projOdpowiedzi na pytania katedralne RAr- 2
Zakład Architektury Mieszkaniowej i Usługowej
1. Wymień strefy funkcjonalne w szkole i podaj najkorzystniejsze ich usytuowanie w obiekcie oraz w
stosunku do stron świata.
Strefy funkcjonalne:
1) Pomieszczenia do nauki-ważne światło z lewej strony,
bliskość do stref komunikacyjno- rekreacyjnych, często
orientowane na wschód lub zachód;
2) Pomieszczenia administracyjne (pokój dyrektora,
kancelaria, pokój nauczycielski)- ważna łatwa
dostępność- sytuowanie blisko wejścia, nie
konieczne światło pd- Zach, więc często po stronie
przeciwnej niż sale lekcyjne;
3) Pomieszczenia kulturalne (świetlica, biblioteka)
4) Pomieszczenia socjalne (gab. lekarski, kuchnia,
magazyny, pom. socjalne dla pracowników)
5) Pomieszczenia gospodarcze (magazyn sprzętu
szkolnego, pomieszczenia przyłączy, schowki
porządkowe)  często sytuowane w suterenie
6) Pomieszczenia ogólne (wc, szatnie). Szatnie- blisko wejścia, wc- ważne przewietrzanie, sytuowane w
pobliżu klatek schodowych i na końcu korytarza
7) Zespół sportowy (sala gimnastyczna, przebieralnie, wc, magazynek)
8) Rekreacja
9) Komunikacja
Zalecane Dopuszczalne
1 Pomieszczenia dydaktyczne W i E W, E, S
2 Fizyka i Chemia N W, E, N
3 Biologia S W, E, S
4 Pomieszczenia żywienia N N, E
5 Zespoły sanitarne N N, E, W
2. Podaj główne typy budynków wielorodzinnych i opisz ich cechy szczególne.
Wielorodzinne  powyżej 2 mieszkań:
a) Klatkowce (segmentowce),
b) Punktowce,
c) Korytarzowce,
d) Tarasowce
e) Galeriowce,
f) Kamienice mieszkalne.
a) klatkowce (segmentowce)  charakteryzują się tym, że każdy z segmentów obsługiwany jest z własnego
pionu komunikacyjnego, z którego bezpośrednio dostajemy się do poszczególnych mieszkań. Budynek taki
najczęściej składa się z segmentów łączonych ze sobą wzdłuż krótszej, bezokiennej ściany. Z jednej klatki
schodowej obsługiwane są na jednej kondygnacji dwa, trzy lub cztery mieszkania.
b) punktowce  podobne do klatkowców tylko, że z jednej klatki schodowej obsługiwanych jest na jednej
kondygnacji pięć i więcej mieszkań.
c) korytarzowce  charakteryzują się tym, że jeden pion komunikacyjny (za pomocą korytarza, z którego
bezpośrednio dostajemy się do poszczególnych mieszkań) może obsługiwać maksymalną liczbę mieszkań
znajdujących się po obu jego stronach. Wadą jest natomiast jednostronne oświetlenie i brak przewietrzania
mieszkań.
d) tarasowce  charakteryzują się tym, że lokalizowane są na stokach z dużym nachyleniem, bądz
na płaskim
terenie kształtowane tarasowo (głębokość tarasu 3,5m).
e) galeriowce  charakteryzują się tym, że na każdej kondygnacji stosuje się galerie zewnętrzne, którymi
dochodzi się do poszczególnych mieszkań. Rozwiązanie to umożliwia obsłużenie znacznej liczby mieszkań
przez jedną klatkę schodową. Ponadto zapewnia prawidłowe dwustronne nasłonecznienie i przewietrzanie
mieszkań. Wadą jest natomiast wchodzenie do mieszkań bezpośrednio z otwartej galerii na której panują
zewnętrzne warunki atmosferyczne oraz fakt, że mieszkania muszą w dodatku być tak uformowane, aby od
strony galerii znajdowały się pomieszczenia pomocnicze, dla ograniczenia wglądu z galerii do nich.
f) kamienice mieszkalne  zazwyczaj obudowują pierzeje rynku i starego miasta, układ klastrowy.
3. Wymień 3 podstawowe typy kuchni, podaj ich powierzchnię oraz najkorzystniejszą lokalizacje.
1. Lokalizacja:
a. orientacja na północny- wschód lub północny-zachód,
b. powiÄ…zanie z pokojem dziennym, jadalniÄ…,
c. widok na ogród, miejsce zabaw dzieci, furtkę wejściową, wejście do domu,
d. doświetlenie światłem dziennym (do 6m) za wyjątkiem labolaturyjnej.
2. Typy kuchni:
a. wnęka kuchenna (5-6m2),
b. kuchnia (8-10m2),
c. kuchnia + jadalnia (12-14m2).
3. Rodzaje kuchni:
a. Otwarta:
·ð w postaci aneksu - wielkość zależna od wyposażenia (szerokość blatu roboczego 60
cm). Może być w postaci szafki zamykanej, wnęki otwartej;
·ð mieszkalna - powierzchnia pokój + kuchnia (16-26m2)
b. Zamknięta:
·ð Kuchnia laboratoryjna (robocza)  niewielkie pomieszczenie, może mieć oÅ›wietlenie
pośrednie
·ð Kuchnia + jadalnia  oÅ›wietlenie bezpoÅ›rednie,
4. Narysuj główne układy technologiczne kuchni. Podaj wymiary oraz minimalną długość ciągu
kuchennego.
Rysunek 1 CiÄ…g technologiczny kuchni
5. Wymień grupy wysokościowe budynków i przedstaw uwarunkowania związane z każdą z tych grup
(DzU nr 75. Poz. 690, ż 8)
1) niskie (N) - do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji
nadziemnych włącznie,
2) średniowysokie (SW) - ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości
ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie,
3) wysokie (W) - ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9
do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie,
4) wysokościowe (WW) - powyżej 55 m nad poziomem terenu.
6. Narysuj układy konstrukcyjne stosowane w budownictwie mieszkaniowym wielorodzinnym i opisz ich
cechy szczególne.
1) Podział konstrukcji ze względu na rodzaj elementów nośnych:
a) układ ścianowy;
b) układ mieszany;
 c) układ szkieletowy;
d)układ trzonowy;
2) Podział konstrukcji budynków ze względu na układ ścian nośnych:
a) układ podłużny;
b) układ poprzeczny (dzięki temu uwolniona elewacja, ale  gąszcz ścian nośnych przez, które trudno się
przebić);
c) układ mieszany;
7. Wymień kategorie zabezpieczeń budynków przed wpływami eksploatacji górniczej oraz podaj
maksymalne gabaryty sekcji dla poszczególnych kategorii.
Jest pięć kategorii:
I, II, III  kategorie powszechne na ÅšlÄ…sku. Dozwolone budowanie na terenach tej kategorii.
IV  Budowanie dozwolone w wyjÄ…tkowych sytuacjach;
V  Budowanie nie dozwolone, chyba że stawia się budynki tymczasowe itp.
Długości sekcji dla poszczególnych kategorii:
I  nie ma zabezpieczeń (24-30m);
II  zabezpieczenia Å‚atwe do zamontowania (18-24m);
III  częściowe zabezpieczenie (15-18m);
IV  całkowite zabezpieczenie (<15m);
V  wyjęte z zabudowy
Na terenach poza górniczych długość sekcji zwykle wynosi około 40-45 m co wynika z rozszerzalności
materiałów (im dłuższa sekcja tym większe odkształcenia).
8. Omów drogi ewakuacyjne w budynkach użyteczności publicznej. (na podst. DzU 75)
ZL (zagrożenie ludzi)- mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej
Budynki oraz części bud., stanowiące odrębne strefy pożarowe , z uwagi na przeznaczenie i sposób
użytkowania, dzieli się na:
5) ZL I  zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób
niebędących ich stałymi użytkownikami, a nie przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o
ograniczonej zdolności poruszania się,
6) ZL II  przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak
szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,
7) ZL III  użyteczności publicznej, niekwalifikowane do ZL I i ZL II
8) ZL IV  mieszkalne
9) ZL V  zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II.
Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne
miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji
ogólnej (drogami ewakuacyjnymi).
W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego
na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku, powinno być zapewnione
przejście, zwane dalej  przejściem ewakuacyjnym , o długości nieprzekraczającej 40m w strefach pożarowych
ZL (w to wchodzą bud. Użyteczności publicznej).
Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi (& ) należy obliczać
proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmująco co najmniej 0,6m/100 osób, lecz
nie mniej niż 0,9m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób- nie mniej niż 0,8m.
Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o co najmniej 5m w
przypadkach, gdy:
1) Jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 os., a w strefie pożarowej ZL II-
ponad 30 os.
2) Znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300m2
Korytarze stanowiące drogę ewakuacyjną w strefach pożarowych ZL powinny być podzielone na odcinki nie
dłuższe niż 50m przy zastosowaniu przegród z drzwiami dymoszczelnymi lub innych urządzeń technicznych,
zapobiegajÄ…cych rozprzestrzenianiu siÄ™ dymu.
W budynkach:
1) Niskim (N), zawierającym strefę pożarową ZL II;
2) Średniowysokim (SW), zawierającym strefe pożarową ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V
należy stosować klatki schodowe obudowane i zamykane drzwiami oraz wyposażone w urządzenia
zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.
9. Omów pomieszczenia sanitarne w budynkach użyteczności publicznej (wskaz
niki, gabaryty,
lokalizacja, dostępność itp.)
Pomieszczenia higieniczno- sanitarne powinny mieć odpowiednią wentylację, wysokość w świetle min. 2,5 m,
z wyjÄ…tkiem Å‚az
ni ogólnodostępnej (wysokość min 3m).
Ściany pom. hig.-san. Powinny mieć do wysokości min. 2 m powierzchnie zmywalne i odporne na działanie
wilgoci.
Posadzka pralni, łazienki, umywalni, kabiny natryskowej i ustępu powinna być zmywalna, nienasiąkliwa i
nieśliska.
Drzwi do łazienki, umywalni i wydzielonego ustępu powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, mieć co
najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, a w dolnej części  otwory o sumarycznym
przekroju nie mniejszym niż 0,022 m2 dla dopływu powietrza.
Kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną powinna wynosić co najmniej:
1) 8 m3  przy zastosowaniu w tym pomieszczeniu urzÄ…dzenia gazowego
2) 6,5 m3  przy doprowadzeniu centralnej ciepłej wody lub zastosowaniu elektrycznego urządzenia do
ogrzewania wody bÄ…dz
urządzenia gazowego, a także gdy urządzenie gazowe znajduje się poza tym
pomieszczeniem.
Kabina natryskowa niezamknięta, stanowiąca wydzieloną część pomieszczeń natrysków i umywalni
zbiorowych, powinna mieć powierzchnię nie mniejszą niż 0,9 m2 i szerokość min. 0,9 m.
Kabina natryskowa zamknięta, wydzielona ścianami na całą wysokośc pomieszczenia, powinna mieć
powierzchnię nie mniejszą niż 1,5 m2 (2,5 dla kabin z których korzystają wózkowicze) i szerokość co najmniej
0,9 m (1,5 m analogicznie) oraz być wyposażona w wentylację mechaniczną wywiewną.
W sąsiedztwie kabin natryskowych i umywalni zbiorowych powinna znajdować się kabina ustępowa.
Kabina ustępowa (ustęp wydzielony), nieprzeznaczona dla osób niepełnosprawnych, powinna mieć min
szerokość w świetle 0,9 m, powierzchnię przed miska ustępową min 0,6 x 0,9 m w rzucie poziomym,
spełniającą również funkcję powierzchni przed umywalką- w przypadku jej zainstalowania w kabinie
ustępowej.
Jeżeli liczba os. w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi na danej kondygnacji jest mniejsza od 10,
dopuszcza się umieszczenie ustępu na najbliższej, wyższej lub niższej kondygnacji.
Min 1 umywalka/ 20 os.
Min 1 miska ustępowa i 1 pisuar/ 30 M
Min 1 micha ustępowa/ 20 K
W przypadku, gdy w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi liczna osób jest mniejsza niż 10,
dopuszcza się umieszczenie wspólnego ustępu dla K i M.
Odległość od stanowiska pracy lub miejsca przebywania ludzi do najbliższego ustępu nie może być większa
niż 75 m, a od stanowiska pracy chronionej 50 m.
Dostęp z ogólnych dróg komunikacyjnych.
W ustępach ogólnodostępnych należy stosować:
1) Przedsionki, oddzielone ścianami pełnymi na całą wysokość, w których mogą być instalowane tylko
umywalki;
2) Drzwi wejściowe o szerokości min 0,9 m
3) Drzwi wewn. i drzwi do kabin ustępowych o szerokości co najmniej 0,8 m, otwierane na zewnątrz,
4) Przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całą wysokość
pomieszczenia,
5) Miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości min 0,9 m i długości 1,10 m, ze
ściankami i drzwiami o wysokości min 2 m z prześwitem nad podłogą 0,15 m; oddzielenia nie wymagają
ustępy w żłobkach i przedszkolach,
W budynku na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z
ogólnodostępnych pom. sanitarnych powinno być przystosowane dla tych osób przez:
1) Zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5x1,5m,
2) Stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie do nich drzwi bez progów,
3) Zainstalowanej odpowiednio przystosowanej, co najmniej 1 miski i umywalki i 1 natrysku, jeżeli ze
względu na przeznaczenie przewiduje się w budynku takie urządzenia
4) Zainstalowanej odpowiednich uchwytów,
5) Dopuszcza się stosowanie pojedynczego ustępu dla osób niepełnosprawnej bez przedsionka
oddzielającego od komunikacji ogólnej.
10. Podaj definicje domu jednorodzinnego i wielorodzinnego.
Dom jednorodzinny  budynek mieszkalny jednorodzinny - budynek wolno stojÄ…cy lub w zabudowie
bliz
niaczej, szeregowej lub grupowej służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący
konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali
mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej
nieprzekraczającej 30 proc. powierzchni całkowitej budynku
Dom wielorodzinny - budynek mieszkalny zawierający więcej niż 2 mieszkania lub zespół takich budynków
wraz z urządzeniami związanymi z ich obsługa oraz zielenią rekreacją przydomową
11. Dokonaj analizy usytuowania domu wolnostojącego na działce uwzględniającej jego położenie w
stosunku do ulicy, stron świata, granic i sąsiednich budynków.
Usytuowanie budynku na działce budowlanej powinno być dostosowane do gabarytów i linii zabudowy
(określonych w planie miejscowym lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu),
zapewniać zachowanie odległości między budynkami i urządzeniami terenowymi oraz odległości budynku i
urządzeń terenowych od granic działki i od zabudowy na działkach sąsiednich.
12. Jakie ograniczenia projektowe niesie lokalizacja obiektu na terenach będących pod wpływem
eksploatacji górniczej?
Jeżeli na działce na której chcemy budować dom występuje wpływ eksploatacji górniczej, projektant musi
przewidzieć zabezpieczenie budynku przed szkodami górniczymi. Określono kategorie terenów górniczych od
I do V. Przy piątej , najgorszej kategorii nie zaleca się wzoszenia nowych obiektów budowlanych. Kategoria I
określa możliwość występowania szkód najłagodniejszych. Kategoria IV określa możliwość występowania
szkód intensywnych i wtedy zabezpieczenie na szkody jest również najdroższe.
Przy projektowaniu budynku na terenach szkód górniczych należy dążyć do tego aby obrys budynku był
zbliżony na rzucie do prostokąta. Również ściany wewnętrzne nośne powinny przebiegać prostoliniowo, bez
przesunięć i załamań. Czym wyższa kategoria szkód tym układ ścian nośnych powinien być bardziej
uporzÄ…dkowany.
Na terenach górniczych nie zaleca się wzoszenia budynków częściowo podpiwniczonych. Budynki albo
powinny mieć piwnice pod całością albo należy z piwnic zrezygnować. Chodzi o wykonanie ław
fundamentowych lub płyty fundamentowej jako sztywnego rusztu żelbetowego. Budynki na szkodach
górniczych powinny być posadowione na warstwie podsypki piaskowej grubości od 30 do 100cm.Grubość
zależy od długości budynku i kategorii szkód. Podsypka pod ławami powinna być zagęszczona mechanicznie.
A
awy fundamentowe koniecznie powinny być projektowane jako żelbetowe. Przy wyższych kategoriach (III,
IV) zaleca się wykonanie przekątnych ściągów żelbetowych w poziomie rusztu fundamentowego. Na
wszystkich ścianach nośnych wewnętrznych i zewnętrznych należy wykonać wieńce żelbetowe o przekroju
minimum 25x25cm, zbrojone minimum 4 prętami o średnicy 12mm. Najkorzystniejsze na szkodach
górniczych są stropy żelbetowe wylewane bezpośrednio na budowie.
Elementy konstrukcyjne powinny być projektowane z betonu o klasie minimum B15. Jeżeli przewiduje się
występowanie wstrząsów górniczych zaleca się stosować beton co najmniej B20. Do wykonania zbrojeń
zaleca się stosować stal klasy A-I gatunku St3SY albo klasy A-II gatunku 18G2. Można również stosować stal
klasy A-III gatunku 34GS. Natomiast do elementów konstrukcyjnych nie powinno się stosować stali klasy A-0
gatunku StOS. Można ją stosować tylko na pręty rozdzielcze i strzemiona.
(wg http://www.solidnafirma.com/porady11.html)
13. Wymień elementy strefy przed wejściowej do obiektów użyteczności publicznej i omów ich rolę.
Elementy te to:
- powierzchnie utwardzone (odpowiedni rys posadzki, naprowadzajÄ…cy);
- powierzchnie zielone (szpaler drzew, podkreślający obiekt);
- powierzchnie wodne;
- parkingi;
- gazony, rzez
by;
Rolą tych elementów jest jednoznaczne naprowadzenie na dany obiekt, zaakcentowanie wejścia,
zapewnienie swobodne dojście piesze(segregacja ruchu-nie mieszanie ruchu kołowego i pieszego- piesi
uciekający przed samochodami), mimo to wytworzenie także przestrzeni dla zmotoryzowanych, podkreślenie
rangi miejsca poprzez użyte dobrej jakości materiały (np.  puzzle wyglądają mniej czcigodnie niż
staroświecka kosteczka brukowa) i inne elementy (woda, zieleń).
14. Co rozumiesz pod pojęciem  bezpieczeństwo użytkowania obiektu ?
 Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony
środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do
nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie
związanym z wymaganiami o których mowa w ust. 1, pkt. 1-7 zapewniając:
·ð speÅ‚nienie wymagaÅ„ podstawowych dotyczÄ…cych:
o bezpieczeństwa konstrukcji,
o bezpieczeństwa pożarowego,
o bezpieczeństwa użytkowania,
o odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
o ochrony przed hałasem i drganiami,
o oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród.
·ð warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególnoÅ›ci w zakresie:
o zaopatrzenia w wodÄ™ i energiÄ™ elektrycznÄ… oraz, odpowiednio do potrzeb, w energiÄ™ cieplnÄ… i
paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników,
o usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów.
·ð możliwość wykorzystania wÅ‚aÅ›ciwego stanu technicznego,
·ð niezbÄ™dne warunki do korzystania z obiektów użytecznoÅ›ci publicznej i mieszkaniowego budownictwa
wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach
inwalidzkich,
·ð warunki bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy,
·ð ochronÄ™ ludnoÅ›ci, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej,
·ð ochronÄ™ obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objÄ™tych ochronÄ… konserwatorskÄ….
15. Jaka jest istotna różnica między historycznymi stylami architektonicznymi a architektura
modernistycznÄ…?
·ð architektura historyczna:
o operuje stylami, fazami stylów i odmianami miejscowymi,
o posiada charakterystyczne elementy dla poszczególnych epok,
o stosuje tradycyjne materiały,
o powstawała często na zrębach obiektów z poprzednich epok,
o każda epoka wykorzystywała zdobycze poprzedniej, ale definitywnie odcinała się od jej
charakterystycznych form,
o jej naturalnym uzupełnieniem był dokładny detal,
o posiadała konkretny, zalecany podział proporcji stosowany dla każdej z epok.
