚ si�, kto to by�?
- Nie, ale nieco lepiej pozna�em histori� Eldafjyord.
Terje otworzy� usta, by zadaą kolejne pytanie, ale
Solveig wpad�a mu w s�owo.
- Idzie tutaj do nas jakichŚ dwoje ludzi! Jeden jest...
taki wielki i straszny... O, dobry Bo�e, co my zrobimy?
Terje zareagowa� szybko; znów zniknĄ� w swoim
pokoju. Eskil jednak zebra� si� na odwag� i wygna� przez
okno. Dwoje? Dwoje ludzi?
Nagle wybuchnĄ� radosnym Śmiechem.
- To moi rodzice! Solveig, to moi rodzice! Przyjechali
a� tutaj!
Dostrzegli teraz tak�e dwóch ma�ych ch�opców przy
p�ocie, najwyra�niej malcy podj�li si� roli przewodników
Heikego i Vingi.
- Terje, wyjd�! Moi rodzice przyjechali!
Terje bardzo niech�tnie opuŚci� swe schronienie. W je-
go oczach mo�na by�o wyczytaą wzbierajĄcy gniew.
- A wi�c to twoi rodzice chcieli nas tak wystraszyą tam
na górze w...
- Ale� nie, nie - odpar� Eskil, przekr�cajĄc klucz
w drzwiach wejŚciowych: - Przecie� oni idĄ od do�u, od
przystani, chyba tyle rozumiesz!
Wypad� na podwórze, wprost oszala�y ze szcz�Ścia, spotka�
ich w po�owie drogi do furtki i jednoczeŚnie objĄ� oboje.
- Mamo! Ojcze! MyŚla�em, �e ca�kiem ju� o mnie
zapomnieliŚcie!
- Oj, oj - Śmia� si� Heike, zdumiony widokiem syna,
który wybuchnĄ� p�aczem. - Naturatnie, �e nie zapom-
nieliŚmy o tobie, najdro�szy ch�opcze, ale przecie� nie
mieliŚmy od ciebie �adnych wiadomoŚci!
- Wys�a�em tyle listów, �e nie sposób policzyą - powie-
dzia� Eskil, starajĄc si� zapanowaą nad wzruszeniem
i obetrzeą �zy, nieustannie nap�ywajĄce mu do oczu. PuŚci�
ju� rodziców, ale teraz z kolei Vinga musia�a wyŚciskaą jego.
- DostaliŚmy tylko dwa z nich, niedawno i prawie
jednoczeŚnie - wyjaŚni�a. - I natychmiast wyruszyliŚmy
tutaj. ZrozumieliŚmy jednak, �e musia�eŚ pisaą ju� wczeŚ-
niej. Drogie dziecko, co si� z tobĄ dzia�o? Gdzie si�
podziewa�eŚ przez ca�y rok? Tutaj?
- Nie, nie tutaj. Naprawd� nie dostaliŚcie moich
listów? To ten przebrzyd�y stra�nik, a przecie� przysi�ga�,
�e je wyŚle...
- By�eŚ w wi�zieniu? - ostro zapyta� Heike. - Jeden
z Ludzi Lodu w wi�zieniu? Mój syn?
- WtrĄcili mnie tam bezpodstawnie, w ko�cu to
zrozumieli.
- To dobrze! Ale ten twój ostatni list...? Odnios�em
wra�enie, �e by� pisany w panice, Eskilu. Wspomnia�eŚ
coŚ o przera�eniu. SĄdzi�eŚ, �e jesteŚ bliski Śmierci?
- O, tak, to prawda, nawet nie przypuszczacie, co tu
si� dzia�o!
- Widz� twoje r�ce - zauwa�y�a Vinga. - SĄ oban-
da�owane. A wi�c opowiadaj!
- Ale musicie wejŚą do Środka! Mieszkam u Terjego
i Solweig, o, w�aŚnie idĄ. Poznajcie si�...
Urwa� nagle. I on, i Vinga z przera�eniem obserwowali
Heikego.
Straszna twarz Heikego poblad�a, przybierajĄc bar-
w� kredy. Oczy, zwykle jaŚniejĄce �ó�tym blaskiem,
pociemnia�y teraz ze wzburzenia i wydawa�y si� niemal
czarne. Z trudem chwyta� oddech, jakby zaczĄ� si�
d�awią. Nagle zas�oni� twarz d�o�mi i gwa�townie si�
odwróci�.
- Ojcze...
- Heike - szepn��a Vinga - co si� sta�o?
- Poczekajcie chwil� - wykrztusi� z trudem. - Po-
czekajcie, to zaraz minie.
OdetchnĄwszy g��boko kilka razy, olbrzym uspokoi�
si� nieco i zdo�a� znów obrócią si� twarzĄ w stron� domu.
Gospodarzom, którzy akurat znale�li si� przy nich,
wyjaŚni�, uŚmiechajĄc si� sztucznie:
- Wybaczcie, musia�em st�umią kichni�cie.
Kichni�cie! Nigdy jeszcze nie widzieli Heikego w ta-
kim stanie, nawet Vinga, która �y�a z nim przez wiele lat
i niejednego by�a Świadkiem.
To by�o doprawdy niepoj�te!


Zasiedli przy kuchennym stole i zjedli tak po�Ądany po
d�ugiej podró�y posi�ek. Z pytaniami postanowili na razie
si� wstrzymaą. Heike i Vinga dostrzegli oczywiŚcie, �e
Terje Jolinsonn ma dotkliwie poranionĄ twarz i r�ce,
wyczuwali te� atmosfer� niezwyk�ego napi�cia.
Vinga by�a kompletnie oszo�amiona. Nie mog�a zro-
zumieą ŚciĄgni�tej twarzy Heikego ani jego osobliwej
ma�omównoŚci, nie rozumia�a tak�e oprysklywego gos-
podarza o nadzwyczaj pi�knej twarzy. Kobteta za to by�a
�agodna, mia�a delikatne ruchy, najpewniej bardzo mi�e
usposobienie, choą wydawa�a si� taka przyt�oczona, wr�cz
st�amszona. I nerwowa, jakby przez ca�y czas czegoŚ
nas�uchiwa�a.
Solveig ze swej strony dosz�a do wniosku, �e nigdy nie
widzia�a kobiety wspanialszej od matki Eskila. Taka
drobna, krucha, ale tryskajĄca �yciowĄ energiĄ. Na temat
ojca Eskila nie potrafi�a wyrobią sobie zdania. Ten
cz�owiek by� napi�ty niczym ci�ciwa �uku, nie wiadomo
z jakiego powodu. Jego twarz budzi�a groz�, a jednoczeŚ-
nie emanowa�a �yczliwoŚciĄ!
Eskil nie móg� zapanowaą nad radoŚciĄ.
- I pomyŚleą tylko, �e naprawd� przyjechaliŚcie - powta-
rza� raz za razem. - I to w�aŚnie teraz! Ojcze, tyle ci mam...
Heike powstrzyma� go:
- Ju� nied�ugo wszystko nam opowiesz, Eskilu, ale
nie mo�emy zajmowaą gospodarzy naszymi osobistymi
sprawami.
- O, oni sĄ ju� i tak w to zamieszani - zapewni� Eskil.
- Tkwimy w tym po same uszy - mruknĄ� Terje.
- A wi�c dobrze, opowiedzcie, co si� wydarzy�o
- zarzĄdzi� Heike i podzi�kowa� za smaczny posi�ek.
Solveig podnios�a si�, by posprzĄtaą ze sto�u.
- Od czego mam zaczĄą? - zapyta� Eskil.
- Najlepiej od samego poczĄtku. Musz� tylko przy-
znaą, �e ze zdziwieniem nie znajduj� tu typowych przy-
czyn wezwania mnie w trybie tak pilnym. Zwykle, gdy
ktoŚ z rodziny wo�a mnie na pomoc, chodzi o jakieŚ chore
dziecko.
- Tak jest te� i tym razem - zdumia� si� Eskil,
a Solveig zamar�a w pó� ruchu. - Prosi�em, byŚcie
przyjechali równie� ze wzgl�du na ma�ego Jolina. Ale nie
tylko dlatego, ojc�e, tyle si� tu dzieje, �e nie b�dziesz móg�
w to uwierzyą!
- Obejrz� dziecko - zapewni� Heike. - Najpierw
jednak chcia�bym dawiedzieą si� czegoŚ wi�cej o twoich
przygodach. W jaki sposób trafi�eŚ do wi�zienia?
Eskil nie móg� wi�c si� wymigaą od opowiedzenia
najbardziej wstydliwej cz�Ści swojej historii. Musia�o te�
wyjŚą na jaw, �e dawno ju� s�ysza� o niezwyk�ym domu
w Eldaford. Na d�wi�k tych s�ów Terje Jolinsonn
uŚmiechnĄ� si� z tak jawnĄ pogardĄ, �e Vinga mia�a ochot�
wymierzyą mu policzek.
Kiedy najtrudniejszy fragment opowieŚci by� ju� za
nim, Eskil opowiedzia� o swych prze�yciach w Jolins-
borg. Mówi� o ludziach, którzy tam umarli lub zagin�li,
o zapisanych arkuszach.
- Czy to wszystko jest prawdĄ? - zapyta� Heike.
Terje i Solveig potwierdziii.
- Uwa�asz wi�c, �e istnia�a tu kiedyŚ jeszcze jakaŚ inna
budowla, wr�cz twierdza? - zapyta� Heike.
Wszyscy naprawd� radowali si� jego przybyciem,
w jego obecnoŚci czuli si� nieporównanie bezpieczniej.
Nawet Terje musia� przyznaą, �e wspaniale jest z�o�yą
odpowiedzla�noŚą na czyjeŚ barki. Terje bowiem do-
zna� tego dnia prawdziwego wstrzĄsu, d�onie nadal
mu dr�a�y i z trudem móg� w nich cokolwiek utrzy-
maą.
- Tak, takie jest moje zdanie - odpowiedzaa� ojcu
Eskil.
- PrawdĄ jest jednak, �e Norwegia nigdy nie s�yn��a
z zamków ani twierdz, co innego Szwecja czy Dania. Na
czym opierasz swoje przypuszczenie?
- Na ostatnim zdaniu, jakie znalaz�em w papierach.
Napisano tam: plugastwo, które obróci�a w perzyn� wielka
kamienna lawina, jaka zesz�a z Orlej Góry anno tysiĄv dwieŚcie
pi�ądziesiĄtego szóstego. A przecie� prastare twierdze ist-
nia�y? Jeszcze z przedhistorycznych czasów?
Terje, który podczas rozmowy nie przestawa� bujaą si�
na krzeŚle, z �omotem opuŚci� nogi krzesla na pod�og�.
- Kamienna lawina z Orlej Góry? To prawda, widaą,
�e z góry spad�a lawina, aie nikt nie wiedzia� kiedy!
MyŚla�em, �e kamienie osypywa�y si� stopniowo!
WtrĄci�a si� Vinga:
- O ile dobrze rozumiem, Orla Góra to szczyt nad
Jolinsborg?
- Tak, ten z ty�u. Nad domem, w drodze na szczyt, jest
te� spory skalny taras.
- Chcesz wi�c powiedzieą, Eskilu, �e wymyŚlona
przez ciebie twierdza mia�aby znajdowaą si� tam w�aŚnie?
Na tym tarasie? - pyta�a Vinga.
- A czy to nie doŚą jasne? Ulewy i wichry wiejĄce tam
na górze to zbyt wiele dla udr�czonego reumatyzmem
cia�a.
- Zastanów si� przez chwil� - poprosi� Heike. - Po-
mi�dzy rokiem tysiĄc dwieŚcie pi�ądziesiĄtym szóstym
a czasami pana Jolina uplyn��o czterysta lat! Nie móg�
wi�c przenieŚą si� ze starej twierdzy ni�ej, w miejsce
os�oni�te od wiatru, gdzie wybudowa� nowy dom.
- Wcale tego nie mówi�em, bo te� i nie zdĄ�y�em
opowiedzieą do ko�ca wszystkiego, co wyczyta�em
w tych starych zapiskach.
- A wi�c mów!
- Pan Jolin nie chcia� nara�aą si� na niebezpiecze�stwo,
budujĄc tak wysoko, jak czynili to kiedyŚ jego przodkowie. Ale
i tak wysoko mierzy�! I co powiecie na to?
- Hm - zamyŚli� si� Heike. - Wydaje mi si�, �e masz
racj�, ch�opcze. Musimy lepiej poznaą histori� ca�ego
Eldafjord. Gdzie nale�y jej szukaą?
- Ma jĄ ojciec Inger-Lise - pospieszy� z odpowiedziĄ
Eskil.
Vinga pos�a�a mu zdumione spojrzenie. Co mia�
oznaczaą dziwny ton jego g�osu?
Ustalili, �e jest ju� za pó�no, by wyruszyą do jolins-
borg, wieczory jawi�y si� tam szczególnie niebezpieczne.
Heike i Vinga mieli, rzecz jasna, nocowaą w domu
Terjego. Postanowiono te�, �e Vinga, której z �atwoŚciĄ
przychodzi�o nawiĄzywanie kontaktów z obcymi, b�dzie
towarzyszyą Eskilowi do ojca Inger-Lise. Ch�opak nie
chcia� iŚą sam, ba� si�, �e znów rzucĄ si� na niego jak s�py.
Vinga potrafi�a post�powaą dyplomatycznie, umia�a okr�-
cią sobie wokó� ma�ego palca, kogo tylko zapragn��a.
Najpierw jednak cheieli zobaczyą ch�opca, Jolina.
Udali si� do niego wszyscy. Solveig, bardzo zdener-
wowana, sz�a jako pierwsza. W jej oczach widaą by�o
iskierk� nadziei, wyra�nie jednak ba�a si� jĄ rozniecią.
Jolin nie spa�. Aby si� nie przestraszy�, Eskil rzek�
spokojnie:
- Jak si� masz, Jolinie? To sĄ moi rodzice. Mój ojciec
jest doktorem, jest bardzo dobry. Chcia�by ci� zbadaą,
sprawdzią, czy b�dzie móg� ci pomóc.
Ostrze�enie ch�opca z góry by�o jak najbardziej na
miejscu, poniewa� widok Heikego móg� przerazią nawet
doros�ego, a co dopiero dziecko.
- Kiedy bóle stawa�y si� naprawd� nieznoŚne, poda-
wa�em mu ma�e dawki tego - szepnĄ� Eskil Heikemu,
dyskretnie pokazujĄc mu lekarstwo, tak, by Terje, który
sta� w drzwiach, niczego nie zauwa�y�.
- Morfin�? Oszala�eŚ, ch�opcze, skĄd jĄ mia�eŚ? - od-
szepnĄ� Heike.
Pochyli� si� nad Jolinem i �agodnie do� przemówi�.
Solveig i Eskil ju� wczeŚniej opowiedzieli mu o chorobie
malca i o tym, �e ludzie we wsi uwa�ajĄ go za op�tanego
przez diab�a.
Heike zbada� ch�opca dok�adnie, wypytywa�, gdzie go
boli, sprawdzi� s�uch i wzrok, przez ca�y czas �artujĄc, by
odwrócią myŚli ma�ego od choroby.
- Dobrze, Jolinie, na chwil� zostawimy ci� w spokoju,
ale nied�ugo znów do ciebie przyjdziemy.
Przeszli do kuchni. Solveig, która przez ca�y czas
badania sta�a nieporuszona, odwróci�a pe�nĄ napi�cia
twarz ku Heikemu.
Heike westchnĄ� ci��ko.
- Jest tak, jak mówi� Eskil. Twój syn ma guz na
mózgu, który zaczĄ� ju� uciskaą oŚrodek wzroku.
- Co mo�na z tym zrobią? - zapyta�a Solveig zbiela�y-
mi wargami.
- Nic. PrawdĄ jest, �e moje d�onie majĄ moc uzdrawia-
nia i uczyni� wszystko, co tylko b�d� móg�, ale nie oczekuj
cudu!
Uchwyci�a jego wielkie d�onie w swoje.
- Ulitujcie si� nad nami! Zróbcie wszystko, co w wa-
szej mocy!
Heike pokiwa� g�owĄ.
- Pójd� teraz do niego sam. W tym czasie Eskil i Vinga
mogĄ iŚą do tego gospodarza.
Terje postanowi� wtrĄcią swoje trzy grosze.
- Jaki sens ma przed�u�anie �ycia tego nieszcz�Śnika?
To tylko dla niego udr�ka, A jeŚli nawet prze�yje, to
b�dzie nam jedynie ci��arem, to przecie� jasne!
Solveig wykrztusi�a: "Nie", wszystkich natomiast
zdumia�a reakcja Heikego. Gwa�townie odwróci� si� ku
Terjemu i gdyby Vinga nie przytrzyma�a go mocno za
rami�, rzuci�by si� na niego. Tak strasznego wyrazu ani
ona, ani Eskil nigdy nie widzieli na obliczu Heikego. Bi�a
z niego czysta, prawdziwa nienawiŚą! Ale dlaczego?
OczywiŚcie, s�owa Terjego by�y niewybaczalne, ale ten
cz�owiek to po prostu g�upiec, który nie rozumia�, jak
bardzo rani Solveig.
Up�yn��a doŚą d�uga chwila, zanim Heike odzyska�
spokój. W tym czasie Terje pospiesznie opuŚci� dom, by
zajĄą si� obowiĄzkami czekajĄcymi na niego w gospodar-
stwie.
Zapad�o milczenie.
- Heike, musisz mi to wyjaŚnią! - Z tonu Vingi mo�na
by�o wyczuą, �e tym razem nie ustĄpi. - Co si� z tobĄ dzieje?
Prze�knĄ� Ślin� i zwróci� si� ku Solveig.
- Wybacz, �e zachowa�em si� tak niepowŚciĄgliwie
- powiedzia� z udawanym spokojem.
- Nie proŚ mnie o wybaczenie - rzek�a Solveig. - On
cz�sto budzi we mnie gniew i rozpacz, zdarza�o si�, �e
sama rzuca�am si� na niego z pi�Ściami, ale to tylko
pogarsza�o sytuacj�.
Heike pokiwa� g�owĄ. PrzymknĄ� oczy.
- Kiedy... kiedy ujrza�em go pierwszy raz... by�em
przekonany, �e to Solve.
- Ach, mój Bo�e! - j�kn��a Vinga.
Solve! Ojciec Heikego. Dziad Eskala, którego wnuk
nigdy nie widzia�. Nikczemnik, który przez wiele lat
trzyma� ma�ego Heikego w klatce i k�u� go szpikulcami,
chcĄc rozdra�nią malca i doprowadzią go do p�aczu!
Tak, myŚla� Eskil, to by si� zgadza�o, bo przecie�
wszyscy w wiosce, a zw�aszcza Terje, rysami twarzy
przypominali ciotk� Ingel�. A Solve by� bratem Ingeli!
- To takie niesprawiedliwe wobec Terjego - powie-
dzia� Heike.
- Nie - nie wytrzyma� Eskil. - To wcale nie jest
niesprawiedliwe. Solve post�powa� wobec ciebie okru-
tnie, ojcze, teraz mo�emy zrozumieą twoje uczucia. Ale
Terje naprawd� nie lepiej zachowuje si� w stosunku do
ma�ego Jolina.
- To prawdziwa bestia - szepn��a Solveig.
- Czy �le si� odnosi do chorego dzuecka? - zapyta�
Heike g�osem ochryp�ym od gniewu. - Tak jak dzisiaj?
- Gorzej - odpar�a Solveig. - Ma�y Jolin mu prze-
szkadza, jego zdaniem wszystko utrudnia. Niszczy obraz
idealnego domostwa. Jolinsennowie cz�sto bywajĄ tacy:
bezwzgl�dni, pozbawieni uczuą dla innych. Boj� si�, �e
pewnego dnia zabije ch�opca. T�umaczy si�, �e nie chce,
by Jolin d�u�ej cierpia�, ale tak naprawd� ma na wzgl�dzie
tylko w�asnĄ wygod�.
- Co za bydl� - syknĄ� Heike przez z�by. - Ale
dlaczego nie odejdziecie od niego?
- DokĄd? Nikt we wsi nie ma odwagi ani ch�ci pomóc
ch�opcu op�tanemu przez diab�a, w dodatku wyst�pujĄc
przeciw takiemu brutalowi, jakim jest Terje, a ja sama nie
zdo�am donieŚą Jolina do �odzi. ZresztĄ nie mamy grosza,
wszystkie nasze pieniĄdze Terje w�o�y� w Jolinsborg.
Heike popatrzy� na niĄ w zamyŚleniu.
- Na pewno to zmienimy. Id� teraz do ch�opca.
- To dobrze - pawiedzia�a Vinga, k�adĄc mu r�k�
na piersi. - A ja z Eskilem pójd� w tym czasie do
ch�opa, który ma te saare papiery. I... prosz� ci� Heike,
staraj si� zachowaą zimnĄ krew, gdybyŚ znów si� z nim
zetknĄ�.
- Dopilnuj�, �eby nie przeszkadza� - obieca�a Solveig.
D�ugo sta�a w kuchni, kiedy ju� opuŚcili pomiesz-
czenie. Jak gdyby nie mog�a oderwaą wzroku od
Heikego, pomimo zamkni�tych drzwi prowadzĄcych
do pokoju ch�opca. Nie bój si�, Jolinie, powtarza�a
w myŚlach. Heike by� jej ostatniĄ nadziejĄ. Budzi�
przera�enie, to prawda, ale jak�e cz�sto zdarza si�, �e
ludzkie twarze nie pasujĄ do cz�owieka, jak gdyby ktoŚ
myli� si� przy ich rozdawaniu. Terje, taki pi�kny jak
anio�, a jak�e mrocznĄ ma dusz�. Stawa� si� przez to
po dwakroą niebezpieczniejszy, ludzi zaŚlepia�a bowiem
jego uroda. A ojciec Eskila... Brzydki jak troll! Ale
g�os mia� �agodny jak nocny letni wiatr, a z oczu bi�a
mu ogromna mi�oŚą do ca�ego Świata i tyle zrozumie-
nia.
Nieludzko musia� cierpieą tyranizowany przez ojca,
je�eli w tej dobrej duszy na jego wspomnienie zap�onĄ�
taki gniew.
Biedny b�dzie Terje, jeŚli jeszcze raz rozdra�ni tego
olbrzyma!
Dobry Bo�e... Pozwól mu uczynią coŚ dla Jolina! Ten
cz�owiek wyglĄda jak pot�pieniee, jakbyŚ wyrzuci� go ze
swego któlestwa, ulituj si� nad nim i zeŚlij na niego �ask�,
tak by zdo�a� pomóc memu ukochanemu dziecku! Wiem,
�e modli�am si�, byŚ zabra� Jolina do siebie, jeŚli to
konieczne, ale b�agam, daj nam jeszcze jednĄ szans�. Byą
mo�e...
Ale w g��bi duszy Solveig ba�a si� mieą nadziej�.


W oborze Terje sta� trzymajĄc wid�y w d�oni, ale nie
wiedzia�, gdzie jest ani co robi. Mi�Śnie twarzy porusza�y
mu si� w nerwowych skurczach, wzburzone serce mocno
bi�o z bezsilnego gniewu.
Co ci ludzie robiĄ w moim domu? Na jaki ton sobie
pozwalajĄ? Wyrzuc� ich, rozgniot� w�asnymi r�kami, tego
bezwstydnego szczeniaka i jego ojca demona! Jestem
bogobojnym cz�owiekiem i nie znios� wys�annika Szatana
we w�asnym domu! Powiem im to! Powiem im wszystko!
Wydaje mu si�, �e jest ode mnie silniejszy i dlatego mo�e
traktowaą mnie jak chce? O, to znaczy, �e nie zna Terjego
Jolinsonna! Mam Środki, �eby...
Nie powinienem nigdy wpuŚcią tej diablicy i jej
niedorobionego syna pod swój dach. Mia�bym sobie nie
poradzią? Czy inna kobieta równie dobrze nie utrzyma�a-
by mojego gospodarstwa w nale�ytym porzĄdku? Prze-
cie� dziewcz�ta za mnĄ szalejĄ! Na co mi ona, z tym
owocem grzechu, jakim jest jej syn!
Tak Terje ok�amywa� samego siebie. Doskonale
zdawa� sobie spraw�, �e nie�atwo by�oby mu znale�ą kogoŚ
do pomocy. Wszystkich Jolinssnnów obawiano si� z po-
wodu ich bezwzgl�dnoŚci i zmiennych humorów. W doda-
tku nie mogli p�odzią dzieci. No i jeszcze to przera�ajĄce
miejsce, Jolinsbarg. I ostatnie, choą wcale nie mniej wa�ne:
w tej wiosce, gdzie wszyscy sĄ tak religijni, kobieta nie
mog�a zamieszkaą z samotnym m��czyznĄ, nie b�dĄc jego
�onĄ. A kto chcia�by PoŚlubią Terjego Jolinsonna?
Terje ocknĄ� si� z rozmyŚla�, uniós� wid�y i ze z�oŚciĄ
uderzy� w Ściank�, dzielĄcĄ dwie puste zagrody dla byd�a,
a� echo roznios�o si� po ca�ej oborze.


W pokoju chorego Heike �agodnie przemawia� do
dziecka:
- Wiesz, mam takĄ brzydkĄ twarz, ale tak naprawd�
wcale nie jestem taki straszny. N�e bój si� mnie, bo nie
chc� ci wyrzĄdzią krzywdy.
Na bladej, niemal przezroczystej buzi Jolina odmalo-
wa� si� wysi�ek. Ch�opczyk próbowa� coŚ powiedzieą:
- Nie jesteŚ... brzydki... jesteŚ... dobry.
- To prawda - uŚmiechnĄ� si� Heike wzruszony.
- Zaraz zobaczymy, czg mo�esz usiĄŚą, �atwiej wtedy
b�dzie ci pomóc. O tak, unios� ci�... a teraz po�o�ymy
poduszki pod plecy. Dobrze. Wygodnie ci teraz?
G�owa dziecka jak zwi�d�y kwiat opad�a na poduszki.
- Tak.
Heike wiedzia�, �e to nieprawda. Ta pozycja musia�a
sprawiaą ch�opcu nieznoŚny ból. UŚmiechnĄ� si� i objĄ�
d�o�mi g�ow� Jolina. Nie dotyka� jej jednak, tylko
stworzy� z d�oni jakby kopu��, zawieszonĄ w powietrzu
o cal od w�osów ch�opca.
Obaj milczeli.
- To grzeje - szepnĄ� Jolin z wysi�kiem.
- Dobrze, tak w�aŚnie powinno byą.
Heike z ca�ych si� stara� si� skoncentrawaą na tym, co
robi, bardzo istotne by�o bowiem, by we w�aŚciwy sposób
zebra� myŚli. Niestety, tym razem przychodzi�o mu to
z trudem. Ogromny gniew nadal w nim p�onĄ�, nie
pozwalajĄc na pe�ne skupienie.
Solve, Solve, po wszystkich tych latach! Jedyna osoba na
ziemi, której naprawd� nienawidzi�. Przera�a�a go si�Ą
w�asnej nienawiŚci, o ma�y w�os nie zabi� cz�owieka, który
przypomina� go wyglĄdem! A wi�c jednak z�e dziedzictwo
tkwi�o i w jego duszy, nie tylko w zewn�trznej pow�oce. Ale
przecie� wiedzia� o tym od dawna; zdarza�y si� sytuacje, kiedy
nie móg� zapanowaą nad gniewem, choą nigdy tak jak teraz!
Solve! Ca�e z�o tkwiĄce w jego duszy, które przez tyle
lat stara� si� zwalczaą, znów wyp�yn��o na powierzchni�.
A przecie� �y� takim szcz�Śliwym �yciem, sĄdzi�, �e zdo�a�
ju� zapomnieą pe�ne goryczy lata dzieci�stwa.
Ale nie, minione wydarzenia od�y�y w nim od nowa.
A najstraszniejsze, �e nieprzezwyci��ona �Ądza zemsty na
Solvem nadal by�a tak samo �ywa.
Oby Bóg dopomóg� nam wszystkim, myŚla� Heike. Nie
wolno mi poddawaą si� temu uczuciu, nie wolno, nie wolno!
- Ju� tak nie grzeje - przerwa� mu myŚli cienki, s�aby
g�osik.
Heike ocknĄ� si� i na moment odsunĄ� r�ce. Fala
goryczy, nieszawiŚci i pragnienia zemsty cofn��a si� na
widok bezbronnego, cierpiĄcego stworzenia.
- Zaraz zobaczysz! - oŚwiadczy� Heike triumfalnie,
czujĄc nag�y przyp�yw si�y. - Mocno si� trzymaj!
Ma�y Jolin patraktowa� jega polecenie dos�ownie i uchwy-
ci� si� brzegu �ó�ka, a� pobiela�y mu kostki. W niczym to
jednak nie szkodzi�o, bo Heike poczu� si� silniejszy ni�
kiedykolwiek. Wszystkie emocje, które nim miota�y, strumie-
niem p�yn�ly przez tego d�onie, zmienione w ogromnĄ si��
dobroci. Mi�oŚą, poczucie wspólnoty z lud�mi i pragnienie
niesienia pomocy rozgrza�y jego d�onie niemal do czerwono-
Ści, sam to czu�, a Jolin Śmia� si� rozradowany.
- O, jakie przyjemne uczucie! Jak �askocze!
- To brzmi obiecujĄco - uŚmiechnĄ� si� Heike. Jego
�ó�te oczy p�on��y takim ciep�em, �e ch�opcu z radoŚci
zakr�ci�y si� �zy.
Niewielu mi�ych i dobrych m��czyzn spotka� w ciĄgu
swego krótkiego �yeia. Ojciec, Mads Jolinsonn, uwa�a�
go za tchórza i niedorajd�, który bez ko�ca narzeka� na ból
g�owy. A Terjego ch�opiec ba� si� bardziej ni� Śmierci.
Eskil wniós� s�o�ce w jego �ycie. By� prawie tak dobry
jak matka. A ojciec Eskila, ten olbrzym o dziwnych,
ŚwiecĄcych si� oczach - w ca�ym Świecie nie mog�o byą
nikogo lepszego i milszego ni� on.
- MyŚlisz, �e teraz ju� wyzdrowiej�? - cicho zapyta�
ch�opiec.
G�os Heikego zabrzmia� spokojnie, kojĄco.
- Zrobimy wszystko, co si� da, Jolinie.
Po chwili malec wyzna� nieŚmia�o:
- Nie chc� tu mieszkaą.
Nic na to nie odpowiem, pomyŚla� Heike.
Jolin mówi� dalej:
- Eskil jest moim przyjacielem. Powiedzia�, �e zabie-
rze stĄd mnie i mam�.
- Eskil bardzo s�usznie postanowi� - odpar� Heike.
Ch�opiec westchnĄ� g��boko z ulgĄ, jakby ktoŚ zdjĄ� mu
z ramion olbrzymi ci��ar.






