Sygnalizator powrotu napięcia sieci
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
p
o
w
r
o
t
u
n
a
p
i
Ä™
c
i
a
s
i
e
c
i
Sygnalizator powrotu napięcia sieci
S
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
p
o
w
r
o
t
u
n
a
p
i
Ä™
c
i
a
s
i
e
c
i
Do czego to służy?
Opisane urzÄ…dzenie sygnalizuje dz
więkiem
fakt powrotu napięcia sieci energetycznej po
jej awarii. Jest ono szczególnie przydatne
wszędzie tam, gdzie stosowane są elektrycz-
ne kuchenki, parniki, grzejniki itp., czyli
urządzenie, które pozostawione bez obsługi
mogłyby spowodować pożar lub ulec uszko-
dzeniu. Układ ignoruje zarówno krótkie wy-
stąpienia napięcia, jak i jego krótkie zaniki.
Dzięki temu sygnalizuje tylko trwałe usunię-
cie awarii sieci. Całość zawiera zasilacz bez-
transformatorowy i mieści się w typowej
obudowie zasilacza wtyczkowego. Sygnali-
zator nie wymaga stosowania jakichkolwiek
dodatkowych z
ródeł zasilania jak baterie czy
akumulatory. daje o sobie znać pewne niepożądane zjawi- by alarm, gdyby nie obecność układu
sko. Otóż po zaniku napięcia sieci napięcie opóz
niającego R5C3. Po prostu stała czaso-
Jak to działa? na szynach zasilających sygnalizatora nie wa R5C3 jest kilkakrotnie większa od stałej
Schemat ideowy układu pokazany jest na ry- spada od razu, lecz stopniowo - kondensato- (C1+C7)xR12 i zanim przez bramkę US1C
sunku 1. Można na nim wyróżnić dwa podsta- ry C1 i C7 rozładowują się przez rezystor R przejdzie informacja o alarmie, kondensatory
wowe bloki: blok zasilacza i blok sygnalizato- 12 (C1 za pośrednictwem obwodów zabez- C1 i C7 rozładują się. Alarmu nie będzie.
ra. Ten pierwszy jest typowy i nie wymaga pieczających bramki US1A). Ponieważ na- Wyobraz
my sobie teraz, że po długiej obe-
szerszego komentarza. Analizę działania sy- pięcia w sieci nie ma, połączone równolegle cności napięcia w sieci nastąpiła awaria i na-
gnalizatora zacznijmy od sytuacji polegającej kondensatory C1 i C7 stają się na pewien pięcie zanikło. W tej sytuacji kluczowym ele-
na tym, że właśnie napięcie w sieci powróciło czas (stała czasowa (C1+C7)xR12 = 1,5s) mentem układu staje się kondensator C2 wraz
po długiej nieobecności. Jeżeli utrzymuje się z
ródłem zasilania sygnalizatora. Ale przecież z otoczeniem. Wcześniej odmierzał on czas
ono dłużej niż czas wyznaczony przez R1C1 nóżki 1 i 2 US1 połączone są z ujemnym trwania alarmu (wraz z R3). Teraz rozładowu-
(ok. 5 min.), to następuje przełączenie bramki końcem C1, który teraz staje się ... minusem je się przez R2 i R3, odmierzając inny czas -
US1A i na jej wyjściu pojawia się stan wyso- zasilania! Wiadomo, że połączenie wejścia maksymalny czas trwania ignorowanej je-
ki. Powoduje to ładowanie się C2 przez D1 bramki z minusem zasilania traktowane jest szcze przez układ przerwy w dostawie energii
oraz R3. Napięcie na wejściu bramki US1B jako podanie na to wejście stanu niskiego. elektrycznej. Stała czasowa (R2+R3)xC2
jest wysokie (bo C2 zdążył się wcześniej moc- Stąd widać, że bramka US1A przełączy się
no rozładować), co sprawia, że na wyjściu na stan wysoki (n.3 US1). To spowodowało- Rys. 1
bramki US1C
panuje stan wy-
soki. Generator z
bramkÄ… US1D
pracuje i brzÄ™-
czyk piezo Q1
wysyła przery-
wany dz
więk.
