KURSY INTERNETOWE Z OPERONEM
ZDOBIENIE PRZEDMIOTÓW
techniką decoupage
1
1 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do techniki decoupage. Zapoznają się Państwo pokrótce
z dziejami techniki, z najczęściej stosowanymi efektami oraz materiałami i narzędziami. Znajdą
tu Państwo również listę narzędzi i materiałów niezbędnych do wykonania własnoręcznie pierw-
szego dzieła oraz opis kolejnych etapów wykonania pracy opatrzony zdjęciami. Miłej lektury!
CZYM JEST DECOUPAGE?
Słowo decoupage (wymowa: dekupaż) pochodzi z języka
francuskiego i dosłownie znaczy  wycinanie . W naszym
kontekście oznacza technikę zdobienia przedmiotów po-
przez naklejanie na ich powierzchnię ozdobnych moty-
wów wycinanych z papieru, a następnie ich wielokrotne
lakierowanie tak, aby  zgubić motyw, aby stapiał się on
z tłem. Efekt jest na tyle realistyczny, że przedmiot wygląda
jak pomalowany ręką artysty. Tymczasem do uprawiania
tej metody nie trzeba bynajmniej być artystą, wystarczy
mieć trochę zdolności manualnych i cierpliwości. Zaba-
wa wciąga niesamowicie, jest doskonałym sposobem na
relaks, a przy okazji zyskuje się całkowicie nowe spojrze-
nie na przedmioty, które wcześniej uznałoby się za bezu-
żyteczne: stare butelki, pudełka, konewki, kawałki desek...
Pozwala także wzbudzić w sobie pokłady kreatywności,
o które często nawet się nie podejrzewamy.
PRZYKłADY PRZEDMIOTÓW OZDOBIONYCH TECHNIKą DECOUPAGE  DREWNO, SZKłO I KAMIEń POLNY
2
2 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
RYS HISTORYCZNY
Historia decoupage u wiąże się ściśle z modą na ręcznie malowane lakierowane przedmioty z Da-
lekiego Wschodu, która panowała w Europie pod koniec XVII wieku. Popyt na nie był tak duży, że
przedsiębiorczy rzemieślnicy rozpoczęli produkcję  podróbek . Polegało to na tym, że na dekoro-
waną powierzchnię (najczęściej mebla) naklejano pokolorowane i wycięte kopie obrazków znanych
artystów, po czym pokrywano tyloma warstwami lakieru, by naklejony motyw był niewyczuwalny
pod ręką, a przedmiot  udawał oryginał z Chin czy Japonii.
Co bogatsi mogli sobie pozwolić na zatrudnienie artysty, by ozdobił malowidłami ich meble czy
ściany. Większości jednak nie było stać na taki luksus, dzięki czemu rozwinęła się alternatywna
technika, mająca wiele wspólnego z dzisiejszym decoupage em. Kopie prac współczesnych arty-
stów wycinano, naklejano i lakierowano tak, aby wyglądały jak oryginały. Stąd także druga nazwa
omawianej techniki: sztuka biednych (z języka włoskiego l arte del povero).
W Europie XVIII i XIX wieku technika ta zdobywała coraz większą popularność. Dotarła nawet na
dwór Ludwika XV, gdzie damy dworu zabawiały się ozdabianiem wycinanymi obrazkami przedmio-
tów codziennego użytku, takich jak pudła na kapelusze, stojaki na peruki czy parawany. W osiem-
nastowiecznej Anglii technika ta stała się bardzo modna pośród pań z wyższych sfer i nosiła tam
nazwę techniki japońskiej (the art of Jappaning). Wydano nawet pierwszy podręcznik poświęcony
w całości tej formie zdobnictwa. W kolejnym stuleciu moda na Japanning wciąż trwała. Niektó-
rych twórców wykorzystujących decoupage zaczęto uznawać za artystów. Tak było z Mary Delany,
która stała się ulubienicą dworu królowej Charlotty. Póz
niej przy pomocy decoupage u tworzyli
tacy wielcy artyści jak Pablo Picasso i Henri Matisse.
Dziś decoupage przeżywa kolejny rozkwit. Możliwości tej formy zdobnictwa są właściwie nieogra-
niczone, jedyną przeszkodą może tu być wyobraz
nia artysty. Technika pozwala tworzyć niepowta-
rzalne przedmioty nawet tym, którzy nigdy nie uważali się za uzdolnionych artystycznie. Rynek
wychodzi naprzeciw adeptom sztuki decoupage u, oferując wiele przyborów i materiałów produ-
kowanych specjalnie z myślą o osobach tworzących tą techniką. Producenci prześcigają się w po-
mysłach na gotowe przedmioty do ozdabiania. Także lista specjalistycznych preparatów, takich jak
kleje, farby i lakiery czy media pozwalające postarzyć dany przedmiot (np. przez stworzenie na nim
charakterystycznych pęknięć) jest coraz bogatsza.
Sprawdz
się
% Jak inaczej nazywano decoupage?
% Jaki sławny artysta stosował technikę decoupage u?