·ð architektura współczesna:
o nie wykształciła stylów, ale pojawiły się pewne trendy,
o utrzymuje podobny charakter niezależnie od położenia geograficznego,
o zasadniczo nie zmienia siÄ™  modyfikowane sÄ… jedynie rozwiÄ…zania techniczne oraz zmienia
się jakość przestrzeni,
o wprowadza nowoczesne materiały  np. tworzywa sztuczne, stal, itd.
o zachowuje w otoczeniu to co historycznie wartościowe,
o czerpie z wzorców historycznych modyfikując je w nowoczesny sposób (np. początkowa faza
modernizmu),
o ogranicza detale do minimum lub znaczÄ…co je upraszcza,
o potrafi wykorzystać siły natury (architektura oszczędna),
o maksymalnie wpasowuje siÄ™ w naturÄ™ i otoczenie.
16. Proszę opowiedzieć o twórczości architektonicznej prof. Zygmunta Majerskiego, założyciela naszego
Wydziału.
Urodzony w 1909 w Przemyślu, zmarł w 1979.
Wydział architektury politechniki śląskiej kontynuuje tradycje wydziału architektury politechniki lwowskiej.
Założycielami byli: Tadeusz Teodorowicz Todorowski, Zygmunt Majerski i Włodzimierz Buć. W 1969
powołano w miejsce zamkniętego wcześniej oddziału architektury Instytut Architektury i Urbanistyki, Zygmunt
Majerski został w 1977 dziekanem tej nowej wielokierunkowej jednostki.
·ð (1973) projektant Katowic, laureat honorowej nagrody SARP,
·ð (1972) inicjator przedmiotu  wstÄ™p do projektowania ,
·ð (1959) z Duchowiczem wygrali konkurs na teatr opery i baletu (monumentalny, przypominaÅ‚ budowle
z dwudziestolecia międzywojennego),
·ð (1952) z Duchowiczem wygrali konkurs na gmach PaÅ‚acu Dziecka w Katowicach (ostatnia nazwa
Pałac Młodzieży im. Bieruta),
·ð (1935- 36) z Duchowiczem wygrali konkurs na pomnik marszaÅ‚ka Józefa PiÅ‚sudskiego
(monumentalny, ze schodami, tarasami) niezrealizowany,
·ð (1959) Dom Muzyki i TaÅ„ca  hala widowiskowo-rozrywkowa w Zabrzu, jedna z czoÅ‚owych sal w
Polsce pod względem wielkości o bardzo dobrych parametrach akustycznych i możliwościach
technicznych (inwestycja na pokaz  wielka sala zgromadzeń na zjazdy partyjne),
·ð (1955- 60) generalny projektant przebudowy Å›ródmieÅ›cia Katowic,
·ð (1949) gmach Izby Skarbowej,
·ð (1951) WydziaÅ‚ Górnictwa i Geologii Politechniki ÅšlÄ…skiej,
·ð Hala Ludowa w Zabrzu,
·ð (1948- 49) osiedle mieszkaniowe w Gliwicach,
·ð (1964) Teatr Ziemi Opolskiej w Opolu.
17. Rozwiń określenie  w architekturze człowiek jest miarą wszechrzeczy (kanony, modulor,
antropometria). cytat: Protagoras z Abdery
Neufert: KANONY /MODULOR
Człowiek wytwarza przedmioty po to, aby mu służyły, dlatego ich wymiary powinny odpowiadać wymiarom
jego ciała. Dawniej części ciała człowieka były oczywistą podstawą wszystkich jednostek miar/tj.łokieć,
stopa/,aż do czasów miary metrycznej.
Kanony:
- w komorze grobowej na polu piramid w Memfis  ok. 3000 rok p.n.e  najstarszy znany kanon proporcji ciała
człowieka
- kanon egipski okresu faraonów
do rysowania postaci służyła siatka proporcji, człowiek stojący był wpisany w 18 kratek wysokości, licząc od
linii włosów na czole, i 6 kratek szerokości; zaś człowiek siedzący wpisany był w 14 kratek. Modułem
podstawowym określającym szerokość kratki była szerokość dłoni. Regułą było przedstawianie postaci
ludzkiej w najszerszych rozmiarach: głowa z profilu, oko frontalnie, oba ramiona, ręce z palcami, trójkątny
tułów, pępek na skraju figury, jedna pierś frontalnie, a druga z profilu, stopy od wewnątrz.
- ,, ery ptolomejskiej
- grecki kanon Polikleta / długi czas uznawany za normę
Kanony greckie wiążą się z pojęciem idealnych proporcji i modułem. Do najbardziej znanych kanonów
greckich należą:
kanon Polikleta, wg którego wysokość człowieka ma 8 modułów, w tym jeden moduł stanowi wysokość głowy jako
1/8 całego ciała.
W kanonie wg Polikleta (fig. 3) obrys całej postaci ludzkiej podzielony
został na moduły kwadratowe,
przy czym bok kwadratowego modułu równa się połowie szerokości
postaci zaś wysokość postaci
wynosi 7,5 długości boku tego modułu kwadratowego. Bok tego
kwadratowego modułu ma również
długość równą 7,5 długości kwadracika 1x1 odpowiadającego
kwadracikowi papieru w kratkÄ™.
Oczywiście boki prostokątów połowy modułu kwadratowego mają
w przybliżeniu długość 3,5 i 7,5długości boku kwadracika 1x1.
Autor dzieła pt. "Kanon" poświęconego proporcjom męskiego posągu. Głównym celem tego dzieła było
opracowanie idealnego wzoru posągu nagiego mężczyzny stojącego w kontrapoście. Poliklet osiągnął to
dzięki odnalezieniu odpowiednich proporcji poszczególnych części ciała. Jego podstawowe zasady
w kształtowaniu ludzkiej postaci to zależność torsu i nóg od przeciwstawnego nachylenia barków i bioder, co
wyrażone było przecięciem linii ramion w prawo i odpowiednim przechyleniem bioder w lewo. Ta przeciwwaga
jest wynikiem chęci zrównoważenia posągu po zerwaniu z frontalnością. Głowy jego postaci były z reguły
skręcone w bok i lekko przekrzywione. Kanon Polikteta wywarł decydujący wpływ na następne pokolenia.
- kanon Lizypa, wg którego wysokość człowieka ma 9 modułów, w tym głowa to 1/9 całości.
- grecki kanon wg Witruwiusza wysokość człowieka to 10 modułów, moduł to wysokość głowy mierzona od brody do
nasady włosów; z jego rozważań korzystali malarze renesansu.
- wskazania Albertiego
- ,, Leonarda da Vinci
kanon Leonarda da Vinci - oparty jest o studium ludzkiego ciała
wpisującego sylwetkę człowieka w kwadrat i koło, którego środek
stanowi pępek.
- ,, Michała Anioła
Postać ludzka wg kanonu Michała Anioła (fig. 4) również
została podzielona
na moduły kwadratowe o boku równym połowie
szerokości tej postaci. Natomiast wysokość
tej postaci jest równa ośmiu długościom boku modułu
kwadratowego. Długość boku tego modułu
kwadratowego wynosi 7 długości boku kwadracika 1x1.
- dzieło Dudera
Proporcje ustalone przez Rudera przyjęły się powszechnie.
Jako podstawę miar przyjął on wysokość człowieka i ustalił
następujący podział postaci:
1/2h górna część ciała od kroku w górę
1/4h długość nogi od kostki do kolana oraz odległość od
podbródka do pępka
1/6h dł.stopy
1/10 wys. i szer. twarzy/ z uszmi/, dł. słoni do nadgarstka
 Le Modulor Le Corbusier/od 1945/
Le Corbusier opracował modularny system proporcji człowieka
oparty na złotym podziale oraz wymiarach ciała człowieka. złoty
podział odcinak przedstawiany jest jako ułamek łańcuchowy:
G= 1+ (1/G)
jest to najprostsza postac ulamaka nieskonczongo
łańcuchowego.
Le C. wydziala 3 interwały ciała ludzkiego, których wymiary
tworza wg Fibonacciego szereg złotego podziału: stopa, splot
słoneczny, głowa, palce wyciągniętej ręki. Początkowo przyjęto
za punkt wyjścia przeciętną wysokośc Europejczyka, czyli 1,75,
lecz nie było powiązania w zakresie większych wymiarów.
1947- Le C. przyjmuje 6 stóp ang.=1828.8,mm jako wysokość
człowieka. W wyniku tego podziału tworzy on czerwony podział
szereg wymiarów w górę i w dół. ponieważ stopnie tego
szeregu były o wiele za duże dla praktycznego stosowania,
zastosowanie wartości liczbowych Modulora
Antropometria - metoda badawcza stosowana w antropologii fizycznej, polegająca na pomiarach porównawczych
części ciała ludzkiego np.: długości kości, objętości czaszki, głowy, proporcji ciała, wagi ciała, rozstawu oczu itp. Od
czasu Cesare Lombroso antropometria ma zastosowanie w kryminalistyce dzięki temu, że kształt i wielkość szkieletu
po 25 roku życia nie ulegają już większym zmianom. Umożliwia to stwierdzenie tożsamości badanego ciała
(szczątków).
W czasie drugiej wojny światowej była stosowana przez pseudonaukowców nazistowskich w celach selekcyjnych, dla
określenia rasy człowieka.
Antropometria posługuje się metodami statystycznymi
Alphonse Bertillon opracował system oparty na 11 pomiarach ludzkiego ciała:
Wzrost
Stretch - długość ciała od lewego ramienia do prawego środkowego palca uniesionej ręki
Bust - długość torsu od głowy, mierzona w pozycji siedzącej
Długość głowy
Szerokość głowy - od skroni do skroni
Długość prawego ucha
Długość lewej stopy
Długość lewego środkowego palca
Długość ręki - od łokcia do środkowego palca
Szerokość policzków
Długość lewego małego palca
18.Wymień i opisz materialne czynniki środowiska wewnętrznego w kontekście potrzeb fizjologicznych
użytkownika na wybranym przykładzie: obiektu przemysłowego, szkolnego lub mieszkalnego.
Obiekty o różnych funkcjach posiadają różne wymagania, co do kształtowania przestrzeni wewnętrznej, użytych w
nich materiałów, warunków mikroklimatu i temperatury panującej w ich wnętrzach oraz np. izolacyjności akustycznej.