ROZDZIA� IX


Eskil cieszy� si� niepomiernie, �e Vinga towarzyszy mu
w odwiedzinach u rodziców Inger-Lise.
Przedstawi� matk� wieŚniakom, którzy na jej widok
poczuli si� niczym w siódmym niebie. Ale te� i Vinga
potrafi�a zaprezentowaą si� jak prawdziwa dama z krwi
i koŚci, a poza tym rzeczywiŚcie by�a mistrzyniĄ w manew-
rowaniu lud�mi; ta�czyli tak, jak im zagra�a. Daskonali�a
swe umiej�tnoŚci przez lata. Heikemu wielokrotnie zda-
rza�o si� aoserwowaą ze wzburzeniem, ale i z pewnĄ dozĄ
podziwu, jak �onie udawa�o si� przekabacią ludzi na swojĄ
stron� i zdobywaą wszystko zgodnie z w�asnym �ycze-
niem dla dobra swych najbli�szych. Vinga nadal za-
chowa�a baŚniowĄ wprost urod�. Sko�czy�a ju� czterdzie-
Ści lat, ale z powodzeniem mog�a uchodzią za osob�, która
nie przekroczy�a jeszcze trzydziestki (raz nawet spróbo-
wa�a tego Świadomie, i to, rzecz jasna, skutecznie).
Potrafi�a, kiedy tylko chcia�a, roztoczyą wokó� siebie czar,
jaki przynale�y tylko dojrza�ej kobiecie. Tym razem
wiedzia�a, �e nie mo�e udawaą osoby dwudziestodziewi�-
cioletniej, zw�aszcza majĄc u boku takiego wyroŚni�tego
syna-nicponia. Dzisiaj wi�c odgrywa�a statecznĄ matron�.
Eskil ze zdumieniem obserwowa� jej nowe wcielenie, bo
matka rzadko si� do niego ucieka�a.
Niemal z przera�eniem patrzy�, jak ch�op, ojciec
Inger-Lise, topnieje pod wp�ywem uwodzicielskich sztu-
czek, którymi si� pos�ugiwa�a, by wyciĄgnĄą od niego
histori� Efdafjord.
Vinga ze swej strony tak�e by�a zaskoczona. Przecie�
dziewezyna, Inger-Lise, by�a naprawd� przeŚliczna! Naj-
wyra�niej jednak nie zdo�a�a podbią serca Eskila, mimo �e
bardzo si� stara�a. Gdzie ten ch�opak ma oczy?
Kiedy jednak m�oda panna otworzy�a usta, Vinga
lepiej poj��a syna. Co za zarozumia�a, dumna jak paw
idiotka!
Zorientowa�a si�, �e na Eskila wyst�pujĄ siódme poty,
poniewa� nie umie sobie poradzią w tej sytuacji, i za-
proponowa�a:
- Eskilu, myŚl�, �e najlepiej b�dzie, jak pójdziesz
pomóc ojeu. We dwoje Świetnie sobie damy rad� z czyta-
niem.
"We dwoje" oznacza�o jĄ i wieŚniaka!
Eskil wsta� z wyra�nĄ ulgĄ, Vinga odprowadzi�a go do
drzwi. Mocno uŚcisn��a go za r�k� i szepn�la:
- Dobrze, Eskilu, �e si� w niej nie zadurzy�eŚ! Ale
masz przed sobĄ jeszcze du�o czasu. Spotkasz inne �adne
dziewcz�ta.
- Ach, nie mów ju� nic - poprosil Eskil cicho, a Vinga
popatrzy�a na� zdumiona. Zanim zdĄ�y� odwrócią twarz,
ujrza�a na niej udr�k�, której nie mog�a pojĄą.
Eskil szed� w gór�, pokonujĄc kolejne wzniesienia
w trudnym do opisania stanie ducha. Nie potrafi� myŚleą
jasno i nawet zapomnia� ca�kiem o tym, by zerknĄą ze
strachem na Jolinsborg. W�aŚciwie zupe�nie nie pami�ta�
ju� o upiornym domu, tak bardzo zajgte mia� myŚli czym
innym.
W kuchni spotka� Solveig. SkinĄl jej g�owĄ, ale stara�
si� na niĄ nie patrzeą.
- Twój ojciec jest u Jolina - powiedzia�a przej�ta.
- To trwa ju� doŚą d�ugo.
Eskil jeszcze raz kiwnĄ� g�owĄ i poczu� si� jak
porcelanowa lalka, która niczego innego nie potrafi.
Zdumiona i zak�opotana obserwowa�a jego nag�Ą
powag�.
- Eskilu... Nie masz chyba zamiaru iŚą tam jeszeze raz?
Do Jolinsborg7
- DokĄd? A, tam. No... nie wiem. W ka�dym razie nie
sam. Ale jeŚli ojciec pójdzie, b�d� mu towarzyszyą.
- Nie chc�, byŚ tam szed�, Eskilu. Nie ty!
Nie zdo�a� ju� d�u�ej zapanowaą nad z�ym humorem.
Z�apa� krzes�o i mocno stuknĄ� nim o pod�og�.
- Pójd� tam, dokĄd zechc� - szek� porywczo i ruszy�
do wyjŚcia.
W drzwiach jednak zatrzyrna� si�. Z�oŚą mu min��a,
uspokoi� si� i podszed� do Solveig.
- Wybacz mi - powiedzia� z �alem, widzĄc jej skamie-
nia�Ą twarz. - Nie chcia�em ci� urazią. Ka�dego, tylko nie
ciebie, Solveig. Ale... wszystko poplĄta�o mi si� w g�owie.
Niczego ju� nie jestem pewien.
- Nie szkodzi - pawiedzaa�a cienkim g�osem.
Z k�opotliwej sytuacji wybawi� ich Terje, który wróci�
z pytaniem, dlaczego w kuchrni jest nadal nie posprzĄtane.
- Nie b�d� tolerowa� ba�aganu w domu - oznajmi�
surowo.
Eskil schowa� si� w swojej sypialni.


Kiedy zapad� wieczór, zebrali si� wokó� lampy w para-
dnej izbie Terjego. Gospodarz bardzo si� obawia� o ten
pokój. Pomieszczenie sta�o zamkni�te przez okrĄg�y rok,
pokazywano je tylko rzadkim gaŚciom, którzy mogli
podziwiaą je stojĄc w progu. Kiedy jednak Vinga wróciw-
szy z domu Inger-Lise z�o�y�a r�ce i wykrzykn��a: "Jak
wspania�Ą paradnĄ izb� majĄ ci ch�opi!", jej s�owa roz-
gniewa�y Terjego. Postanowi� pokazaą im swój pokój,
niech zobaczĄ coŚ naprawd� wspania�ego!
No tak, pokój utrzymany by� w jak najlepszym
porzĄdku, wszystko zrobione bardzo starannie, starannie
niemal do bólu. Biedny cz�owiek, pomyŚla�a Vinga, której
Eskil sporo opowiedzia� o Terjem, kiedy szli do domu
Inger-Lise. Najwyra�niej wewn�trzny przymus nie po-
zwala� mu post�powaą inaczej.
"A poza tym - zagadn��a weso�o, kiedy wróci�a do
domu - mówiono mi o pewnej niewieŚcie, która bardziej
ni� ch�tnie podj��aby si� roli pa�skiej gospodyni, panie
Jolinsonn. Wydaje si�, �e wprost zabiega o t� posad�."
"Eee, to Hilda - odpar� Terje, krzywiĄc si� z irytacjĄ.
- Nie chc� jej widzieą u siebie! W moim pi�knym domu?
Jest zbyt niezdarna i niezgrabnie zbudowana, ludzie we
wsi tylko by si� ze mnie naŚmiewali."
Dobrze, �e Heike tego nie s�ysza�, pomyŚla�a Vinga.
Chcia�a tylko wtrĄcią jakĄŚ �yczliwĄ uwag�, podnieŚą na
duchu tego cz�owieka najwyra�niej pe�nego zahamowa�,
ale jego odpowied� nie zach�ca�a do dalszych uprzejmo-
Ści.
Siedzieli teraz w paradnej izbie, rozmawiali cicho, by
przypadkiem nie obudzią ch�opca.
Z poczĄtku rozmowa toczy�a si� g�adko, mówili
o sprawach codziennych. Heike i Vinga opowiadali o swej
podró�y do Eldafjord.
- Naprawd� nie�atwo by�o ci� odszukaą, Eskilu
- Śmia�a si� Vinga. - Nigdy jeszcze nie musieliŚmy tak
wielu ludzi pytaą o to samo. Wreszcie jednak natrafiliŚmy
na pewnego rybaka, który zgodzi� si� nas przewie�ą, i oto
jesteŚmy. Tak bardzo, bardzo si� ciesz�, �e znów ci�
widz�, Eskilu!
Heike uŚmiecha� si� do syna, mru�Ąc swe �ó�te oczy.
- Czy wiesz, gdzie si� znajdujesz, ch�opcze?
- OczywiŚąie, w Eldafjord.
- Tak, tak. Ale w jakiej cz�Ści Norwegii?
- W Vestlandet.
Heike zrezygnowany potrzĄsnĄ� g�owĄ.
- Vestlandet to okreŚlenie zbyt szerokiie. Nie umiesz
sprecyzowaą dok�adniej?
- Musz� przyznaą, �e nie potrafi�.
- No widzisz. A jeŚli porusza�byŚ si� w prostej linii,
w powietrzu nad górami i dolinami w glĄb lĄdu, z tego
miejsca na wschód, dotar�byŚ wprost do Doliny Ludzi
Lodu.
Eskil z wra�enia otworzy� usta.
- Naprawd�?
- Mhm. OczywiŚcie to daleko, ale tak w istocie jest.
- To znaczy, �e jesteŚmy tak daleko na pó�nocy? Ach,
ojcze, pojedziemy do Doliny?
- Na wiesz? Po có� my tam? I nawet jeŚli mielibyŚmy
wyruszyą, nie da�oby si� wykorzystaą skrótu, o jakim ci
opowiedzia�em, chyba ta rozumiesz. MvsielibyŚmy ob-
jechaą Dolin�, a na to nie mamy czasu. Poza tym, prawd�
mówiĄc, boj� si� tego miejsca. Wy dwoje jesteŚcie
zwyk�ymi lud�mi i nie macie czego si� obawiaą. Ale ja...
Ju� raz zetknĄ�em si� z Tengelem Z�ym, i to w zupe�noŚci
mi wystarczy. PoprzysiĄg�em sobie, �e nigdy ju� si� to nie
powtórzy. No, ale porozmawiajmy o tera�niejszoŚci.
Twierdzicie wi�c zupe�nie serio, �e ktoŚ goni� was
z Jolinsborg?
- Tak - odpar� Terje Jolinsonn ochryple. - Ja nie
wierz� w upiory i wszystkie te historie o duchach tylko
mnie rozsierdzi�y. Ale tam by�o coŚ strasznego, panie
Lind, coŚ, czego nie da si� wyt�umaczyą.
Heike pokiwa� g�owĄ.
- Wierz� ci bardziej ni� naszemu synowi, któremu
wyobra�nia cz�sto p�ata figle. DziŚ wieczorem naturalnie
niczego nie mo�emy przedsi�wziĄą, ale jeŚli chcecie, jutro
mog� tam z wami iŚą.
- O, tak - ucieszy� si� Eskil. - Ojciec posiada
szczególne zdolnoŚci i potrafi stwierdzią, czy ma do
czynienia z tajemnymi mocami, potrafi je tak�e zwalczyą.
- Nie przesadzaj - osadzi� syna Heike. - Nie
zawsze tak jest. W�aŚciwie to tak naprawd� niewiele
potrafi�, ale mog� liczyą na pomoc... Nie b�dziemy
teraz tego roztrzĄsaą. MoglibyŚmy w�aŚciwie zabraą
Eskila od razu do domu, ale jeŚli te pog�oski o du-
chach i tajemniczych wypadkach Śmierci niepokojĄ
mieszka�ców Eldafjord, uwa�am, �e powinniŚmy je
zbadaą.
Terje zachowywa� si� z rezerwĄ. Najwyra�niej nie mia�
ochoty wracaą do Jolinsborg.
Za to Eskil by� pe�en zapa�u:
- Ale przecie� jasne jest, �e otarliŚmy si� o rozwiĄzanie
zagadki. Wiemy ju�, gdzie znajduje si� skarb!
Skarb...? Te s�owa podzia�a�y. Nikt nie pozbawi
Terjego Jolinsonna jego prawowitego dziedzictwa! Ta
myŚl odmalowa�a si� na pi�knej, lecz jak�e wyrachowanej,
z�ej twarzy gospodarza.
- Dobcze, wi�c pójd� z wami - oŚwiadczy�. - Ale
moim zdaniem powinien nam towaczyszyą ksiĄdz...
Vinga promiennie uŚmiechn��a si� do Terjego.
- Nie mam nic pczeciwko ksi��om, ale uwa�am, �e
Heike potrafi wiele dokonaą sam.
- Nie, Vingo. - W g�osie Heikego zabrzmia� ton
ostrze�enia. - To zupe�nie co innego.
- Wiem, �e we wsi przebywa teraz nasz pastor
- wtrĄci�a Solveig. - Udzieli� ostatniego namaszczenia
staremu Bardowi Trondsonnowi.
Heike powiedzia� spokojnie:
- Proponuj�, byŚ jutro rano sprowadzi� pastora, Terje.
Ksi��a wiele mogĄ zrobią dla zb�Ąkanysh dusz, których
cia�a nie spocz��y w poŚwi�conej ziemi. SĄ jednak bezradni
wobec z�ych duchów.
- I tymi w�aŚnie pan ma zamiar si� zajĄą? - ponuro
zapyta� Terje.
- Spróbuj� - odpar� Heike z wymuszonĄ grzecznoŚ-
ciĄ.
Z trudem jednak przychodzi�o mu zachowanie spokoju
w obecnoŚci Terjego. Za ka�dym razem, gdy na� spaglĄ-
da�, odzywa�y si� okrutne, gorzkie wŚpomnienia z dzieci�-
stwa. TriumfujĄca twarz Solvego, b�ysk �ó�tych oczu.
miech, kiedy rani� ma�ego Heikego ostrym szpikulcem...
Odruchowo zerknĄ� na przedrami�. Blizny po uk�u-
ciach nadal by�y widoczne.
Terje nie mia� �ó�tych oczu, ale poza tym szczegó�em
by� niewiarygodnie podobny do Slvego.
Heike zastanawia� si� nad s�owami Eskila o tym, �e
Terje czasami jakby "wyŚlizgiwa� si�" z rzeczywistaŚci,
traci� trzeci wymiar, przypominajĄc namalowanĄ na obra-
zie postaą. Albo raczej wtapia� si� w t�o, które równie�
ulega�o sp�aszczeniu i nagle traci�o g��bi�. Heike nie
dozna� jeszcze takiego wra�enia, patrzĄc na Terjego. Ale
tu w domu Eskil tak�e nic nie dostrzega�. Dzia�o si� tak
jedynie na górze, w okolicach Jolinsborg. Prawd� mó-
wiĄc, w tym cz�owieku kry�o si� coŚ niezwyk�ego. Nie by�
upiorem, jak Anciol ze Stregesti, nie nale�a� te� do szarego
ludku. Heike nauczy� si� ju� odró�niaą postaci � innego
Świata. Nie, mo�liwe by�o jedynie, �e Terje jest czyjĄŚ
reinkamacjĄ, cz�owiekiem, który si� w nim odrodzi�.
Mo�e ktoŚ po Śmierci chcia� �yą dalej i wcieli� si� w jego
dusz�?
Trudno cokolwiek stwierdzią na pewno. A mo�e to
wszystko nonsens? Jednak�e fakt, �e Eskil postrzega� ca�Ą
okolic� wokó� Jolinsborg wraz z Terjem jako obraz, by�
na pewno znaczĄcy.
Heike musia� poczekaą z wyrobieniem sobie opinii
o ich gburowatym gaspodarzu do czasu, gdy wszyscy
razem znajdĄ si� w Jolinsborg.
Wyprostowa� si� i g��boko odetchnĄ�.
- No, Vingo - powiedzia� weso�o. - I czego dowie-
dzia�aŚ si� o historii Eldafjord?
- Nie tak wiele. Opisano g�ównie zagrody w wiosce
i mój gospodarz urprost zmusza� mnie, bym przeczyta�a
dos�ownie wszystko o jego w�asnym gospodarstwie.
Mo�na by niemal sĄdzią, �e przemawia� w imieniu swojej
córki, bo zapragnĄ� Eskila na zi�cia.
�arttobliwie uŚmiechn��a si� do Eskila, ale on w ogóle
nie zareagowa� na jej uŚmiech. Wbi� oczy w stó�, jak gdyby
zajmowa� si� liczeniem s�ków w deskach.
Vinga zrozumia�a, �e jej �art pozostanie bez odzewu.
- Dowiedzia�am si� jednak o ogniskach, od których
najwyra�niej pochodzi nazwa tego miejsca.
- O, w�aŚnie - ucieszy� si� Heike. - O nich bardzo
chcia�bym us�yszeą.
- Co tam napisano...? Nie do ko�ca mog�am si�
zorientowaą. Wydawa�o mi si�, �e ludzie si� ich bali. Pisali
o nich: "to plugastwo".
- Tego wyra�enia u�yto jeszcze przy, innej okazji!
- Eskil oderwa� si� od liczenia s�ków. - "Lawina, która
zesz�a z Orlej Góry, porwa�a ze sobĄ ca�e plugastwo" albo
coŚ podobnego.
- Aha - ucieszy� si� Heike. - Czy mo�emy przypusz-
czaą, �e ogniska p�on��y na skalnym tarasie? Ponad
Jolinsborg?
- Przypominam sobie coŚ - powiedzial Eskil.
- Raz, kiedy wraca�em z wioski, wydawa�o mi si�, �e
kĄtem oka dostrzegam jakiŚ straszny, wr�cz upiorny
poblask.
Solveig wtrĄci�a nieŚmia�o:
- S�ysza�am, �e starzy ludzie tak�e o tym opowiadajĄ.
- Zamknij si� - burknĄ� Terje.
Eskil uda�, �e go nie dos�ysza�. Z uŚmiechem zwróci�
si� do Solveig:
- Naprawd�? A ja ju� myŚla�em, �e obudzi�y si� we
mnie ponadnaturalne zdolnoŚci. Najwidocznuej nie mnie
jednego to spotka�o.
Salveig, uradowana, �e odezwa� si� bezpoŚrednio do
niej, i to bez cienia urazy, rzek�a o�ywiana:
- Nie, o tej �unie opowiadano od dawna. Prawda,
Terje?
- Przesta� gadaą o przesĄdach - parsknĄ� do niej
i pogoda ducha, która przez chwil� odmalowa�a si� na jej
wyrazistej twarzy, znów zgas�a.
Heike zwróci� si� do Vingi:
- Dowiedzia�aŚ si�, co mia�y oznaczaą te ogniska?
- Nie, napisano tylko: Kara boska dotkn��a bezbo�nika,
cokolwiek by to mia�o znaczyą.
- OczywiŚcie kamiennĄ lawin� w tysiĄc dwieŚąie
pi�ądziesiĄtym szóstym roku - Powiedzia� Eskil.
- Chodzi mi o bezbo�nika. Kim by� i czego si�
dopuŚci�? Czy�by mowa by�a o panu Jolinie, który
zakopa� swój skarb w siedemnastym stuleciu?
- Jutro si� o tym przekonamy - stwierdzi� Heike.
- O ile, oczywiŚcie, coŚ znajdziemy.
Na tym zako�czyli rozmow�.
Eskil wyszed� na podwórze. Sam nie wiedzia�, co go do
tega popchn��o. Wkrótce z obory wy�oni�a si� Solveig.
Eskil, który sta� nieruchomo i podziwia� Fiord, tak
spokojny w ten letni wieczór, nie móg� akurat wtedy
odejŚą. A Solveig musia�a przejŚą ko�o niego.
Nieuprzejmie by�oby, gdyby min��a go bez s�owa.
- �adny wieczór - odezwa�a si� niepewnie.
- Owszem - burknĄ� w odpowiedzi, nie raczywszy
nawet wyjĄą rĄk z kieszeni.
Nic wi�cej nie potrafi�a mu powiedzieą.
Nie id� jesząze, prosi� Eskil w myŚlach, ale nie wiedzia�,
jak jĄ zatrzymaą, �adnego s�owa nie móg� wypowiedzieą
na g�os.
Solveig zaŚmia�a si� nerwowo.
- Cielak tak mnie oblizywa�, �e r�ce mi si� teraz lepiĄ.
Przyjrza� si� jej d�oniom, uŚmiechnĄ� si� niepewnie
i jakby troch� z wy�s�oŚciĄ. Ale nie by�o w nim z�oŚci.
Na chwil� zapad�o milczenie.
- W wi�zieniu musia�eŚ byą bardzo samotny. - W g�o-
sie Solveig zabrzmia�a proŚba o wybaczenie za takĄ
Śmia�oŚą.
- O, tak, to prawda.
- Nic wi�c dziwnego, �e towarzystwo Inger-Lise
sprawi�o ci takĄ przyjemnoŚą - mówi�a �agodnie, �ycz-
liwie.
- Nie dbam o takie malowane lale. MajĄ pstro w g�o-
wie, interesuje je tylko wra�enie, jakie swojĄ osobĄ mogĄ
wywrzeą na innych. A ty? Ty chyba tak�e by�aŚ bardzo
samotna po Śmierci m��a, bo przecie� Terje nie jest mi�ym
towarzystwem.
- By�am samotna jeszcze na d�ugo przed ŚmierciĄ
Madsa - wyzna�a cicho. - Nasze ma��e�stwo to ca�kiem
nieudany zwiĄzek.
- Dlaczego wi�c go poŚlubi�aŚ? - zapyta� Eskil napast-
liwie.
- Ojciec i matka tak postanowili.
- Trudno mi uwierzyą, �e ktoŚ móglby decydowaą za
ciebie. Wydajesz si� taka dojrza�a.
- By�am wtedy jeszcze bardzo m�oda. Choroba Jolina
doda�a mi lat.
- Wcale nie jesteŚ stara, ja tego nie powiedzia�em
- parsknĄ� Eskil, ale nawet na niĄ nie spojrza�, po czym
doda�: - Ale kobiety sĄ przecie� takie jak m��czy�ni. I one
potrzebujĄ towarzystwa. Co robiĄ, kiedy czujĄ si� samotne?
- T�skniĄ - bardzo cicho odpac�a Solveig. - A potem
si� poddajĄ.
- Czy ty si� podda�aŚ?
Nie odpowiedzia�a.
- Pyta�em, czy si� podda�aŚ?
Nadal milcza�a. Naprawd� ju� z�y podniós� g�ow�, by
zwrócią jej uwag�.
Nie by�o jej obok niego. Us�ysza� tylko odglos ostro�-
nie zamykanych drzwi do kuchni.
Eskil zosta� na podwórzu, ws�uchany w tajemnicze
d�wi�ki wieczoru. Szum wodospadu. Krzyk nocnych
ptaków przelatujĄcych nad g�owĄ. I ta cisza, ogromna
cisza bijĄca od gór i fiordu.
Ch�ód ciĄgnĄcy od pokrytych Śniegiem wierzcho�ków
powoli przenika� przez ubranie. Ch�opak zadr�a� z zimna.
Wszed� do domu, nie patrzĄc na Jolinsborg. Nie Śmia�
kierowaą tam wzroku. Nie chcia� te� zak�ócią uroku
wieczoru ani te� bardziej dra�nią mocno ju� bijĄcego
serca. Ba� si�, �e myŚli, które chaotycznie plĄczĄ mu si� po
g�owie, przybiorĄ kszta�t jeszcze nie do ko�ca nazwanego,
ale ju� odbierajĄcego spokój marzenia...
Powietrze bylo pó�przejrzyste, zasnute oparami mg�y.
O wczesnym poranku morskie ptaki zanosi�y si� g�oŚnym
krzykiem. W�drowali ku Jolinsborg - Heike, Vinga,
Eskil, Terje, Solveig i pastor. Towarzyszy� im m�ody
rybak, Elis, króry nie wierzy� w duchy, ale ciekawoŚą nie
pozwala�a mu pozostaą w domu.
Maly Jolin by� tego ranka tak spokojny i wesoly, �e
Solveig oŚmieli�a si� zostawią go samego. Wiele ju� czasu
up�yn��o od chwili, kiedy ostatni raz by�a poza zagrodĄ.
Ch�opczyk nie wyzdrowia�, rzecz jasna, z dnia na dzie�, ale
Heike odwiedzi� go i chwil� z nim porozmawia�. Wydawa-
�o si�, �e ju� sama obecnoŚą wielkoluda pozytywnie
wp�ywa na ch�opca. Dla pewnoŚci dosta� te� troch�
morfiny.
Heikemu nie bardzo si� podoba�o, �e wyruszajĄ do
Jolinsborg tak wielkĄ gromadĄ. Z wieloletniego doŚwiad-
czenia wiedzia�, �e Vingi nie uda mu si� powstrzymaą, ale
ba� si� o swego syna. Vinga tak�e, dlatego w�aŚnie
nalega�a na udzia� w wyprawie, nie chcia�a bowiem znów
utracią Eskila. A on przecie� za nic na Świecie by nie
zrezygnowa�. Prawd� mówiĄc jego obecnoŚą by�a teraz
niezb�dna, ale Heike wiele by da�, gdyby móg� zamknĄą
syna w drewutni w zagrodzie Terjego.
Solveig tak�e nie powinna iŚą.
GorĄco jednak o to prosi�a. A poniewa� jej proŚby tak
rzadko by�y spe�niane, Heike wyrazi� zgod�.
Nie sĄdzi�, by pragn��a iŚą z nimi ze wzgl�du na
Terjego. Choą ona sama nie zdawa�a sobie z tego sprawy,
Heike wyczuwa� jej niech�ą w stosunku do szwagra, bijĄcĄ
z ka�dego w�ókna w jej ciele. Dlaczego wi�c tak nalega�a?
Spojrzenie Heikego pow�drowa�o do Eskila, ojciec
bardzo si� zdumia� widokiem syna.
Ch�opak by� niepodobny da siebie. Co prawda up�ynĄ�
kolejny rok jego �ycia, ale to nie czas go tak odmieni�.
Mia�o to wyra�ny zwiĄzek z tera�niejszoŚciĄ. Wydawa� si�
taki zagubiony, rozkojarzony. Heike dostrzeg�, �e wzrok
syna cz�sto spoczywa na Solveig, na twarzy ch�opca
malowa� si� wówczas wyraz bólu, rozpaczy, który
w mgnieniu oka przemienia� si� w gniew.
A ona? NieŚmia�a jak leŚny fio�ek, gdy tylko spoj-
rzenie jej zawadzi�o o Eskila, natychmiast odwraca�a
oczy.
Cokolwiek by si� wydarzy�o, Eskilowi nie wolno
zranią Solveig. T� kobiet� nale�a�o chronią przed kolej-
nymi cierpieniami, dozna�a ich ju� w �yciu dostatecznie
du�o.
Gdyby Heikemu uda�o si� uratowaą ma�ego Jolina!
Wiedzia� jednak, �e to tylko �yczenia.
Za m�odego rybaka nie czu� si� odpowiedzialny, kiedy
jednak wspinali si� pod gór�, us�ysza� dachodzĄce z ty�u
nawo�ywania i dostrzeg� jeszcze kilku m�odzików. Zapy-
ta� wi�c, czy przyszli tu z samej ciekawoŚci, czy te�
przygotowani sĄ, by dzia�aą opanowanie i odwa�nie, jeŚli
zajdzie taka patrzeba. Zak�opotani pocz�li chichotaą,
wreszcie stwierdzili, �e sĄ dostatecznie duzi i silni, by
podjĄą walk� z duchami.
W ostatnich s�owach zadrga� drwiĄcy ton, który
ogromnie zirytowa� Heikego. Dopóki jednak nie by�
pewien, czy w Jolinsborg zagra�a im jakiekolwiek niebez-
piecze�stwo, pozwoli� Śmia�kom iŚą wraz ze wszystkimi,
powstrzymujĄc si� od dalszych komentarzy.
Kiedy zerknĄ� w dó�, ku wiosce, wsz�dzie dostrzec
móg� oznaki �ycia. Ludzie zebrani w grornadki patrzyli
w gór�, przyglĄdajĄc si� ich poczynaniom. Kilku ma�ych
ch�opców dzielnie pi��o si� pod gór�, ale w po�owie drogi
oblecia� ich strach i tam si� zatrzymali.
Zrozumia� wówczas, �e ca�a ta gadanina o duchach
i strachach dla ludzi mieszkajĄcych w tej zapad�ej wsi by�a
bolesnĄ rzeczywistoŚciĄ. Warto wi�c podjĄą prób� uwolnie-
nia ich od tego ci��aru. W tej ciasnej zatoce potrzebowali
ka�dego skrawka uprawnej ziemi, którĄ mo�na by obsiaą,
a przede wszystkim swobodnie si� po niej poruszaą.
Nareszcie znale�li si� przy Jolinsborg.
- Przepi�knie - powiedzia�a zachwycona Vinga. - Na-
prawd� przepi�knie.
Terje rozjaŚni� si�. Jednak�e nawet jego uŚmiech nie
okaza� si� ujmujĄcy, nie by�a w nim zaskoczenia ani
pokornej wdzi�cznoŚci za md�e s�owa, tylko �le skrywany
triumf, poczucie dumy. UŚmiech ten zdawa� si� mówią:
"Widzicie, wynios�e miejskie samochwa�y, �e my na wsi
potrafimy o wiele wi�cej ni� wy! Nie spodziewaliŚcie si�
tego, co?"
Heike zacisnĄ� z�by. Czy naprawd� nigdy nie b�dzie
w stanie tolerowaą tego cz�owieka? Przecie� nie jest winĄ
Terjego, �e tak bardzo przypomina Heikemu najstrasz-
niejszy koszmar z jego �ycia.
Przez chwil� stali, podziwiajĄc dom. Nawet Terje nie
zdradza� ch�ci, by wejŚą do Środka.
W ko�cu Heike postanowi�:
- Zostaniecie przed domem, wejdzierny. tylko ja i pas-
tor. Je�eli nic si� nie wydarzy, Eskil i Terje wejdĄ za nami,
ale dopiero kiedy was zawo�amy. JeŚli i wtedy nic
szczególnego nie zajdzie, b�dĄ mogli wejŚą inni.
Nie zdradzi� ani s�owem, �e mandragora zacz��a
okazywaą niepokój. Nikt oprócz Vingi nie wiedzia� o jego
pot��nym amulecie.
- Twój ojciec naprawd� jest bardzo odwa�ny - szep-
n��a Solveig do Eskila.
- Ojciec? O, tak. On mo�e wszystko!
Vinga z wdzi�cznoŚciĄ uŚmiechn��a si� do syna.
Kiedy Heike i pastor przestĄpili próg Jolinsborg,
Solveig wystraszona postĄpi�a a kilka kroków w stron�
Eskila, jakby chcia�a si� schronią pod jego opieku�cze
skrzyd�a. Ch�opak odczu� jeszcze silniejsze ni� dotĄd
pragnienie, by objĄą jej szczup�e ramiona.
Heike i pastor zatrzymali si� w korytarzu. Heike stara�
si� wczuą w atmosfer� tego domu. Wiedzia�, �e man-
dragora wije si� jak w ukropie, ale poza tym niczego
szczególnego nie doznawa�.
- Czy pan coŚ wyczuwa, pastorze?
Pastor, chudy m��czyzna o rzadkich, siwych w�osach
i koŚcistej twarzy, odpar�:
- Nic takiego nie mog� powiedzieą. O domu w El-
dafjord s�ysza�em od najwczeŚniejszych lat dzieci�stwa,
ale takie historie nie godzĄ si� z moim urz�dem.
Musz� jednak przyznaą, �e Terje Jolinsonn wiele
pracy w�o�y� w ten stary dom, a to z jakim rezultatem!
To pracowity i bogobojny cz�owiek. Regularnie bywa
w koŚciele.
- Czy by� pan w Środku ju� wczeŚniej?
- Tak, umar�o tu przecie� kilkoro ludzi. Z�Ą, gwa�tow-
nĄ i niewyjaŚnionĄ ŚmierciĄ. Ale wi�kszoŚą ofiar zdĄ�ono
ju� znieŚą ni�ej, do zagrody Terjego. By�em tu jednak,
kiedy zginĄ� brat Terjego, Mads Jolinsonn. Sta� tu
wówczas tylko stary dom.
- A jaka w nim panowa�a atmosfera? - zapyta� Heike,
pami�tajĄc o s�owach Solveig, która ba�a si� przebywaą
w tym domu.
- Atmosfera? - Pastor rozciĄgnĄ� usta w uŚmiechu.
- Ja na takie g�upstwa nie zwracam uwagi.
Obeszli dom dooko�a, powoli i dok�adnie, nie omin�li
przy tym i spi�arki.
Pastor powiedzia� z lekka rozbawiony:
- Wydaje mi si�... Nie wiem, jak mam to nazwaą.
Wydaje si�, jakby pan nas�uchiwa�?
- Bo tak w�aŚnie jest. W tym domu panuje niezwyk�a
cisza.
- Co pan chce przez to powiedzieą?
Heike wyczuwa� rezerw� pastora, pami�ta�, jakĄ nie-
ch�ą duchowny musia� przemóc, by rankiem uŚcisnĄą
d�o� Heikego, przera�ony jego widokiem. "Co za biedny
cz�owiek, obdarzony takim wyglĄdem!" zdawa�y si�
mówią jego oczy.
Do tego jednak Heike ju� przywyk�, nauczony do-
Świadczeniem ca�ego �ycia.
Odpowiedzia� z krzywym uŚmiechem:
- O ile wolno mi tak to okreŚlią, to oŚmiel� si�
twierdzią, �e obaj jesteŚmy jakby niegro�ni. Sprowad�my
Eskila i Terjego! JeŚli wierzyą wioskowym legendom, oni
otarli si� o rozwiĄzanie tajemnicy skarbu pana Jolina
i dlatego potraktowani zostali jak intruzi.
Pastor zerknĄ� na Heikcgo z ukosa, jak gdyby zaczĄ�
zastanawiaą si� nad stanem jego umys�u.
- Czy mam odczytaą b�ogos�awie�stwa nad domem?
- Jeszcze nie - powstrzyma� go Heike. - Poczekamy,
dopóki nie dowiemy si� na pewno, czy istnieje tu coŚ, co
potrzebuje s�owa bo�ego. JeŚli pastor odmówi teraz
modlitwy i zniszczy ewentualne jĄdro z�a, nigdy nie
dowiemy si�, co to by�o. A ciekawoŚą, panie pastorze,
zawsze popycha�a mnie do dzia�ania.
Pastor pokiwa� tylko g�owĄ i pozwoli�, by Heike
zawo�a� syna i gospodarza.
Weszli do przedsionka.
- No i co? - zapyta� Terje cicho, jakby przestraszy� si�
swego pi�knego domu, nad którym pracowa� przez tak
wiele miesi�cy.
- Na razie nic - odrzek� Heike.
Wydawa�o si�, �e to stwierdzenie przynios�o Terjemu
ulg�. Eskil natomiast by� zdziwiony. Heike odgadywa�, �e
ch�opak myŚli: "Przecie� ojciec wyczuwa� zwykle wi�cej
ni� inni!"
Pierwszy raz od chwili, gdy znale�li si� w Jolinsborg,
Heike dok�adnie przyjrza� si� Terjemu Jolinsennowi.
Zrozumia� teraz, o co chodzi�o Eskilowi. RzeczywiŚcie
w tym cz�owieku tkwi�o coŚ osobliwego! Heike zauwa�y�
teraz dok�adnie to, o czym mówi� Eskil. Ten m��czyzna
by� jakby nierzeczywisty. Ale Heike wyczuwa� coŚ wi�cej.
Nie potrafi� nazwaą tego s�owami, ale wiedzia�, �e stoi
w obliczu nieznanego zjawiska. Niezmiernie by� ciekaw,
jak rozwinie si� sytuacja.
Najbardziej zdumiewajĄcy by� fakt, �e sam Terje wydawa�
si� ca�kowicie nieŚwiadomy wra�enia, jakie wywiera na
innych ludziach, ludziach tak szczególnych jak Heike,
a nawet takich jak Eskil! Eskil, który nigdy nie zdradza�
�adnych ukrytych talentów! Jak zareagowa�aby na to Vinga?
Heike nie mia� czasu, by teraz o to pytaą.
Zbyt wiele by�o tu niejasnoŚci. JeŚli Terje mia� coŚ
wspólnego z przekle�stwem, jakie wisia�o nad domem,
jeŚli by� jego cz�ŚciĄ... To dlaczego, na Boga, w�aŚnie on,
Terje Jolinsenn, zosta� stĄd wyp�dzony przez nieznane
moce, które tu w�ada�y?
To nie ma �adnego sensu! Nie t�dy droga!
Terje natrafi� na Ślad skarbu, dlatego i jego nale�a�o si�
pozbyą.
Nie, to te� absurdalne. Ca�kowity brak konsekwen-
cji.
Heike zorientowa� si�, �e pozostali czegoŚ ode� ocze-
kujĄ. Spodziewali si� polece�, pastor tak�e.
- Chod�my obejrzeą te papiery - zdecydowa� Heike.
- Mo�e tam byą coŚ, czego nie zauwa�yliŚcie.
Skierowali si� w stron� kuchni. Eskil i Terje czujni,
w ka�dej chwili gotowi rzucią si� do ucieczki, je�eli...
- Zobaczymy - rzek� Heike - czy wszyscy zmieŚcimy
si� w Środku.
Nie zdĄ�yli wejŚą do ma�ej spi�arki. Nagle stan�li jak
wryci i nas�uchiwali. Z jakiegoŚ miejsca w domu rozlega�
si� coraz to g�oŚniejszy chór g�osów. Westchnienia, j�ki,
p�acz, g�osy pokutujĄcych dusz.
W oka mgnieniu Terje by� ju� za progiem, pozostali
trzej jednak nie ruszyli si� z miejsca. Eskil tylko dlatego,
�e ojciec �elaznym uŚciskiem trzyma� go za r�k�.
- Ale�, ojcze - szepnĄ� przera�ony. - To w�aŚnie ten
d�wi�k us�ysza�em, zanim nastĄpi�o to najstraszniejsze.
- Stój spokojnie, Eskilu - poleci� Heike. - Pastor i ja
sami do niczego nie dojdziemy. Musisz nam towarzyszyą.
Oni chcĄ ciebie!






