nadkrólestwo superregnum
Taksony  jednostki
Taksony  jednostki
królestwo regnum
podkrólestwo subregnum
taksonomiczne
taksonomiczne
gromada divisio
podgromada subdivisio
klasa classis
podklasa subclassis
nadrzÄ…d superordo
nadrzÄ…d superordo
rzÄ…d ordo
podrzÄ…d subordo
rodzina familia
podrodzina subfamilia
plemiÄ™ tribus
podplemiÄ™ subtribus
rodzaj genus
podrodzaj subgenus
sekcja sectio
podsekcja subsectio
seria series
podseria subseries
gatunek species
podgatunek subspecies
odmiana varietas
pododmiana subvarietas
forma forma
podforma subforma
Klon Clonos
SYSTEMATYKA ROÅšLIN
SYSTEMATYKA ROÅšLIN
NADKRÓLESTWO PROKARYOTA  bezjądrowe
KRÓLESTWO EUBACTERIA - eubakterie
Gromada Schizophyta (=Cyanobacteria) - sinice
Gromada Bacteria (=Schizomycetes) - bacterie
KRÓLESTWO ARCHEBACTERIA - archebakterie (protobakterie)
NADKRÓLESTWO EUKARYOTA  jądrowe
KRÓLESTWO PHYTOBIONTA, PLANTAE - rośliny
Gromada Glaucophyta - glaukofity
Gromada Pyrrophyta - tobołki
Gromada Euglenophyta - eugleniny
Gromada Chrysophyta - chryzofity
Gromada Rhaphidophyta (=Chloromonadophyta) - chloromonady
Gromada Cryptophyta  kryptofity
Gromada Heterocontophyta - heterokontofity
Gromada Rhodophyta - krasnorosty
Gromada Chlorophyta - zielenice
Gromada Telomophyta - rośliny telomowe (rośliny osiowe)
KRÓLESTWO MYCOBIONTA, FUNGI - grzyby
Gromada Zygomycota - sprzężniowe
Gromada Ascomycota - workowce
Gromada Basidiomycota - podstawczaki
Gromada Lichenes - porosty
KRÓLESTWO ZOOBIONTA, ANIMALIA  zwierzęta
KRÓLESTWO PROTISTA - protisty
KRÓLESTWO CHROMISTA - chromisty
1
BAKTERIE  systematyka, znaczenie
klasa Mycoplasmae (bez ściany komórkowej)
klasa Eubacteriae - bakterie właściwe (sztywna ściana komórkowa)
(poj. komórki: ziarenkowce, pałeczki, laseczki, przecinkowce, śrubowce, dwoinki)
(kolonie: gronkowce, paciorkowce, pakietowce)
rząd Pseudomonales  nibyjednorzęskowce (G -)
Acetobacter (etanolkw.octowy)



Nitrosomonas (NH3 NO2)



Nitrobacter (NO2 NO3)



Ferrobacillus (Fe2+Fe3+)



Thiobacillus (S
SO4)


Paracoccus denitrificans (H2H2O, NO3N2 denitryfikacja środowiska)



rzÄ…d Eubacteriales  bakteriowce (G + i G -)
Escherichia coli (G-) (inżynieria genet.)
Bacillus subtilis (enzymy, antybiotyki)
Clostridium butylicum (butanol)
Rhizobium (N2NH3)



Azotobacter (N2NH3)



Agrobacterium tumefaciens (Transformacja genetyczna roślin)
Agrobacterium rhizogenes (Transformacja genetyczna roślin)
Streptococcus lactis (antybiotyk)
Leuconostoc mesenteroides (dekstran)
L. dextranicus (dekstran)
rzÄ…d Actinomycetales  promieniowce (G +)
Streptomyces spp. (antybiotyki)
Mycobacterium (gruz
lica)
klasa Chlamydobacteriae - bakterie nitkowate
Crenothrix (bakterie żelazowe)
klasa Myxobacteriae - bakterie śluzowe (pałeczki; delikatna ściana komórk.)
klasa Spirochaetae - krętki (Kom. długie i cienkie, zaw. kurczące się włókna)
Trepanoma pallidum (kiła)
klasa Beggiatoae - siarkobakterie (formy nitkowate)
Beggiatoa (H2S S)