Ogólnie rzecz biorąc im bardziej skomplikowane procesy zachodzą w obiekcie tym wyższe wymagania muszą być
spełnione, co do parametrów środowiska wewnętrznego.
obiekt przemysłowy:
Oprócz zapewnienia izolacji od niekorzystnych warunków atmosferycznych i dostawy mediów oraz odpowiedniego
nasłonecznienia ob. przemysłowe muszą spełniać wiele innych parametrów w celu prawidłowego funkcjonowania. Po
pierwsze musza sprzyjać ludziom w nim pracującym.
czynniki:
 odpowiednia jakość przestrzeni, uzyskana jest przez odpowiedni dobór materiałów użytych w wnętrzach / w tym
pomieszczenia higieniczno - sanitarne oraz powierzchnie socjalne/ proporcjonalne kubatury i powierzchnie do ilości
osob
- odpowiedni dobór przegrody - ograniczenie bądz
powiÄ…zanie kontaktu wizualnego i akustycznego oraz odpowiedni
dopływ światła dziennego
- wymagania dotyczące odpowiedniej izolacyjności akustycznej pomiędzy np. halą produkcyjną a częścią biurową
obiektu
- system klimatyzacji i wentylacji mechanicznej, bÄ…dz
grawitacyjnej - zapewnienie odpowiedniej temperatury oraz
mikroklimatu
- wydzielenie oczekiwanych stref poprzez użycie stosownych zabezpieczeń - wymagania dotyczące ograniczenia
dostępności do niektórych pomieszczeń,
- ob.przemysłowe posiadają szereg wymagań związanych z procesem technologicznym, np.archiwizowanie,
odpowiednia wilgotność i temperatura;
19,Omów zasady kształtowania komunikacji pionowej i poziomej w budynku użyteczności publicznej.
komunikacja pionowa:
schody
- budynki mieszkalne wielorodzinne, bud. zamieszkania zbiorowego oraz bud.użyteczności publicznej / z wyłączeniem
budynków zakładów opieki zdrowotnej , a także budynków produkcyjnych zatrudniających powyżej 10osób/:
min szer biegu: 1,2m
min szer spocznika: 1,5m
max wys stopni 0,17m - garaze wbudowane i wolnostojÄ…ce,
- przedszkola i żłobki: bud.uslugowe/zatr do 10 os./
min szer biegu: 1,2m min szer biegu: 0,9m
min szer spocznika: 1,3m min szer spocznika: 0,9m
max wys stopni 0,15m max wys stopni 0,19m
- bud.opieki zdrowotnej: - schody do piwnic, pom.technicznych
min szer biegu: 1,4m min szer biegu: 0,8m
min szer spocznika: 1,5m min szer spocznika: 0,8m
max wys stopni 0,15m max wys stopni 0,2m
- w budynkach użyteczności publicznej oraz bud. produkcyjnych łączną szerokośc użytkową biegów i opoczników w
klatkach schodowych stanowiących drogę ewakuacyjną należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących
przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecnośc największej ich liczby, przyjmując co
najmniej 0,6m szerokości na 100 os., lecz nie mniej niż 0,9m bieg i spocznik.
- szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosic co najmniej 1,2m przy czym nie może być
mniejsza niż szerokośc użytkowa biegu schodowego w budynku zgodnie z w/w regułami.
- liczba stopni w biegu stałym powinna wynosić max:
14 w obiektach opieki zdrowotnej
17 w innych
- liczba stopni w biegu zewnętrznym: max 10
- szerokośc stopni wynika z wzoru: 2h+s = 60-65cm
h-wys. stopnia
s-szerokosc stopnia
- szerokość stopni zewnętrznych bud użyteczności publ: min 35cm
pochylnie:
dla ruchu pieszego i os.niepelnosprawnych: bez przekrycia z przekryciem
do 15cm 15% 15%
do 50cm
8% 10%
pow.50cm 6% 8%
- szerokość flaszczyny ruchu 1,2m /poch.o przeznaczeniu dla ruchu niepeln./
krawężniki o wys 7cm
obustronne poręcze
- długość poziomej płaszczyzny na początku i na końcu pochyli wynosi min 1,5m
windy:
- kabina windy dostępnej dla os.niepełnostrawnych: szer min 1,1m, dł.min 1,4m, poręcze na wysokości 0,9m
komunikacja pozioma:
- min.szerokość korytarzy: 1,2m, dopuszcza się miejscowe przewężenia w obiektach mieszkaniowych
wielorodzinnych do 0,9m na dl. max 1,5m
- szerokośc przejscia ewakuacyjnego należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ono służy przyjmując
co najmniej 0,6m na 100osób, lecz nie mniej niż 0,9m /ewakuacja do 3 osob nie mniej niż 0,8m/
Komunikacja pionowa w budynkach.
Rolę komunikacji pionowej mogą spełniać:
Schody (tradycyjne lub ruchome)
Wzór na schody: 2h + s = 60  65 ( h- wysokość stopnia, s  szerokość stopnia)
Jednobiegowe, dwubiegowe, wielobiegowe, zabiegowe, kręte, drabiniaste, policzkowe, wspornikowe, samba  z poprzestawianymi stopniami
Ważne jest nie tyko pokonywanie wysokości, ale także sposób jej pokonywania i nakład sił, jaki jest na to potrzebny (związany z wymiarami
schodów)
Istotny jest także podcięty profil schodów, ich antypoślizgowa powierzchnia i balustrada z odpowiednim pochwytem.
Szerokości biegów i wymiary (szerokość biegu / wysokość / szerokość spocznika): domy jednorodzinne 80 / 0,19; wielorodzinne, użyteczności
publicznej, produkcyjne, magazynowe (nie więcej niż 10 zatrudnionych) 1,2 / 0,17 / 1,5; przedszkola i żłobki 1,2 / 0,15 / 1,3; budynki opieki
zdrowotnej 1,4 / 0,15 / 1,5; garaże, budynki usługowe do 10 zatrudnionych 0,9 / 0,19 / 0,9
Szerokość biegu schodów zewnętrznych minimum 0,6 m na każde 100 osób zatrudnionych, szerokość stopnia minimum 0,35m
Maksymalna liczba stopni w biegi 14 w budynkach opieki zdrowotnej i 17 standardowo.
Schody ruchome stosowane stosuje się do ciągłego transportu dużej liczby ludzi są najczęściej w obiektach handlowych, biurowych,
administracyjnych, wystawowych, na lotniskach (prędkość 0,5m/s), w stacjach metra i w innych obiektach komunikacji (prędkość 0,65 m/s)
Nachylenie 30 - 35Ú
Jedne schody ruchome obsługują 1500 m2 powinno to być zmniejszone do 500  700 m2
Konieczne jest zapewnienie przestrzeni o głębokości przynajmniej 2,5 m prze i za nimi.
pochylnie (tradycyjne i ruchome)
zapewniają dostępność obiektów osobom niepełnosprawnym
% nachylenia pochylni procent bez zadaszenia, z zadaszeniem: do 0,15 m wysokości do pokonania  15% / 15%; do 0,5 m 8% / 10%; ponad 0,5 m
6% / 10%
jeżeli pochylnia jest dłuższa niż 9m to muszą być spoczniki o długości minimum 1,4 m
dla niepełnosprawnych szerokość min 1,2 m, krawężniki o wysokości 7cm
poziome płaszczyzny ruchu ma początku i końcu 1,5m
powierzchnia spocznika pochylni dla niepełnosprawnych min1,5x 1,5 m
ruchome lub płaskie służą do transportu ludzi odbywającego się z niewielkim spadkiem.
Zapewniają bezpieczne poruszanie się ludziom ma wózkach inwalidzkich, z wózkami dziecięcymi, sklepowymi, z rowerami, kłopotliwym bagażem.
Maksymalne nachylenie 21%, prędkość o,5  0,6 m/s
Od 30 do 25o m długości
dz
wigi (osobowe- tradycyjne, panoramiczne lub towarowe)
do transportu pionowego osób i towarów
dobre jest skoncentrowanie w jednym pionie komunikacyjnym, blisko schodów
towarowe powinny być wyraz
nie oddzielone od osobowych
odpowiedni ukształtowana powinna być przestrzeń przed dz
wigiem
osobowe: małe 400 kg; średnie 630 kg; duże 1000 kg
towarowe: małe < 300 kg
maszynownia powinna mieścić się w zamkniętym pomieszczeniu
napęd hydrauliczny jest odpowiedni dla przenoszenia ciężkich towarów (max 20 ton) na małe wysokości (do 12m)
dz
wigi panoramiczne, lub otwarte mogą mieć napęd hydrauliczny lub elektryczny (trójfazowy)
dz
wigi panoramiczne  niewielka prędkość jazdy (ich podstawowe materiały to: szkło, stal)
stosuje się je na elewacjach zewnętrznych lub we wnętrzach (holach)
20,Podaj podstawowe wymagania dla pomieszczeń sanitarnych w mieszkaniu i ogólnodostępnych.
pom.sanitarne w: bud.mieszkalnym bud.użyt.publ.
zał.ogólne:
- powinno mieć wentylację spełniającą wymagania przepisów
- ściany do wys. min 2m pokryte powierzchnią zmywalną oraz odporną na działanie wilgoci
- posadzki: zmywalne, nienasiÄ…kliwe, niebliskie
- wejście z dróg komunikacji ogólnej
ustępy należy stosować:
ogólnodostępn -przedsionki, oddzielone ścianami pełnymi na całej wysokości, gdzie mogą być
e instalowane tylko umywalki
-drzwi o szerokości min 90cm,otwierane na zewn
-przegroda dzieląca ustęp D i M  sciana pełna na całą wys.pomieszczenia
-m.ustępowe w oddzielnych kabinach o szer min. 1m i dł. min 1.1m, o wys. drzwi
min 2m i prześwicie od podłogi min.0,15m
dla os.niepełn. w bud. o kondygnacjach dostępnych dla os. nipełn. co najmniej jedno z
ogólnodostępnych pomieszczeń sanit. powinno być przystosowane przez:
-apewnienie przestrzeni manewrowej 1,5x1,5m
-stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu drzwi bez progów
-ainstalowanie przystosowanej armatury oraz uchwytów
łazienki wyposażone w wannę lub należy urządzić ustępy ogólnodostępne;
natrysk oraz umywalkę, m.ustępowa jeżeli liczba w pom. przeznaczonych na
może być usytuowana w łazience lub pobyt ludzi jest mniejsza od 10 można
w wydzielonej kabinie ustępowej umieścić ustęp na najbliższej niższej lub
wyposażonej w umywalkę wyższej kondygn.
kabina min szer. w świetle 0,9m ogólne: jeżeli przepisy nie stanowią inaczej
ustępowa min. pow. przed miską ustępową: 1 umywalna  20 osób
nieprzeznaczo 0.6x0.9m 1 m.ustępowa,1pisuar  30mężczyzn
na dla 1m.u.  20 kobiet
os.niepełn. -jeżeli liczba w pom. przeznaczonych na
pobyt ludzi jest mniejsza od 10  wspólny
ustęp dla K i M
-odl.od stanowiska pracy do najbliższego
ustępu:max 75m, p.chroniona: max 50m
wys. w świetle min. 3m min. 3m, puszcza się wys. 2,2m przy
dopuszcza się wys. 2,2m przy wyposażeniu w went. mech. w hotelu.
wyposażeniu w went. mech. motelu, pensjonacie
drzwi otw.na zewnÄ…trz, szer min 80cm, wys otwierane na zewnÄ…trz, szer min 80cm, wys
min 200cm, dopuszcza siÄ™ stos.drzwi min 200cm
przesuwnych lub składanych
21,Omów zasady projektowania pomieszczeń dostępnych dla osób niepełnosprawnych.