ROZDZIA� X


Przed domem Terje krzycza� do tych, którzy tam stali:
- Uciekajcie! Uciekajcie, jeŚli wam �ycie mi�e! To si�
znów zaczyna!
Ale Vinga i Solveig od razu pomyŚla�y o tym samym:
Eskil, Heike i pastor nadal znajdowali si� w Środku. Obie
kobiety zdo�a�y zagrodzią drog� Terjemu i, wieszajĄc mu
si� u ramion, zatrzyma�y go.
- Zostaniesz tutaj - oŚwiadczy�a Vinga zdecydowa-
nie. - Dlaczego mielibyŚmy uciekaą i zostawią ich
w pu�apce?
- Tak, to prawda! - zawo�a�a Solveig i zwróci�a si� do
innych. - Pomó�cie nam, Terje nie mo�e stĄd odejŚą,
dopóki nie dowiemy si�, co si� sta�o z innymi!
Z wahaniem, nie do ko�ca przekonani, �e robiĄ
dobrze, Elis i jeszcze dwóch ch�opów przysz�o kobietom
z pomocĄ. A kiedy Terje zauwa�y�, �e bez wzgl�du na to,
co dzieje si� w domu, jednak nie wy�ania si� na razie
stamtĄd nic gro�nego, podda� si�, a potem odepchnĄ�
wszystkich z pogardĄ.
- Nikt nie powie, �e któryŚ z Jolinsonnów jest
tchórzem - rzek� z godnoŚciĄ.
Wszyscy stan�li bez ruchu, nas�uchujĄc.
Jednak nie mogli us�yszeą niczego. �aden d�wi�k nie
wydobywa� si� z pi�knego, lecz jak�e przera�ajĄcego
Jolinsborg.
M��czy�ni we wn�trzu domu tak�e stali nieruchomo,
ws�uchujĄc si� w p�acz i �a�osne zawodzenie.
Wreszcie Eskil powiedzia�:
- Nie mam zamiaru uciekaą, ale proponuj� wycofaą si�
do przedsionka, abyŚmy mieli mo�liwoŚą odwrotu.
- Chcia�bym zbadaą, skĄd dochodzĄ te krzyki - rzek�
Heike.
- Pami�taj, �e kiedy us�ysza�em je po raz pierwszy...
-... najg�oŚniej rozbrzmiewa�y na zewnĄtrz, tak,
pami�tam. Panie pastorze, to b�aganie o pomoc jest z tego
rodzaju, o którym wspomnia�em. Za te dusze trzeba
odmówią modlitw�.
Blada twarz pastora zrobi�a si� jeszcze bielsza. Ws�u-
chany, coraz szerzej otwiera� oczy i �adnĄ miarĄ nie
pojmowa�, jak ten niezwyk�y cz�owiek, Heike Lind, mo�e
zachowaą tyle zimnej krwi.
KtoŚ musia� sobie stroią z nich �arty, ktoŚ, kto ukrywa�
si� we wn�trzu domu.
Pastor trzĄs� si� na ca�ym ciele spowitym w sutann�,
którĄ przywdzia� na wypadek ewentualnego wyp�dzania
demonów. Mia� szczerĄ nadziej�, �e zbytnio nie widaą, jak
dr�y jego pi�kny karbowany ko�nierz.
Pastor nie by� cz�owiekiem boja�liwym. Ch�tnie zgo-
dzi� si� na udzia� w oczyszczaniu domu ze z�ych duchów,
ale tak naprawd� to w nie nie wierzy�. Ludzie mówili
o nich zbyt du�o, upatrywali duchów w byle cieniu. Jak�e
ma�ej byli wiary!
Teraz jednak znalaz� si� w samym centrum wydarze�
i by�a to dla niego sytuacja ca�kiem nowa. A wi�c mimo
wszystko z�e duchy istniejĄ...
W tym momencie ów niezwyk�y cz�owiek o dziwnych
diabelskich oczach i �agodnym g�osie zburzy� tak�e t� teori�.
- Ci biedacy wcale nie sĄ z�ymi duchami - powiedzia�
cicho. - SĄ tylko bardzo, bardzo nieszcz�Śliwi. Nie
potrafimy nawet pojĄą, jak bardzo. Ale masz racj�, Eskilu.
Nic tu po nas. Wyjd�my do przedsionka.
- Ciiicho! - szepnĄ� pastor.
By�o to ca�kiem zb�dne upomnienie, gdy� wszyscy
przera�ajĄco wyra�nie us�yszeli odg�os zbli�ajĄcych si�
kroków.
- To z góry! - mruknĄ� Heike. - Chod�cie, idziemy!
Doszli do przedsionka, tam Heike ich zatrzyma�.
Teraz kroki rozbrzmiewa�y ju� w ca�ym domu, wszyst-
kie drobne przedmioty dr�a�y, z dzwonieniem potrĄca�y
si� nawzajem. Czcigodny pastor zas�oni� d�o�mi uszy,
szepczĄc: "Panie jezu... "
- Chc� zobaczyą, co to jest - wyjaŚni� Heike synowi,
który sta� jak sparali�owany. - Sprawd�, czy drzwi sĄ
otwarte!
Nigdy nie zosta�y zamkni�te, ale Eskil dla pewnoŚci
ca�ym ci��arem cia�a mocno przycisnĄ� je do Śeiany, by
drog� ucieczki mieli gotowĄ.
- Teraz przyszed� czas na modlitwy, pastorze - mruk-
nĄ� Heike, kiedy dudnienie kroków brzmia�o ju� ze
szczytu schodów.
Pastor lekko dr�Ącym g�osem poczĄ� odmawiaą mo-
dlitwy, najwyra�niej Świ�te s�owa, majĄce odegnaą Sza-
tana. Eskil zorientowa� si�, �e sĄ to najprawdziwsze
egzorcyzmy, a s�owa pastora mia� wzmocnią jeszcze
wielki krzy� uniesiony wysoko i skierowany ku scho-
dom.
Kroki jednak nie milk�y. Nios�y si� teraz po schodach,
zmierzajĄc w dó�.
- Niczego nie widz� - stwierdzi� Eskil zdumiony.
- I ja tak�e nie - wyzna� pastor i powróci� do swych
mod�ów.
- Ale ja widz�! - wykrzyknĄ� Heike. - Szybko, Eskilu,
wychod�! Wychod�! I pan tak�e, pastorze! Tutaj nic nie da
si� zrobią!
Drzwi zosta�y szarpni�te z si�Ą tak ogromnĄ, �e Eskila
po prostu wyrzuci�o na zewnĄtrz. Heike jednak zdo�a�
wcisnĄą si� pomi�dzy nie a futryn� i wyciĄgnĄą duchow-
nego. Ze wszystkich si� przytrzymywa� drzwi, dopóki
Eskil i pastor nie znale�li si� w bezpiecznej odleg�oŚci,
dopiero potem sam potoczy� si� na ziemi� na podwórzu.
Natychmiast pospieszono mu z pomocĄ.
- Co to by�o? Co si� sta�o? Niczego nie s�yszeliŚmy!
- wo�a�a Vinga.
- Uwa�aj, Eskilu! - krzykn��a przera�ona Solveig
i Heike w ostatniej chwili zdĄ�y� odciĄgnĄą syna na bok.
W miejscu, gdzie jeszcze przed sekundĄ sta� Eskil, ci��ko
runĄ� ogromny g�az z solidnie wymurowanego przez
Terjego komina.
Heike jednym ruchem zerwa� z szyi mandragor�
i wyciĄgnĄ� jĄ w stron� przekl�tego domostwa.
- Chcesz mego syna! Ale jego nigdy nie dostaniesz!
Chod�cie! - zawo�a� do otaczajĄcych go ludzi. - Musimy
odejŚą jak najdalej od tego domu. Nie, nie w dó�, Terje!
Idziemy na gór�, na skalny taras. Wy, pozostali mieszka�-
cy wsi, mo�ecie wrócią do domu, jeŚli chcecie.
Zawahali si�, Terje natomiast nie okazywa� ju� l�ku.
- Taras nigdy nie by� gro�ny - rzek� z pogardĄ.
- O Jolinsborg tak�e tak mówi�eŚ - przypomnia�a mu
Solveig, wst�pujĄc na Ście�k� prowadzĄcĄ w gór�.
Za niĄ ruszyli inni. Terje by� ponury, ale ju� nie tak
wystraszony. Uzna�, �e niebezpiecze�stwo min��o.
- Czy nadal s�yszysz chór duchów? - szeptem zapyta�
Heike Eskila.
- Tak, ale myŚl�, �e nikt inny go nie s�yszy.
- Owszem, ja - mruknĄ� idĄcy obok pastor.
Heike odwróci� sig do niego.
- To wspaniale! Nad tym chórem trzeba odmówią
modlitwy, pastorze. Wszystkie, jakie pan zna, i z ca�ego
serca!
Pastor pokiwa� g�owĄ.
- Dobrze, ale najpierw prosz� o wyjaŚnienie: Co
takiego wyciĄgnĄ� pan w stron� domu? Bo nie by� to
krzy�?
- Nie, to prawda - odpar� Heike nie kryjĄc dumy. - To
amulet naszego rodu. Ma ogromnĄ moc, zw�aszcza gdy
chodzi o ochron� kogoŚ z rodziny, kogoŚ, kogo warto
os�aniaą.
- Najwyra�niej tym razem chodzi�o o ch�opca - stwier-
dzi� pastor z przej�ciem. - Bardzo chcia�bym zobaczyą ten
amulet.
- Nie teraz. W tej chwili najwa�niejsze sĄ Świ�te
b�ogos�awie�stwa, nie powinien pastor ich przerywaą.
Niech pan odmawia dalej modlitwy, to naprawd� bardzo
wa�ne!
- Nie rozumiem pana. Kim pan w�aŚciwie jest? Po
czyjej stronie?
Heike uŚmiechnĄ� si�, ale w uŚmiechu czai� si� tak�e
cie� smutku.
- Nie nale�� do KoŚcio�a, ale go szanuj�. I niech to
wystarczy.
Terje przystanĄ� i odwróci� si�, zatrzymujĄc tym
samym ca�Ą grup�.
- Co w�aŚciwie macie zamiar zrobią tam na górze?
- Pami�taj, co napisano - przypomnia� mu Heike.
- Skarb ukryto w twierdzy pierwszego Jolina. Czy nie jest
naszym zamiarem odnalezienie tego przekl�tego skarbu,
tak by Eldafjord, a zw�aszcza Jolinsonnowie, odzyskali
spokój?
- Owszem. Ale przysz�o mi coŚ do g�owy. Wydaje mi
si�, �e duch pana Jolina pragnie krwi, nie podoba mu si� te�,
�e ruszymy skarb. A wed�ug tego, co mówicie, w dawnych
czasach by�o tu jakieŚ plugastwo, p�on��y dziwne ogniska.
- Do czego zmierzasz? - zapyta� Eskil.
- Nie mo�emy staą w pó� drogi na tej stromej Ście�ce.
Przejd�my jeszcze ten ostatni odcinek!
Zdyszani dotarli niemal do szczytu wzgórza, przed ich
oczami rozciĄgnĄ� si� rozleg�y, zasypany kamieniami taras
skalny. SzalejĄcy wicher natychmiast poczĄ� targaą ich
ubrania. Za�opota�y po�y kurtek, wyd��y si� spódnice.
Przystan�li ca�Ą grupĄ.
- S�yszycie? - zapyta� Heike Eskila i pastora. - S�yszy-
cie chór?
- Tak - odpar� duchowny. - Ale wydaje mi si�, �e
w tych g�osach d�wi�czy nowy ton.
- Nadzieja - zgodzi� si� Eskil. - Nadal si� bojĄ, ale...
teraz chyba najbardziej obawiajĄ si�, �e ich zawiedziemy!
- Macie racj� - stwierdzi� Heike. - I ja tak odczytuj� te
�a�osne zawodzenia. Pastorze, niech pan si� modli za ich
dusze.
Pastor przesta� si� ju� dziwią czemukolwiek. Uzna�
s�owa Heikego za rozsĄdne i mocniej ŚcisnĄ� w d�oni
krucyfiks. Monotonne modlitwy by�y jedynym d�wi�-
kiem, jaki s�yszeli pozostali uczestnicy wyprawy, do ich
uszu nie dociera�y bowiem skargi upiornego chóru. Heike
zastanawia� si�, czy s�yszy je Terje, ale nie chcia� pytaą.
Nadal nie móg� znieŚą tego cz�owieka.
- Co chcia�eŚ nam powiedzieą wtedy na zboczu, Terje?
- zagadnĄ� Elis, m�ody rybak.
- Doszed�em do wniosku, �e moglibyŚmy uradowaą
ducha pana Jolina. Trzeba mu z�o�yą ofiar�, �eby dopuŚci�
nas do skarbu. JeŚli tak lubi odbieraą ludziom �ycie, to
ca�opalna ofiara.. .
- Ofiara? - powtórzy� Heike, wzdrygajĄc si� z obrzy-
dzenia. - O co w�aŚciwie ci chodzi? Nie uŚmiercimy
niepotrzebnie �adnego zwierz�cia.
- Wcale nie mia�em na myŚli zwierz�cia - wyjaŚni�
Terje. - Zwierz� na pewno mu nie wystarczy.
Wszyscy wpatrywali si� w Terjego z niedowierzaniem.
UŚmiechy zdumienia zamar�y na ustach.
G�os Heikego by� lodowato zimny:
- Drwisz sobie z nas?
- Dlaczego mia�bym �artowaą z tak powa�nej sprawy,
jakĄ jest skarb?
- A kogo w takim razie mielibyŚmy z�o�yą w ofierze?
Ciebie?
Terje si� oburzy�.
- Mnie? To przecie� ja mam odziedziczyą skarb pana
Jolina, ja jestem prawowitym dziedzicem! Chyba jasne,
kogo powinniŚmy poŚwi�cią. Mamy ju� wszak kogoŚ, kto
i tak skazany jest na Śmierą.
Solveig Ścisn��a d�onie w pi�Ści, a� zbiela�y jej kostki,
i przycisn��a je do ust. G�oŚno j�kn��a. Przez grup� ludzi
zebranych na wietrznym skalnym tarasie przesz�o g�oŚno
westchnienie pe�nych niedowierzania protestów.
W duszy Heikego zerwa�y si� wszelkie tamy. Wpatrywa�
si� w Terjego, ale przed oczami sta� mu Solve. Szumia�o mu
w g�owie, nie widzia� nic poza znienawidzonym obliczem
Solvego. Ca�e z�e dziedzictwo, jakie tkwi�o w Heikem,
dotkni�tym przekle�stwem potomku Tengela Z�ego,
wyp�yn��o na powierzchni�, gwa�townie poszukujĄc ujŚcia.
Solve! Nareszcie, nareszcie b�dzie móg� si� zemŚcią!
Nareszcie ca�a t�umiona gorycz znajdzie upust. Ta wstr�t-
na twarz, której nienawidzi� przez lata! Pomiesza�y mu si�
osoby, wyda�o mu si� nagle, �e to Solve, powodowany
niepomiernĄ chciwoŚciĄ, chce zlo�yą w ofierze swego
ma�ego bratanka Jolina. MyŚla� o biednej Solveig i zaprag-
nĄ� zemŚcią si� w jej imieniu na Solvem i...
Z oddali us�ysza� czyjeŚ wo�anie. Czy to g�os Vingi? Ale
przecie� Vinga nigdy nie pozna�a Solvego, skĄd mog�a si�
tu wziĄą? Czu�, �e ze wszystkich stron coŚ go ciĄgnie, ale
wstĄpi�y we� nagle ogromne si�y, wiedzia� jedynie, �e
Solve nareszcie zap�aci za cierpienia ca�ego jego �ycia. Za
l�k przed zamkni�tymi pomieszczeniami. Za bój o odzys-
kanie ludzkiej godnoŚci. Za walk� o przeistoczenie si�
w dobrego, przydatnego dla innych ludzi cz�owieka,
pe�nego mi�oŚci i �agodnoŚci dla wszystkich �ywych
stworze�, dla ca�ej natury. Nikt nie potrafi zrozumieą, ile
kosztowa�o to dotkni�tego z Ludzi Lodu. I przez ca�y ten
czas dr�czy�a go owa t�umiona, nieludzka wprost niena-
wiŚą, skierowana przeciwko temu, którego nigdy nie
nazwa� ojcem.
Nareszcie znajdzie dla niej ujŚcie. Ale próbowano go
przed tym powstrzymaą.
- Ojcze! Ojcze! Nie zabijaj go, ojcze!
Powoli, bardzo powoli Heike powraca� do rzeczywis-
toŚci. OpuŚci� ramiona i rozlu�ni� si� troch�. Ten g�os...
Przecie� to g�os Eskila, jego rodzonego syna, g�os, który
zna� ju� od tylu lat! To oznacza�o, �e Solve nie mo�e byą
tutaj, to po prostu niemo�liwe.
OcknĄ� si� z transu i napotka� pe�en bólu, nic nie
rozumiejĄcy wzrok Vingi. I przera�onego, wstrzĄŚni�te-
go, oniemia�ego Eskila.
I innych... którzy stali jak skamieniali, ze strachu nie
mogĄc si� poruszyą.
Co si� sta�o? Terje Jolinsann... Gdzie on jest?
G�ucho j�czĄcy t�umok na ziemi. Twarz zalana krwiĄ
cieknĄcĄ z nosa i ust, poszarpane ubtanie, krew, krew,
wsz�dzie krew.
Pastor, który okaza� si� cz�owiekiem czynu w stopniu
du�o wi�kszym ni� Heike si� spodziewa�, usi�owa� pod-
nieŚą krzyczĄcego z bólu Terjego.
- Czy masz coŚ z�amane? - zapyta� pastor.
- Wszystko! - zaszlocha� Terje. - Wszystko! Ten
cz�owiek jest prawdziwym szale�cem! Pxzecie� ja tylko
�artowa�em!
Mówi� bardzo niewyra�nie, bo usta zacz��y mu puchnĄą.
Heike ca�kiem si� ju� opanowa�.
- Nie chcia�em uderzyą tak mocno. Zrozumcie, Terje
Jolinsenn jest jak dwie krople wody podobny do cz�owieka,
który zniszczy� ca�e moje �ycie. Straci�em poczuae rzeczywi-
stoŚci, wydawa�o mi si�, �e to on w�aŚnie stoi przede mnĄ.
Postawili Terjego na nogi. Heike popatrzy� mu w oczy
i rzek�:
- Ale �e uderzy�em, nie �a�uj�. Nie po tych s�owach,
które wymówi�eŚ, Terje Jolinssnnie! Nie powinienem
tylko uderzaą z takĄ si�Ą!
Solveig by�a jedynĄ osobĄ, która naprawd� zrozumia�a
reakcj� Heikego, w ka�dym razie po tym wyznaniu.
- Zas�u�y� sobie na ka�dy cios - powiedzia�a na-
brzmia�ym od �ez g�osem. - Na ka�dy, ka�dy cios. Nigdy
ci tego nie daruj�, Terje!
- Do diab�a, mo�esz sobie robią, co chcesz, nic mnie to
nie obchodzi - syknĄ� rozwŚcieczony Terje. - Tak d�ugo
�ywi�em ciebie i twego przekl�tego bachora, �e za-
s�u�y�em na specja�ne miejsce w niebie. I z takĄ wdzi�cz-
noŚciĄ si� spotykam!
Solveig przymkn��a oczy.
- Wcale nas nie �ywi�eŚ. Wykorzysta�eŚ ca�y majĄtek,
jaki nale�a� do mnie i do Jolina, nienagannie prowadzi�am
ci dom. Ale teraz ju� koniec! Nie zostaniemy u ciebie ani
chwili d�u�ej!
Eskil uŚcisnĄ� jĄ za r�k� i skinĄ� g�owĄ na znak zgody.
Dawno ju� postanowi�, �e pojadĄ wraz z nimi do
Grastensholm, a matka i ojciec przystali na to bez wahania.
Uda�o im si� doprowadzią Terjego do porzĄdku. By�
wŚciek�y i obra�ony, rzecz jasna, ale Heike nie odezwa� si�
ani s�owem. Okaza�o si�, �e �adna koŚą nie zosta�a
z�amana, Terje móg� iŚą o w�asnych si�ach, choą udawa�
ci��ko rannego cierpi�tnika. Kiedy oczyszczono mu
twarz, wyglĄda� bardziej po ludzku, nie przestawa� jednak
mruczeą pod nosem, �e lensman na pewno wkrótce si�
o tym dowie.
Nikt jednak nie wierzy�, �e Terje oŚmieli si� wnieŚą
skarg�. Pomys� z�o�enia chorego dziecka w ofierze mu-
sia�by wówczas wyjŚą na jaw, a wtedy lensman potrak-
towa�by ca�Ą spraw� odpowiednio. �artami Terje by si�
nie wyt�umaczy�.
Wielu natomiast obawia�o si� o �ycie Heikego. Wiado-
mo by�o, �e Terje Jolinsenn nie przepuŚci okazji, by
zaatakowaą z ukrycia, byle tylko nie musia� za swój czyn
ponosią odpowiedzialnoŚci. Vinga dla pewnoŚci uj��a
Heikego za r�k� i wszyscy znów zawrócili ku tarasowi
skalnemu.
- Doprawdy, to nawet ca�kiem realne, �e kiedyŚ przed
wiekami, zanim spad�a kamienna lawina, wznosi�a si� tu
jakaŚ twierdza - stwierdzi� pastor, a mieszka�cy wioski
przyŚwiadczyli, kiwajĄc g�owami. - Ale w którym miejscu?
RozglĄdali si� po usypiskach g�azów.
- Zgaduj�, �e to tam! - wskaza� Eskil.
Tak, przy dok�adniejszych ogl�dzinach i odrobinie
fantazji mo�na by�o dostrzec resztki fundamentów. W ka�-
dym razie wŚród kamieni rysowa� si� niewyra�ny czworo-
bok.
- Czy�by tam w�aŚnie le�eą mia� skarb? - z niedowie-
rzaniem zapyta� Eskil. - Pod tym stosem kamieni?
Terje zapomnia� o swej roli skrzywdzonego i odezwa�
si� z zapa�em:
- Tak, ale tam jest najbardziej niebezpiecznie! Mi�dzy
kamieniami sĄ g��bokie szczeliny!
- Wobec tego tam w�aŚnie b�dziemy szukaą - po-
stanowi� Heike.
Zdenerwowany Terje gestem podniós� r�k� do góry.
- Nie, zatrzymajcie si�! Nikt nie wejdzie tam przede
mnĄ! Nikt nie zaw�adnie skarbem pana Jolina, bo on
nale�y do mnie, do nikogo innego, tylko do mnie!
To prawda, �e Terje Jolinsonn mia� zapuchni�te powieki
i pokiereszowanĄ twarz, ale mo�e w�aŚnie dlatego wydawa�
si� jakby odmieniony. Z oczu sypa�y mu si� iskry i nie tylko
Eskil i Heike, ale wszyscy inni odnieŚli nagle wra�enie, �e sta�
si� jakiŚ nierzeczywisty. Jakby ujrzeli malowid�o.
Malowid�o z zamierzch�ej przesz�oŚci?
- Och, nie! - j�knĄ� Heike. - To ty jesteŚ panem Jolinem!
- Co takiego? - Terje by� oszo�omiony.
WŚród otaczajĄcych ich ludzi rozleg� si� pomruk
zdziwienia. Ale tak, wszyscy inni równie� mieli wra�enie,
�e duch pana Jolina jest z nimi.
- Ty sam, Terje, nie zdajesz sobie z tego sprawy
- powiedzia� Heike. - MyŚl�, �e duch pana Jolina
wst�powa� kolejno w swych potomków. Mo�e po to, by
czerpaą korzyŚci ze skarbu? A mo�e strzec, by nie dosta�
si� on w niepowo�ane r�ce lub zmusią, by jeden z tych,
którzy u�yczyli mu cia�a, odkopa� zgromadzone kosztow-
noŚci. Podobnie jak wielu skĄpców, i on nie móg� znieŚą
myŚli, �e po Śmierci rozstanie si� ze swym bogactwem.
Dlatego próbuje powrócią. I pewnie dlatego tak wielu
Jolinsannów dotkn��a bezp�odnoŚą, nie mieli nawet ochoty
na kobiety. Na co to bowiem komuŚ, kto od dawna nie
�yje? Czym przez ca�y czas zaprzĄtni�tĄ g�ow� ma Terje?
Pomna�aniem bogactw, troskĄ o gospodarstwo, by przy-
nosi�o jak najwi�kszy zysk. Zadbane domy, pola, które
rodzĄ. W tym tkwi si�a Terjego, w taki sposób prawdopo-
dobnie zabra�by si� do dzie�a sam pan Jolin. Dlatego Terje
czasami jak gdyby wyŚlizguje si� ze Świata realnego.
TowarzyszĄcy im ludzie w milczeniu pokiwali g�owa-
mi. I oni stracili poczucie rzeczywistoŚci, nie wiedzieli ju�,
co jest realne, a co nadprzyrodzone. Ca�a scena by�a tak
przepe�niona mistycyzmem, �e biernie godzili si�, by
wszystko odbywa�o si� zgodnie z wolĄ Heikego. A w ka�-
dym razie bez protestów przekazali mu przywództwo.
Nagle Eskil zorientowa� si�, �e chór udr�czonych
g�osów umilk�. Nie s�ychaą ju� by�o bolesnych skarg,
�a�osnego zawodzenia ani p�aczu. Szczerze powiedziaw-
szy, bardzo mu ul�y�o. Jak�e trudno jest s�uchaą j�ków
rozpaczy ze ŚwiadomoŚciĄ, �e nie mo�na pomóc!
Rozlega�o si� tylko wycie wiatru wŚród kamiennych
bloków.
Nagle Terje uderzy� w krzyk:
- Oszala�eŚ?! Nie pojmuj� ani s�owa z tych bzdur,
które wygadujesz!
- Dobrze o tym wiem. Nie masz ŚwiadomoŚci, �e
wstĄpi� w ciebie pan Jolin.
- Nic mnie to nie obchodzi. PuŚąie mnie naprzód, ja
pierwszy musz� zobaczyą skarb, inaczej powstrzymam
was si�Ą.
- Dobrze, id� - zgodzi� si� Heike. - Nas skarb nie
interesuje. Chcemy jedynie wyjaŚnią tajemnic� z nim
zwiĄzanĄ.
Oczy Terjego zap�on��y gniewem.
- Nie interesuje was karb? O, nie, nie wmawiaj mi
tego, sĄdzisz, �e nie wiem, �e ka�dy we wsi, kto ma choą
troch� oleju w g�owie, chce zdobyą skarb? Ale oni sĄ zbyt
tchórzliwi, by szukaą. A twój rodzony syn? Dlaczego
przyby� do Eldafjord? W�aŚnie po to, by odnale�ą skarb!
Niczego wi�c nie udawaj, ty morderco!
Najwyra�niej nie móg� darowaą Heikemu napaŚci,
prawdopodobnie nigdy nie mia� mu wybaczyą.
- Wiem dobrze, �e Eskil przyjecha� tu w�aŚnie z powo-
du skarbu - spokojnie odpar� Heike. - Ale on po prostu
chcia� dopomóc nam w utrzymaniu dworów.
- Poza tym przyjecha�em tu, bo chcia�em prze�yą
przygod� - wtrĄci� porywczo Eskil. - Chcia�em spraw-
dzią, czy tak jak ojciec patrafi� zapanowaą nad duchami!
- Doprawdy? W Jolinsborg jakoŚ mu si� nie powiod�o.
- Jeszcze nie sko�czy�em - uciĄ� ten wĄtek Heike.
- A wi�c decyduj: sam b�dziesz szukaą twierdzy, czy te�
mamy iŚą wszyscy razem?
Terje powstrzyma� ich natychmiast d�oniĄ, gotów do
zadania ciosu.
- Nie wolno wam tam iŚą, dopóki ja sam najpierw nie,
sprawdz�.
Ruszy� ty�em, nadal gro�nie trzymajĄc r�k� uniesionĄ
w gór�, ale wkrótce musia� z tego zrezygnowaą, jeŚli nie
chcia� si� potknĄą. Bezustannie jednak zerka� przez rami�
i sprawdza�, czy przypadkiem za nim nie idĄ.
W szczelinach mi�dzy kamieniami Śwista� wiatr.
- Powinnam ju� wrócią do ma�ego Jolina - powie-
dzia�a Solveig do Eskila. Stali blisko siebie, nawzajem
chroniĄc si� przed podmuchami wiatru szalejĄcego pod
szarym, ci��kim od deszczu niebem.
- Nie mo�esz teraz iŚą - powstrzyma� jĄ Heike. - Nie
wolno ci przechodzią samej obok Jolinsborg!
- Mog� ci� odprowadzią - zaofiarowa� si� Eskil.
- Ty tu zostaniesz - zawyrokowa� ojciec. - JesteŚ
jednym z tych, którzy rzucili wyzwanie z�ej mocy,
potrzebny nam jesteŚ, by jĄ wytropią.
- Jako przyn�ta? - z goryczĄ w g�osie zapyta� Eskil.
- Tak. Mo�na to i tak nazwaą. Ty i Terje. No,
nareszcie tam dotar�. Czy mo�emy ju� podejŚą? - zawo�a�
Heike, podnoszĄc g�os.
Wiatr przyniós� im odpowied�:
- Zosta�cie tam, gdzie jesteŚeie! To moje!
- Co tam widzisz? - zapyta� pastor.
Terje sra� pochylony nad przerwĄ mi�dzy kamieniami.
- Tu, w tej szparze, jest chyba bardzo g��boko.
WyglĄda jak grota. - Odwróci� si� do nich. - Kiedy
byliŚmy dzieąmi, nigdy w tym miejscu nie pozwalano nam
si� bawią. DoroŚli twierdzili, �e to zbyt niebezpieczne.
I tak te� jest w istocie.
Z trudem rozró�niali jego s�owa wŚród poszumu wiatru.
Terje przesunĄ� si� teraz. Balansowa� na bez�adnie
porozrzucanych, poroŚni�tyh mchem g�azach, które spad-
�y tu lawinĄ praed setkami lat.
UklĄk� i wspar�szy si� na �okciach, z g�owĄ w dó�,
zaglĄda� w jednĄ ze szczelin mi�dzy kamieniami. Nagle si�
wyprostowa�.
- W szczelinie obok widaą Świat�o! Id� tam! - Potyka-
jĄc si� o nierównoŚci, zawo�a�: - Tutaj coŚ jest! CoŚ wi�cej
ni� tylko niebezpieczne jamy, na które trzeba uwa�aą!
Wydaje mi si�, �e widz� murawane Ściany. Tu jest zejŚcie!
Znalaz�em! Nie, zaczekajcie tam! Nie podchod�cie bli�ej,
skarb nale�y do mnie, pami�tajcie o tym!
G�os jego Świadczy� o niezwyk�ym podnieceniu. Zro-
bi� jeszcze ze dwa kroki ku szczelinie.
I wówczas Solveig krzykn��a:
- Terje, uwa�aj!
Jednog�oŚny okrzyk przera�enia wyrwa� si� z piersi
zebranych. Terje nie widzia� tego, lecz inni ujrzeli, jak
muskularne ow�osione rami� wystrzeli�o z dziury mi�-
dzy kamieniami, dostrzegli grzyw� potarganych, pole-
pionych w�osów, a potem d�o� ko�czĄca owo obrzyd-
liwe rami� zacisn��a si� na kostce Terjego. Ten zachwia�
si�, krzyknĄ� rozdzierajĄco, przez moment bi� r�koma
w powietrzu...
A� wreszcue coŚ ŚciĄgn��o go w dó� mi�dzy kamienie
i zniknĄ� im z oczu.
Jeszcze raz pos�yszeli jego krzyk, odbijajĄcy si� g�u-
chym echem od ska�, a potem zapad�a grobowa cisza.
Do uszu Heikego i Eskila dotar�o coŚ jeszcze.
Okrzyk przera�enia, jaki wydali z siebie widzĄc, co
dzieje si� z Terjem, zabrzmia� niezwykle g�oŚno. Nie
wyrwa� si� jedynie z garde� oŚmiu osób zgromadzonych
na skraju p�askowy�u. Z przera�enia zakrzyknĄ� równie�
chór zatraconych dusz.
Teraz s�ychaą ju� tylko by�o s�abe poŚwisty wiatru,
szalejĄcego wŚród g�azów na ponurym, dzikim tarasie.