% W jakim kraju wydano pierwszy podręcznik poświęcony w całości decoupage owi?
3
3 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
MATERIAłY I NARZęDZIA
OZDABIANY PRZEDMIOT
Decoupage wykorzystać można do ozdobienia praktycznie każdej powierzchni: drewna, metalu,
tektury, szkła, skóry, plastiku, ceramiki, gliny, a nawet świec, kamieni czy tkanin. Oznacza to, że ka-
talog przedmiotów powstających w ten sposób jest niezwykle bogaty: meble, biżuteria, naczynia,
obrusy, szkatułki, pojemniki  w zasadzie wszystkie przedmioty codziennego użytku.
Uwaga:
decoupage niezbyt lubi się z wodą! Ozdobiona powierzchnia narażona na długotrwały kon-
takt z wodą ulegnie zniszczeniu.
OZDABIAć MOżNA ZARÓWNO PRZEDMIOTY Z ODZYSKU, NP. BUTELKI CZY PUSZKI,
JAK RÓWNIEż TE, KTÓRE POWSTAłY SPECJALNIE DO TEGO CELU
PRZYGOTOWANIE POWIERZCHNI
Przed naklejeniem wyciętego motywu należy przygotować powierzchnię ozdabianego przedmiotu.
Wersja minimum przewiduje oczyszczenie i ewentualne odtłuszczenie powierzchni (czyli w prak-
tyce umycie jej detergentem). Bardziej zaawansowane przygotowania, w zależności od wizji arty-
sty, obejmują przetarcie powierzchni papierem ściernym (aby wygładzić ewentualne nierówności
i zwiększyć przyczepność), zastosowanie gruntu i pomalowanie jej na wybrany kolor, czy też przy-
gotowanie powierzchni z zastosowaniem szczególnych technik, takich jak złocenia, cieniowania,
efekt spękań przypominający starą farbę czy tak zwane przecierki  wszystko zależy od artysty.
4
4 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
W TEJ PRACY DO PRZYGOTOWANIA POWIERZCHNI UżYTO FARBY AKRYLOWEJ I BEJCY
DO PRZYGOTOWANIA POWIERZCHNI TEGO PUDEłKA NA CHUSTECZKI UżYTO WYłąCZNIE FARBY AKRYLOWEJ
Najczęściej stosowane rodzaje preparatów do przygotowania powierzchni:
% grunt (zwiększa trwałość farby, ułatwia malowanie śliskich powierzchni),
% farba do drewna i metalu,
% farba akrylowa do ścian (można z powodzeniem stosować na drewnie),
% farby akrylowe artystyczne,
% bejca,
% preparaty do efektów specjalnych.
5
5 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
NAKLEJANY MOTYW
Obecnie największą popularnością cieszą się zwykłe serwetki, ponieważ oferują niezliczone wzo-
ry, są łatwo dostępne i nie trzeba ich przed użyciem namaczać. Powstała nawet nazwa  technika
serwetkowa . Jest to jednak stosunkowo niedawny trend, wcześniej stosowano głównie klasyczne
papiery do decoupage u o różnej gramaturze, które trzeba wcześniej namoczyć w wodzie. Wzór
wycinamy bądz
wydzieramy.
Rodzaje papierów wykorzystywanych jako ozdobne motywy:
% serwetki,
% papiery klasyczne o różnej gramaturze,
% papier ryżowy,
% papiery pakowe, ozdobne,
% wydruki (laserowe).
RÓżNORODNOść WZORÓW, KTÓRE MOżNA WYKORZYSTAć
W DECOUPAGE U, JEST OGROMNA
KLEJ
Do naklejania motywu stosuje się specjalny klej do decoupage u. Na etykiecie powinno być napisa-
ne, czy jest on przeznaczony do techniki serwetkowej czy klasycznej (z użyciem papieru), zdarzają
się także kleje uniwersalne. Oferta jest coraz bogatsza. Można także zastosować kleje winylowe czy
nawet lakier akrylowy. Preparaty można nabyć w sklepach artystycznych, hobbystycznych, a na-
wet w marketach budowlanych. Warto także nadmienić, że w Internecie jest bardzo dużo sklepów
oferujących wszelkie możliwe materiały i specyfiki. Przykładowe nazwy producentów preparatów
do techniki decoupage: Stamperia, Heritage, To Do, Marabu, Dala.
Rodzaje klejów:
% klej do decoupage u klasyczny,
% klej do serwetek,
% kleje winylowe,
% lakier akrylowy (np. 3v3).
6
6 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
ZABEZPIECZENIE (WYKOńCZENIE) OZDOBIONEJ POWIERZCHNI
Najbardziej tradycyjna odmiana decoupage u wymaga zastosowania od 30 do 40 warstw lakieru,
które się przeciera aż do uzyskania pięknej, gładkiej i błyszczącej powierzchni, po to, aby  zgubić
motyw. Dziś trochę odstąpiono od tej praktyki, niemniej jednak ozdobiona powierzchnia wymaga
zabezpieczenia. Z reguły używa się lakieru akrylowego bądz
poliuretanowego. Liczba warstw za-
leży od pożądanego efektu, jednak należy nałożyć minimum kilka warstw, przecierając je papie-
rem ściernym po przeschnięciu. Można stosować specjalne lakiery do decoupage u bądz
zwykłe
lakiery do parkietów dostępne w marketach budowlanych.