klasa Microtatobiotae  rikecje (wyłącznie wewnątrz żywych komórek żywiciela)
Rickettsia provazekii (tyfus plamisty)
Krążenie pierwiastków w przyrodzie
2
KRÓLESTWO- FUNGI (MYCOBIONTA)
1. Ściana komórkowa z chityny (polimer N-acetyloglukozaminy)
2. Heterotrofia (brak chlorofilu)
3. Trzy fazy rozwojowe  haploidalna, dikariotyczna i diploidalna
KRÓLESTWO FUNGI  grzyby właściwe (7 gromad)
FUNGI - systematyka
Gromada Zygomycota - sprzężniowe
Klasa Zygomycetes (sprzężniaki)
Rząd Mucorales (pleśniakowce)
Mucor sp. (enzymy)
Rhisopus sp. (enzymy)
Gromada Ascomycota  workowce (6 klas)
Klasa Hemiascomycetes (workowce pierwotne)
Rząd Saccharomycetales (drożdżowce pączkujące)
Saccharomyces cerevisiae (etanol, inż. genet.)
Klasa Plectomycetes -bezładniaki
rzÄ…d Eurotiales (eurojowce)
Aspergillus sp. (enzymy, kwas cytrynowy)
Penicilium sp. (antybiotyki)
Rząd Clavicipitales - (buławinkowce)
Claviceps purpurea (alkaloidy lizergowe)
C.paspali (alkaloidy lizergowe)
Klasa Discomycetes - miseczniaki
RzÄ…d Pezizales (kustrzebkowce)
Morchella sp (smardz)
Gyromitra esculenta (piestrzenica)
RzÄ…d Tuberales (truflowce)
Tuber sp. (trufla)
Gromada Basidiomycota  podstawkowe (3 klasy)
klasa Basidiomycetes  podstawczaki
podklasa Phragmobasidiomycetidae - złożonopodstawkowe
podklasa Holobasidiomycetidae  pojedyńczopodstawkowe
rząd Agaricales (bedłkowce, pieczarkowce)
Amanita phalloides
Agaricus sp.
rzÄ…d Boletales (borowikowce)
Boletus edulis
rzÄ…d Phallales (sromotnikowce)
Phallus impudicus
Gromada LICHENES - porosty
Klasa Ascolichenes  porosty workowe
Klasa Basidiolichenes  porosty podstawkowe
Klasa Deuterolichenes  porosty niedoskonałe
3
Ascomycota - Claviceps purpurea (Buławinka czerwona) - cykl
rozwojowy
1. Wiosną sclerotium kiełkuje tworząc owocniki zawierające liczne
otocznie (perithecia) z wieloma workami (asci). Każdy worek
(ascus) posiada 8 zarodników workowych (askospor).
2. Askospory przenoszone są przez wiatr na znamiona słupków żyta.
3. Askospora kiełkuje w dół słupka i tworzy grzybnię chłonną
(sphacelium), które zastępuje znaczną część tkanki zalążni.
Sphacelium wytwarza nowe zarodniki  konidia, które
przenoszone przez owady na inne słupki żyta rozprzestrzeniają
zakażenie.
4. Podczas żniw sphacelium dojrzewa jako grzybnia przetrwalnikowa
 sklerocjum (sclerotium) Opada i pozostaje w glebie przez zimÄ™.
Stanowi surowiec o nazwie sporysz (Secale cornutum).
© Jaromir Budzianowski
Gromada LICHENES - porosty
Użyteczne porosty:
Cetraria islandica - Lichen islandicus (Porost islandzki) - leczniczy
Cladonia rangiferina  chrobotek reniferowy (pokarm dla reniferów)
Roccella tinctoria  orcelka barwierska  lakmus (Lacca Musci)
Evernia prunastri  mąkla tarniowa  utrwalacz zapachów w perfumerii