ROZDZIA� XI


Przez chwil� wszyscy stali nieruchomo, usi�ujĄc zsro-
zumieą owo niepoj�te, którego byli Świadkami.
Pierwszy pozbiera� si� pastor.
- Musimy ratowaą tego nieszcz�Śnika! - zawo�a� i ju�
rusza� ku miejscu, w którym zniknĄ� Terje.
- Nie, nle, zatrzymajcie, si�! - wykrzyknĄ� Heike
przera�ony. - Pchacie si� wprost w ramiona Śmierci!
- Ale nie mo�emy przecic� tak pa prostu...
Heike zwróci� si� do wieŚniaków z Eldafjord:
- Czy nikt dotĄd nic nie s�ysza� o tym miejscu?
Odpowiedzia� mu Elis:
- Nic poza tym, �e ostrzega si� wszystkie dzieci, by
nie wchodzi�y na t� równin�. Wpaja si� im od ma�ego,
�e tu jest niebezpiecznie, ale wed�ug mnie ludzie ju�
dawno zapomnieli, dlaczego. Po prostu obawiajĄ si�,
�e mo�na wpaŚą w jakĄŚ dziur�, ba pod�o�e takie tu
zdradliwe.
- No bo prawdĄ jest - odezwa� si� jeden z ch�opców
- �e ludzie gin�li w tym miejscu od niepami�tnych
czasów. Sam o tym s�ysza�em. Powiadano, �e spadali
w dó�.
Inni miejscowi mu przytakn�li.
Pastor zaczĄ� si� wyra�nie niecierpliwią, Heike wi�c,
chcĄc nie chcĄc, musia� wyjaŚnią:
- Panie pastorze, ten stwór, który wy�oni� si� spoŚród
kamieni, by� tym samym, którego ujrza�em na schodach.
Wy go wówczas nie widzieliŚcie.
- Te og�uszajĄce kroki? - szepnĄ� pastor.
Heike tylko skinĄ� g�owĄ w odpowiedzi.
- To by� ten sam stwór - rzek� wzburzony Eskil
- którego ja widzia�em, wtedy gdy nocowa�em w Jolins-
borg. We Śnie, który jakby nie by� snem.
- Nie myŚlicie chyba powa�nie, �e... - zaczĄ� jeden
z m�odych wieŚniaków.
Elis wydawa� si� bardziej przej�ty ni� inni. Znaą by�o,
�e rybak pragnĄ�by znale�ą si� jak najdalej od tego
miejsca, ale dzielnie nie odchodzi�.
- Czy... czy to by�... Pan Jolin? - zapyta� dr�Ącym
g�osem.
- Nie! - wykrzykn��a Vinga, która nareszcie otrzĄs-
n��a si� z szoku. - Widzia�am malowany portret pana
Jolina w ksi�dze, którĄ mia� ojciee Inger-Lise. Pan Jolin
by� ogólnie znanym, wysoko postawionym cz�owiekiem
siedemnastowiecznej Norwegii, staą go by�o na zamówie-
nie portretu. Tamten stwór to na pewno nie on. Pan Jolin
by� raczej drobny i bardzo elegancki, zadbany. O tym
którego ujrzeliŚmy, z pewnoŚąiĄ nie da si� tego powie-
dzieą!
Heike myŚla� intensywnie. Wszyscy stali wpatrzeni
w niego na samym skraju skalnego tarasu, z trudem
utrzymujĄc równowag�.
- Bardzo chcia�bym wiedzieą coŚ wi�cej o tym Jolinie
Jolinsannie, który podobno przebywa w zamkni�ciu...
Na twarzach wieŚniaków odmalowa�a si� ulga.
- O, tak! - odetchn�li.
- Szalony Jolin? - powied�ia� Elis. - No...
Solveig sta�a przy Eskilu, trz�s�a si�, mia�a posinia�e
wargi. Dzie� jednak nie by� szczególnie ch�odny, nie
dlatego wi�c dr�a�a. Od czasu do czasu spada�a pojedyncza
kropla deszczu.
- Nie wiem - rzek�a niepewnie. - OczywiŚcie to mo�e
byą mój szwagier Jolin, ale stwór niewiele go przypomi-
na�. JeŚli to rzeczywiŚcie on, to strasznie musia� si�
stoczyą.
- Mo�e uciek� z domu wariatów - podsunĄ� Eskil.
- I potem �y� w dziczy, w osamotnieniu.
- Mo�e i tak - odpar�a zamyŚlona. - Ale Terje i jego
bracia byli do siebie bardzo podobni. Przystojni, wysocy
i dobrze zbudowani, ale na pewno nie muskulatni. Ten
stwór nie ukaza� si� nam w ca�oŚci, ale czy nie wydawa� si�
znacznie starszy?
Niepewnie szuka�a potwierdzenia u innych.
- Ale bracia byli ciemni? - upewnia� si� Heike.
- Wszyscy w Eldafjord mamy doŚą ciemnĄ karnacj�.
To przecie� niedu�a, odci�ta od Świata wioska.
- No tak, to oczywiste - przyzna� Heike.
Umilkli. Nie mieli odwagi wypuszczaą si� na taras, ale
nie chcieli te� zostawiaą Terjego Jolinsanna swemu
losowi. Stali wi�c tak, w ka�dej chwili gotowi do ucieczki,
gdyby coŚ jeszcze si� wydarzy�o.
Deszcz zaczĄ� siĄpią jakby g�Ściej. Na w�osach i ramio-
nach osiada� welon z kropli.
- Koniecznie musimy coŚ przedsi�wziĄą! - zdener-
wowa� si� pastor.
Heike pozbiera� wreszcie myŚli. Ju� doŚą d�ugo za-
stanawia� si� nad dalszymi posuni�ciami.
- I zaraz podejmiemy dzia�anie - odpowiedzia� pas-
torowi. - Ale Terjego nale�y uwa�aą za straconego.
Zadr�eli, nikt jednak nie uroni� ani jednej �zy nad losem
Jolinsonna.
- Solveig - powiedzia� Heike. - Wróą teraz do domu,
do ma�ego Jolina. Ale pami�taj, nie wolno ci iŚą samej
i staraj si� okrĄ�yą Jolinsborg jak najszerszym �ukiem!
Chc�, by zosta� ze mnĄ tylko pastor i Vinga. Wszyscy inni
niech stĄd odejdĄ.
Eskil ostro zaprotestowa�.
Heike ujĄ� go pod brod�.
- Chc�, by przynajmniej jeden Lind z Ludzi Lodu
pozosta� przy �yciu. Nie mo�emy ryzykowaą, �e zginiesz.
- Ale ja mog� zamienią si� z mamĄ, przecie� jestem
o wiele silniejszy.
- Vinga bra�a ju� udzia� w podobnych wydarzeniach.
Ty nigdy nie widzia�eŚ, co potrafi�.
- Ale�, ojcze, jeszcze ci o tym nie wspominalem, ale
czasami wydaje mi si�, �e w moim pokoleniu to w�aŚnie ja
jestem dotkni�tym.
- Nonsens. To Tula jest dotkni�ta.
Eskilowi opad�a szcz�ka.
- Tula?
- Nigdy na to nie wpad�eŚ? To znaczy, �e ukrywa�a
swe dziedzictwo lepiej, ni� mi si� wydawa�o.
- Ale przecie� to ja s�ysza�em chór duchów! I ujrza�em
tego stwora we Śnie!
- Zgadza si�, ale sta�o si� tak dlatego, �e otar�eŚ si�
o rozwiĄzanie zagadki skarbu pana Jolina. Znalaz�eŚ si�
blisko miejsca, w którym zosta� ukryty, i tym samym
sta�eŚ si� niebezpieczny. No, ale doŚą o tym; teraz sobie
id�cie.
Dwaj m�odzi ch�opcy uznali, �e wystarczy im ju�
ekscytujĄcych prze�yą, i powoli zacz�li schodzią w dó�.
Przezornie starali si� okrĄ�yą Jolinsborg.
- Ja zostaj� - oŚwiadczy� Eskil i gniewnie zacisnĄ�
usta. Nie pozwoli si� przekonaą, o, nie!
- I ja tak�e nigdzie nie pójd� - postanowi� Elis.
- Ja te� nie - rzek�a Solveig. Krzykn��a tylko do
ch�opców, proszĄc, by zajrzeli do ma�ego Jolina i posie-
dzieli przy nim, dopóki ona nie wróci. Odpowiedzieli, �e
mo�e im w pe�ni zaufaą.
KtoŚ obcy mia� czuwaą przy ma�ym Jolinie, którego
nie Śmia�a pokazywaą ludziom, bojĄc si�, �e mogliby go
zranią? A mo�e zabroni� jej tego Terje? W ka�dym razie
post�powanie nieszcz�Śliwej matki wprawi�o Eskila
w zdumienie.
Tak�e Vinga z zatroskaniem obserwowa�a drobnĄ,
wra�liwĄ Solveig.
Heike zrezygnowany popatrzy� na otaczajĄcĄ go grup-
k�. WestchnĄ� g�oŚno.
- Zgoda. Ale zostaniecie tutaj, nie podejdziecie ani
o krok bli�ej!
- Jasne chyba, �e pójdziemy z tobĄ. Nie puŚcimy ci�
samego prosto w paszcz� lwa - rzek� Eskil.
W g�osie Vingi zabrzmia�a nieskrywana surowoŚą.
- Nie wiesz nawet, o czym mówisz. OczywiŚcie
istnieje mo�liwoŚą, �e to Szalony Jolin, ale niczego nie
wiemy na pewno. Heike nie mo�e braą tylko takiego
rozwiĄzania pod uwag�, musi wykorzystaą wszelkie
dost�pne mu moce. Naszym oczom objawiĄ si� rzeczy,
o jakich wam si� nawet nie Śni�o. Czy nie rozumiesz,
Eskilu, �e b�dziecie tylko sprawiaą k�opot? Dodatkowo
przyjdzie nam jeszcze martwią si� o wasze bezpiecze�st-
wo.
- Nie b�dzierny przeszkadzaą, obiecuj�. Nie chc� tylko
rzucaą swoich rodziców dzikim bestiom na po�arcie.
Vinga zmi�k�a i pog�adzi�a swego niemo�liwego syna
po policzku.
- Rozumiem. Ale ty najwyra�niej nic nie pojmujesz.
Heike nie poradzi sobie z tym samodzielnie. Musi wezwaą
pomoc...
- MówiliŚcie o tym ju� wczeŚniej. JakĄ pomoc?
- Opieku�cze duchy Ludzi Lodu. Jednego lub wielu
naszych wybranych lub dotkni�tych przodków. Nigdy nie
wiemy, kto przyb�dzie, ale zawsze wysy�ajĄ tych, którzy
najlepiej radzĄ sobie w danej sytuacji.
Trójka m�odych ludzi, Eskil, Solveig i Elis, nie mog�a
oderwaą od niej oczu. Pastor tak�e. Czy�by tej czarujĄcej
damie ca�kiem pomiesza�o si� w g�owie?
- Pójdziecie razem z nami do po�owy drogi - oŚwiad-
czy�a Vinga. - Ale nie ruszycie si� ani kroku dalej.
Eskil przyrzek�, �e us�uchajĄ. Uzna�, �e powinien
ustĄpią.
Heike zdjĄ� z szyi mandragor�. Trzyma� jĄ przed sobĄ;
widzieli, �e porusza wargami.
Pastor obserwowa� to z przera�eniem a wreszcie rzek�
szeptem do Vingi:
- To poga�ski rytua�, przykro mi, ale nie mog� wziĄą
w tym udzia�u.
- To wcale nie blu�nierstwo - równie cicho odrzek�a
Vinga. - Heike nie jest przeciwny KoŚąio�owi, obdarzony
zosta� jedynie pewnymi nadprzycodzonymi zdolnoŚciami,
które musimy respektowaą. Bez nich daleko w tej sytuacji
nie zajdziemy. Chyba �e jest to rzeczywiŚeie Jolin Jolin-
sonn, wtedy najbardziej potrzebna b�dzie si�a mi�Śni.
- Ale ten amulet... To przecie� alrauna! Narz�dzie
Szatana!
- Ale to dobra alrauna - Vinga stara�a si� przeko-
naą pastora. - Ona zwalcza z�o.
Pastor chcia� powiedzieą coŚ o krzy�u, lecz intuicyjnie
wyczu�, �e nie mia�by on w tej sytuacji odpowiedniej
mocy. Co takiego powiedzia� ów tajemniczy Heike?
"Krzy� s�u�y do b�ogos�awie�stw, nie do zakl�ą."
No có�, Heike pragnĄ�, by pastor mu towarzyszy�,
duchowny musia� wi�c wype�nią Śwój obowiĄzek. Oka�e
si�, która moc jest silniejsza.
Pastor zrozumia� nagle, �e bierze pod uwag� trzy
moce: jednĄ - reprezentowanĄ przez krzy�, drugĄ - tkwiĄ-
cĄ w alraunie i trzeciĄ - nieznane z�o, kryjĄce si�
w usypisku kamieni. A pczecie� wcale tego nie chcia�.
Wolnym krokiem procesja ruszy�a przez skalny taras
w deszczu, który la� ju� porzĄdnie. Pierwszy szed� Heike,
trzymajĄc Ving� za r�k�, pó�niej pastor z krucyfiksem
w d�oniach, a za nim Eskil obejmujĄcy ramiona Solveig,
jakby chcia� jĄ przed czymŚ os�onią, i Elis, który stara� si�
trzymaą jak najbli�ej pozosta�ych. Szli bardzo powoli,
gdy� Heike wybiera� drog� po g�adkim pod�o�u, poroŚ-
ni�tym niskĄ trawĄ. Nie chcia� wspinaą si� po g�azach,
zdradliwych, Śliskich, zmoczonych deszczem.
Nagle si� zatrzyma�, przystan�li tak�e pozostali uczest-
nicy osobliwego pochodu.
W trawie szeleŚci� wiatr. S�yszeli tak�e cichutki szum
deszczu.
Przed nimi ktoŚ sta�. By widzieą wyra�niej, zacisn�li
powieki i znów je rozwarli.
Tajemnicze cienie...
Z wolna stawa�y si� wyra�niejsze, ale nie na tyle, by
da�y si� rozpoznaą. Pozosta�y cieniami. Trzy postacie,
dwie z nich przyby�y z najdawniejszych, najbardziej
zamierzch�ych czasów.
Jeden cie� by� niezwykle wysoki, drugi to chyba
kobieta. Trzecim by� m��czyzna chyba nie z tak odleg�ej
przesz�oŚci, gdy� jego naj�atwiej da�o si� odró�nią. Tamci
dwoje byli jedynie mg�Ą.
- Mar - szepnĄ� Heike do Vingi. - Wiemy wi�c, czego
dotyczy sprawa. Nikt nie potrafi zaklinaą tak jak Mar.
Heike z najwi�kszym szacunkiem sk�oni� si� g��boko
przed trojgiem przybyszy. Odruchowo uczynili to tak�e
jego towarzysze.
Heike na powrót zawiesi� mandragor� na szyi, ale nie
wsunĄ� jej pad koszul�. Eskil dozna� nagle wra�enia, �e
korze� o ludzkuej postaci i jego ojciec stanawiĄ jedno,
jakby zostali dla siebie stworzeni.
- To dobre moce, panie pastorze - rzek� Heike. - To
nasi przodkowie, którzy kiedyŚ zostali dotkni�ci prze-
kle�stwem, ciĄ�Ącym na naszym rodzie, ale zdo�ali obrócią
z�o w dobro. Pokornie stara�em si� naŚladawaą ich
przyk�ad, ale jak widzieliŚcie osratnio, nie najlepiej mi si�
powiod�o. Okrutnie si� zachawa�em wobec Terjego
Jolinsonna.
- Zdarzy�o si� to po raz pierwszy - pospieszy�a
z wyjaŚnieniem Vinga.
- No, niezupe�nie - mruknĄ� Heike.
- A kim jest tych dwoje? - zapyta�a.
- To Dida i, ku memu ogromnemu zdziwieniu i wiel-
kiej radoŚci, ktaŚ, kogo nie spodziewa�em si� tutaj zastaą,
a mo�e nawet ju� nigdy nie spotkaą. Vingo, pazwól, �e ci
przedstawi�: W�drowiec w Mroku.
- Ach! - uk�oni�a si� zaskoczona. - SĄdzi�am, �e
przebywacie w S�owenii, panie.
Rozleg� si� g�oŚniejszy szum wiatru i wysoki czarny
cie� odpowiedzia� s�owami, które us�ysza� i zrozumia�
jedynie Heike:
- Potrzebujesz mojej pomocy, Heike z Ludzi Lodu.
Doprawdy, bardzo uros�eŚ od czasu, gdy wa��sa�eŚ si� po
lasaeh S�owenii ca�kiem zagubiony, z go�Ą pupĄ.
Heike przet�umaczy� tylko to, co uzna� za konieczne:
- Mówi, �e potrzebna mi jego pomoc.
Vinga w skrytoŚci ducha zastanawiala si�, dlaczego
teraz przyby�o akurat tych troje. Dida, Mar i W�d-
rowiec...? Vinga by�a Świadoma, �e Dida jest przepot��nĄ
kobietĄ, lecz poza tym wiedziano o niej niewiele. Ludzie
Lodu znali jĄ od dawna, choą dopiero w czasach Heikego
poznano jej imi�. Sol ujrza�a jĄ w narkotycznej wizji, kiedy
to ukazali si� jej przodkowie. Villemo tak�e jĄ widzia�a,
lecz najlepiej pozna� jĄ Heike. Ale kim by�a? Co mog�a im
przekazaą? Zanim poznano jej imi�, nazywano jĄ damĄ
z zamierzch�ej przesz�oŚci. Powiadano, �e jest niewypo-
wiedzianie pi�kna. Vinga zawsze �a�owala, �e nigdy nie
mia�a okazji jej spotkaą.
Heike przez ca�y czas rozmawia� z nowo przyby�ymi, a�
wreszcie odwróci� si� do swych towarzyszy:
- MówiĄ, �e musicie si� teraz zatrzymaą. Pod �adnym
pozorem nie walna wam postĄpią ani o krok do przodu.
Nawet Vindze nie pozwalajĄ mi towarzyszyą. Natomiast
pastor mo�e iŚą ze mnĄ, jest mi potrzebny, a oni obiecujĄ
go chronią.
S�owa Heikego zabrzmia�y gro�nie. Pozostali popat-
rzyli na siebie, ale nie mogli uczynią nic innego, jak zostaą
w miejscu, w którym stali.
Eskil zdjĄ� kurtk� i rozpostar� jĄ nad g�owĄ Solveig
i swojĄ. Przytulili si� mocno, jakby szukali u siebie
ochrony przed wszystkimi z�ymi mocami grasujĄcymi
wŚród gór otaczajĄcych Eldafjord. Elis zsunĄ� wielkĄ
kamiennĄ p�yt� le�ĄcĄ na innych kamieniach, które dzi�ki
temu by�y suche, mogli wi�c usiĄŚą i czekaą. M�ody rybak
zaproponowa� Vindze schronienie pod jego rybackĄ
kurtkĄ, a ona podzi�kowala mu promiennym uŚmiechem
i bez mrugni�cia okiem wdycha�a ostry zapach ryb.