Podążając za definicją sformułowaną przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization's
International Classification of Functioning, Disability and Health, 2000 r.):
Osoba niepełnosprawna to osoba o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności życiowej w stopniu
utrudniającym pełnienie dla niej właściwych ról społecznych.Wg powyższej definicji osoby uznawane za
niepełnosprawne, to:
- osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich,
- osoby mające trudności w samodzielnym poruszaniu się bez potrzeby użycia urządzeń wspomagających jak np.
kula, laska, balkonik etc.,
- osoby starsze (powyżej 60. roku życia),
- osoby małoletnie (poniżej 5. roku życia),
- osoby cierpiące na artretyzm, astmę lub dolegliwości sercowe,
- osoby z dysfunkcją wzroku lub/i słuchu,
- osoby z zaburzeniami osobowości typu delirium, amnezja,
- kobiety w ciąży,
- osoby niepełnosprawne w wyniku nadużywania alkoholu i/lub innych używek np. kokaina, heroina i leki
psychotropowe,
- osoby cierpiące na częściową lub całkowitą utratę głosu,
- osoby współczesnej generacji i potencjalnie przyszłe pokolenia narażone na niepełnosprawność z powodu
zanieczyszczenia środowiska i/lub z powodu nieodpowiedzialnych działań człowieka w odniesieniu do środowiska
i społeczności,oraz
- osoby łatwo wpadające w panikę w wyniku np. pożaru lub alarmu,
- osoby, włączając strażaków, które ucierpiały podczas i w wyniku pożaru, w wyniku zatrucia substancjami
toksycznymi i/lub wysokiej temperatury.
Zasady projektowania dla osób niepełnosprawnych są zawarte w ustawie Nr 91-663 z 13 lipca 1991 roku
uzupełnionej artykułami L 117-7 CCH, w dekrecie Nr 94-86 z 26 stycznia 1994 roku uzupełnionym artykułami R
111-19 i R 111-19-1 CCH.
drogi dostępu, korytarze wewnętrzne
W celu ułatwienia dostępu do budynku realizuje się systemy pochylni czy dz
wigów ułatwiających przemieszczenie
się os.niepełnosprawnych.
- drogi dojścia do budynków możliwie najkrótsze o szerokości 1,2-2m
- pochylnie najlepiej proste o nachyleniu max. 5-7% nie dłuższe niż 6m/konieczność opocznika/
szer. pochyli między poręczami 1,2m, wys poręczy 75cm
- korytarze wewnętrzne: szer. min 1,3m, najlepiej 2m
- szerokośc drzwi w świetle przejścia 1m
- położenie wyłączników , gniazd wtykowych na wys. 1-1.05m
- w przejściach unikanie załamań i kątów- najlepiej przejścia na wprost
windy, schody
- winda : min.1,1x1,35m w świetle
- schody zaopatrzone w poręcze po obu stronach, wystające poza ostatni stopień
parkingi
- miejsce parkingowe dla pojazdu prowadzonego przez osobe niepełnosprawną: min wymiary:5x3,60m
- miejsce w garażu: min. 6x 3,9m
toalety
- zapewnienie przestrzeni manewrowej 1,5x1,5m
- stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu drzwi bez progów
- zainstalowanie przystosowanej armatury oraz uchwytów
kuchnie:- najlepie jeden duży ciąg roboczy, gdzie kuchenka, blat roboczy i zlewozmywak powinny być jak najbliżej
siebie
- nie projektować szaf wiszących, max wysokość zasięgu osoby na wózku- 140cm
- blat roboczy na ok. 85cm
inne:
telefony
urzÄ…dzenia dodatkowe np. pulpity, uchwyty, bramki, kasowniki, okienka
miejsca siedzÄ…ce
pokoje, Å‚azienki i WC hotelowe
kabiny w rozbieralniach w obiektach sportowych i edukacyjnych
zejścia basenowe
://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/11520
Parametry zasięgu powierzchni manewrowych różnych grup użytkowników
Podst awowe parametry wymiarowe osoby siedzącej na wózku inwalidzkim
Przykłady powierzchni manewrowych i odległości drzwi od przegród
22,Wymień fazy rozwoju przemysłu i uwarunkowania wpływające na kształtowanie rozwiązań przestrzennych
przemysłu.
Lata 90 te XVII w. do połowy XIXw  okres wewnetrzbej integracji gospodarczej poszczególnych krajów, powstanie angielskich fabryk przemysłu
włukienniczego
Lata 40 XIX w. do pierwszych lat XX w  okres ekspansji gospodarczej uprzemysłowionych państw świata.
Lata 90 te XIX w. do połowy XX w.  to okres intensywnego rozwoju gospodarki, świat uprzemysłowiony.
 I FAZA - industrializacji lata 60 te XVIII w.  epoka wynalazków i odkryć, które zmieniły metody produkcyjne. Maszyna parowa (para jako z
ródło
napędu), w tej fazie narodziła się idea nieustannego postępu gospodarczego, czyli założenie, że osiągnięcia każdego następnego okresu muszą
być wyższe od osiągnięć okresu poprzedniego. Pierwszy etap postępu w produkcji włókienniczej miał miejsce przed powszechnym zastosowaniem
napędu pary wodnej, wprowadzenie mechanizacji, wynalazek przędzarki  spinning jenny (1767) i krosna mechanicznego (1785) powstały ku
zwiększeniu wielkości produkcji bez nadmiernego zwiększenia liczebności siły roboczej, zastosowanie maszyny parowej stanowilo pierwszy etap
uniezależnienia produkcji od warunków naturalnych(siła wiatru, ujęć wodnych, wahań pogody, pór roku) spowodowało to przemieszczanie się
całych rodzin z terenów rolniczych w miejsca o gęstej zabudowie użytkowej. Przemysłem z powstaniem bezpośrednio maszyny parowej i rozwojem
I fazy industrializacji było górnictwo(1785)  zastosowanie pompy parowej, co umożliwiło eksploatowanie głębokich pokładów węgla i wykorzystanie
pełnego z
ródła energii dla przemysłu, dla ogrzewania i oświetlenia. Trzecią dziedziną wpływającą na rozwój przemysłu był przemysł metalurgiczny,
zastępowanie dotychczasowych podstawowego materiału konstrukcyjnego drewna  żeliwem. Archetyp fabryki dla firmy Philips Lee w Manchester
Bradfort (pierwsza fabryka o konstrukcji żeliwnej) Zasady kształtowania obiektu całkowicie podporządkowanego warunkom eksploracji,
II FAZA industrializacji w II poł. XIX rozpoczął się okres ekspansji gospodarczej uprzemysłowionych krajow świata. Niemcy i USA stały się centrum
przemysłowym świata. Niemcy pierwsze zaczęły stosować regóły wolnego rynku, stając się potęgą przemysłową i militarna w Europie. Gwałtowna
rozbudowa koleii żelaznej, zastosowanie energii elektrycznej, zaczęto korzystać z paliw mineralnych, węgla , ropy naftowej, rozwój transportu
kolejowego(powstanie z tym obiektów), migracje ludności w znacznej mierze związane z powstawaniem nowych miejsc pracy, istniejące wielkie
miasta przeradzają się w metropolie, nowe układy przestrzenne konurbacje, powstawanie wielkich organizacji przemysłowych i handlowych
wywołało potrzebę stworzenia nowych form przestrzennych dla funkcji handlu i administracji, stosowanie nowych forma i materiałów
budowlanych(stal, żeliwo oraz żelbet), nowe rozwiązania konstrukcyjne-rewolucja.
Obiekt przemysłowy  fabryka Jamesa Bagardusa (1845), światowe wystawy przemysłu  symbol epoki Crystal Palace(1851) obiekty wystawowe
były konstruowane z myślą o szybkim postawieni u rozebraniu, to zachęciło do eksperymentowania swobodnego z konstrukcjami Fabryka
Czekolady Manira(1871). Hale produkcyjne były parterowe lyb wielokondygnacyjne, powstały nowe typy obiektów przemysłowych fabryk  fabryki
lokatorskie(kilka kondygnacji)
III FAZA industrializacji  to okres intensywnego rozwoju gospodarki światowej. Zmiany gospodarcze ogarnęły całą Europę. Ciągle rosła
świadomość, ze postęp techniczno  ekonomiczny jest najlepszy dla rozwoju, Jest to okres I i II wojny światowej. Intensywny rozwój gospodarczy i
rosnąca konkurencja, centralizacja kapitału doprowadziły do coraz to większego uzależnienia gospodarczego państw uprzemysłowionych.
Ingerencja państwa w życie gospodarcze wystąpiła szczególnie w okresie 1929  33. Rozwój przemysłu chemicznego, elektrycznego i
samochodowego  zastosowanie energii elektrycznej oraz ropy. Anglia , Francja, Belgia, Włochy, USA, Japońia te panstwa przodowały w
ówczesnym przesyle. Rozwój nowych technologii transportu  silnik spalinowy, produkcja samochodów prze Forda, eksploracja miast,
lokalizowanie obiektów przemysłowych na terenach podmiejskich, organizacja pracy  stanowisko pracy, wprowadzenie taśmy produkcyjnej (1913)
ograniczenie kosztów produkcji. Teoria lokalizacji przemysłu 3 reguły - A. Weara (1909)
23,Omów współczesne koncepcje rozwiązań i lokalizacji przemysłu w regionie i w mieście.