4
GLONY - ALGAE
GLONY  ekologicznie grupa organizmów obejmująca glony prokariotyczne -
niebieskozielone Cyanophyta (sinice) i glony eukariotyczne (Phycophyta)
Glony eukariotyczne :
Gromada Glaucophyta - glaukofity
Gromada Pyrrophyta - tobołki
Gromada Euglenophyta - eugleniny
Gromada Chrysophyta - chryzofity
Gromada Rhaphidophyta (=Chloromonadophyta) - chloromonady
Gromada Cryptophyta - kryptofity
Gromada Phaeophyta - brunatnice
Gromada Rhodophyta - krasnorosty
Gromada Chlorophyta - zielenice
Plankton  organizmy swobodnie unoszÄ…ce siÄ™ w wodzie
Bentos  organizmy przytwierdzone do dna morskiego
Glony - Algae
Gromada Phaeophyta - brunatnice
RzÄ…d Fucales  morszczynowce
Fucus vesiculosus L. (Fucus, kwas alginowy*, jod)
RzÄ…d Laminariales  listownicowce
Laminaria cloustoni (Stipes Laminariae, laminaryna,
kwas alginowy*)
*Kwas alginowy  liniowy polimer kwasów uronowych 
mannuronowego i guluronowego (heksozy)
połączonych wiązaniami 1-4
5
Glony - Algae
Gromada Rhodophyta - krasnorosty
Rodzina Gigartinaceae
Chondrus crispus (karagen  chrzęsło, karagenina)
Gigartina mamillosa
Rodzina Gelidiaceae
Rodzaj Gelidium (galaretówka)
Gelidium amansii
Gelidium cartilagineum
Gelidium corneum (i inne)
Rodzaj Pterocladia
P. copillaceus
P. lucida
Rodzaj Acanthelpis
Rodzina Gracillariaceae
Agar
Rodzaj Gracillaria (smuklica)
Gracillaria lichenoides
Gracillaria confervoides
Rodzina Solariaceae
Euchema muricatum
Rodzina Phyllophoraceae
Phyllophora nervosa
Rodzina Furcellariaceae
Furcellaria festigiata
Karagen  polimery galaktozy (galaktany) zestryfikowane kwasem siarkowym
Agar  polimery galaktozy (galaktany) częściowo zestryfikowane kwasem siarkowym  liniowy
(agaroza) i rozgałęziony (agaropektyna)
Glony - Algae
Gromada Chlorophyta - zielenice
Chlorella vulgaris (biotesty, produkcja białka)
Chlorella pyrenoidosa
Biotesty na toksyczność:
Pomiar gęstości optycznej (chlorofil) zawiesiny
komórek Chlorella przed i po wprowadzeniu badanej
substancji o znanym stężeniu.
IC50 - Stężenie substancji zmniejszające absorbancję o
50% (im mniejsza wartość tym substancja bardziej
toksyczna)
6
Gromada Telomophyta
Gromada Telomophyta
Gromada Telomophyta - rośliny telomowe (rośliny osiowe)
Podgromada Bryophyta (mchy, mszaki)
Podgromada Lycophyta (widłakowe)
Rośliny
Podgromada Sphenophyta (sfenofity)
zarodnikowe
Podgromada Polypodiophyta (paprocie)
Podgromada Cycadophyta (nagozalążkowe wielkolistne)
Podgromada Pinophyta (Coniferophytina) (nagozalążk. drobnolistne)
Podgromada - Magnoliophyta (Angiospermae)(okrytozalążkowe)
Podgromada  Sphenophyta (sfenofity)
Podgromada  Sphenophyta (sfenofity)
Klasa  Sphenopsida (skrzypowe)
RzÄ…d  Equisetales (skrzypowce)
Rodzina  Equisetaceae (skrzypowate)
Rodzaj  Equisetum - skrzyp