Biedny pastor by� kompletnie oszo�omiony i zagubio-
ny. Powiedzieli, �e jest tu potrzebny. Powinien w�aŚciwie
ucieszyą si� tymi s�owami, ale doprawdy, skĄd mia�
wiedzieą, jak przystoi zachowaą si� duchownemu, s�udze
KoŚcio�a, w sytuacji tak wyjĄtkowej?
�ona Heikego, Vinga, wyjaŚni�a mu, �e jej mĄ� zosta�
wykl�ty z KoŚcio�a ju� w momencie urodzenia. Z koŚciel-
nego punktu widzenia wszyscy dotkni�ci z�ym dziedzist-
wem Ludzi Lodu byli pot�pieni. A przecie Heike
sprawia� wra�enie sprawiedliwego, dobrego cz�owieka
o gorĄcym sercu. Co prawda straszny by� ów wybuch
gniewu przeciwko Terjemu Jolinsennawi, ale pi�kna
Vinga i to umia�a wyt�umaczyą.
Pastor, który by� mĄdrym i zacnym cz�owiekem,
postanowi� zrobią wszystko, co tylko mo�liwe i zgod-
ne z nakazami KoŚcio�a. Spróbuje zachowaą dystans
i robią swoje, i na tej zasadzie wspó�pracowaą z tym
niezwyk�ym dzikusem, który mimo wszystko impono-
wa� mu si�Ą ducha. Taki kompromis by� do przyj�cia;
on zajmie si� wykonywaniem swoich koŚcielnych obo-
wiĄzków, pozostawiajĄc towarzyszowi zaj�cie si� swy-
mi.
Nie zdĄ�y� sformu�owaą tej myŚli do ko�ca, kiedy
powietrze ze Świstem przeciĄ� wielki kamie�. Zbli�ali si�
do miejsca, w którym kiedyŚ, w pradawnych czasach,
mog�a wznosią si� twierdza. Za pierwszym kamieniem
poszybowa� nast�pny. Jeden zosta� wymierzony w Heike-
go, a drugi, jak pastor si� zorientowa�, w�aŚnie w niego.
Kamie� zosta� wyrzucony z si�Ą tak wielkĄ, �e pastor
nigdy nie by�by w stanie si� uchylią. Kiedy uzna�, �e
w�aŚnie nadesz�a �ego ostatnia chwila, ciemna, utkana
z cienia r�ka zatrzyma�a pocisk w powietrzu. Ta samo
sta�o si� z od�amkiem skalnym wymierzonym w Heikego.
Kamienie opad�y na ziemi� nie dosi�gnĄwszy celu. Ze
szczeliny w usypisku g�azów wydoby� si� ryk wŚciek�oŚci.
- A wi�c potrafi wydaą z siebie jakiŚ d�wi�k - cierpko
stwierdzi� Heike i doda�: - Ale dzi�kuj� za pomoc.
Pastor mruknĄ� coŚ podobnego pod nosem, nie wie-
dzĄc w�aŚciwie, komu powinien dzi�kowaą. Kolumnom
z mrocznej mg�y? Tyle tylko widzia�.
- Chsyba mo�na przypuszczaą, �e to mimo wszystko
Szalony Jolin - spróbowa� niepewnie. - Najwyra�niej
obdarzony jest g�osem, nale�y wi�c przyjĄą, �e to �ywa
istota.
- Wkrótce si� tego dowiemy - odpar� Heike.
Pastor zauwa�y�, jak bardzo Heike jest napi�ty, skon-
centrowany. Bezustannie porusza� wargami, a kiedy
znalaz� si� bli�ej, pastor zorientowa� si�, �e olbrzym
szeptem odmawia zakl�cia. Ale w jakim j�zyku? Nie móg�
zrozumieą ani s�owa.
Czary, pomyŚ�a� przygn�biony. PodjĄ� ju� jednak
decyzj� i postanowi� w niej wytrwaą. Poza tym ca�y dzie�
zdawa� si� jakby zakl�ty przez mroczne si�y, istotne wi�c
by�o, by zamanifestowaą moc KoŚcio�a. A niech sobie
czary i z�e duchy krĄ�Ą wokó� mnie! Zrobi�, co do mnie
nale�y!
Podniós� w gór� krucyfiks i odmówi� modtitw�.
Doszli do miejsca, które przy odrobinie dobrej woli
mo�na by�o uznaą za coŚ wi�cej ni� tylko bez�adne
usypisko bloków skalnych. G�azy le�a�y tu w pewnym
porzĄdku, jak gdyby tworzĄc wielki czworobok.
�e te� nikt wczeŚniej nie zbada� tego miejsca!
Zaraz jednak pastor przypomnia� sobie opowieŚci
o wielu ludziach, którzy w niewyjaŚniony sposób zagin�li
w tej wiosce. By�y wŚród nich i bawiĄce si� dzieci, nie
wspominajĄc o Śmia�kach wyprawiayĄcych si� na po-
szukiwanie skarbu!
Nie mia� poj�cia, skĄd wzi��a si� plotka, �e akurat ta
cz�Śą skalnego tarasu jest szczególnie niebezpieczna.
Ludzie sĄdzili pewnie, �e to z powodu tak licznyeh
g��bokich jam i szczelin. A mo�e l�k przechowa� si�
w ludzkiej pami�ci jeszcze z zamierzch�ych czasów?
Podanie o dyszĄcej �ĄdzĄ zemsty istocie, o której wczeŚnie
zapomniano, i pozosta� po niej jedynie strach przed owym
miejscem?
Och, có� za g�upstwa przychodzĄ mu do g�owy, to
z pewnoŚciĄ Szalony Jolin uciek� z domu wariatów
i osiedli� si� tutaj. Demony wszak nie istniejĄ. To tylko
stary przesĄd, nie wolno mu daą si� omamią.
- Teraz ostro�nie! - uprzedzi� go Heike. - Ja pójd�
pierwszy! Spróbujemy znale�ą to zejŚcie, o którym mówi�
Terje.
Nagle pastor znów us�ysza� zawodzĄce g�osy. Nie by�y
ju� tak niewyra�ne jak przedtem, Jakby pochodzi�y
z innego Świata. Wydobywa�y si� ze szczelin i wyrw w tym
zwa�owisku ruin. Tak, ruin, bo teraz, gdy si� zbli�y�,
bez�adne usypiska kamieni wyda�y mu si� ruunami.
S�ysza� wyra�nie, �e g�osy, które skar�Ą si� i p�aczĄ,
wo�ajĄ o pomoc, sĄ prawdziwe, a ich cierpie� nie patrafi�
ogarnĄą ludzki umys�. Znaą by�o, �e dr�czy je wielki,
nieopisany strach. Pastor j�knĄ�, Świadom swej bezsilno-
Ści. A tak bardzo pragnĄ� ul�yą ich cierpieniom!
Nie zdĄ�y� jednak zrobią nic wi�cej, bo Heike za-
trzyma� si� w pó� ruchu. Z jednej ze szczelin coŚ si� w nich
wpatrywa�o. CoŚ, co tylko czeka�o, by Heike zrobi� jeszcze
ze dwa kroki, a dosi�gn��oby jego nogi i ŚciĄgn��o w dó�.
Pastor nigdy nie widzia� takiej ohydy. Potworne
oblicze pod strzechĄ w�osów przypominajĄcĄ szaroczarnĄ
k�p� trawy. Para wy�upiastych Ślepi po�yskujĄcych czer-
wonym niemal blaskiem, wykrzywione z�oŚciĄ usta pe�ne
nierównyeh, poŚcieranych z�bów. CuchnĄcy, oblepiony
brudem stwór. Wstr�tna r�ka czai�a si� na brzegu skal-
nego bloku, gotowa zadaą morderczy cios. Ta d�o� by�a
ogromna, brudna i ow�osiona, zako�czona grubymi
szponami. Bez wĄtpienia stwór musia� bgą wielki, ale
pastorowi nie skojarzy� si� z trollem. Widzia� przed sobĄ
cz�owieka albo coŚ, co kiedyŚ nim by�o.
Up�yn��a mo�e sekunda, a ju� Heike zdjĄ� z szyi
mandragor� i wyciĄgnĄ� jĄ w stron� potwora, plujĄcego ze
z�oŚciĄ.
- Bo�e drogi - szepnĄ� poblad�y pastor, chowajĄc si�
za plecami Heikego. - To musi byą ten szaleniec!
- Nie - odpar� Heike, na t� ma�Ą jedynie chwil�
przerywayĄc czarodziejskie zakl�cia. - SĄdz�, �e wiem, kto
to jest. Pierwszy Jolin.
Twierdza pierwszego Jolina. Skarb zosta� ukryty w twierdzy
pierwszego Jolina. Plugastwo, które znikn��o pod wielkĄ
kamiennĄ lawinĄ w roku 1256.
Plugastwo? Ogniska w Eldafjord?
Heike jakby czyta� w jego myŚlach.
- Ludzie sk�adani w ofierze. Paleni, by zadowolią t�
strasznĄ kreatur�...
Mandragora trzyma�a w szachu niezwyk�Ą istot�. Hei-
ke i pastor rozumieli jednak, �e nie potrwa to d�ugo.
- SkĄd pan o tym wie? - szepnĄ� pastor. Wydawa�o mu
si�, �e ka�dy mi�sie�, ka�de Ści�gno w jego ciele zmieni�o
si� w lód.
- Teraz, kiedy jestem tak blisko, doznaj� objawienia.
- Ale przecie� w Norwegii w siedemnastym wieku nie
sk�adano ofiar z ludzi!
Mam wra�enie, �e stoimy u progu czegoŚ nie-
znanego - odrzek� cicho Heike. - Ale nie mam teraz
czasu...
Pastor zrozumia� go w lot. Uniós� w gór� swój krzy�
i rozpoczĄ� odmawianie modlitwy, majĄcej odp�dzią
demony. Na widok krucyfiksu potwór znów zaczĄ� pluą
z wŚciek�oŚciĄ.
Kiedy jednak pastor uniós� Świ�ty symbol, pe�ne �alu
g�osy wezbra�y na sile, rozleg�o si� stopniowo narastajĄce
b�aganie o pomoc.
Tak, pomyŚla� pastor. Heike ma racj�. Na tym polega
misja, którĄ mam spe�nią. Z demonami mierzyą si� nie
mog�.
Zauwa�y�, �e straszne oblicze si� przybli�y�o. Ze
szczeliny wy�oni�y si� tak�e ogromne barki, okryte wy-
strz�pionymi skórami zwierzĄt.
To musia�a byą dziura, do której wciĄgni�ty zosta�
Terje Jolinsonn. Najwyra�niej w tym w�aŚnie muejscu
cz�owiek-pajĄk czyha� na swe ofiary. Nie mog�o to jednak
byą zejŚcie, o którym mówi� Terje.
Pastor ujrza�, �e przybysze z zaŚwiatów dajĄ Heikemu
znaki. Olbrzym postĄpi� par� kroków do ty�u i zgodnie ze
wskazówkami duchów okrĄ�y� jam�. Pastor poszed�
w jego Ślady. W momencie gdy ju� opuŚcią mia� niebez-
pieczne miejsce, stwór wyskoczy� z jamy niczym wĄ�
atakujĄcy ofiar� i rzuci� si� ku stopom pastora.
Szybko, tak szybko, �e ledwie zdĄ�yli dostrzec ruch,
wysoki cie� pochyli� si� i uderzy�. Z gardzieli potwora
wydoby� si� piekielny wrzask i r�ka, która otar�a si�
o stop� pastora, cofn��a si� mi�dzy kamienie i znikn��a
w jamie. Pierwszy Jolin ukry� si� w swym królestwie.
Pastor by� wstrzĄŚni�ty, nie móg� zapanowaą nad
dr�eniem cia�a. Najpierw latajĄce kamienie, a teraz r�ka,
która... Nie! Nie! Nie móg� przyjĄą do wiadomoŚci tego,
czego by� Świadkiem.
Wyra�nie jednak poczu� dotyk ohydnych palców
zalo�czonych twardymi, szponiastymi pazurami.
Na po�y w transie stĄpa� za Heikem po nierównej
ziemi, przez ca�y czas Śmiertelnie si� bojĄc, �e potwór
znów si� pojawi.
Dostrzeg� wyra�nie, �e stwór pa�a straszliwĄ nienawiŚ-
ciĄ ku Heikemu. NienawiŚciĄ tak wielkĄ, jakiej nigdy
u nikogo nie Widzia�. Przyznaą te� musia�, �e Heike
znajduje si� pod ochronĄ niewiarygodnie wielkiej mocy.
Duchy powstrzyma�y potwora przed zaatakowaniem Hei-
kego. Duchy i mandragora. Ale sama moc alrauny
niewiele mog�a zdzia�aą, jedyaie na pewien czas odsunĄą
atak. A i w�asna moc tego cz�owieka by�a ogromna.
Heike jednak pragnĄ� czegoŚ wi�cej, tyle pastor rozu-
mia�. Unicestwienia.
- Prosz� spojrzeą - powiedzia� tajemniczy przed-
stawiciel rodu Ludzi Lodu. - To nzusi byą jedyne miejsce,
którym mo�na zejŚą na dó�. Otwór jest ledwie widoczny.
Wówczas Dida unios�a d�o�. Powiedzia�a coŚ do
Heikego, a on przet�umaczy� pastorowi.
- Nie mo�emy iŚą jako pierwsi. Najpierw wejdzie mój
szczegóiny opiekun, W�drowiec w Mroku, to ten wysoki
cie�, a dopiero za nim ja. Potem Dida, a nast�pnie pan,
pastorze, Mar pójdzie jako ostatni. Niech pan b�dzie
spokojny - uŚmiechnĄ� si� krzywo. - Pastor pozostaje pod
szczególnĄ ochronĄ.
Pastor móg� jedynie pokiwaą g�owĄ, przesta� ju�
zadawaą pytania. Jak cz�sto Śmia� si� z opowieŚci o lu-
dziach, którzy ze straciu zwyczajnie si� zmoczyli? Teraz
rozumia� ich lepiej, nie�atwo by�o zachowaą kontrol� nad
cia�em, kiedy wszystkie przyj�te zasady i prawdy bra�y
w �eb, a pozostawa� jedynie czysty, niczym nie przy-
s�oni�ty strach.
Nie zwa�a� na deszez, który siĄpi� bezustannie, zamie-
niajĄc jego pracowicie nakrochmalony ko�nierz w zmi�ty
kawa�ek bia�ego p�ótna. Kiedy ostro�nie chwyta� si�
g�adkich bloków skalnych, by móc spuŚcią si� w dó�
wĄskiego, stromego korytarza, zbudowanego ze zdra-
dziecko niespójnych kamieni, powtarza� w myŚlach s�owa
Dantego: "Porzuącie wszelkĄ nadziej�, wy, którzy tu
wchodzicie".


Heike schodzi� na dó�, starajĄc si� zachowaą jak
najwi�kszĄ ostro�noŚą, Świadom, �e w ka�dej chwili
kamienie mogĄ posypaą si� na jego g�ow�. Jego wielcy
przodkowie nie musieli oczywiŚcie podporzĄdkowywaą
si� tym zasadom, zeŚlizgiwali si� w dó� bez najmniej-
szych k�opotów. Heike za plecami W�drowca uŚmiech-
nĄ� si� do siebie. UŚmiecha� si� ze szez�Ścia, �e oto
znów widzi tego, który dawa� mu poczucie bezpiecze�s-
twa. W�drowiec w Mroku, ten, który by� mu najlep-
szym przyjacielem w latach dzieci�stwa sp�dzonych
w S�owenii. Wysoka, ciemna postaą, czuwajĄca nad
nim, gdziekolwiek si� znalaz�. W�drowiec pomaga� mu
odnajdywaą zagubione owce, ostrzega� przed gro�Ącym
niebezpiecze�stwem... Teraz, kiedy znów si� spotkali,
wymienili spojrzenia i porozumiewaweze uŚmiechy.
Obu w równym stopniu uradowa�o powtórne spot-
kanie.
Heike postrzega� trzy duchy ca�kiem wgra�nie, tak jak
widzia� prawdziwych, �ywych ludzi, jedynie ich kontury
lekko si� rozmazywa�y, jakby odgradza�a go od nich
ąienka Śąianka z mg�y.
Heike cz�sto zastanawia� si� nie tylko nad tym, kim jest
Dida, ale tak�e W�drowiec. Jego przesz�oŚą by�a chyba
okryta jeszeze wi�kszĄ tajemnicĄ. Jakie historie mogliby
opowiedzieą? Heike westchnĄ�. Gdyby tylko móg� kiedyŚ
je poznaą!
Heike s�ysza� rozpaczliwe wo�ania zn�kanych dusz,
dobywajĄce si� gdzieŚ z g��bi. Przez ca�y czas te� mia�
w uszach wŚciek�e sapanie rozgniewanej bestii. Stwór
czeka� na nich, szykowa� si� do krwawej rozprawy. Bo to
przecie� jego twierdza, jego dom! Nikomu, absolutnie
nikomu nie wolno tu wtargnĄą bezkarnie.
Heike nie wiedzia� o tym, �e wtedy gdy pierwszy Joiin
siedzia� skulony na skale, obserwujĄc ma��e�stwo, które
zamierza�o wynajĄą Jolinsborg od Terjego, m��czyzna
i kobieta stali w�aŚnie na skalnym tarasie. Potwór mia�
wi�c na myŚli nie Jolinsbarg, lecz owo miejsce tu, na
pustkowiu. Jego dom, zrównany z ziemiĄ przez si�y
natury.
WĄski korytarz-szyb nagle si� rozszerzy�.
Znale�li si� w stosunkowo dobrze zachowanym, ot-
wartym czworokĄtnym pomieszezeniu. W panujĄcym tu
pó�mroku dostrzec mogli Ściany z murowanych kamieni,
resztki dachu i ubitĄ z ziemi pod�og�.
KiedyŚ by�a tu ludzka siedziba.
Zbyt du�a jednak cz�Śą dachu i lawina kamieni, która
na niego spad�a, zsun��y si� na pod�og�, trudno wi�c by�o
dopatrzyą si� ca�oŚci. Na Środku le�a�o usypisko g�azów
si�gajĄce resztek dachu. Heike ba� si� choąby palcem tknĄą
którykolwiek z kamieni. On i pastor mogli zostaą po-
gezebani �ywcem. Wszystko trzyma�o si� tylko dzi�ki
kilku od�amkom skalnym, które zakleszczy�y si� o siebie,
tworzĄc bardzo niepewne sklepienie. ZewszĄd przez
szpary sĄczy�o si� Świat�o dzienne i dzi�ki temu panowa�
tu osobliwy pó�mrok. W powietrzu unosi� si� trupi odór.
Heike nie zdĄ�y� bli�ej przyjrzeą si� ruinom twierdzy.
W nast�pnej sekundzie w jego stron� polecia� pierwszy
kamie�. Zatrzyma� go Mar, ale zaraz posypa�o si� ich
wi�cej, ca�a seria rzucanych z furiĄ du�ych i mniejszych
skalnych od�amków. Jolin nie wykazywa� zbyt wielkiej
pomys�owoŚci w doborze Środków ataku.
Heike nareszcie go dostrzeg�. Straszliwa postaą czai�a
si� na Środku za szarĄ kolumnĄ usypanĄ z kamieni, Heike
trzyma� w r�kach mandragor�, pastor zaciska� d�onie na
krzy�u.
W�drowiec gestem wskaza� Heikemu, �e ma iŚą na-
przód. Najwyra�niej chcieli sprowokowaą potwora, wy-
wabią go z jego kryjówki.
Nagle pastor stanĄ� jak wryty.
- Panie Heike, niech pan spojrzy!
Heike skierowa� wzrok we wskazanym kierunku. Ze
stosu kamieni wystawa�a ludzka noga, noga le�Ącego
cz�owieka. A kiedy wpatrzy� si� w mrok zalegajĄcy
w kĄtach pomieszczenia, dostrzeg� wi�cej cia�. Zmarli...
jedni zgin�li niedawno, inni musieli le�eą tu ju� doŚą
d�ugo. Z niektórych zosta�y jedynie szkielety...
Zaginieni...
Stwór w miejscu, w którym sta�, musia� najwidoczniej
mieą jakĄŚ ochron�, gdy� trzy duchy nie mog�y go
dosi�gnĄą. Kamienne bombardowanie usta�o, bestia do-
konywa�a go za pomocĄ si�y myŚli i najwyra�niej wreszcie
uzna�a dalsze ataki tego typu za bezskuteczne. Heike móg�
wi�c rozejrzeą si� po grocie pana Jolina.
Na pod�o,dze za stosem kamieni dostrzeg� wyra�ny
wzór, jak gdyby bestia przykucn��a na jakimŚ poga�skim
o�tarzu u�o�onym z najprzeró�niejszych symboli. W ka�-
dym razie to chyba w�aŚnie go chroni�o i dlatego troje
przyby�ych z przesz�oŚci Ludzi Lodu usi�owa�o go stam-
tĄd wgciĄgnĄą.
Dokonaą mia� tego Heike.
Pastorowi nakazano, by cofnĄ� si� ku korytarzowi,
którym przyszli, to miejsce bowiem pozostawa�o poza
zasi�glem w�adzy potwora. W tym momencie pastor by�
postaciĄ drugoplanowĄ.
Dida uczymi�a gest w kierunku Heikego, a on natych-
miast zrozumia� jej intencje. Chcia�a, by postĄpi� nieco
w prawo ku niszy, która w naturalny sposób utworzy�a si�
w kanaiennym murze.
Heike zrabi� tak, jak nakazywa�a mu Dida.
Pierwszemu Jolinowi wyrwa�o si� z gard�a wŚciek�e
wycie. A wi�c byli na w�aŚciwym tropie!
Posypa� si� kolejrzy grad kamieni. Czy�by niczego
innego nie potrafi�?
Owszem, umia� zabijaą, ale tylko w bezpoŚredniej
walce, si�Ą myŚli móg� jedynie poruszaą kamienie, wszyst-
kie jednak zosta�y zĄtrzymane przez trzy duchy z Ludzi
Lodu.
Heike Śmia�o postĄpi� ku tej cz�Ści twierdzy, która dla
pierwszego Jolina by�a najwa�niejsza. Pochyli� si� nieco,
chcĄc poluzowaą du�y p�aski kamie�, w�aŚciwie p�yt�, za
którĄ najwyra�niej coŚ si� kry�o.
Tego dla stwora by�o ju� za wiele! Wyskoczy� z magi-
cznego kr�gu, a wówczas natychmiast uderzy�y we�
osobliwe zakl�cia Mara.
Heike równie� potrafi� zaklinaą tak jak Mar, ale jego
zakl�cia zawsze by�y spontaniczne, nie umia� pos�ugiwaą
si� nimi w pe�ni Świadomie. Nie rozumia� wypowiadanych
przez siebie s�ów, tkwi�y gdzieŚ w zakamarkach jego
mózgu jako jeden z elementów dziedzictwa Ludzi Lodu.
Mar natomiast wypowiada� zakl�cia w swym w�asnym
j�zyku, w mowie ludzi z Taran-gai. By�y dla niego
naturalne, przyswoi� je sobie ju� jako dziecko w swej
dzikiej krainie, zna� ich znaczenie. Rozumia� ka�de wypo-
wiadane przez siebie s�owa.
Mar by� najpot��niejszym zaklinaczem z Ludzi Lodu,
pot��niejszym nawet od Ulvhedina.
Potwór, pierwszy Jolin, stanĄ� twarzĄ w twarz z troj-
giem wys�anników z Ludzi Lodu.
Widaą by�o, jak bardzo si� boi. Wy� i wrzeszcza�,
przekle�stwa sypa�y mu si� z ust, stara� si� zag�uszyą
Mara, kryjĄc okaleczone rami� za plecami, parska� i plu�.
Heike nie móg� zrozumieą, skĄd bra� si� u niego taki
strach. Wydawa�o si�, �e najgro�niejszym wrogiem stwo-
ra jest W�drowiec w Mroku. Mo�e dlatego, �e by�
opiekunem Heikego? Ale i widok Didy zdawa� si�
przywodzią go do szale�stwa.
Heike przez chwil� sta� zdumiony reakcjĄ potwora,
zaraz jednak uzna�, �e musi rozdra�nią Jolina jeszcze
bardziej. WyciĄgnĄ� d�o� ku kamiennej p�ycie, by przesu-
nĄą jĄ w bok.
Z�y Jolin wyda� z siebie przeciĄg�y krzyk. Zapomnia�
o ostro�noŚci, ju� nie zwraca� uwagi na trzy duchy, nie cofnĄ�
si� do chroniĄcego go kr�gu u�o�onego z kamieni i symboli
magicznych. Mar natychmiast da� znak swym towarzyszom,
jego g�os dorównywa� teraz sile grzmotu. Dida i W�drowiec
w Mroku unieŚli prawe d�onie, obracajĄc je wewn�trznĄ
stronĄ ku potworowi i jakby go powstrzymujĄc.
Stwór zesztywnia�, Ślepia mu si� zaszkli�y. Zakl�cia
Mara stawa�y si� coraz szybsze i coraz g�oŚniejsze, gdzieŚ
z ty�u dobiega� krzyk nieszcz�Śliwych dusz, wyra�ajĄcy
teraz nieprawdopodobne zdumienie, rosnĄcĄ nadziej� na
zbawienie...
Przed oczami Heikego rozgrywa�y si� niewiarygodne
sceny.
Jolin by� stracony. Zaki�cia Mara powtarza�y si�
z nieub�aganĄ monotoniĄ. Heike z zapartym tchem
obserwowa� stopniowe unicestwianie potwora, który po
prostu zamienia� si� w py�. Skóra okrywajĄca jego cia�o
p�ka�a, ohydne, sko�tunione w�osy k�pkami sypa�y si� na
ziemi�. Kawa�ek po kawa�ku Jolin niknĄ�, rozpada� si� na
cz�Ści, a� wreszcie przyszed� jego koniec. Pozosta� po nim
stosik czegoŚ nieokreŚlonego.
Wreszcie i to znikn��o.
Ucich� donoŚny g�os Mara. Przodkowie z Ludzi Lodu
odwrócili si� do Heikego. Na ich twarzach jaŚnia� uŚmiech.
- Teraz mo�esz wydobyą skarb na Świat�o dzienne
- rzek� W�drowiec.
Dida podesz�a do Heikego i pog�aska�a go po poiiczku.
- Reszt� dzie�a pozostawimy tobie, jednemu z naj-
wi�kszych z Ludzi Lodu! Przgprowadzimy teraz twojĄ
pi�knĄ ma��onk�, niesfornego syna i innych.
- Jeszcze si� kiedyŚ zobaczynzy - obieca� W�drowiec
w Mroku.
Oniemia�y Heike sk�oni� si� przed nimi. Dida gestem
da�a znaą pastorowi, �e mo�e si� zbli�yą.
Duchy rozp�yn��y si� w powietrzu.
Pastor odetchnĄ� z ulgĄ. W pó�mroku, do którego ich
oczy zdo�a�y ju� si� przyzwyczaią, jego twarz wydawa�a si�
równie bia�a jak zmoczony ko�nierz sutanny.
- Co tu si� zdarzy�o? - zapyta�.
- Nie czas teraz na opowiadanie. Pó�niej - mruknĄ�
Heike.
Podeszli do p�yty, za którĄ ukryty by� skarb pana Jolina.
- Panie Heike - cicho rzek� pastor i wskaza� na stos za
usypiskiem kamieni na Środku.
Heike zbli�y� si� do wskazanego miejsca. Bez�adnie
rzucone w kĄcie le�a�y skarby pana Jolina. KoŚcielne
srebra, monety, drogocennoŚci... Wszystko to opasywa�
ramionami szkielet.
- To pewnie jeden z tych, którzy zorientowali si�, �e
skarb pana Jolina zosta� ukryty w twierdzy pierwszego
Jolina - mruknĄ� Heike. - Nie powiod�o mu si�, Ale
wobec tego nie rozumiem...
Jego wzrok przeŚlizgiwa� si� po cia�ach zmar�ych, po
najŚwie�szych zw�okach: Terjego Jolinsonna i kobiety,
której mĄ� chcia� wynajĄą Jolinsborg, i szczĄtkach tych
wszystkich, przez wieki uznawanych za zaginionych.
Spojrzenie jego zatrzyma�o si� na kamiennej p�ycie.
- Ale wobec tego nie pojmuj�, co kryje si� za tym
- doko�czy�. - W miejscu, które jolin naprawd� stara� si�
os�onią. Wydaje mi si�, �e skarb pana Jolina w ogóle go
nie obchodzi�.
Podeszli do kamiennej p�yty, bezpieczni, ze Świadomo-
ŚciĄ, �e w �adnym kĄcie nie czai si� ju� z�o.
Heike odsunĄ� p�yt�.
Ze Środka posypa�y si� przedmioty. Wpatrywali si�
w nie zdumieni.
- Có� to, na mi�oŚą boskĄ, mo�e byą? - szepnĄ� pastor.
Wzrok Heikego zatrzyma� si� na najwi�kszy m z przed-
miotów, szerokim co najmniej na roz�o�enie jego ramion.
- Nie - szepnĄ�. - Nie! To niemo�liwe!