Lokalizacja przemyslu:
przymusowa: ściśle związana z podstawową bazą surowcową- węglowy, energetyczny, hutnictwo
zwiazana: z rynkami zbytu  pożywczy, drzewno-papierniczy
swobodna: o ograniczeniach technicznych i kadrowych w woborze lokalizacji  niektóre rodzaje chemicznego,
elektrownie cieplne
o znacznej swobodzie wyboru: tworzywa sztuczne, farmaceutyczny, włókienniczy,&
-grupowanie przemysłów zaleznych (p.energ,weglowy,huty,& )
-zalezne od Planu Zagosp. Terenu->prop. Lokalizacji
-wazna możliwość dalszej rozbudowy zakładu
Parki technologiczne:Styk miejsc produkcji o wys technologii, centrow badawczych, przedsiębiorstw,
uniwerkow,organ finansowania, które ze soba współdziałają
Np. Antipolis we Francji. Ulatwia badania. Rozne typy:
-centra innowacji- usyt w obrebie campusu uniwersyt., male jednostki
-parki badawcze-bud badawcze i prod-lab w obrebie uniwerku
-technopola-pdst f to produkcja oraz specjalistyczne usługi dla firm produkcyjnych. Czasem lacza tez f mieszkania i
nauki
Parki Bussinesu:
-na obrzeżach dużych aglomeracji lub gdy dobre powiazania komunikacyjne i zbyt. Zgrupowanie prod, handlu i usługi
Specjalne strefy ekonomiczne:
-stumuluja rozwoj na zdegradowanych terenach aby przyciągnąć inwestorow, ulgi dla inwestorow, tzw inkubator
przedsiębiorczości. Obecność czynnikow: form org pracy, stabilnej struktury makro-ekonom, czytelnych zasad i norm
Główne elem planistyczne p techn.:
-planowo rapr zgrupowanie badawczo-prod na terenie umożliwiającym kontakt i wspolprace
-teren od 5-100ha- srednio 20ha (w USA do 500ha)
-caloscia zajmuje się zarząd a tereny wynajmowane poszczególnym podm gosp, podzial na dzialki
-o infrastukture dba zarzadca a obiekty buduja inwestorzy
-standard potrzeb to 1100m2 dla bad-wytworczych i ok. 500m2 dla biur
-jakosc rozwiązań arch, wyp techn., dostępność usług
Główne jedn modelowe parku w PL:
-Centrum Innowacji i Transferu Technologii- popyt i kontakty
-Osrodek Licencjonowania Transferu Technologii- biuro licencyjne i doradztwo
-Inkubator Technologiczny-ochrona nowych, malych firm innowacyjnych
-Fundacja Komercjalizacji Technologii- inicjacja budowy parku techn
Wszystkie ulokowane w najdorodniejszym bud w centrum parku z zesp wystawienniczym, archiwum, centrum inf.
Pozostale bud to hale mieszane lab i biur o wys 7-9m
24,Przedstaw podział przemysłu z uwagi na możliwości i ograniczenia lokalizacji.
STRUKTURA PLANISTYCZNA GRUP PRZEMYSA
U:
Koncepcja podziału rozpatrywana ze względu na możliwości integracji przestrzennej miejsc pracy produkcyjnej z
pozostałymi kategoriami funkcji środowiska lub ich przestrzennej izolacji mieści się w podstawowych grupach:
A  integracja  przemysły sytuowany w obrębie obiektu lub zespołu urbanistycznego o funkcji mieszanej. Integracja
przestrzenna funkcji produkcji z innymi elementami funkcjonalnymi realizowana w obrębie struktury przestrzennej
wydzielonego obiektu w charakterze wymagań technicznych i przestrzennych do wysoko wyspecjalizowanego
rzemiosła lub usług zespołu, może obejmować dziedziny produkcji . Obiekt przemysłu nieuciążliwego zintegrowanego
z otoczeniem np. drobna produkcja i usługi techniczne nie wymagające przestrzeni pracy o wysokim rozwoju
technicznym o pow d" 250 m²,
Przemysł lekki w przypadku wbudowania w obiekt o przewadze innej funkcji, pow 50-250m2 wyjatkowo do 1000m2.
B  przemysł sytuowany w obrębie jednostki strukturalnej układu urbanistycznego o funkcji przemieszanej.
Przemieszanie funkcji produkcji z innymi elementami funkcjonalnymi, rozmieszczone w obrębie wydzielonej jednostki
strukturalnej możemy mówić w przypadku zakładu przemysłowego usytuowanego na wydzielonym terenie,
zlokalizowanego w sąsiedztwie zabudowy funkcji mieszkaniowej, usługi, ob.kultury. Do tej grupy zaloczaja się
dziedziny z grupy A oraz: przemysł teletechniczny, niektórych wyrobów z tworzyw sztucznych, perfumeryjny,
muzyczny. Od 3000 do 5000m2, wyjątków 10 000, w obrębie innej zabudowy osiedlowej 20 000m2
C  przemysł uciążliwy sytuowany w wydzielonych jednostkach strukturalnych.
Lokalizowanie przemysły na obszarach układu osadniczego najczęściej realizowany jest w postaci zgrupowań
przemysłowych. Przybieraja one postacie stref, dzielnic lub ośrodków przemysłowo usługowych. Wydzielenie
uzasadnione jest potrzebami: produkcji masowj przemysłu, systemów obsługi technicznej, ochrony środowiska
D - przemysł szczególnie uciążliwy bądz
szkodliwy dla zdrowia i rozwoju mieszkańców np.: przemysł paliwowo
energetyczny, przemysł wydobywczy
Koncepcja podzialu:
-integracja przem. z innymi funkcjami
-przemieszanie z innymi funkcjami w terenie
-wydzielenie przem. Uciążliwego
-izolacja f. produkcji
Kryteria podzialu:
-szkodliwosc
-zapotrzebowanie na surowce
-potrzeby w transp. Materiałów
-wielkosc potrzebn. Terenu
-ilosc pracownikow
-elastycznosc formy zakładu
-normy i przepisy
Przemysl w obiekcie o f. mieszanej:
-przemysl lekki i zakłady naprawcze
-duzo ludziom na m2
-wys. Kwalif. Kadra
-wydzielona pow. Od 50-250m2 z np. f. mieszkalnej
-przydomowe usługi, warsztaty, fabryki lokatorskie
Przemysl w sÄ…siedztwie obiektow o f. mieszanej:
-bud. Usyt. W pobliżu innej f.
-obiekty wielokondygn., wyspecjal. Kadra, brak dodatkowych wymagan techn..
-przem. Precyzyjny, drobny papierniczy, tw. Sztucznych, perfumeryjny i te co w poprzednim pkt.
-duzo zatrudnionych na m2
-może być tez przem. Lekko ociazliwy ale srodki zapobiegawcze wtedy
-pow uzytkowa od 3-6tys m2 w zwartej zabudowie, do 20tys w luznej
-150ludzi /1ha dla zabud. 2-10ha
-300ludzi/1ha dla hal 1-2ha
600ludzi/1ha dla wielokondygn 2,5-4,5ha
-wymagana strefa zielona ochronna
Przemysl uciążliwy wyizolowany:
-zgrupowania przemyslu, dzielnice przem
-prod masowa o dużej potrzebie terenu na 1 pracownika
- syst obslugi techn wlasna infrastruktura
-przem wymagający ochrony środowiska
-organizacja przem ma char uniwersalny lub specjalistyczny
-zgrup roznych przem
Przemysl szczególnie uciążliwy:
-przem paliwowo-energ, wydobywczy, huty,
cieplownie, p chem, cementownie, składowiska odpadow
-duza terenochlonnosc
-odpadki do utylizacji i do atmosfery
-mieszkanie pracownikow z dala od miejsca pracy
-racjonalnie uksztaltowana strefa ochronna wokol
Podzial przem w planie zagosp:
-23 galezie, 170 branz i rodzajow przem, lecz sa zgrupowane w rozne dziedziny produkcji i procesy f.
-male rozróżnienie w planie, co powoduje male jednoczenie lub izol z mieszkalnictwem
-różny podzial w zal od rodzaju zabudowy i uciążliwości przem
25,Omów ogólne zasady zagospodarowania przestrzennego zakładu przemysłowego.
CHARAKTERYSTYKA TYPOLOGICZNA STRUKTUR PRZESTRZENNYCH OB. PRZEM.
Lokalizacja w zak. przem:
Zalezy od wlk terenu, ilości i plci zatrudnionych, szkodliwości przem, lok zakładu w stosunku do osiedla,
dojazdy pracownikow. Ilość pracownikow wpływa na wlk i lok szatni. Obiekty u-s lok się po stronie
znawietrznej od zakładów w otoczeniu zieleni.
Jak daleko miejsce zamieszkania to rozbudowane parkingi i strefa wejsciowa i parkingi, dworce autobusowe, osiedla
awaryjne z usluga.
-portiernie do 500m od miejsca pracy
-wartownie do 2km
-szatnie i umywalnie do 300m
-kibelki-75m od stanowisk roboczych, 125m na wolnym powietrzu i 40m przy tasmie
-jadalnie do 200m
stołówki od 200-600m
-przychodnie do 2km
-pkt I pomocy do 300m
W granicy zakładu: portiernia, wartownia,hig-sanit,bufet,jadalnia,pkt I pomocy
Na przedpolu zakładu: parking,biura,lab,placowki badawcze,biura proj,stolowka,przychodnia,kiosk,swietlica,biblioteka
Tylko poza zakładem:dworzec bus,dom kultury,rekreacja i sport,zlobek,przedszkole,pawilon wystawowy,sklep
firmowy.
Ogrodzenie najlepiej ze ścian budynkow lub azurowe, ozdobne, portiernie najwyżej co 1km.
Jak dlugie dojscie to komunikacja miedzyzakladowa.
Próbować skupic rodzaje usług w jednym obiekcie.
Wejście:bezkolizyjne,bezpieczne, estetyczne,reprezentacyjne.