Lakiery do zabezpieczenia prac:
% akrylowy,
% poliuretanowy,
% w sprayu.
NARZęDZIA
Podstawowe narzędzia stosowane w decoupage u obejmują:
% pędzle dostosowane rozmiarem do przedmiotu do nakładania farby, kleju, lakieru, preparatów
do efektów specjalnych,
% gąbeczki do nakładania farby,
% nożyczki,
% nożyk do wycinania motywu i podkładkę,
% gąbki ścierne lub papier ścierny (ziarnistość 80, 100, 120 i wyższe),
% taśmę malarską do zabezpieczania obszarów, których nie chcemy zamalować.
PODSTAWOWE NARZęDZIA DO PRACY
TECHNIKą DECOUPAGE
7 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
7
 EFEKTY SPECJALNE  POSTARZANIE
W tym punkcie omówione zostaną pokrótce najczęściej stosowane techniki postarzania przedmio-
tów. Będą to: technika przecierek, zwana inaczej techniką shabby chic, spękania dające efekt starej
farby oraz spękania dające efekt starej porcelany.
PRZECIERKI (SHABBY CHIC)
Technika ta polega na uzyskaniu efektu wytarcia, głównie na kantach przedmiotu.
% Przedmiot malujemy farbą o ciemnym kolorze, który będzie widoczny spod jasnego wykończe-
nia. Czekamy aż powierzchnia wyschnie.
% Miejsca, w których chcemy uzyskać efekt przecierki, przecieramy białą świecą.
% Nakładamy jasną farbę. Czekamy aż powierzchnia wyschnie.
% Miejsca, w których nałożyliśmy białą świecę, przecieramy delikatnie papierem ściernym.
% Na tak przygotowaną powierzchnię przyklejamy wybrany motyw, ewentualnie wykańczamy ją
w inny sposób. Zabezpieczamy lakierem.
PRZEDMIOT POSTARZONY PRZY UżYCIU TECHNIKI PRZECIERKI
SPęKANIA TYPU STARA FARBA  KRAKI JEDNOSKłADNIKOWE
W zamierzeniu efekt ma przypominać starą, łuszczącą się farbę.
% Przedmiot malujemy farbą o ciemnym kolorze, który będzie widoczny spod jasnego wykończe-
nia. Czekamy aż powierzchnia wyschnie.
% Nakładamy preparat do spękań (inne nazwy: spękacz, crackl, krak, klakier, krakelierlack, medium
do spękań) w miejscach, w których chcemy uzyskać efekt starej farby. Czekamy aż powierzchnia
wyschnie.
8
8 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
 % Zdecydowanym ruchem nakładamy jasną farbę. Uwaga: nie wolno poprawiać nakładanej far-
by, ponieważ preparat do spękań działa natychmiastowo w kontakcie z farbą! Czekamy aż po-
wierzchnia wyschnie.
% Na tak przygotowaną powierzchnię przyklejamy wybrany motyw, ewentualnie wykańczamy ją
w inny sposób. Zabezpieczamy lakierem.
SPęKANIA UZYSKANE KRAKAMI JEDNOSKłADNIKOWYMI
SPęKANIA TYPU STARA PORCELANA  KRAKI DWUSKłADNIKOWE
Efekt ma przypominać spękania, jakie widzimy na starej porcelanie (przezroczyste spękania). Spe-
cjalny lakier pękający nakładamy na koniec, może on jednocześnie stanowić zabezpieczenie nakle-
jonego motywu papierowego.
% Przedmiot malujemy wybranym kolorem, najczęściej jasnym. Czekamy aż powierzchnia wyschnie.
% Naklejamy wybrany motyw z serwetki.
% Nakładamy pierwszy krok (STEP 1) dwuskładnikowego preparatu do spękań. Czekamy aż powierzch-
nia wyschnie.
% Nakładamy drugi krok (STEP 2) preparatu do spękań. Czekamy aż powierzchnia wyschnie. Wiel-
kość spękań jest zależna od temperatury i wilgotności powietrza. Możemy przyspieszyć wysy-
chanie preparatu, używając suszarki do włosów.
% Aby wyeksponować spękania, należy wetrzeć w nie proszek zwany porporiną lub& cienie do po-
wiek. Zabezpieczamy powierzchnię lakierem w sprayu, by wtarty proszek się nie wypłukał.
9
9 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage
PRZEDMIOTY POSTARZONE DWUSKłADNIKOWYMI PREPARATAMI DO SPęKAń
Dowiedz się
Jakie efekty, oprócz wymienionych, można jeszcze stosować w decoupage u?
10
10 Zdobienie przedmiotów techniką decoupage