ROZDZIA� XII


Nadal stali jak sparali�owani w upiornej grocie, gdy
rozleg�y s�� g�osy nadchodzĄcych.
- Och, ale tu ciemno! - S�owa Solveig g�uchym echem
odlbi�y si� od kamienmych Śąian.
Vinga odpar�a niefrasobliwie:
- Tak, ale tu przynajmniej nie pada. Hop! Hop!
JesteŚcie tam?
- Tnntaj! - zawo�a� Heike. - Mo�ecie schodzią, niebez-
piecze�stwo min��o. Tylko ostro�nie, uwa�ająie na ka-
mienie!
- O tym nie musisz nam przypominaą.
Nast�pne ostrze�enie pad�o z ust Eskila:
- Uwa�aj, Solveig, �ebyŚ si� nie poŚlizgn��a. Lepiej
trzymaj mnie za r�k�!
- Ach, tu jest ca�a wielka grota! - wykrzyknĄ� Elis.
- Chyba nawet coŚ wi�cej - poprawi�a go Vinga.
- JesteŚmy w czyimŚ dawnym mieszkaniu! Ale� tu
cuchnie! Czy to ten ŚmierdzĄcy stwór?
- Nie, mamo - przerwa� jej Eskil. - Nie widzisz?
Przecie� tu le�Ą... martwi ludzie! Ach!
- Nie patrzcie na to, podejd�cie bli�ej - nakaza� Heike.
- Zgadnijcie, co znalaz�em!
- Skarb pana Jolina? - zapyta�a Solveig.
- I ten tak�e, ale nie to jest takie zdumiewajĄce. Nie,
brudny Jolin z dwunastego wieku pilnowa� swego w�as-
nego skarbu. O niego w�aŚnie tak si� ba�. Zgromadzony
nieuczciwie majĄtek pana Jolina nic a nic go nie ob-
chodzi�.
- O czym ty mówisz? - Vinga dotar�a do Heikego
i pastora, który ciĄgle jeszcze nie móg� wydusią z siebie ani
s�owa. - To sklepienie wydaje si� bardzo niepewne. Czy
nie powinniŚmy wyjŚą stĄd jak najpr�dzej?
- To prawda, ale najpierw spójrzcie tutaj! Vingo,
Eskilu... I co na to powiecie?
Podniós� z ziemi olbrzymi przedrniot.
- Para rogów? - zdumia� si� Eskil. - Umocowanych
do czaszki zwierz�cia? Jakie sĄ ogromne!
UjĄ� w d�onie dziwnie proste rogi, d�ugie jak ramiona.
Z trudem zdo�a� jej podnieŚą.
Vinga zauwa�y�a z udawanym spokojem:
- CzegoŚ przy nich brakuje.
- To prawda - zgodzi� si� Heike. - DrĄg, na którym je
noszono, i poprzeczna belka zgni�y, ale pozosta�y kawa�ki
skór i rzemieni, które przywiĄzywano do tej w�aŚnie
poprzecznej belki.
Eskil podnosi� z ziemi resztki ozdób.
- Co to za skóry? - zapyta�. - I co to za rogi?
- To rogi jaka - sucho odpar� Heike.
Eskil podniós� g�ow�.
- Jaka? Dawnego symbolu Ludzi Lodu na Syberii?
Znak totemu Taran-gaiczyków?
- Tak! Mamy przed sobĄ ca�y totem. Przyniesiony
z Syberii, z Dalekiego Wschodu. Podobny symbol pozosta�
w Taran-gai. Ale, jak pami�tasz, grupa w�drowców si�
podzieli�a, wi�ksza cz�Śą wyruszy�a na zachód, ku Norwegii.
- Ku Dolinie Ludzi Lodu - szepn��a Vinga - która
le�y w prostej linii od tego miejsca w g�Ąb lĄdu. Tylko
w jaki sposób to si� tutaj znalaz�o?
- Ale przecie� nic si� nie zgadza! - zaprotestowa� Eskil
podniecony. - Tengel Z�y w�drowa� z nimi od samego
poczĄtku. Kiedy dotarli da Taran-gai, by� m�odym
ch�opcem, pó�niej wyruszy� wraz z grupĄ, która sz�a do
Norwegii. Wtedy musia� ju� byą co najmniej doros�ym
m��czyznĄ! W Hameln pojawi� si� w roku tysiĄc dwieŚcie
dziewi�ądziesiĄtym czwartym, a kamienna lawina spad�a
ju� w tysiĄc dwieŚcie pi�ądziesiĄtym szóstym! No a mo�na
chyba przypuŚcią, �e z�y Jolin przez d�ugi czas uprawia�
swe straszne rzemios�o!
- Zapominasz o czymŚ, Eskilu - zauwa�y� Heike.
- Tengel Z�y pi� wod� ze �ród�a z�a. Da�o mu to moc
i wieczne �ycie. Nic nie wiemy o tym, kiedy on i jego
ludzie przybyli do Norwegii, mog�o to nastĄpią ju�
w jedenastym wieku, a nawet wczeŚniej. Kiedy dotar� do
Hameln, móg� ju� byą bardzo stary!
Eskil przez chwil� milcza�, rozwa�ajĄc coŚ w myŚlach,
a wreszcie zapyta�:
- Kim wi�c by� ten stwór, który tu straszy�? Ten Jolin,
który nigdy nie widzia� wody i myd�a?
- Tego na razie nie wiemy. Wiadomo jedynie, �e by�
jednym z Ludzi Lodu.
- Uff - zadr�a�a Vinga. - Nie �ycz� sobie takiego
krewniaka.
- Jego ju� nie ma - uspokoi� �on� Heike. - Ale musia�o
zostaą napisane coŚ wi�cej o tych czasach! Ogniska, które
p�an��y w Eldafjord. Ofiary sk�adane z ludzi... Nic
dziwnego, �e wyst�powa�y w dwunastym wieku! To by�a
inna forma kultu czy kultury. O ile mo�na za�o�yą, �e
Ludzie Lodu z zamierzch�ej przesz�oŚci mieli jakĄŚ kultur�.
- O zwyk�ych cz�onkach plemienia na pewno mo�na
tak powiedzieą - odpar�a Vinga zamyŚlona. - Ich kultura
na pewno by�a wartoŚciowa. Z tego, co mówisz, gorzej
wyglĄda�a sprawa z przywódcami.
Elis, który przez ca�y czas trzyma� si� z ty�u, podrapa�
si� w g�ow�.
- Czy to wszystko spoczywa�o tutaj od dwunastego
stulecia? Jak, na mi�oŚą boŚkĄ, mog�o zachowaą si� w tak
dobrym stanie? Powinno zgnią, rozsypaą si� w py�.
Heike wskaza� na kamiennĄ p�yt�.
- ciŚle przylega�a do Ściany, te przedmioty le�a�y
w zamkni�eiu, bez dost�pu powietrza.
Twarz Heikego nabra�a takiego wyrazu, jakby nagle
dozna� olŚnienia.
- A wi�c to dlatego z�y Jolin tak przestraszy� Śi� zakl�ą
Mara! Rozumia� je, zna� przecie� j�zyk! - Heike dalej
myŚla� na g�os: - Ale z poczĄtku wcale nie Mara tak si�
wystraszy�, to nastĄpi�o dopiero pó�niej, kiedy Mar zaczĄ�
odmawiaą zakl�cia. Tak... Najbardziej przerazi� si� Didy
i W�drowca. Ciekawe, czy ich zna�?
Pozostali milczeli wyczekujĄco. Wreszeie Vinga zapy-
ta�a:
- Co tu si� w�aŚciwie wydarzy�o?
- O tym pomówimy pó�niej. Teraz musimy coŚ zrobią
ze znaleziskiem. To miejsce jest ma�o przyjemne.
PrzyglĄdali si� niezwyk�ym przedmiotom le�Ącym na
ziemi. Szare Świat�o sĄczĄce si� przez szczeliny mi�dzy
kamieniami nadawa�o pieczarze nieczeczywisty, mistycz-
ny nastrój. Pastor podszed� do "o�tarza", przykucnĄwszy
oglĄda� szczegó�y.
- Niczego nie pojmuj� - powtarza� raz po raz, kr�cĄc
g�owĄ. - Niczego!
Heike podszed� do duchownego.
- Widzia�em te symbole ju� wczeŚniej - rzek� powa�-
nie. - A w ka�dym razie sporĄ ich cz�Śą. PochodzĄ od
moich przodków z dawno zapomnianych czasów. Wszys-
tkie te znaki majĄ magicznĄ moc i na ich widok nie nale�y
wzruszaą ramionami. Uwa�am, �e powinniŚmy zniszczyą
ten krĄg, bo mo�e wp�dzią w k�opoty kogoŚ, kto znajdzie
si� w jego polu.
Metodycznie zaczĄ� rozgarniaą i rwaą na kawa�ki
wszystko, co moglo stanowią jakĄŚ cz�Śą poga�skiego
o�tarza czy te� magicznego kr�gu. Kiedy si� z tym upora�,
powrócili do skarbu pierwszego Jolina.
- DrogocennoŚci Ludzi Lodu - rzek� Heike ze smut-
kiem. - Nie potrafi� odpowiedzieą, dlaczego le�Ą tutaj,
a nie w Dolinie Ludzi Lodu. Ale to najbardziej niepraw-
dopadobne rzeczy pochodzĄce z czasów pierwszej po-
dró�y do Norwegii. B�ben szamana, doprawdy, musimy
bardzo na niego uwa�aą...
- Zabierzemy to wszystko ze sobĄ i do�Ączymy do
skarbu Ludzi Lodu - postanowi�a pr�dko Vinga. - Bo
przecie� mo�emy przyjĄą, �e to wszystko jest nasze,
prawda?
- Tak. A poza tym to bardzo wa�ne rzeczy ze
wzgl�dów poznawczych, Patrzcie tylko, rze�bione k�y
morsa! I z�by jakiegoŚ wielkiego drapie�nika. A to maska
demona, prawdopodobnie nale�a�a do plemiennego sza-
mana.
- Pos�uchaj - przerwa�a mu Vinga. - Czy ten wstr�tny
Jolin nie móg� byą szamanem?
- To raczej ma�o prawdapodobne, mieszka� przecie�
tu, w Norwegii. Ale móg� odprawiaą rozmaite rytua�y...
Nie, Eskilu, nie ruszaj tego!
Przera�ony z�apa� syna za r�k�. Eskil znalaz� gdzieŚ
niedu�y flet i ju� zdĄ�y� podnieŚą go do ust. Heike wyrwa�
mu go z d�oni.
- Znowu flet? - j�kn��a Vinga.
- To prawda. Ludzie Lodu nie mogĄ si� od nich
uwolnią. Czy pami�tasz w�drówk� Vendela Gripa przez
cichĄ tajg� w Taran-gai? Ju� wtedy towarzyszy� mu
niewidzialny flecista. W Taran-gai by�o wielu niezwykle
utalentowanych flecistów i oni wygrali zawody u Ju-
rat-Samojedów. By� tak�e szczura�ap z Hameon, nie
wspominajĄc o flecie Tuli!
- O flecie Tuli? - zdumia� si� Eskil. - Najwyra�niej
wiele trzymaliŚcie w tatemnicy przede mnĄ!
- Owszem. Bo kiedy dojrza�eŚ do tego, by nareszcie
dowiedzieą si� o wielu sprawach, wyjecha�eŚ z domu
i wszelki Ślad po tobie zaginĄ�! Ale teraz racja jest po
twojej stronie, masz rzeczywiŚcie prawo poznaą prawd�.
Tula o ma�y w�os d�wi�kami fletu nie zbudzi�a Tengela
Z�ego ze snu!
W tym momencie ruiny twierdzy zatrz�s�y si� w posa-
dach, jakby masa kamieni pot��nie westchn��a. Drgn�li
wszyscy, odruchowo zerkajĄc ku wyjŚciu.
- Nie powinienem wspominaą tu tego imienia - po-
wiedzia� Heike.
Eskil by� irytujĄco wprost dociekliwy. Uzna�, �e
rodzice zataili przed nim sporo informacji, dzi�ki którym
wiele spraw móg�by widzieą jaŚniej.
- Ale dlaczego ten drewniany flet jest nienaruszony?
- zapyta�. - Przecie� ca�y drewniany statyw od plemien-
nego totemu zgni�!
Heike obraca� w d�oniach poczernia�y, pi�knie zdobio-
ny instruntent.
- RzeczywiŚcie coŚ w tym musi byą, mój ch�opcze!
Zabierzemy go ze sobĄ i pó�niej poddamy dok�adnym
ogl�dzinom. Teraz musimy opuŚąią to miejsce! Spróbuj-
my wynieŚą stĄd wszystko! OczywiŚcie skarb pana Jolina
tak�e. Najpierw jednak w skupieniu wys�uchajmy mod-
�ów pastora. Teraz bowiem kolej na pana, panie pastorze!
Rzecz jasna postaramy si� jak najszybciej pochowaą
zmar�ych w poŚwi�conej ziemi, ale ten grób nale�a�oby
pob�ogogos�awią od razu. Pab�ogas�awią wszystkich zmar-
�ych: i tych, których widzimy, i tych, którzy dawno,
dawno temu musieli czekaą, byą mo�e siedzĄc w ciasnym
wi�zieniu, na to, by zostali z�o�eni w ofierze, �ywcem
spaleni w przera�ajĄcym ognisku roznieconym na czeŚą
Jolina...
Eskil uniós� r�k�.
- Czy walno mi przerwaą? Dzi�kuj�. Nie do ko�ca
w to wierz�, ojcze. Nigdy nie s�ysza�em o tym, by któreŚ
z licznych plemion zamieszkujĄcych Syberi� sk�ada�o
ofiary z ludzi. A ju� na pewno nie palili ludzi w ogniskach!
Przede wszystkim nie mieli drewna, chrust trzeba by�o
oszcz�dzaą.
- Masz racj�, móy ch�opcze, ale pami�taj, �e Ludzie
Lodu nie nale�eli do Samojedów, Wogu�ów czy jak si� tam
oni nazywali. Przybyli jeszcze dalej ze wschodw, ale nikt nie
wie dok�adnie, skĄd. Prawdopodobnie gdzieŚ z okolic
A�taju. Z powodu czarów i swych barbarzy�skich rytua-
�ów, o których nic nam nie wiadomo, zostali przep�dzeni
na zachód. Bardzo mo�liwe, �e palili ludzi w ofierze.
Eskil pokiwa� g�owĄ.
Nikt ju� si� nie odezwa�, w ciszy wys�uchali modlitwy
odmawianej przez pastora nad tym strasznym miejscem.
I wreszcie ci trzej, którzy przez ca�y czas s�yszeli �a�osne
j�ki niesamowitego chóru, zauwa�yli, �e cichnie on,
zmienia w rzewne westchnienia, a� wreszcie przechodzi
jakby w dr�Ące oddechy. Czuli w nich radoŚą, nadziej�
rozbudzonĄ z nowĄ si�Ą... Nareszcie zatracone dusze
mog�y podĄ�yą ku wolnoŚci, uniesione na tysiĄcach
ma�ych skrzyde�, wyrwane z setek lat mroku i melancholii.
Potem nic ju� nie zak�óca�o ciszy.
Kiedy jednak powoli opuszczali owo tragiczne miejs-
ce, grabowiec, który poch�onĄ� tak wiele istnie� ludzkich,
ujrzeli, �e w Ślad za nami wyrasta�y po deszczu drobne,
bia�e kwiateczki.
Eskil, Heike i pastor potraktowali to jako milczĄce
podzi�kowanie i jakoŚ cieplej im si� zrabi�o na sercach.
Postanowiono, �e pastor jeszcze przez kilka dni pozo-
stanie w Eldafjord, by doko�czyą dzie�a i ca�kiem ju�
oczyŚcią ze Śladów z�ej mocy twierdz� pierwszego Jolina.
Elis obieca� mu w tym pomóc i namówią do tego tak�e
innych mieszka�ców Eldafjord. Trzeba by�o przecie�
przenieŚą cia�a zmar�ych na dó�, do wioski, i pogrzebaą je
na cmentarzu.
IdĄc kamienistĄ Ście�ynkĄ postanowili tak�e, �e ze
skarbu pana Jolina, który nieŚli ze sobĄ, KoŚcio�owi
zostanie zwrócone to, co kiedyŚ mu zrabowano. Reszta,
jak przypuszczali, i nie mylili si�, powinna przypaŚą
w udziale ma�emu Jolinowi i jego matce Solveig. Nato-
miast skarb pierwszego Jolina by� prawowitĄ w�asnoŚciĄ
Ludzi Lodu.
Gdy schodzili w dó�, Eskil, który nie lubi� pozostawiaą
�adnej sprawy nie wyjaŚnionej do ko�ca, zapyta�:
- Dlaczego w�aŚciwie Jolinsborg bg�o nawiedzone?
Co mia� pierwszy Jolin do tego domu?
Heike odpowiedzia� mu dopiero po d�u�szym namyŚle:
- Czy wolno mi zgadywaą? Wy, którzy mieszkacie
w Eldafjord: Mo�e wiecie, czy w Jolinsborg straszy�o,
zanim w ko�cu osiemnastego wieku spisano histori�
wioski?
- Nic mi o tym nie wiadomo - odpar�a Solveig, a Elis
pokiwa� g�owĄ.
- Ale ogniska p�on��y na pewno - powiedzia�.
- No tak, ale to by�o na skalnym tarasie, prawda?
- Tak powiadali. Ja sam je nawet raz widzia�em, taki
tajemniczy poblask, nierzeczywistĄ �un�.
- Ale w okolicach Jolinsborg nic si� nie dzia�o? A wi�c
dopiero kiedy zapisano ca�Ą t� histori�, Jolinsborg pocz�li
odwiedzaą amatorzy ukrytych skarbów. Wówezas pierw-
szy, z�y Jolin przerazi� si� nie na �arty, o ile oczywiŚcie nie
straszy� ju� wezeŚniej, o czym, niestety, nie wiemy.
W trzynastym wieku prawdopodobnie by� w�aŚcicielem
wielkich cz�Ści Eldafjord, Jolinsborg pewnie te� nale�a�
do niego.
- Ale czy pan Jolin z siedemnastego wieku nigdy nie
straszy� tak jak pierwszy Jolin? - zapyta� Elis.
- Nie tak dos�ownie, ale na swój sposób i on tak�e
straszy�. Odradza� si� w swych potomkach, na przyk�ad
w Terjem.
- Tak, na pewno tak w�aŚnie by�o - stwierdzi� pod-
niecony Eskil, który nie uroni� z tej rozmowy ani s�owa.
Doszli ju� do zagrody Terjego, dwaj m�odzi wieŚniacy
wyszli im na spotkanie.
- Przez ca�y czas siedzieliŚmy przy ma�ym Jolinie
- powiedzieli. - Ale spa� bardzo spokojnie.
Solveig serdecznie im podzi�kowa�a i zaprosi�a wszyst-
kich na skromny pocz�stunek.
Naprawd� dziwne to uczucie przekroczyą próg domu
Terjego Jolinsonna, kiedy jego ju� nie by�o. Szezerze
jednak mówiĄc, nikomu go nie brakowa�o.


Po obiedzie Heike poszed� do ma�ego Jolina i ju� tam
zosta�. Wiele osób przychodzi�o w odwiedziny, pragnĄc
porozmawiaą z "bohaterem", jak nazywano Heikego, ale
on konsekwentnie odmawia�. Teraz najwa�niejs�y by� dla
niego ch�opiec i nie �yczy� sobie, by ktokolwiek mu
przeszkadza�.
Eskil jednak dostrzeg� ca�Ą procesj� ludzi, która
wyruszy�a na skalny taras. Prowadzili jĄ pastor i Elis.
DoŚą d�ugo przebywali na górze, dopiero o zmroku zeszli
do wioski, niosĄc mi�dzy sobĄ proste nosze. Przetranspor-
towano je na przysta� i umieszczono w szopie. StamtĄd
mia�y zostaą przewiezione do koŚcio�a w Soten.
Kiedy wszyscy goŚcie opuŚcili zagrod�, Solveig, Eskil
i Vinga zasiedli w kuchni, choą letni zmierzch wlewa� si�
ju� do Środka. Niewiele mówili, zm�czeni jak�e bogatym
w wydarzenia dniem. Ich twarze jakby zastyg�y, oczy
zmatowia�y ze zm�czenia. Czekaii jednak.
W ko�cu Heike i Ludzi Lodu wyszed� z pokoju ch�opca.
WyczekujĄcy ockn�li si� z zamyŚlenia. Heike usiad� przy
stole i ujĄ� d�onie Solveig. Widzieli, �e i on jest zm�czony, ale
to nikogo nie dziwi�o. Po takim dniu nie mog�o byą inaczej.
- Jak uwa�asz, co powinniŚmy teraz zrobią? - zapyta�
Solveig. - Nie mo�emy zostaą tu d�ugo, a ch�apcu
potrzeba jeszcze wiele zabiegów, a i tak nie mog� obiecaą,
�e wyzdrowieje. Czego ty sama pragniesz? Czy chcesz
wraz z ma�ym Jolinem zostaą w Eldaford, czy te�
pojechaą z nami? JeŚli tak, mo�e si� okazaą, �e to ju� na
zawsze. I dla chorego dziecka podró� mo�e okazaą si�
bardzo wyczerpujĄca. Mo�e nawet zbyt wyczerpujĄca.
- A jeŚli on zostanie tutaj...?
- Nie ma �adnej szansy, by prze�y�. Tyle mog�
stwierdzią z ca�Ą pewnoŚciĄ.
W oczach Solveig zakr�ci�y si� �zy.
- A wi�c wybór jest prosty. Có� mia�abym robią
w Eldafjard, gdyby... - Urwa�a, wbi�a oczy w stó�
i mówi�a dalej: - Czy znasz moje najgor�tsze marzenie,
które snu�am od tak wielu lat? Jak myŚlisz, jak wyglĄda�o
moje �ycie? Jedynym promykiem s�o�ca by� ma�y Jolin.
MyŚl�, �e nienawidzi tego miejsca równie mocno jak ja.
- Wiem o tym - odpar� Heike. - I on marzy, by si� stĄd
wydostaą. Ale ca�y majĄtek nale�y teraz do niego. Do
niego i do ciebie.
- Sprzedam wszystko. Mam wybieraą mi�dzy majĄt-
kiem a �yciem Jolina. Wybór jest wi�c prosty.
- Ale by za�atwią takie sprawy, potrzeba czasu - wtrĄ-
ci�a si� Vinga. - Twoi sĄsiedzi, nawet jeŚli zechcĄ kupią
gospodarstwo, nie b�dĄ mogli od razu wy�o�yą gotówki
na stó�.
- MyŚla�am ju� o tym - odpowiedzia�a Solveig.
- Mog�abym poprosią o pomoc lensmana z Soten. Mo�na
na nim polegaą, przeŚle pieniĄdze, kiedy transakcja
zostanie zawarta.
- Doskonale - stwierdzi�a Vinga. - S�yszeliŚmy od Elisa,
�e wielu z Eldafjord od dawna �akomym okiem zerka�o na
Jolinsbosg. Teraz, kiedy nie straszy tam ju� �aden z�y duch,
ich zainteresowanie pawinno jeszcze wzrosnĄą.
Solveig kiwn��a g�owĄ.
- Ojciec Inger-Lise od dawna pragnĄ� przejĄą Jolins-
borg. SĄdz�, �e b�dzie móg� od razu sporo wy�o�yą.
Heike zaprotestowa�:
- Maim zdaniem powinnaŚ pozastawią ca�Ą spraw�
lensmanowi, nie wiĄzaą si� z kimŚ konkretnym. Mamy
doŚą pieni�dzy, by wystarczy�o na podró� dla ca�ej piĄtki.
Mia�em te� zamiar zaproponowaą, byŚmy nieco nad�o�yli
drogi i zawadzili o Soten. Wiele spraw powinniŚmy tam
za�atwią. Dopilnowaą twoach interesów, Solveig, a i ja
chcia�bym zerknĄą na histori� Eldafjord, którĄ ma tamtej-
szy nauczyciel. Nale�a�oby tak�e odwiedzią dawnego
w�aŚciciela Jolinsborg. Co na to powiesz, Solveig?
Poprawi�a si� w krzeŚle.
- Jolina Jolinsonna? Szale�ca, jak go nazywajĄ? Ow-
szem, powinniŚmy, ale ostrzegam was... Kiedy ktoŚ
ostatnio go odwiedza�, podobno nae da�o si� z nim
nawiĄzaą kontaktu. Mnie samej nie pozwolono pojechaą
i zobaczyą si� z nim po tym, jak go stĄd zabrano.
W migotliwym Świetle stojĄcej na stole Świecy Heike
przyglĄda� jej si� z powagĄ. W blasku rozedrganego
p�omienia jego zniekszta�cona twarz wydawa�a si� jeszcze
straszniejsza.
- Chcesz powiedzieą, �e Jolin Jolinsonn zosta� �le
potraktowany? �e jego dwaj bracia podst�pem odebrali
mu to, co by�o jego prawowitĄ w�asnoŚciĄ?
Spojrza�a na niego z takĄ samĄ powagĄ.
- Wiem, �e podobne historie czasem majĄ miejsce, �e
normalnych, zdrowych na umyŚle ludzi zamyka si�
w zak�adach, by zagarnĄą ich majĄtek. Bez trudu mo�na
by sobie wyobrazią Terjego i Madsa post�pujĄcych w taki
w�aŚnie niecny sposób... Niech Bóg zmi�uje si� nad nimi,
nie chc� �le mówią o zmar�ych. Ale jeŚli chodzi o najstar-
szego z braci, Jolina, Śmiem twierdzią, �e on by� z nich
najchciwszy. By�... - jej g�os si� za�ama� - ...niedobry.
Heike nie drĄ�y� tematu. Wi�cej tego wieczonu nie
powiedziano.


Zostali jeszcze przez dwa dni, by daą Solveig czas na
spakowanie i za�atwienie najwa�niejszych spraw. Ci��kie
chwile prze�y�a, gdy musia�a po�egmaą si� ze zwierz�tami.
Bez wzgl�du jednak na to, jak bardzo by�a do nich
przywiĄzana, nie mog�a ciĄgnĄą ich za sobĄ przez pó�
Norwegii - ani wodĄ, ani lĄdem. Ojciec Inger-Lise kupi�
wszystkie na pniu, by�y to bowiem doskonale odchowane
sztuki.
Mia�a wi�c choą troch� grosza w podró�nej sakiewce
dla siebie i Jolina. Bardzo podnios�o jĄ to na duchu.
Przez te dwa dni Eskil niewiele mówi�. Pomaga�
Solveig jak móg�, czasami zabiera� Jolina na powietrze,
a poza tym w�óczy� si� samotnie po okolicy z zagniewanĄ
minĄ.
Vinga ogromnie niepokoi�a si� o m��a. Sypia� tak
niespokojnie, we Śnie rzuca� si� i j�cza�, jakby chcia� si�
przed czymŚ uchronią. Budzi� si� zlany potem, z przera�e-
niem w oczach. Uzna�a, �e Heike nie zazna spokoju, póki
nie opuszczĄ tego miejsca. Zbyt du�o tu nieprzyjemnych
wspomnie�, dlatego dr�czĄ go koszmary, stwierdzi�a.
OpuŚcili wi�c Eldafjord w rybackiej �odzi Elisa,
ciĄgnĄc za sabĄ �ódk�, którĄ wynajĄ� Eskil. Heike i Vinga
zauwa�yli ,�e podczas ca�ej podró�y wĄskĄ zatokĄ Solveig
ani razu si� nie odwróci�a. Ale Jolin, który siedzia� na
kolanach Heikego z g�owĄ opartĄ o jego rami�, nie
spuszcza� wzroku z wioski po�o�onej na samym kra�cu
fiordu. Na buzi malowa�a mu si� niech�ą, prawie niena-
wiŚą. Ma�y Jolin Madssenn nie mia� zbyt mi�ych wspo-
mnie� z Eldafjord.
Na stromych zboczach gór otaczajĄcych Jolinsborg nie
IŚni�a ju� �adna widmowa �una. Straszne, tajemnicze
p�omyki nie mia�y ju� nigdy zab�ysnĄą. Do Eldafjord
zawita� spokój, znikn��o wszystko, co mog�o przywodzią
na myŚl twierdz� pierwszego z�ego Jolina. Skalny taras
pod OrlĄ GórĄ przesta� ju� byą niebezpieczny, chyba �e
komuŚ zdarzy�oby si� z�amaą nog� na zdradliwych kamie-
niach. Ale to mog�o si� przytrafią w ka�dym innym
miejscu w Norwegii.
Kiedy wydostali si� na du�y fiord, z piersi Solveig i jej
syna wyrwa�o si� jednogloŚne westchnienie. Da�o si� ono
t�umaczyą na wiele sposobów, najprawdopodobiej wy-
ra�a�o przede wszystkum ulg�.
Najpierw zawin�li do Saten, nieco wi�kszej wioski,
po�o�onej niedaleko. Eskil i Elis udali si� wraz z Solveig
do lensmana, a Vinga zosta�a w �odzi z ch�opcem, bardzo
ju� teraz zm�czonym.
"Nie wolno podawaą ch�opcu wi�cej morfiny! ostrzeg�
wczeŚniej Heike. Po pierwsze morfina mo�e okazaą si� dla
niego zgubna, po drugie przy odrobinie dobrej woli mog�
zauwa�yą u niego s�abĄ popraw�. W�aŚciwe jest ap-
likowanie morfiny umierajĄcemu, by uŚmierzyą ból, ale
gdy poda si� jej zbyt wiele komuŚ, kto wraca do zdrowia,
mo�e okazaą si�, �e narkotyk zniszczy� mu �ycie."
Jolin wi�c nie dosta� nic, co pomog�aby zwalczyą ból
g�owy, który znów si� nasili�, prawdopodobnie z powodu
jasnego Świat�a i zamieszania zwiĄzanego z wyjazdem.
Heike jednak nie mia� racji, mówiĄc o poprawie stanu
Jolina. To tylko nadzieja na lepszĄ przysz�oŚą wla�a nieco
�ycia w oczy malca.
Sam Heike odwiedzi� nauczyciela, odbyli doŚą d�ugĄ
rozmow�. Zapiski dotyczĄce Eldafjord niewiele wnios�y
nowego, pokrywa�y si� z tym, co Heike s�ysza� ju� wczeŚniej.
Nauczyciel rzek� jednak:
- Zastanawiam si� nad czymŚ... W Surnadal prawadzĄ
archiwum. Z tego, co wiem, majĄ tam coŚ, co dotyczy
Eldafjord, choą przewa�nie sĄ to zbiory mówiĄce ogólnie
o tej cz�Ści wybrze�a.
Heike zapyta�, jak daleko doa tego Surnadal, ale okaza�o
si�, �e podró� �odziĄ tam i z powrotem zaj��aby im co
najmniej dwa dni. Niestety, tak wielle czasu nie mogli
poŚwi�cią, mieli przecie� ze sobĄ chore dziecko, z którym
nale�a�o obchodzią si� nadzwyczaj delikatnie.
- Taaak... - nauczyciel przeciĄga� s�owo. - Jeden
z moich przodków zbiera� dawne pisma. Wiem te�, �e by�
w Surnadal, by odpisaą to, co mieli w archiwum. Ale
w jego ksi�gach panuje nieopisany ba�agan, próbowa�em
je uporzĄdkowaą, ale tyle tego jest!
Heike zapyta� natychmiast:
- Ale przejcza� pan cz�Śą materia�ów?
- O, tak, w�aŚciwie wi�kszoŚą.
- I nie zna�az� pan tam nic, co by dotyczy�o Eldafjord?
- Nie, nigdy.
- Mo�emy wi�c przyjrzeą si� temu, do czego pan nigdy
nie zda�a� dotrzeą.
Nauczyciel zastanowi� si�.
- MĄdrze powiedziane - stwierdzi� wreszcie. - Nawet
wiem, od czego powinniŚmy zaczĄą.
Poszed� w g�Ąb mieszkania i za chwil� wróci� stamtĄd
taszczĄc trzy opas�e tomy pe�ne lu�nych papierów.
- Oj! - j�knĄ� Heike.
Ale ju� w gadzin� pó�niej opuŚci� domostwo nau-
czyciela. Mia� do przekazania Vindze i Eskilowi wiele
nowych informacji.
Najpierw jednak wraz z Solveig uda� si� do miejsca,
pogardliwie zwanego domem wariatów. W tym czasie nie
wymyŚlono jeszcze �adnej lepszej nazwy na t� �a�osnĄ
instytucj�, w któtej umieszczano pacjentów, cierpiĄcych
na rozmaite przypad�oŚci, i trzymano ich w komórkach,
przypaminajĄcych wi�zienne cele. Sypiali na legowiskach
ze s�omy rzucanej wprost na kamiennĄ pod�og� lub
klepisko, nie mieli nawet okien, przez które miogliby
wyglĄdaą na Świat. Bezustannie wybucha�y awantury,
s�ychaą by�o krzyki i p�acz.
Szwagra Solveig unzieszczono w oddzielnej celi i do
jego pilnowania wyznaczono uzbrojonego stra�nika, któ-
ry nie opuszcza� ich ani na krok podczas odwiedzin
u chorego.
T� wizyt� mogli sobie jednak byli darowaą. Jolin
Jolinsonn, który kaedyŚ z pewnoŚciĄ by� niezwykle
urodziwym m��czyznĄ, bynajmniej nie ucieszy� si� z go-
Ści. Obsypa� Solveig najgorszymi wyzwiskami, chcia�
rzucią si� na Heikego i odgra�a� si�, �e kiedy tylko znów
znajdzie si� w Eldafjord, zemŚci si� na wszystkach jego
mieszka�cach, zgwa�ci kobiety i odbiecze ka�dĄ pi�d�
ziemi, która mu si� nale�y w wiasce. Ba przecie� wszyst-
ko, ca�e Eldafjord by�o jego! Wszystko! Jolinsonnowie
zawsze byli panami Eldafjord, a n�dznicy, którzy teraz
siedzieli na gospodarstwach i �owili ryby w fiordzie,
podst�pnie przyw�aszczyli sobie jego ziemie. Zawsze mu
zazdroszczono i �yczono �le.
Heike ani przez moment nie wĄtpi�, �e Jolin Jolinsonn,
gdyby tylko wydosta� si� na wolnoŚą, niechybnie spe�ni�by
wszystkie gro�by. Poprosili stra�nika, by mia� na niego oko.
Wrócili do �odzi. Przed wyjazdem z Eldafjord Solveig
przygotowa�a dla wszystkich prowiant, posilili si� wi�c na
przystani w Soten przed wyruszeniem w dalszĄ drog�.
- Eskilu - szepn��a Vinga tak, by wszyscy jĄ s�yszeli.
- Popatrz na te Śliczne dziewcz�ta, które tam idĄ! Och,
wiele masz do odrobienia. StracileŚ przecie� ca�y rok!
Eskil nawet nie odwróci� g�owy. Spiek� tylko raka, a na
twarzy odbi�a si� niech�ą.
- Jak mo�esz byą tak z�oŚliwa, Vingo - mruknĄ� do
�ony Heike.
Drgn��a. Heike rzadko, a mo�e nawet nigdy, nie
odnasi� si� do niej krytycznie.
Vinga jednak nie by�a g�upia i szybko zorientowa�a si�
w sytuacji. Wystarczy�a zerknĄą na Eskila, który z takĄ
uwagĄ wpatrywa� si� w p�ynĄce po wodzie morskie ptaki,
�e a� �zy zakr�ci�y mu si� w oczach. A mo�e patrzy� na
Solveig, która ze spuszczonĄ g�owĄ wyciera�a r�ce w ka-
wa�ek p�ótna, powoli, starannie...
Na Boga, pamyŚla�a Vinga. Ten ch�opak musi chyba
pojĄą...
Ale on w�aŚnie to zrozumia�. wiadczy�a o tym jego
rezerwa, chwilami nawet wcogoŚą w stosunku do Solveig.
Czasami zachowywa� si� wprost niegrzecznie, jakby chcia�
si� przed czymŚ obronią, ale wiele razy spoglĄda� na niĄ
z czu�aŚciĄ i troskĄ, a� Vindze serce Ściska�o si� na widok
swego tak ju� doros�ego syna.
Ale stĄd do...
No w�aŚnie, do czego? Do jakiej przysz�oŚci zmierza�
Eskil? Mia� ochot� na przygod�? Z pewnoŚciĄ tego
potrzebowa�. Ale jego powaga wskazywa�a na coŚ wi�cej.
I ona, dojrza�a kobieta, majĄca jedenastoletniego syna,
czego ona chce od mojega Eskila? myŚla�a Vinga z gnie-
wem. On jest przecie� jeszcze dzieckiem! Przynajmniej
w porównaniu z niĄ.
W nast�pnej chwili wzi��a si� w garŚą. Nie chcia�a byą
harpiĄ, strasznĄ matkĄ, która wrogo spoglĄda na ka�dĄ
kobiet�, na której choą przez moment spocznie oko jej
syna.
Widzia�a, �e cierpiĄ oboje. �adne z nieh nie chcia�o
zakochaą si� w drugim.
Mi�oŚą jednak nie zwa�a na to, co podpowiada roz-
sĄdek.
Psiakrew, zakl��a Vinga w myŚli. Czy nie doŚą ju� mieli
problemów ze swym niepos�usznym synem?
Heike najwidoczniej przyjmowa� to spokajnie. Ale on
by� przecie� m��czyznĄ. Da� si� zwieŚą pi�knym oczom
i bezradnoŚci, nie dostrzega� k�opotów, jakie przynieŚą
móg� taki zwiĄzek...
Vinga zapanawa�a jednak nad myŚlami. Solveig wcale
nie by�a bezradna, doskonale dawa�a sobie rad� z opiekĄ
nad dzieckiem. Vinga nigdy nie przypuszcza�a, �e potrafi
byą tak bezwzgl�dna, tak g�upio wprost niesprawiedliwa.
Zawstydzi�a si� przed samĄ sobĄ, ale nie mog�a sobie
poradzią z dr�czĄcym jĄ niepokojem.
ZresztĄ chyba by�oby dziwne, gdyby zachowywa�a si�
inaczej? Która matka nie niepokoi�aby si� o swego
jedynego syna, darzĄcego uczuciem kobiet� starszĄ od
siebie o jedenaŚcie lat? I to w dodatku obciĄ�onĄ ci��ko
chorym dzieckiem? Czy inna matka tak�e nie widzia�aby
dziecka w swoim synu? Ch�opczyka, z którym wiĄza�a tak
wielkie nadzieje? Czy nie wola�aby, by poŚlubi� jakĄŚ
m�odĄ dziewczyn�, odpowiadajĄcĄ mu wiekiem?
Kiedy wszystkie dotychczas obawiĄzujĄce zasady zo-
stanĄ postawione na g�owie, musi up�ynĄą sporo czasu,
zanim cz�owiek nauczy si� myŚleą w nowy sposób.
Vinga zmusi�a si� do obdarzenia Solveig uŚmiechem.
Mia� on wyra�aą serdecznoŚą, ale wypad� najwidoczniej
doŚą krzywo, bo Solveig uŚmiechn��a si� ze zdziwieniem.
Eskil nic nie powiedzia�. Wtuli� tylko g�ow� w ramiona
i siedzia� tak zgarbiony ze wzrokiem utkwianym w zielo-
nej wodzie.