Parkingi:zgrupowanie do 300pojazdow, jak wiecej to izolacja pasami zieleni, dla osobowych pow 23-25m2,
Bus ok60m2.
Pom hig-sanit: rozwiązania centralne do 1200 prac wszystkich zmian, ale jeśli dojscie wieksze od 300m to wiecej
osobnych szatni (z wyj kopalni). Usytuowanie: w hali prod na antresoli lub w podziemiu, w przybudówce, laczniki,bud
wolnostojący. W zal od rodzaju zakładu dodatkowe pomieszczenia:szatnia pdst,umywalnia,natryski,szatnia
brudna,mag odzieży ochronnej,pom do odpylania, oczyszczania odzieży,mag odzieży brudnej i czystej,przedsionek.
Umywalnie z umywalkami, natryskami, basenami do nog. Szer do sciany od umywalki 35+100cm,umywalki w osiach
co 60cm,miedzy 2 rzedami umyw 180cm, miedzy natryskami zbiorowymi a sciana 110,a50 miedzy samymi. Trakt
komunik 110cm do 100os, 165 do 250os, 220 do 400os. Szatnie: szafki 45cm a siedzonka 30, przejscia 150, dl rzedu
szafek do 500cm chyba ze w korytarzu do 700cm i odstep 240. Na 10 natryskow 1 kabina ustepowa. Ustepy z
przedsionkiem i umywalka, meski: 1k+1p/35pracownikow, damski 1k/25kobiet; w holach gl 1k+1p/150mezczysz,
1k/100kobiet
Obiekty administracji:
-dla dozoru techn (admin wydzialowa) i stalej pracy biurowej
-lokalizacja: przybudowka hali, niezależny obiekt. W dużych obiektach jeszcze biuro proj, placowka
badawcza,szkolenie kadr, informacja.
26, Wymień typy hal przemysłowych z uwagi na wymagania technologiczne i narysuj schematy ich
przekrojów.
Rodzaje bud przemysłowych:
-o strukturze uniwersalnej- prod lekka i polciezka, kondygn do 6,5m, latwa zmiana przestrzeni, rozmaite uzbrojenie
techn.,rzut zbliżony do kwadratu, jedno i wielokondygn,modol najczęściej 9x9,6x6,12x12
-o str częściowo scalonej z urządzeniami-prod polciezka i ciezka, duze wymagania statyczne dla bud, często
3nawowe i kondygn do 9m, rozwoj bud wzdloz osi głównej,jednokondygn, rzut wydłużony 1:10-15, modół 12x50(os
poprzeczna) 6X12(podluzna)
-obudowane str technologiczne-pokrywa urzadzenia (górnictwo, chemia, energetyka), duza automatyzacja, wys
ponad 30m, modol zal od urzadzenia
Działanie postępu technicznego prędkość wzrostu gospodarczego, sprawiają że elementy wyposażenia technicznego
związane bezpośrednio z produkcją zmieniają się wymagając stabilność rozwiązań przestrzennych.
3 grupy obiektów:
I Obiekty o strukturze uniwersalnej.
Jednopoziomowe  wielo przestrzenne, jako nieoświetlone światłem naturalnym lub oświetlone przez świetliki w połaci
dachowej, wys. 6-9m, rzut zbliżony do prostokątu o stosunku boko 1:3, 1:2, transport bezszynowy, podłogowy,
syfitowy, moduł konstrukcyjny 9x9, 24x24 lub 6x12, 18x24
Wielopoziomowe  ograniczeniem tu jest nadmierne obciążenie stropu przez maszyny i urzadzenia, wys 4-6,4 m
głębokość traktu produkcyjnego 12-14 m moduł 6x6, 12x12, 6x12
II Obiekty handlowe o strukturze przestrzennej częściowo scalonej z urządzeniami procesu produkcyjnego  hala
trójnawowa, wielo przestrzenna. Obiekt wydłużony wdłub osi podłużnej 1:10  1:15 wys ponad 9 m transport
wewnętrzny ciężkie suwnice, M  w kierunku osi poprzecznej 12-50 w kierunku osi podłużnej 6-12
III Obudowane struktury technologiczne- obiekty których struktura przestrzenna pełni głównie funkcję zabudowy
urządzeń technologicznych, wytępuje w przemysle surowcowym np. koplanie wegla kamiennego. Rzut zalezy od
wymagań układu przestzrenngo i mozliowsci wprowadzenia podziałów modularnych, rzut jest uwarunkowany również
od wielkości urządzeń h ponad 30 m, wymaga dostępności bocznicy kolejowej
27. omów elementy struktury budowlanej typowej hali przemysłu nieuciążliwego.
- prostokreślność
- układ konstrukcyjny słupowo - kratownicowy
- modularność  rozpiętość 3m / w przemyśle preferowane: 9,12,15,18m/
- wysokość kratownicy: 1/10  1/12 rozpiętości
- przeciętnie wys. 6,5m do kratownicy  daje możliwość aranżacji antresoli
- doświetlenie świetlikami bądz
tzw. dachami szedowymi
- niezależnie od rozstawu konstrukcji  ściany osłonowe biegną na zewnątrz, odsunięte od kontr.
- elastyczność, modularność hal daje możliwość rozwoju, przebudowy, różnej aranżacji
28. omów ogólne zasady projektowania strefy socjalno administracyjnej w zakładzie przemysłowym.
Strefa usługowo-socjalna:
-hig-sanit, wejściowe,administr, badawcze,lab,biura proj,stołówki,kulturalne i oświatowe,rekreacja i sport i inne
Lokalizacja w zak. przem:
Zalezy od wlk terenu, ilości i plci zatrudnionych, szkodliwości przem, lok zakładu w stosunku do osiedla, dojazdy
pracownikow. Ilość pracownikow wpływa na wlk i lok szatni. Obiekty u-s lok się po stronie znawietrznej od zakładów w
otoczeniu zieleni.
Jak daleko miejsce zamieszkania to rozbudowane parkingi i strefa wejsciowa i parkingi, dworce autobusowe, osiedla
awaryjne z usluga.
-portiernie do 500m od miejsca pracy
-wartownie do 2km
-szatnie i umywalnie do 300m
-kibelki-75m od stanowisk roboczych, 125m na wolnym powietrzu i 40m przy tasmie
-jadalnie do 200m
stołówki od 200-600m
-przychodnie do 2km
-pkt I pomocy do 300m
W granicy zakładu: portiernia, wartownia,hig-sanit,bufet,jadalnia,pkt I pomocy
Na przedpolu zakładu: parking,biura,lab,placowki badawcze,biura proj,stolowka,przychodnia,kiosk,swietlica,biblioteka
Tylko poza zakładem:dworzec bus,dom kultury,rekreacja i sport,zlobek,przedszkole,pawilon wystawowy,sklep
firmowy.
Ogrodzenie najlepiej ze ścian budynkow lub azurowe, ozdobne, portiernie najwyżej co 1km.
Jak dlugie dojscie to komunikacja miedzyzakladowa.
Próbować skupic rodzaje usług w jednym obiekcie.
Wejście:bezkolizyjne,bezpieczne, estetyczne,reprezentacyjne.
Parkingi:zgrupowanie do 300pojazdow, jak wiecej to izolacja pasami zieleni, dla osobowych pow 23-25m2,
Bus ok60m2.
Pom hig-sanit: rozwiązania centralne do 1200 prac wszystkich zmian, ale jeśli dojscie wieksze od 300m to wiecej
osobnych szatni (z wyj kopalni). Usytuowanie: w hali prod na antresoli lub w podziemiu, w przybudówce, laczniki,bud
wolnostojący. W zal od rodzaju zakładu dodatkowe pomieszczenia:szatnia pdst,umywalnia,natryski,szatnia
brudna,mag odzieży ochronnej,pom do odpylania, oczyszczania odzieży,mag odzieży brudnej i czystej,przedsionek.
Umywalnie z umywalkami, natryskami, basenami do nog. Szer do sciany od umywalki 35+100cm,umywalki w osiach
co 60cm,miedzy 2 rzedami umyw 180cm, miedzy natryskami zbiorowymi a sciana 110,a50 miedzy samymi. Trakt
komunik 110cm do 100os, 165 do 250os, 220 do 400os. Szatnie: szafki 45cm a siedzonka 30, przejscia 150, dl rzedu
szafek do 500cm chyba ze w korytarzu do 700cm i odstep 240. Na 10 natryskow 1 kabina ustepowa. Ustepy z
przedsionkiem i umywalka, meski: 1k+1p/35pracownikow, damski 1k/25kobiet; w holach gl 1k+1p/150mezczysz,
1k/100kobiet
Obiekty administracji:
-dla dozoru techn (admin wydzialowa) i stalej pracy biurowej
-lokalizacja: przybudowka hali, niezależny obiekt. W dużych obiektach jeszcze biuro proj, placowka
badawcza,szkolenie kadr, informacja.
29. co oznacza  kontekst miejsca w architekturze w myśl etyki zawodowej. podaj przykłady. ogolne35
 KONTEKST MIEJSCA I  TWÓRCZA KONTYNUACJA W PROJEKTOWANIU FORM ARCHITEKTONICZNYCH 
WYJAŚNIJ POWYŻSZE OKREŚLENIA.
Kontekst miejsca  to zespół cech, jakie posiada dania lokalizacja, ze szczególnym uwzględnieniem szeroko
rozumianego dziedzictwa kulturowego. Składają się na niego: obiekty zlokalizowane w sąsiedztwie danej
lokalizacji, funkcja jąka kiedyś znajdowała się na danej działce, tradycja lokalna dotycząca wyglądu obiektów oraz
funkcji jakie spełniają tereny otaczające, bądz
sama działka. Dotyczy to również historii, jaką ma dane miejsce,
ilości ludzi, jakie je odwiedzają (przechodzą obok, bądz
jest ono dla nich widoczne). Chodzi o wpisanie siÄ™ w
kontekst urbanistyczny, architektoniczny, historyczny i tradycyjny dotyczÄ…cy danej lokalizacji. Wprowadzana
funkcja oraz wygląd zewnętrzny nowego obiektu musi byd zgodny z kontekstem miejsca, by obiekt był społecznie
akceptowalny. Dotyczy to zwłaszcza zabudowy śródmiejskiej.