Alarm trwa
przez ok. 5 min
(stała R3C2) lub
może być prze-
rwany przez na-
ciśnięcie przyci-
sku S1.
Jeśli napięcie
sieci zaniknie
przed upływem
5 minut, alarm
nie wystÄ…pi. Jed-
nak na tym eta-
pie pracy układu
Elektronika dla Wszystkich
94
wynosi ok. 20 minut. Maksymalna długość Wyjaśnienia wymaga jeszcze obecność ob- kowanej. Prawidłowo zmontowany sygnaliza-
ignorowanej przerwy wynosi 20-5=15 minut wodu T1,R6,C4. Powoduje on rozładowanie tor działa od razu poprawnie. Czasy można re-
(bo przez 5 minut od powrotu napięcia C2 kondensatora C2 w pierwszej chwili trwania gulować zamieniając wartość R1 lub/i R2.
nadal się rozładowuje przez R2 i R3). Jeżeli alarmu. Dzięki temu trwa on tyle samo, nieza-
zanik trwał krócej niż ten czas, to wystąpie- leżnie od tego, czy przerwa w dostawie energii Arkadiusz Antoniak
nie stanu wysokiego na n.3 US1A nie spo- była długa (C2 rozładował się niemal do zera),
woduje przełączenia bramki US1B i włącze- czy też była ona krótka, niewiele dłuższa od 15 Rys. 2
nia alarmu. Układ nie zasygnalizuje powrotu minut (C2 rozładował się nieznacznie).
napięcia, jeśli jego zanik będzie krótszy niż Dioda D1 zapobiega rozładowywaniu się C2
15 min. Jeżeli będzie dłuższy  odezwie się inną drogą niż przez R2 i R3 (oraz tak naprawdę
sygnalizator. także R6 - przez złącze BE T1). Dioda D2 spra-
wia, że po wciśnięciu S1 alarm ustaje natych-
miast, a nie po kilku sekundach (stała R5 C3).
Wykaz elementów
Montaż i uruchomienie
Kondensatory Układ można zmontować na płytce pokazanej
C1,C2,C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470µF/16V na rysunku 2. Montaż jest klasyczny, nie wy-
C
1
,
C
2
,
C
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
µ
F
/
1
6
V
C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/16V maga komentarza. PÅ‚ytka drukowana zostaÅ‚a
C
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
µ
F
/
1
6
V
C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470nF zwymiarowana pod jednocześnie dwie obudo-
C
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
n
F
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF wy: KM48N i Z10. Dodatkowo w obudowie
C
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
n
F
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470nF/400V należy wykonać otwory pod przycisk S1 oraz
C
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
n
F
/
4
0
0
V
pod brzęczyk Q1, aby jego dz
więk mógł wy-
Rezystory dostawać się na zewnątrz. Przycisk S1 łączy-
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680k my z punktami oznaczonymi S na płytce dru-
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
8
0
k
R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3M
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
,
3
M
R3,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M
R
3
,
R
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330
R
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
0
R6,R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2M
R
6
,
R
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
2
M
R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k
R
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
k
R9,R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470k
R
9
,
R
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
k
R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330/0,5W
R
1
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
0
/
0
,
5
W
R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2k
R
1
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
2
k
Półprzewodniki
D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D
1
,
D
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dioda Zenera 2V
D
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
d
i
o
d
a
Z
e
n
e
r
a
2
V
M1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .mostek 1A (okrągły)
M
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
m
o
s
t
e
k
1
A
(
o
k
r
Ä…
g
Å‚
y
)
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC548
T
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
C
5
4
8
T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC558
T
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
C
5
5
8
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4093
U
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
0
9
3
Pozostałe
Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .piezo z generatorem 12V
Q
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
i
e
z
o
z
g
e
n
e
r
a
t
o
r
e
m
1
2
V
S1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .przycisk
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
r
z
y
c
i
s
k
R E K L A M A · R E K L A M A · R E K L A M A · R E K L A M A · R E K L A M A · R E K L A M A
Elektronika dla Wszystkich
95