ROZDZIA� XIII


Wkiótce �ód� rybacka znów skierowa�a si� na po�udnie.
Szcz�Śliwie wiatr ca�kowicie usta�, za co Eskil szczerze
dzi�kowa� w�adcom pogody. Nigdy nie czu� si� zbyt
dobrze na morzu.
- Na i jak? - zapyta�a Heikego Vinga. - Co znalaz�eŚ
u nauczyciela? Nic nam dotĄd nie opowiedzia�eŚ.
- Zaraz wam wszystko wyjaŚni� - odpar� i wyszpera�
w kieszeni kawa�ek papieru. - Ten mi�y cz�owiek zapisa�
mi to, co najwa�niejsze...
- Ale to chyba nie dotyczy historii Eldafjord, prawda?
- Nie, ale i tak jest bardzo interesujĄce.
ZaczĄ� czytaą. Eskil na moment wpad� w panik�. Bo�e,
ojciec chyba nie ma zamiaru zb�a�nią si� przed Solveig,
sylabizujĄc s�owo po s�owie?
Zaraz sobie jednak przypomnia�, jak to sam jej wyzna�, �e
Heike nauczy� si� czytaą dopiero jako doros�y m��czyzna.
Zawstydzi� si� wi�c i ws�ucha� w nieporadne czytanie ojca.
Jego ukochany ojciec! Jak móg� wstydzią si� tak
wspania�ego cz�owieka? Z za�enowaniem skuli� si� w so-
bie i stara� si� zrobią jak najmniejszy.
- Oto co tu napisano - zaczĄ� Heike. - GdzieŚ nad
zaponianym fiordem na tym dzikim wybrze�u od pradawnych
czasów, istnia�a podobno twierdza. Powiadano, �e by�a bardzo prosta
i prymitywna a� do chwili, gdy w par� setek lat pó�niej wprowadzi�
si� do niej jakiŚ dziwny cz�owiek. Odprawia� w twierdzy poga�skie
rytua�y, poszeptywano nawet o sk�adaniu ofiar z ludzi.
- Ach, naprawd�! - zdumia�a si� Vinga. - To musi
doryczyą naszej twierdzy!
- Bez wĄtpienia - potwierdzi� Heike. - Dalej napisa-
no... Okryj staranniej Jolina kocem, Eskilu!
- Naprawd� wspotnniano i o tym? - uŚmiechnĄ� si�
m�odzieniec i troskliwie otuli� ŚpiĄcego ch�opczyka.
Heike czyta� dalej:
- Kim rzeczywiŚcie by� ten cz�owiek, nie wie nikt. Dawne
opowieŚci ró�nie mówiĄ na ten temat. Raz powiada si�, �e to sam
Z�y przyw�drowa� z podziemnego Świata, innym razem, �e to
przedstawiciel odmiennej rasy sp�odzonej z zimna i mroku.
- Ha! - wykrzykn��a Vinga. - SkĄd my to znamy!
Heike z trudem odcyfrowywa� s�owa.
- Jedna z opowieŚci zawiera nawet szczegó�y takie jak ten, �e
ów cz�owiek zosta� wygnany przez w�asne plemi�, osiad�e
m odci�tej od Świata górskiej dolinie po�o�onej gdzieŚ w g��bi lĄdu.
Inne podanie mówi, �e uciek� on stamtĄd, zabierajĄc ze sobĄ
najcenniejsze klejnoty tego ludu. We wszystkich legendach jawi
si� jako cz�owiek na wskroŚ z�y i bezwzgl�dny. No, na pewno
chodzi tu o naszego pierwszego Jolina - stwierdzi� Heike.
- Ale kim on by�? Kim on naprawd� by�?
Zapad�a chwila milczenia, wreszcie Heike odczyta�
ostatnie s�owa historyki:
- Nigdy jednak podczas mych podró�y po tym wybrze�u nie
natknĄ�em si� na owĄ prastarĄ twierdz� ani te� na skrytĄ przed
ludzkim wzrokiem dolin�. WiadomoŚci te muszĄwi�c byą jedynie
wytworem zbiorowej ludzkiej wyobra�ni. Rodzi�y si� one w chwilach,
gdy nasi przodkowie zbierali si� przy ogniu w zimowe wieczory.
- Aha, a my wiemy lepiej - powiedzia�a Vinga. - Jak
si� czujesz, Eskilu? JakoŚ dziwnie poblad�eŚ.
- Nic mi nie jest, nie marud�, mamo - gniewnie sarknĄ�
Eskil w odpowiedzi, nawet na moment nie odrywajĄc
wzroku od morza, co stanowi pierwsze pnykazanie dla
osoby cierpiĄcej na chorob� morskĄ. Za nic w Świecie nie
chcia� stracią godnoŚci i robi� wszystko, by jego stan si�
nie pogorszy�.
- Najch�tniej po�eglowa�bym z ma�ym Jolinem wokó�
po�udniowej Norwegii. To by�oby dla niego najlepsze
- rzek� Heike.
Och, nie! j�knĄ� Eskil w duchu. Taka d�uga podró�
morzem, okrĄ�enie ca�ej Norwegii od po�udnia?
Szez�Śliwie jednak ojciec doko�czy� t� myŚl:
- To zabra�oby zbyt du�o czasu, musimy te� pami�taą
o koniach. Teraz, jeŚli mi wybaczycie, skoncentruj� si� na
ch�opcu, wykorzystam to, �e akurat Śpi.
Usiad� z ty�u za Jolinem i objĄ� g�ow� dziecka swymi
du�ymi d�o�mi. Prawie ca�kiem zakry�y delikatnĄ, prze-
zroczyŚcie bladĄ buzi� ch�opca.
Solveig prze�kn��a Ślin�. Bo�e, modli�a si� w duchu.
Bo�e, nie opuszczaj teraz tego cz�owieka!


Dop�yn�li do przystani w miejscowoŚci, w której
pozostawili konie. Eskil z radoŚciĄ zszed� na lĄd.
Nigdy wi�cej, myŚla� drepczĄc u boku ojca. Wszystko
wokó� niego chwia�o si� i wirowa�o, twarz nadal za-
chowa�a dziwnie zielonkawy odcie�. Nigdy wi�cej! Na-
wet gdybyŚmy mieli wyruszaą do Anglii, to znajd� jakĄŚ
drog� lĄdowĄ, niewa�ne koszty!
Zdo�a�, co prawda, zachowaą godnoŚą, ale doprawdy
niewiele brakowa�o do pe�nej kompromitacji!
Szli wraz z ojcem po konie.
Heike odletchnĄ� g��boko.
- Eskilu, jest coŚ, o czym chcia�bym z tobĄ pomówią
teraz, gdy nie ma przy tym matki...
- Tak? - Eskil poczu�, �e ogarnia go dziwny l�k.
- W domu... nie wszystko jest jak trzeba.
- Czy... czy mi�dzy wami coŚ si� nie uk�ada?
- Och, oczywiŚcie, �e nie! Chodzi o dwary. Nie staą nas
na utrzymanie trzech dw�rów, to po prastu niemn�liwe.
Mog�o si� to udaą za czasów Alexandra Paladina, ale nie
dzisiaj !
- Co zamierzacie zrobią? Sprzedaą LapowĄ Alej�?
- Nie, Lipowa Aleja nie stanowi takiego problemu. To
Elistrand wymaga nieprawdopodobnie wielkich nak�a-
dów. A�e twoja matka...
- Wiem. Elistrand jest domem jej dzieci�stwa, o które-
go odzyskanie tak bardzo zabiega�a.
- No, w�aŚnie. D�atego... musimy borykaą si� z wiel-
kimi op�atami na rzecz pa�stwa i na wszystko inne.
Czasami jest tego tyle, �e s�abo mi si� robi. Nie licz wi�c, �e
jesteŚmy bogaci, Eskilu.
- Nigdy nawet o tym nie pomyŚla�em.
- I to w�aŚnie najlepiej Świadczy o tym, �e uwa�asz si�
za doŚą zamo�nego - z goryczĄ stwierdzi� Heike. - Jednak
chcia�em z tobĄ pomówią... To nie najprzyjemniejszy
temat, ale... Eskilu, kiedy przejmiesz dwory, a twojej
matki ju� nie b�dzie, sprzedaj Elistrand! Jak najszybciej!
Ja tego nie mog� uczynią, ze wzg��du na Ving� nie mog�.
Eskil poczu� �al ŚciskajĄcy go za serce. Ojcu nie wolno
tak mówią! Kiedy matka odejdzie? I ojciec tak�e? O, nie!
- Rozumiem, �e mo�e to byą dla ciebie bazdzo trudne,
Eskilu - cicho kontynuowa� Heike. - Ale jesteŚ ju� doros�y.
Musisz nauczyą si� pokornie akceptowaą rzeczywistoŚą.
- Dobrze! - z udawanyrn spokojem odpar� Eskil. - Ale
nie mog� zrozumieą, co mnie pchn��o do tego, by od was
odjechaą. Od was! A jeŚli ju� by was nie by�o po moim
powrocie? Pytanie tak�e, czy w ogóle bym wróci�,
gdybyŚcie nie przyjechali... Ale tak bardzo chcia�em wam
ofiarowaą skarb, chcia�em pomóc.
- Nie mówmy ju� o tym, mój drogi - rzek� Heike
�agodnie. - I... nie ma tego z�ego, co by na dobre nie
wysz�o. CoŚ jednak zyska�eŚ dzi�ki tej wyprawie, praw-
da?
Eskil nie odpowiedzia� wprost. Jego biedny �o�Ądek
nadal by� niespokojny, jakby nie zrozumia� jeszcze, �e
d�uga podró� morska ju� si� sko�czy�a.
- Severinsenom w domu na Grastensholm dobrze si�
�yje razem, prawda? ZgadzajĄ si� ze sobĄ, nie majĄ
szczególnych k�opotów?
Heike zerknĄ� na syna z ukosa. Wiedzia�, �e zanim
odpowie, musi najpierw starannie wywa�yą s�owa.
- Owszem, odnosz� wra�enie, �e sĄ bardzo szcz�Śliwi.
- Aha. A zresztĄ to nie ma �adnego znaczenia.
- Ma��e�stwo mo�e byą ze sobĄ szcz�Śliwe pomimo
du�ej ró�nicy wieku. Jak pewnie wiesz, �ona Severinsona
jest od niego o wiele starsza.
- Wiem, wiem - Eskil rozeŚmia� si� przesadnie weso�o.
- Przynajmniej o dwanaŚcie lat.
- O ile si� nie myl�, to o czternaŚcie.
- A wi�c sam widzisz!
Eskil zorientowa� si�, �e chyba powiedzia� zbyt wiele,
i ucich� nagle, jakby zabrak�o mu s�ów.
Heike otoczy� go ramieniem.
- Wiek nie ma tu �adnego znaczenia, Eskilu. Wszystko
zale�y od dojrza�oŚci i si�y uczueia. Nieistotne, czy
ma��onkowie sĄ w równym wieku, czy te� któreŚ z nich
jest starsze. Najwa�niejsza jest odpowiedzialnoŚą za t�
drugĄ osob�.
Syn szed� ze wzrokiem wbitym w ziemi�.
- Ale matka...
- Twoja matka w niczym nie ró�ni si� od innych matek.
Nie lubi byą zaskakiwana. Potrzebuje czasu, by przywyk-
nĄą do tej myŚli. A czy... rozmawia�eŚ z...?
- Nie - Eskil nie pazwoli� ojcu na doko�czenie zdania.
- Teraz pytam tylko tak ogólnie, jeszcze nie...
ZaplĄta� si�, Heike postanawi� przyjŚą mu z pomocĄ
i zmieni� temat:
- Ju� nied�ugo b�dziemy na miejscu.
Eskil zaczĄ� Śmiaą si� pod nasem, a potem coraz
g�oŚniej, i g�oŚniej.
- Z czego si� Śmiejsz?
- Z tego pierwszego Jolina. W�aŚciwie to on by� doŚą
zabawny.
- To chyba za wiele powiedziane.
- Ale pamyŚl tylko, jak si� zachowywa�! �adnego
wyrafinowania, �adnej klasy czy dobrego stylu, ani
odrobiny pomys�owoŚci czy inceligencji. Skaka� pa g�azach
jak, nie przymierzajĄc, ma�pa, wrzeszcza� i ciska� kamiemia-
mi. Czy mo�na mieą szacunek dla takiego straszyd�a?
Heike uŚmiechnĄ� si�.
- Mo�e masz i racj�. A kiedy napotka� opór, zaczĄ� si�
w nas gapią, a� rozpad� si� na kawa�ki. Ale zapewniam ci�,
Eskilu, �e dopóki istnia�, nie by�o nam wcale do Śmiechu.
- wietaie o tym wiem - odpar� Eskil i zadr�a� na
wspomnienie poczwary. - Ale daleko mu by�o do Tengela
Z�ego.
- To prawda, nie roztacza� wokó� siebie takiej aury z�a,
od której a� w�os si� cz�owiekowi je�y na g�owie, nie
napawa� te� takim nieludzkim strachem. Ty nigdy nie
mia�eŚ do czynienia z Tengelem Z�ym i powinieneŚ si�
z tego cieszyą. Ciekaw tylko jestem, kim by� maprawd� ów
pierwszy Jolin...
- Ale, ojcze, jeŚli i on by� z Ludzi Lodu, to znaczy, �e
jest jeszeze jedna ga�Ą� rodu, w Eldafjord! Tam musi byą
strasznie du�o potomków pierwszego Jolina. We� pod
uwag� ich ciemne w�osy i karnacj�. A ma�y jolin jest jego
bezpoŚrednim potomkiem.
- I mnie to uderzy�o. Dlatego musz� si� dowiedzieą,
kim on by�. Bo widzisz, wydaje mi si�, �e on wcale nie jest
z Ludzi Lodu! Przypomnij sobie s�owa Hanny! Mówi�a, �e
Tengel Dobry i jego ma�a radzina sĄ jedynymi potomkami
Ludzi Lodu. By�a jeszcze, co prawda, garstka z Taran-gai,
ale Hanna mówi�a tylko o Norwegii. No i on by� taki
wielki! A pierwsi Ludzie Lodu, którzy przybyli do
Norwegii, byli drobni jak Tengel Z�y!
- Ale on przyw�drowa� z Doliny Ludzi Lodu. I zna� t�
dawnĄ syberyjskĄ mow�!
- Wiem o tym, dlatego musimy to sprawdzią.
Stali na podwórzu gospodarstwa, up�yn��a ju� bowiem
d�u�sza chwila, odkĄd dotarli do celu.
Eskil podzi�kowa� za wypo�yczenie �odzi, a Heike
dop�aci� brakujĄcĄ sum� za dodatkowe dni. Sprowadzili
te� konie, a Heike ze wzgl�du na ma�ego Jolina kupi�
tak�e niedu�Ą bryczk�. Wrócili na przysta�, zap�acili
Elisowi i po�egnali si� z nim.
Pierwszy etap d�ugiej podró�y by� ju� za nimi. Heike
przeczuwa� jednak, �e najgorsze dopiero ich czeka. Eskil
niezupe�nie si� z nim zgadza�.
Natychmiast poszukali gospody, bo widaą by�o, �e
Jolin jest skrajnie wyczerpany, a i noc zbli�a�a si� wielkimi
krokami.


Tej nocy Heike i Vinga zrozumieli, �e znale�li si�
w prawdziwych tarapatach.
Heike nie móg� spaą, ca�y czas si� budzi�, dr�czy�y go
niepoj�te koszmary.
- Co si� dzieje, Heike? - zapyta�a Vinga, kiedy znów
obudzi� si� przed Świtaniem.
Siedzia� na �ó�ku, zlany zimnym potem, i ci��ko dysza�.
Ku jej ogromnemu zdziwieniu odwróci� si� do niej
gwa�townie, a jego �ó�te oczy po�yskiwa�y ostro, nie-
przyja�nie.
- To nie twoja sprawa - powiedzia� g�osem, którego
nie poznawa�a: - Chcesz wedrzeą si� nawet w moje sny,
czy ju� nigdy w �yciu nie zostawisz mnie w spokoju?
Vinga oniemia�a. Nie mog�a tego zrozumieą, Heike
nigdy, przenigdy tak si� nie zachowywa�!
Ca�y dzie� up�ywa� w podobnej atmosferze. Heike by�
niespokojny i zniecierpliwiony, to znów dla odmiany
gn�bi�o go poczucie winy. Nikt go nie poznawa�. Nastrój
stawa� si� coraz bardziej niemi�y.
Wjechali w zasypanĄ Śniegiem prze��cz, musieli zsiĄŚą
z koni i pomagaą im ciĄgnĄą bryczk�. Ma�y Jolin cierpia�
bardzo z powodu tak nierównej drogi, o ile w ogóle da�o
si� to nazwaą drogĄ, ale Heike nie móg� mu pomóc. On
bowiem zag��bi� si� w Świecie w�asruych myŚli, do którego
dost�pu nie mia� nikt inny.
Nied�ugo jednak znów wjechali w zielone okolice
i wszystko od razu wyda�o si� jaŚniejsze. Pó�nym popo�u-
dniem zatrzymali si� na popas, by�o ciep�o i przyjemnie.
Kiedy zjedli co nieco i troch� odpocz�li, Vinga
zdecydowa�a si� poruszyą temat, który gn�bi� ich wszyst-
kich.
- Widz�, �e akurat jesteŚ troch� spokojniejszy, Heike,
dlatego prosz� ci� o wyjaŚnienie. Czy jest poŚród nas ktoŚ,
kto ci dokuczy� lub w czymŚ ci zawadza?
- Na mi�oŚą boskĄ, nie! Masz racj�, Vingo, akurat
w tym momencie ta straszna mara nie dr�czy mnie tak
bardzo. Wiem, �e zachowywa�em si� grubia�sko wobec
was, musicie mi wybaczyą, ale to nie ja jestem taki. To
znaczy... A, do diab�a, nie mam zamiaru siedzieą tu
i spowiadaą si� przed wami!
Vinga z ca�ej si�y przytrzyma�a go za r�k�.
- O, nie, zostaniesz tu i wszystko nam powiesz. Czy to
ma coŚ wspólnego z twoimi snami?
Znów ogarnĄ� go gniew, ju� mia� ostro odpowiedzieą,
ale opanowa� si� w por�. WestchnĄ� zniecierpliwiony.
- Nie wiem, co to jest, Vingo, ale przychodzi we Śnie.
ktoŚ mnie wzywa, kusi. �yczliwy, przyjazny g�os, który
dobrze mi �yczy i jest ze mnie zadowolony. A mimo to
Śmiertelnie si� boj�.
- CoŚ mi si� widzi, �e ju� to przerabialiŚmy - powie-
dzia�a Vinga z wymuszonym spokojem. - Poznaj� te
objawy. Ale chyba nie umiemy uczyą si� na w�asnych
b��dach!
Heike nie spuszcza� z niej oczu. Patrzy� podejrzliwie,
przestraszony.
- Nie, nie jesteŚ teraz sobĄ, Heike - stwierdzi�a Vinga.
- Czy zgodzisz si� na podj�cie doŚą drastycznego Środka?
- Zale�y, o czym mówisz.
- Czy przystaniesz na to, byŚmy ci� przywiĄzali do
pnia tej brzozy?
RozeŚmia� si�.
- I na co to komu? Ale jak chcesz, mo�esz spróbowaą.
Eskil z narastajĄcym zdumieniem patrzy�, jak matka
przynosi z bryczki dwa doŚą d�ugie kawa�ki powrozu.
Widak wokó� by� taki pi�kny. Pod nimi, w dolinie, le�a�a
du�a, malownicza wieŚ, zewszĄd tchn��o spokojem. A oni
mieli zaraz przywiĄzaą jega zawsze tak zrównowa�onego
ojca da pnia drzewa! Czy to mia�a byą zabawa, czy...
Wyraz twarzy Vingi Świadczy� jednak, �e bynajmniej
nie ma ona achoty na igraszki.
Heike zrezygnawany pokr�ci� g�awĄ, ale pozwoli� si�
zwiĄzaą. mia� si� z Vingi, która odebra�a mu jego wielki
nó�, a nast�pnie do�o�y�a wi�cej chrustu do ogniska, które
wezeŚniej rozpalili.
Jolin le�a� w bryczce, os�oni�ty przed Świat�em. Sol-
veig sta�a przy nim, nie mogĄc zrozumieą, co te� wokó�
niej si� dzieje. Prawd� powiedziawszy, Eskil tak�e niewie-
le pojmowa�.
Kiedy wszystko by�o ju� gotowe, Vinga podesz�a do
Heikego i sprawdzi�a, czy wi�zy trzymajĄ dostatecznie
mocno. Potem powiedzia�a:
- Czy pewien jesteŚ, �e nie rozpoznajesz tych ob-
jawów? Twoich snów? Z�ego humoru?
- Nie, a co to niby mia�aby byą?
- Tula! - rzek�a Vinga zimno. - Tula i jej flet!
Heike g��boko wciĄgnĄ� powietrze przez nos. Nic na to
nie odpar�, tylko oczy rozjarzy�y mu si� jakimŚ strasznym
blaskiem.
Eskil zapyta�:
- A wi�c ten b�Ąd, na którym mielibyŚmy si� czegoŚ
nauczyą... Chodzi o ten pociemnia�y ze staraŚci fllet?
- W�aŚnie.
Wzrok Heikego na moment zatrzyma� si� na ognisku.
Jego g�os zabrzmia� tak �agadnie, tak mi�kka, jakby to nie
on mówi�.
- Przetnij te sznury, Eskilu!
- Nie, nie wolno ci tego robią - natychmiast zaprotes-
towa�a Vinga.
- Podaj mi flet, ch�opcze!
- Nie rób tego!
- Jest wŚrod skarbów Ludzi Lodu. Le�Ą w bryczce,
pod moim siedzeniem.
- Nie rób tego, Eskilu!
- Zamknij usta, Vingo! Eskilu, wiesz przecie�, �e we
wszystkim masz byą pos�uszny ojcu!
Eskil sta� bez ruchu, nie wiedzĄc, jak ma postĄpią.
Vinga zwróci�a si� do m��a.
- ćle si� sta�o, �e nigdy nie powiedzieliŚmy Eskilowi
wszystkiego o Tuli, Heike. Ch�opiec o niczym nie wie?
Widzisz, Eskilu, Tula mia�a flet i jego d�wi�kiem mog�a
obudzią Tengela Z�ego ze snu. Teraz znów nasz z�y
przodek usi�uje dokonaą tego samego: zmusią Heikego,
by zagra� na flecie. Wówczas Tengel Z�y si� obudzi.
- To wcale nie jest prawda - gniewnie zaprotestowa�
Heike. - Ty chyba oszala�aŚ!
- Ale przecie� na Świecie jest ca�e mnóstwo fletów
- zauwa�y� Eskil. - Dlaczego akurat...
- Bo flet, który mia�a Tula, by� niewydarzony, jakby
zaczarowany, nie da�o si� na nim normalnie graą. I ten
prawdopodabnie te� jest taki sam, le�a� wszak wŚród
skarbów Ludzi Lodu. Id�, przynieŚ go, Eskilu. I wrzuą do
ogniska.
- Nie wolno ci tego robią! - wrzasnĄ� Heike.
Zanim zdĄ�yli powiedzieą coŚ wi�cej, Solveig podbieg-
�a do bryczki, poszpera�a wsród przedmiotów schowa-
nych pod siedzeniem, a� wreszcie znalaz�a flet. KrzyczĄc
z bólu wypuŚci�a go z rĄk.
- On parzy - szepn��a z oczami rozszerzonymi przera-
�eniem.
Heike zaŚmia� si� radoŚnie.
Eskil nareszcie otrzĄsnĄ� si� z niemacy. Podczas gdy
Heike wi� si�, usi�ujĄc poluzowaą kr�pujĄce go wi�zy,
Eskil pochwyci� flet, krzyknĄ� z bólu i rzuci� mstrument
w ognisko. Nie wcelowa�, ale si� nie podda�. Jeszcze raz
podbieg� do fletu, zsunĄ� r�kaw kurtki na d�o�, chcĄc
uniknĄą poparze�, i tym razem trafi� w p�omienie.
Kurtka Eskila zaj��a si� ogniem, Solveig pospiesznie
pola�a jĄ wodĄ z buk�aka. Z ogniska sypn��o iskrami,
o ma�y w�os, a i brzoza stan��aby w p�omieniach.
- Zrób coŚ, Heike! - krzykn��a Vinga.
Ognisko zgas�o równie szybko, jak si� zapali�o, Sp�o-
n��o wszystko z wyjĄtkiem fletu, który le�a� w kupce
popio�u, nie naruszony.
Wpatrywali si� w niego z niedowierzaniem.
- A wi�c mamy pewnoŚą - sykn��a Vinga przez z�by.
- Heike... Wiesz dobrze, �e my nie posiadanay czaradziej-
skiej mocy. Najwyra�niej Tengel Z�y tak�e zdaje sobie
z tego spraw�, poniewa� w�aŚnie ciebie sobie upatrzy�.
Gdyby zmusi� do wykonywania swoich rozkazów na
przyk�ad Eskila, ty móg�byŚ si� mu przeciwstawią. Ale
wŚród nas nie ma nikogo, kto móg�by bronią ciebie!
Twarz Heikego by�a jak odmieniona. Oczy sypa�y
iskry wŚciek�oŚci.
- Mnie nie potrzebna jest �adna obrona! Dajcie mi flet!
RozwiĄ�cie mnie!
- Shiro! - z rozpaczĄ krzykn��a Vinga, zna�a bowiem
tylko jednĄ osob�, która mog�aby im pamóc. - Shiro,
przyzywam ci�!
- To na nic si� nie zda! - pogardliwie zaŚmia� si� Heike
ochryp�ym, nieswoim g�osem. - Ty nie masz mocy!
Vinga nie tracĄc przytomnoŚci umys�u chwyci�a Heike-
go za rami� i zawo�a�a ku niebu:
- Shiro! Poprzez Heikego przyzywam ci�!
- PuŚą mnie! - zawy� Heike. - PuŚą mnie, ty... Shiro, ja
ci� nie wzywa�em, ona k�amie!
Wiedzia� ju� jednak, �e przegra�. Opieku�cze duchy
Ludzi Lodu nie zwleka�y z przyjŚciem z pomocĄ, kiedy
tylko mog�y wystĄpią przeciw Tengelowi Z�emu.
Heike z ca�ych si� walczy�, by si� uwolnią.
- Nigdy nie powinienem... pozwolią... daą si� zwiĄzaą
- wysapa�. - Gdybym by� wiedzia�... Eskilu! Spróbuj
zagraą na flecie! Spróbuj! Ty mo�esz! Mo�esz!
Jego g�os podniós� si� a� do wrzasku i nikt ju� nie móg�
tega g�osu razpaznaą. To nie by� krzyk Heikego.
Ale Eskil go nie s�ysza�. I on, i obie kobiety, wszyscy
wpatrywali si� w resztki ogniska.
Ujrzeli, �e flet turla si� wŚród popio�u, tu i tam, jakby
ktoŚ si�Ą woli stara� si� go os�aniaą. Instrument przywodzi�
na myŚl zwierz� schwytane w pu�apk�, które nie mo�e
pogodzią si� z losem, próbuje ucieczki, lecz bez powodze-
nia.
Nie ujrzeli wszystkiego, co wydarzy�o si� potem, gdy�
oczom ich nie dane by�o widzieą tego, co ukryte, us�yszeli
jednak przera�ony okrzyk Heikego:
' - Shiro, nie! Nie rób tego!
Flet zadr�a� przez moment i zastyg�. I zaraz na ich
oczach rozsypa� si� w proch, który po chwili te� zniknĄ�.
Nie zosta� po nim �aden Ślad.
Heike osunĄ� si� bezw�adnie; gdyby nie kr�pujĄce go
wi�zy, pewnie upad�by na ziemi�. Kiedy Tengel Z�y
wypuŚci� go ze swych obj�ą, z ust Heikego wyrwa� si�
szloch.
A Solveig powiedzia�a pó�niej, �e mia�a wra�enie,
jakby ktoŚ stanĄ� przed niĄ, uŚmiechajĄc si� promiennie
i �agodnie. W ŚwiadomoŚą zapad�o jej par� s�ów, których
w�aŚciwie nie s�ysza�a, lecz mimo to potrafi�a powtórzyą:
"W podzi�ce za twĄ odwag�. Za to, co uczyni�aŚ dla Ludzi
Lodu, choą strach opanowa� twoje serce. Dlatego, �e
zdo�a�aŚ usunĄą z drogi ogromne niebezpiecze�stwo".
Na �Ące, rozciĄgajĄcej si� na szczycie wzgór�a, by�o
cicho, tak cicho, jakby byli cz�ŚciĄ milczĄcej, bezkresnej
przestrzeni.
- Mamo - przerwa� t� cisz� ma�y Jolin.
Podeszli do dziecka, Solveig, Eskil i Vinga. Przez
ostatniĄ godzin� z ust ch�opca nie wydobywa� si� �aden
d�wi�k. Solveig ba�a si� do niego zajrzeą, ba�a si�, �e
znajdzie go bardziej bladym i nieruchomym ni� by�aby to
w stanie znieŚą. Podró� ta bowiem, która mia�a byą
poczĄtkiem nowego �ycia dla Jolina i dla niej, z ka�dĄ
chwilĄ stawa�a si� bardziej jego ko�cem. Trudne Prze-
prawy, nieustanne uderzenia kó� bryczki o kamienie le�Ące
na drodze, ostre Świat�o, tak okrutne dla jego prawie ju�
niewidzĄcych oczu, napi�cie i brak snu, a przecie� ch�opiec
przyzwyczajony by� spaą prawie przez ca�Ą dob�.
Wszystko to stanowi�o zbyt wielkie obciĄ�enie dla
wycie�czonego chorobĄ dziecka.
Solveig s�ysza�a, �e ludziom, którym pisana jest Śmierą,
przed samym zgonem ca�kiem rozjaŚnia si� w g�owie.
Ta blada, przezroczysta twarzyczka. Zmatowia�e
oczy...
- Mamo, jakie niebieskie jest niebo! A na czo�o spad�a
mi kropla deszczu!
- Och, rzeczywiŚcie!
Vinga powstrzyma�a troskliwĄ d�o� So�veig.
- Nie, nie wycieraj tej kropli - rzek�a bez tchu. - Nie
wiem, pewnie jestem g�upia, ale... Niech zostanie!
Vindze zakr�ci�y si� �zy w oczach, to Śmia�a si�
urywanie, to znów zawstydzona zerka�a na Solveig.
- Ty tego nie rozumiesz, a ja na razie nie chc� jeszcze
nic mówią, dopóki nie dowiem si� na pewno, aie... Jolinie,
czy coŚ si� wydarzy�o? Czy po prostu ta kropelka spad�a
z nieba?
- Nie, chyba by�a tu u mnie jakaŚ pani, a�e nie jestem
pewien, mo�e mi si� tylko przyŚni�a. A mo�e to by� ktoŚ
z was.
- Jak ona wyglĄda�a? - dopytywa�a si� Vinga. - Czy
by�a drobna? Niedu�a jak porcelanowa lalka? Mia�a obce
rysy twarzy, oczy takie skoŚne? I w�osy b�yszczĄce
wieloma kolorami?
Jolin popatrzy� na niĄ zdumiony.
- Tak. To znaczy, �e jednak mi si� to nie Śni�o?
Vinga poklepa�a malca po policzku, mo�e nawet zbyt
mocno, uniesiona szcz�Ściem, podniecona. Teraz �zy
p�yn��y jej ju� z oczu strumieniem.
- Nic nie powiem. Na razie jeszcze nic nie powiem.
Poczekamy i zobaczysny. Czy mo�ecie pomóc mi roz-
wiĄzaą Heikego?
We trójk� zaj�li si� zdejmowaniem wi�zów.
Heike by� ju� teraz ca�kiem spokojny. Usiad� zgn�bio-
ny, ukrywszy twarz w d�oniach.
W milczeniu przysiedli przy nim.
W ko�cu Eskil powiedzia�:
- Ojcze! To ju� min��o.
- Nie dla mnie - odpar� Heike zduszonym g�osem.
- Ja... tak strasznie si� wstydz�! Dzi�ki Bogu, �e przynaj-
mniej wy zdo�aliŚcie zachowaą przytomnoŚą umys�u.
- Z rozpaczĄ pokr�ci� g�owĄ. - A Solveig? Co ona sobie
o mnie pomyŚli? Jakiego mnie widzia�a? Najpierw jak
szaleniec rzuci�em si� na jej szwagra. A teraz zachowa�em
si� jeszcze gorzej. Ja, który poza tym...
Eskil przyjacielsko poklepa� ojca po ramieniu.
- Nie przejmuj si� tak, ojcze! Bo my si� wcale nie
martwimy. Wiesz, myŚl�, �e lubi� ci� teraz jeszcze bardziej
ni� kiedyŚ, bo, uwierz mi, naprawd� wspaniale by�o si�
dowiedzieą, �e nie jesteŚ tak nadludzko nieskazitelny!