30. na czym polega odpowiedzialność etyczna w działalności architekta.ogolne36
ZASADY ETYKI ZAWODU ARCHITEKTA I STANDARDY POST
POWANIA
JAKO NARZ
DZIA PORZ
DKOWANIA SFERY WYKONYWANIA ZAWODU
Z Kodeksu Etyki Zawodowej Architektów
Architekci, niezależnie przez kogo i w jakiej formie są zatrudnieni, firmy architektoniczne i firmy
multidyscyplinarne zatrudniające architektów, przykładają dużą wagę do dochowywania
najwyższychstandardów niezależności, bezstronności, tajemnicy zawodowej, uczciwości, kompetencji i
profesjonalizmu oraz do najwyższej możliwej jakości swej pracy, oferując w ten sposób społeczeństwu
specjalną i wyjątkową wiedzę, umiejętności i zdolności, konieczne do rozwoju kultury i środowiska
zbudowanego. Poniżej podano zasady postępowania, obowiązujące wszystkich architektów świadczących
usługi architektoniczne, mające zastosowanie do wszelkich działań zawodowych. Określają one
odpowiedzialność architektów wobec społeczeństwa, któremu ich zawód służy i które wzbogaca, wobec
klientów i użytkowników architektury, wobec wykonawstwa budowlanego, które pomaga kształtować
środowisko zbudowane a także wobec architektury jako sztuki i nauki  continuum wiedzy i twórczości oraz
zawodowego i społecznego dziedzictwa.
(...)
Architekci zobowiązani są wobec społeczeństwa do postępowania zgodnie z duchem i literą prawa,
regulującego ich działalność zawodową oraz do troski o wpływ tej działalności na społeczeństwo i
środowisko..
(...)
Architekci są zobowiązani do dbania o niezależność, bezstronność, tajemnicę zawodową,
uczciwość i godność zawodu, oraz postępują w sposób respektujący uzasadnione prawa i interesy innych
osób, mają obowiązek uznawania aspiracji zawodowych i dorobku swoich kolegów
oraz poszanowania ich praw. Architekci uznają wkład wniesiony w ich pracę przez innych.
ZASADY ETYKI ZAWODU ARCHITEKTA I STANDARDY POST
POWANIA JAKO NARZ
DZIA
PORZ
DKOWANIA SFERY WYKONYWANIA ZAWODU
Sławomir Żak
Znaczenie etyki dla zawodu
Fakt, że zawód architekta, w tym sposób jego uprawiania oraz okoliczności zewnętrzne z nim związane,
zmienia się w sposób dynamiczny co otwiera nowe pola aktywności zawodowej, ma kolosalny
wpływ na codziennie praktykowaną etykę zawodową. (...) Nie sposób uniknąć pytania  czy w związku
z tym nie zmienia się również dotychczasowa rola etyki w kształtowaniu misji zawodu?
Dylemat etyczno  zawodowy rozciąga się już nie tylko na obszar wykonywania pracy, ale również
obszar zasad jej zdobywania oraz czytelności rozliczania jej efektów (...)
Brak słów architektura i architekt w podstawowych dokumentach prawnych uniemożliwia formalne
propagowanie misji zawodowej i przywołuje konieczność odwołania się do etyki zawodowej, często
jako jedynego drogowskazu na rozdrożu koniunkturalnych interpretacji.
Co warunkuje jakość etyczno-moralnej kondycji zawodu architekta?
Ä„Û poprawa otoczenia prawnego (w tym : rozróżnienie wystÄ™pujÄ…cych w procesie budowania podmiotów,
czytelność zakresu ich praw, obowiązków, ponoszonej odpowiedzialności jak również
określenie głównego celu jaki przyświeca ich działalności),
Ä„Û jasność i jednoznaczność zapisów kodeksu etycznego uprawiania zawodu,
Ä„Û jakość zorganizowania Å›rodowiska zawodowego (w tym: jakość stosunków wzajemnych),
Ä„Û konsekwencja w egzekucji naruszeÅ„ etycznych,
Ä„Û prestiż (wÅ‚aÅ›ciwe miejsce) zawodu architekta  w tym jasne okreÅ›lenie wymaganych jego misjÄ…
praw a także formalnego prawa do ustalenia godziwego i bezpiecznego dla odbiorcy wynagrodzenia,
w równowadze do zakresu nałożonej prawnie odpowiedzialności.
Rola kodeksu etyki zawodowej w kształtowaniu jakości i architekta i architektury
Omawiane poszerzenie ram odpowiedzialności architekta, a co za tym idzie, redefinicja zawodu, zawiera
w sobie imperatyw znajomości etyki zawodowej i powiązanych z nią standardów wykonywania
zawodu. Bez tej wiedzy i obowiązku stosowania, środowisko architektów będzie chore, a w następstwie
 lekceważone przez otoczenie. Nie ma więc wyboru innej drogi.
Uznawanym społecznie sposobem zapobiegania gubieniu wartości moralnych środowisk zawodowych
jest tworzenie i zapisywanie zasad czyli samej etyki, jak określił różnice między mylonymi często etyką
a moralnością Karol Wojtyła. Lekarze uczynili to w tekście Przysięgi Hipokratesa 25 wieków temu.
Architekci zrzeszeni w SARP od 1975 roku powiÄ…zali zasady etyki zawodu architekta ze Statutem, a w
2003 roku przyjęli aktualny zapis Zasad Etyki Zawodu Architekta i Kodeks Postępowania Architekta.
Izba Architektów RP, 24 listopada 2002 roku, po zasięgnięciu opinii SARP, przyjęła Zasady Etyki Zawodu
Architekta
Jak Kodeks zapisuje trzy najważniejsze problemy etyki zawodowej, potwierdzone poprzedzającym
opisem stanu istniejÄ…cego:
Ä„Û osÅ‚abienie wartoÅ›ci statusu architekta w spoÅ‚eczeÅ„stwie,
Ä„Û degradacja etycznych elementów wykonywania zawodu na skutek nacisków i ograniczeÅ„ zewnÄ™trznych,
Ä„Û degradacja jw. jako wynik personalnych sÅ‚aboÅ›ci architektów.
Te trzy grupy problemów wpływają na osłabienie środowiska polskich architektów: zrzeszonych w
Izbie, SARP i nie zrzeszonych, a w efekcie na zagrożenie uzyskiwania zawsze możliwie najlepszego
dzieła architektonicznego.
Degradacja etycznych elementów zawodu przez naciski i ograniczenia zewnętrzne zapisami w
kilku miejscach Kodeksu, daje obronę architektowi poprzez określenie wagi unikalnej jego służebności.
W standardzie 2.1.: architekci będą tworzyć architekturę w sposób trwały, mając na uwadze wpływ
ich pracy na najszersze interesy wszystkich tych, którzy prawdopodobnie będą korzystać z produktów
ich pracy. Standard 2.4.: obowiązkiem architektów jest promowanie świadomości publicznej kwestii
architektonicznych w interesie obywatela europejskiego. Standard 3.2.: architekci będą podejmować
pracÄ™ jedynie wtedy, kiedy zostanÄ… zapewnione odpowiednie zasoby finansowe i techniczne dla wykonania
swojego zobowiązania wobec klientów /.../. Standard 3.7.: architekci nie będą podejmować
się świadczenia usług zawodowych jeśli strony nie uzgodnią na piśmie warunków ich zatrudnienia /.../.
Standard 4.6.: architekci będą posiadać komplementarną wiedzę o strukturze honorarium, co pozwoli
na ochronę klienta i społeczeństwa przed niegodziwym obniżaniem cen przez innych architektów.
Zapisy dotyczą architekta, ale ich uznanie będzie zaporą przeciw łamaniu przez siły zewnętrzne trwałej
jakości architektury /2.1./, świadomości odbiorcy /2.4./, właściwego wynagrodzenia /3.2. i 4.6./ i
odpowiedniego standardu umów /3.7./.
Degradacja etycznych elementów zawodu przez personalną słabość architekta stanowi, podobnie
jak w ZEZA, większość zapisów standardów Kodeksu. M.in. standardy mówią o obowiązku kompetencji
zawodowej i stałego dokształcania (1.1., 1.2., 3.2., 3.9., 4.6.), odnoszą się do jakości tworzonej
architektury m.in. w aspekcie systemu wartości, spuścizny naturalnej i kulturowej społeczności, poprawy
środowiska i jakości życia (1.2., 1.5., 2.1. i 3.9.), określają zależności etyczne między architektami,
w tym znane z ZEZA problemy samopromocji (2.2., 2.3., 4.2., 4.3., 4.5., 4.8., 4.10., 4.11., 4.12.),
obowiÄ…zku stosowania Kodeksu /2.3., 4.3./, nie wiÄ…zania siÄ™ z osobÄ… zdyskwalifikowanÄ… zawodowo
/4.2./, przywłaszczania własności intelektualnej /4.5./, eliminacji innego architekta z kontraktu /4.8./,
nieuczciwej krytyki /4.10./, równoległego,  dzikiego opracowania tego samego tematu /4.11./, jawności
opiniowania /4.12./.
Wreszcie Standard 1.5.: trudny jak dowodzą przykłady, w polskiej rzeczywistości: wszyscy architekci
będą mieli prawo raczej zrezygnować z kontraktu niż iść na nieuzasadnione kompromisy.
Niektóre z zapisów Kodeksu można byłoby oczywiście jeszcze doskonalić przez większe zbliżenie do
zwyczajów środowiska polskich architektów, ale w imię intencji wspierania się i bycia bronionym przez
wspólnotę architektów Europy, warto je zaakceptować w tym wspólnym zapisie.
Wniosek: Kodeks ACE, po formalnym przyjęciu przez środowiska architektów Europy, powinien być
promowany wewnątrz całego środowiska polskich architektów, bez względu na przynależność, wobec
władz i środowisk opiniotwórczych, w środkach przekazu, a przy pomocy i oparciu w środowisku UE i
31. omów z
ródła prawa regulującego zasady projektowania architektury.ogolne37
1.  Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2002r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z póz
niejszymi zmianami - rozporzÄ…dzenie
ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie
na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę,
2.  Ustawa z dnia 7 lipca 1994r.Prawo budowlane wraz z póz
niejszymi zmianami  ustawa normuje
działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz
określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach,
3. Normy budowlane  normy określające m.in. jak powinny wyglądać rysunki budowlane.