Gatunki występujące w Polsce:
1. Equisetum arvense L.*  skrzyp polny (Equiseti Herba, FP VI, Ph.Eur. VI)
2. E. pratense Ehrh.  skrzyp Å‚Ä…kowy
3. E. maximum Ehrh.  skrzyp olbrzymi
(=E.telmateia) Ehrh.)
4. E. palustre L.  skrzyp błotny
5. E. sylvaticum Ehrh.  skrzyp leśny
6. E. limosum L.  skrzyp bagienny
(=E.fluviatile) Ehrh.)
7. E. hiemale L.  skrzyp zimowy
8. E.variegatum Schleich.  skrzyp pstry
9. E. ramosissimum Desf.  skrzyp gałęzisty
* mylony z E.pratense, E.sylvaticum, E.palustre
7
Rośliny nagozalążkowe
Podgromada Coniferophytina (=Pinophytina)  nagozalążkowe drobnolistne
Klasa Ginkgopsida - miłorzębowe
Rząd  Gingkoales  miłorzębowce
Rodzina  Gingkoaceae  miłorzębowate
Ginkgo biloba
Klasa Coniferopsida (= Pinopsida)  szpilkowe
RzÄ…d  Coniferales (= Pinales)  szpilkowce
Rodzina - Pinaceae  sosnowate
Pinus silvestris
Pinus montana
Pinus cembra
Abies alba
Picea abies
Larix decidua
Rodzina  Cupressaceae  cyprysowate
Juniperus communis
J.sabina
RzÄ…d  Taxales  cisowce
Rodzina - Taxaceae  cisowate
Taxus baccata
RANUNCULACEAE
RzÄ…d Ranunculales
(1) Rodzina Ranunculaceae - jaskrowate
Pokrój: rośliny zielne, w większości rośliny wieloletnie - 2.000 gatunków (w Polsce  70)
Liście: pojedyncze, często pierzastopodzielone, skrętoległe
Kwiaty: obupłciowe
Wzór kwiatowy:
* P " A " G " lub Ä™! * K5 C5 A" G "
" " " Ä™! " "
" " " Ä™! " "
" " " Ä™! " "
Symetria: promienista lub grzbiecista
Kielich (K): działek 5 lub więcej, wolnych
Korona (C): płatków 5 lub więcej, wolne, czasami brak
Pręcikowie (A): pręciki liczne, wolne
Słupkowie (G): owocoliski liczne lub kilka, wolne (= apokarpijne), zalążnia
górna, dwu- lub wielokomorowa
Kwiaty promieniste (Adonis, Ranunculus) lub grzbieciste (Aconitum, Delphinium).
Kwiatostany: wierzchotkowate
Owoce: mieszek, niełupka, rzadziej jagoda lub torebka; często owoce zbiorowe
Nasiona : bielmowe
Aparat szparkowy: anomocytyczny (ranunculaceus).
Gatunki lecznicze i surowce:
Adonis vernalis - Adonidis Herba (kardenolidy). Gatunek chroniony, materiał leczniczy z roślin
uprawianych.
Aconitum napelus (tojad mocny)  Aconiti Tuber (Radix) (alkaloidy) Gatunek chroniony.
Gatunki chronione:
Hepatica nobilis
Trollius europaeus
Pulsatilla pratensis
Anemone nemorosa
© Jaromir Budzianowski
8
Mentha x piperita - systematyka
Mentha x piperita - systematyka
Mentha piperita (L.) Hudson  mięta pieprzowa  mieszaniec hodowlany (potrójny)
Farmakopea zaleca takson:
Mentha x piperita (L.) Hudson var. officinalis Sole forma rubescens Camus cv. Mitcham
rodzina (familia)  Lamiaceae
rodzaj (genus)  Mentha L.
gatunek  Mentha piperita (L.) Hudson
odmiana (varietas; var)  officinalis Sole
forma (forma; f.)  rubescens Camus
odmiana hodowlana (cultivar; cv.) - Mitcham
9