ROZDZIA� XIV


Podró� do domu zaj��a im wiele dni. Drogi by�y
marne, cz�sto bieg�y stromiznĄ lub te� rozmya�y je
wiosenne potoki. Z bryczkĄ przeprawa trwala dwa razy
d�u�ej, ni� gdyby jechali wierzchem. Zdarza�o si�, �e
musieli poŚwi�cią kilka godzin tylko po to, by pokonaą
krótki odcinek, gdzie droga zosta�a zniszczona - zasypana
osuwajĄcĄ si� ziemiĄ lub zagrodzona powalonym drze-
wem. Ale bryczk� mieą musieli, zarówno ze wzgl�du na
Jolina, jak i na poka�ny baga�.
Gdy tak powoli zmierzali na po�udnie, wszyscy zauwa-
�ali stopniowĄ popraw� stanu zdrowia ma�ego Jolina. Nie
przypomina� ju� warzywa hodowanego w ciemnej piw-
nicy. Cz�Ściej si� do nich uŚmiecha� i nie narzeka� na
bezustanny ból g�owy. Czasami prosi�, by go posadzili,
mówienie nie sprawia�o mu ju� tak wielkich trudnoŚci.
Kroki ku zdrowiu by�y bardzo drobne i powolne, ale
wyra�ne!
Solveig niemal ba�a si� odetchnĄą, tak bardzo nie
chcia�a rozbudzaą w sobie p�onnych nadziei, a� pewnego
dnia, kiedy w swej podró�y na po�udnie dotarli do
wielkiego jeziora Mjosa, Jolin poprosi�, by pozwolono
mu przejŚą choą par� kroków. Wsparty o Heikego
i Eskila, dumnie porusza� si� na s�abych nó�kach. Wtedy
z oczu Solveig trysn��y �zy, a jednoczeŚnie wybuchn��a
rados�ym Śmiechem. Z natury impulsywna, uŚciska�a ich
wszystkich po kolei. Bardzo si� ucieszyli, widzĄc jĄ tak
szcz�ŚliwĄ. Wgdawala si� jakby stworzona do rozwesela-
nia innych, a przez tak wiele lat musia�a t�umią swe
prawdziwe usposobienie. Los skaza� jĄ na smutek i roz-
pacz. Czy by�o wi�c w tym coŚ dziwnego, �e w takiej
chwili nie mog�a si� opanowaą?
Tego wieczoru wszyscy doroŚli we czworo rozmawiali
w ma�ym alkierzyku w gospodzie.
- Nigdy w to nie wierzy�em - przyzna� si� Heike.
- Moje zdolnoŚci uzdrawiania nie wystarcza�y, choroba
posun��a si� ju� za daleko.
- Wszyscy chyba wiemy, co si� naprawd� wydarzy�o
- powiedzia�a Vinga.
Solveig jednak patrzy�a na nich pytajĄco.
- Ta drobna kobieta, króra, jak ci si� wydawa�o, sta�a
przed tobĄ, to byla Shira, jedna z Ludzi Lodu z dawnych
czasów.
Solveig przesta�a si� ju� dziwią czemukolwiek, co
mia�o zwiĄzek z Lud�mi Lodu. Z czasem zacz��a Ślepo
wierzyą, �e potratĄ dokonywaą cudów. Czary? No tak, ale
to przecie� by�y dobre czary! Czy przypadkiem nie
istnia�o coŚ, co zwano bia�Ą magiĄ?
- Kim by�a Shira? - zapyta�a, bo Eskil w czasie
podró�y opowiedzia� jej co nieco o swym niezwyk�ym
rodzie. Potraktowa�a to jako dowód zaufania.
- Shira by�a mieszankĄ dwóch ras, a mimo to w jej
�y�ach p�yn��o wi�cej krwi Ludzi Lndu ni� w wi�kszoŚci
nas. Jej babka pochodzi�a ze Wschodu, z ga��zi Ludzi
Lodu, która osiad�a na Syberii. Ojcem Shiry by� Vendel
Grip.
- To ten, który tak daleko podró�owa�?
- Ten sam - odpar�a Vinga. - Shira jest najwa�niejszĄ
postaciĄ z ca�ej naszej rodziny. Kxopelka, jakĄ naznaczy�a
czo�o Jolina, to kropla jasnej wody, wody �ycia, która
przeciwdzia�a ciemnej wodzie Śmierci Tengela Z�ego.
- No có� - wtrĄci� si� Heike. - Nie powinnaŚ chyba
nazywaą jej wodĄ Śmierci, bo przecie� da�a ona Tengelowi
Z�emu wieczne �ycie. Ale rzeczywiŚcie to wooda z�a.
- A wi�c myŚlicie, �e... ? - Solveig zapar�o dech
w piersiach.
- Mamy nadziej�, �e si� nie mylimy - uŚmiechnĄ� si�
Heike. - W ka�dym razie Jolin czuje si� coraz lepiej. Ale
nie oczekuj zbyt wiele - ostrzeg�. - Mo�e to byą tylko
chwilowa poprawa. Tak cz�sto bywa przed ostatecznym
ko�cem.
Solveig pochyli�a g�ow�.
- Nie Śmiem mieą nadziei, a mimo wszystko w g��bi
serca...
O, jak dobrze jĄ rozumieli!
Vinga zmieni�a temat:
- Nadal jeszcze nie bardzo rozumiem, jakĄ rol� ode-
gra� pierwszy Jolin w ca�ej tej historii.
- I ja tak�e nie - wyzna� Heike. - Za to pewne jest co
innego: Tengel Z�y czeka, by ktoŚ wyrwa� go ze snu.
ZrozumieliŚmy, �e zbudzią mogĄ go szczególne d�wi�ki
fletu, dlatego nikt, absolutnie nikt z Ludzi Lodu nie mo�e
nigdy dotknĄą tego instrumentu.
- Ale chyba nie wszystkie flety sĄ takie gro�ne?
- Nie, tylko te �le nastrojone, jakby zaczarowane. Ile
takich mo�e byą na Świecie? Przypuszczam, �e nie ma ju�
�adnego. Tuli przypadkiem wpad� w r�ce taki niewyda-
rzony flet i o ma�y w�os, a zako�czy�oby si� to katastrofĄ.
Czy mo�na przypuszczaą, �e szczuro�ap z Hameln równie�
mia� zaczarowany flet? Przecie� Tengel Z�y najwyra�niej
pragnĄ� go odszukaą.
- No wlaŚnie, po co to robi�? - zapyta�a Vinga.
- SĄdz�, �e Tengel Z�y chcia� si� zabezpieczyą
- odpowiedzia� Heike. - Wiedzia�, �e ktoŚ b�dzie
musia� go obudzią, �e jego los zale�y od niezwyk�ego
flecisty.
- To wszystko razem jakoŚ si� nie sk�ada - stwierdzi�a
Vinga. - JeŚli Tengel mia� le�eą pogrĄ�ony we Śnie
i czekaą, a� na ziemi nastanĄ dla niego lepsze czasy, to
przecie� ten flecista od dawna ju� by nie �y�!
- MyŚla�em i o tym. Mo�e w�aŚnie dlatego tak bardzo
chcia� spotkaą szczuro�apa, bo ten przecie� nie by�
zwyczajnym Śmiertelnikiem. Wiemy jednak, �e nigdy go
nie odnalaz�. Przypuszczam, �e dĄ�enie do odnalezienia
fltu mog�o byą jednym z elementów z�ego dziedzictwa.
- Dziedzietwa Ludzi Lodu?
- OczywiŚcie. Bardzo ma�o wiemy o pierwszych
pokoleniach, które mieszka�y w Dolinie Ludzi Lodu od
czasów Tengela Z�ego do Tengela Dobrego, czyli do roku
tysiĄc pi�ąset osiemdziesiĄtego pierwszego. Dopiero wte-
dy zaczyna si� ta cz�Śą naszej historii, którĄ znamy.
- Ojcze, wybacz, �e wtrĄcam si� w t� dyskusj�
- przerwa� Eskil, pochylajĄc si� nieco. - MówiliŚmy
o dwóch fletach, o flecie szczuro�apa i Tuli. A ten trzeci?
Ten, który Shira dzi�ki jasnej wodzie zdo�a�a obrócią
w proch przed kilkoma dniami?
Heike wciĄgnĄ� g��boki oddech. W mrocznym alkierzu
zapad�a g��boka cisza. S�o�ce ju� zasz�o, ale nikt nie
spieszy� si� z zapaleniem Świecy.
- Ten flet, mój synu, jak przypuszczam, by� w�asnoŚ-
ciĄ samego Tengela Z�ego. Nasz z�y praprzodek liczy�, �e
w�aŚnie jego d�wi�ki go obudzĄ!
- Ale wobec tego...
- Chcesz powiedzieą, �e jesteŚmy ju� teraz bezpieczni?
Nie mo�emy tak �atwo w to uwierzyą. Zobacz, jak ma�o
brakowa�o, by Tuli uda�o si� obudzią besti�. Ale �e
wyeliminowaliŚmy pewne niebezpiecze�stwo, to prawda.
- Nie - zdecydowanie zaprotestowa�a Vinga. - Nadal
mi si� to nie zgadza. Chodzi o czas! Pierwszy Jolin przyby�
do Eldafjord na d�ugo przed tym, jak Tengel Z�y pojawi�
si� w Hameln.
- Masz racj�, to jest rzeczywiŚcie niejasne.
- No i co robi� ten pierwszy Jolin w Eldafjord? Kim
by�? I najwa�niejsze: dlaczego flet znalaz� si� w tym
w�aŚnie miejscu?
- Mo�e Jolin by� tym flecistĄ, na którego czeka�
Tengel? - zastanawia� si� Eskil. - Ale on zginĄ� pod
kamiennĄ lawinĄ!
Heike potrzĄsnĄ� g�owĄ.
- Nie da si� zaprzeczyą, �e Jolin by� z�ym cz�owie-
kiem, ale nawet Tengel Z�y nie zniós�by kogoŚ tak
prymitywnego jak ten grubianin. Uwierzcie mi, Tengel
nigdy nie wybra�by tej kreatury na swego flecisty. Mia�by
zaufaą pierwszemu Jolinowi? O nie, to niemo�liwe.
- Mam pewnĄ teori� - wyzna� Eskil. - Choą pewnie
oka�e si� g�upia, jak wszystko inne, co mówi�, saczególnie
przy was, chodzĄcych mĄdroŚciach!
- Dobrze ju�, dobrze - uŚmiechnĄ� si� Heike. - Opo-
wiadaj!
- Mo�emy chyba za�o�yą, �e Jolin nigdy nie gra� na
tym flecie?
- Na pewno nie gra�.
- A co wy na to, �e skrad� go przypadkiem? Bez
wzgi�du na to, kim by�, jestem przekonany, �e wszed�
w posiadanie starych skarbów Ludzi Lodu w sposób
nieuczciwy. One powinny znale�ą si� w Doiinie Ludzi
Lodu, nie w Eldafjord.
- Chcesz powiedzieą, �e on nawet nie zdawa� sobie
sprawy, jak cennĄ rzecz mia� w zasi�gu r�ki? CoŚ w tym
chyba jest! Gdyby by�o inaczej, na pewno zagra�by na
flecie, choąby na prób�. Tak, na pewno nic o tym nie
wiedzia�.
- No tak, bo flet by� tak Świetnie ukryty...
Te s�owa wywa�a�y niezwyk�e poruszenie.
- Naprawd�? - zdumia� si� Heike. - GdzieŚ ty go
w�aŚciwie znalaz�, Eskilu? Zauwa�y�em ty�ko, �e nagle
trzymasz go w r�ku.
- Podnios�em to ogromne poro�e jaka i nagle z jed-
nego rogu wypad� flet. By� schowany w ma�ym otworze
tu� przy czaszce zwierz�cia.
- A wi�c to tak! - nie mog�a uspokoią si� Vinga.
- A wi�c to tam schowano flet! Na pewno wiedzia�y o tym
tylko dwie osoby: Tengel Z�y i jego zaufany. Dlaczego
patrzysz na mnie tak sceptycznie, Heike? O czym myŚlisz?
- Wydaje mi si�, �e mog�o byą inaczej.
- Chcesz powiedzieą, �e pierwszy Joiin mia� zamiar
uratowaą Ludzi Lodu? Wybacz, ale wĄtpi� w to - oburzy-
�a si� Vinga.
- Nie, Jolin by� najzwyklejszym wstr�tnym z�odzie-
jem, nic poza tym. Aie jeŚli by� ktoŚ jeszcze, kto wiedzia�,
�e jolin ma zamiar opuŚcią Dolin�? I wykorzysta� jego
ucieczk� do usuni�cia fletu? Schowa� flet tam, gdzie
g�upiec Jolin nigdy by nie szuka�?
- Jeden z dobrych Ludzi Lodu? - zamyŚli�a si� Vinga.
- KtoŚ, kto opiera� si� Tengelowi Z�emu? Tak, t�
koncepcj� da si� po�Ączyą z mojĄ.
- Jaka jest twoja koncepcja?
Vinga z powagĄ popatrzyla na m��a.
- Dlaczego nasz syn ze wszystkich miejsc na ziemi
wybra� sobie akurat Eldafjord? Kim by� parobek, który
dwanaŚcie lat temu opowiedzia� mu t� histori�? Nikogo
takiego sobie nie przypominam.
- Ja te� nie - stwierdzi� Heike. Wsta�. - No, siedzimy
tak i snujemy rozmaite teorie, nied�ugo ca�y Świat po-
stawimy na g�owie. Chod�my wreszcie spaą.



Heike i Vinga dawno ju� w pe�ni zaakceptowali
Solveig. W czasie podró�y wszyscy bardzo zbli�yli si� do
siebie, a opieka i troska o ma�ego Jolina jeszcze bardziej
ich zwiĄza�a. Eskil tak�e przezwyci��y� pierwsze opory.
Jedynie Solveig nie by�a do ko�ca pewna. Kobiecie
zawsze trudniej pogodzią si� z myŚlĄ o zwiĄzku z du�o od
siebie m�odszym m��czyznĄ. Nic, co prawda, jeszcze nie
zosta�o powiedziane, Eskil i ona byli nadal tylko przyja-
ció�mi, ale stosunki mi�dzy nimi stawa�y si� coraz bardziej
napi�te, nie mogli ju� spokojnue patrzeą na siebie, bali si�
jakiegokolwiek zbli�enia czy choąby przypadkowego
dotyku.
Nadszed� ostatni wieczór, jaki mieli sp�dzią w drodze.
Nast�pnego dnia czeka�o ju� na nich Grastensholm. Jolin
odzyska� si�y na tyle, �e Heike i Vinga zabrali go na spacer po
ukwieconej �Ące, by móg� si� nacieszyą pi�knĄ letniĄ pogodĄ.
A mo�e zauwa�yli, �e Eskil i Solveig znale�li si�
w trudnej sytuacji i postanowili daą im chwil� spokoju?
M�odzi stali przy rozsypujĄcym si� starym p�ocie.
Solveig nerwowo od�amywa�a d�ugie drzazgi od wypalo-
nych s�o�cem, zszarza�ych desek.
- Bardzo jestem wdzi�czna twoim rodzicom za trosk-
liwĄ opiek� nad moim chorym synkiem - rzek�a patrzĄc
w ziemi�. - I tobie tak�e. Ta podró� to dla Jolina
prawdziwe Świ�to.
Eskil kopnĄ� w p�ot tak mocno, �e o ma�y w�os, a stare
deski zwali�yby si� na ziemi�. Zawstydzony zaczĄ� je
nieporadnie poprawiaą.
- Najwa�niejsze, �e ch�opiec wraca do zdrowia - po-
wiedzia� i schyli� si� g��boko. Rumieniec, jaki obla� mu
twarz, mo�na by�o wyt�umaczyą pozycjĄ. - Ja... hmmm...
Móg�bym zajĄą si� nim przez ca�e �ycie. Potrzebuje ojca,
a wiesz przecie�, �e Jolin i ja jesteŚmy dobrymi przyjació-
�mi.
- A co ze mnĄ? - cicho zapyta�a Solveig. - Jakie
miejsce wyznaczysz mi w swoich planach na przysz�oŚą?
Bo chyba nie masz wobec mnie powa�nyąh zamiarów?
Eskil wyprostowa� si� i jego mi�a twarz rozjaŚni�a si�
ciep�ym uŚmiech�m. W oczach b�ysn��a weso�oŚą.
- Ty? JeŚli chcesz, mo�e to byą �Ączona transakcja.
Wezm� i ciebie, ale tylko i wy�Ącznie dla pieni�dzy.
W oczach Solveig zap�on��y iskierki. Eskil kocha� t�
weso�oŚą, która w ostatnich dniach kaza�a jej skakaą
i zapraszaą któreŚ z nich do szalonego wirowania w wio-
sennym radosnym ta�cu. Szkoda, �e przez tak wiele lat nie
mia�a powodów do Śmiechu.
Teraz jednak wszystko mog�o byą inaczej. Gdyby
tylko zechcia�a.
- Wiesz przccie�, �e nasze dwory w Grastensholm stojĄ
na bardzo niepewnym gruncie - �artawa� dalej Eskil. - A ty
jesteŚ teraz zamo�na! Musz� wykorzystaą ka�dĄ nadarzajĄcĄ
si� okazj�, by si� wzbogacią. Sama wiesz, jak bardzo chcia�em
zdobyą skarb. A teraz on mo�e nale�eą do mnie, prawda?
RozeŚmia�a si�, by zaraz, za moment, spowa�nieą.
- Eskilu... kiedy ty b�dziesz mia� trzydzieŚci dziewi�ą
lat...
- Ty b�dziesz mia�a pi�ądziesiĄt, wiem o tym. A kiedy
ja b�d� mia� pi�ądziesiĄt dziewi�ą i tak dalej... Ale wiesz,
zawsze by�em dojrza�y jak na swój wiek...
Teraz Solveig wybuchn��a niepohamowanym Śmie-
chem. D�ugo nie mog�a si� opanowaą. Eskil Śmia� si� wraz
z niĄ, ale zdo�a� wykrztusią:
- A twoje obecne zachowanie najlepiej Świadczy
o tym, jak bardzo jesteŚ niedojrza�a!
Chwyci� jĄ w obj�cia, a ona nadal si� Śmia�a, wtuliwszy
twarz w jego zniszczonĄ kurtk�. Eskil zmierzwi� jej
ciemne kr�cone w�osy i szepnĄ� do ucha:
- Tak bardzo ci� kocham. Czy zgodzisz si� wziĄą
jeszcze jednego m��czyzn� na utrzymanie? Bo chyba
uwa�asz mnie za choą troch� bardziej doros�ego od Jolina?
Spowa�nia�a i mocno obj��a go za szyj�.
- Eskilu, boj� si�, �e ci� utrac�! �e odebrane zostanie
mi to szcz�Ście, którego odrobin� ja i Jolin ju� po-
smakowaliŚmy.
- Przecie� mnie nie stracisz - odpar� wzruszony.
- Ojciec mówi, �e spotkanie ctebie to najlepsze, co mog�o
mi si� przydarzyą. Ty i Jolin sprawiliŚcie, �e szybciej
dojrza�em, matka te� tak twierdzi. Uwa�a, �e jesteŚ
prawdziwym skarbem, a pami�iaj, �e to niezwykle wyma-
gajĄca osoba.
- O, tak, w to nie wĄtpi�. Ach, Eskilu - westchn��a.
- Czy to wszystko jest prawdĄ? MyŚla�am, �e jestem ju�
nieodwracalnie skazana na wieczny koszmar!
Eskil zapatrzy� si� w jej wyrazistĄ, ujmujĄcĄ twarz.
Zaraz jednak zerknĄ� ku �Ąkam. Nikt nie móg� ich
widzieą...


Powrót do domu zmieni� si� w triumfalny pochód.
Heike postanowi�, �e ogromne rogi jaka zawisnĄ nad
kominkiem na Grastensholm po uprzednum odpowied-
nim ich spreparowaniu, tak by nie poddawa�y si� szkod-
liwemu dzia�aniu pawietrza. ZajĄ� si� tym dobry znajomy
z Christianii. Wszystkie pozosta�e znaleziska zosta�y pod-
dane takim samym zabiegom, a Vinga napisa�a d�ugie listy
do krewniaków w Szwecji, informujĄc ich o wszystkim,
co si� wydarzy�o.
Poniewa� dzier�awca Lipowej A�ei by� ju� tak stary, �e
nie móg� ani te� nie chcia� d�u�ej zajmowaą si� gospodar-
stwem, przydzielono mu doniek, który pierwotnie zajĄą
mia�a Solveig z synem. Takie by�y plany, zanim jeszcze
komukolwiek przysz�o do g�owy, �e Eskil i Solveig si�
pobiorĄ.
Oni natomiast przej�li LipowĄ Alej�. W�aŚciwie wypa-
da�o, by przeprowadzili si� tam Heike i Vinga jako
najstarsza para w rodzie, ale wszyscy byii zgodni co do
tego, �e miejsce Vingi jest na wielkim dworze, a z kolei
Solveig ogromnie przypad�a do serca ma�a i zadbana
Lipowa Aleja.
Po Ślubie rodzice Eskila odwiedzali syna i synowĄ
bardzo cz�sto, Solveig bowiem naprawd� potrafi�a stwo-
rzyą atmosfer� przytulnoŚci. Doskonale radzi�a sobie
z gospodarstwem i prowadzeniem domu i znakomicie
potrafi�a zach�cią Eskila, by robi� wszystko mo�liwie
najlepiej. On, który ruszy� w Świat, by udowadnią, �e jest
równie wielkĄ osobowoŚciĄ jak jego rodzice, dopiero
w domu, w Lipowej Alei, móg� pokazaą, co naprawd�
potrafi. Praca ta dawa�a mu wiele satysfakcji i zadowole-
nia.
Nied�ugo okaza�o si�, �e do pomocy w gospodarstwie
majĄ jeszcze jednĄ par� rĄk. Ma�y Jolin z czasem zupe�nie
wyzdrowia�. Nieoczekiwanie okaza� si� bardzo �ywym
ch�opcem, pogodnym, obdarzonym wielkim poczuciem
humoru i ch�ciĄ niesienia pomocy we wszystkim.
I nikt nie wiedzia�, �e tego dnia, kiedy mo�na by�o
z przekonaniem stwierd�ią, �e ma�y ca�kowicie wróci� do
zdrowia, Solveig posz�a do sypialni i w ciszy odmówi�a
dzi�kczynnĄ modlitw� do Boga. Nie sĄdai�a, by Ludzie
Lodu byli temu przeciwni. Nie podejrzewa�a te�, �e Bóg
Ojciec gniewa� si� za pomoc, udzielonĄ mu przez drobnĄ
kobiet� mongolskiej rasy, która chodzi�a po ziemi wiele
lat temu. Wszystko sta�o si� w imi� dobra.
W roku 1820, kiedy Jolin mia� trzynaŚcie lat, urodzi�
mu si� przyrodni braciszek, Śliczny ch�opczyk o ciemnych
w�osach i wiecznie zdziwionym spojrzeniu.
W zwiĄzku z imieniem ch�opca postanowiono zawrzeą
kompromis. Chciano, by nosi� imi� po dwóch wielkich
kobietach z Ludzi Lodu, Villemo i Vindze. JednoczeŚnie
Solveig pragn��a nazwaą ch�opca imieniem o vestlandz-
kim brzmieniu.
Ochrzczono go wi�c Viljar. Viljar z Ludzi Lodu.
Poniewa� jednak na Grastensholm wszystko uk�ada�o
si� pomyŚlnie i w czasie gdy Viljar dorasta�, nic szczegól-
nego si� tam nie wydarzy�o, przeniesiemy si� z naszĄ
opowieŚciĄ w irme miejsce. Tam, gdzie mieszka� inny
ch�opiec z rodu, osoba doŚą wyjĄtkowa.
Christer Tomasson.
Ale czy syn Tuli móg� nie byą szczególnĄ osobĄ?
Choą, doprawdy, nie musia� przy tym wywo�ywaą
skandalu nad kana�em Gota, wielkĄ dumĄ ówczesnej
Szwecji.