tekst st. kpt. mgr inż.
Krzysztof A
angowski
dowódca JRG Tuchola
Ewakuacja to zespół działań zmierzających do przemieszczenia,
wyprowadzenia lub przeniesienia ludzi, zwierząt i mienia ze strefy
zagrożonej do strefy bezpiecznej. Jeżeli ludzie bądz
zwierzęta
są bezpośrednio zagrożeni, wówczas działanie to określa
się jako ratownictwo. Podczas ratownictwa bardzo często
występuje wyższy stopień ryzyka, również dla uczestniczących
w nim strażaków. W przypadku mienia ruchomego nie
należy rozpoczynać ewakuacji, jeżeli występuje zbyt duże
niebezpieczeństwo dla podejmujących akcję.
Pożary wewnętrzne
 cz. X
Ewakuacja z budynków
mieszkalnych jednorodzinnych
i kilkurodzinnych
2011
22 2
fot. Shutterstock
Pożary wewnętrzne  cz. X
wakuacja ludzi z budynków przestrzeni nawet niewielkiego po- zawsze jest to regułą i że niekiedy
jedno- i kilkurodzinnych żaru, bardzo szybko dymem zostanie w sytuacji niebezpiecznej dzieci
w praktyce najczęściej zasnuta praktycznie cała parterowa potrafią zachować się rozsądniej niż
Eodbywa się samorzutnie. kondygnacja. Należy wziąć również osoby w pełni dojrzałe fizycznie i psy-
Mieszkańcy, o ile zdążą zauważyć pod uwagę nieobudowaną i nieza- chicznie. W ostatnich latach historie
w porę zagrożenie pożarowe, sami mykaną klatkę schodową wiodącą takich małych bohaterów są często
ewakuują się na zewnątrz. Zdarzają na kondygnację górną. prezentowane w mediach.
się jednak przypadki, kiedy pożar Prócz tego na parterze sytuuje się
rozprzestrzenia się zbyt szybko lub niewielką łazienkę, małą kotłownię, Drogi dostępu i powrotu
zaskakuje ich podczas snu. Wtedy czasem też gabinet. Z reguły pro- Budynki jednorodzinne (lub kilku-
może dojść do tragicznego fina- jektowane obecnie budynki nie rodzinne) bardzo często posiadają
łu, który w najlepszym przypadku mają piwnic  wielu ludzi z uwagi zespolony garaż, przybudowany
skończy się hospitalizacją. Sytuacja na koszty decyduje się na takie roz- do jednej ze ścian, i to niekoniecz-
taka, gdy wejście do środka budynku wiązanie, a nowoczesne systemy nie szczytowej (spotyka się różne
nadal jest możliwe, będzie wymagać grzewcze nie wymagają dużych warianty). Innym rozwiązaniem
od strażaków znacznej determinacji kotłowni ze składowiskiem na opał. jest sytuowanie garażu bezpośred-
i działania w warunkach dużego za- Na piętrze użytkowym, na którym nio w bryle budynku, na poziomie
grożenia (bardzo słaba widoczność, nierzadko znajduje się poddasze, parteru lub piwnicy. Z jednej stro-
toksyczne i gorące produkty spalania, w standardowych rozwiązaniach ny, w sytuacji pożarowej stwarza
niedobór tlenu, wysoka tempera- umieszcza się trzy pokoje (sypial- to groz
bę przerzucenia się ognia
tura, możliwość zawalenia się kon- nie) i łazienkę, czasem garderobę z wnętrza mieszkalnego do garażu
strukcji, nagłe rozprzestrzenienie się i niewielką pralnię. Taki charaktery- na samochód osobowy lub odwrot-
płomieni, niespodziewany wybuch styczny dla wielu nowych domów nie (dotyczy to w szczególności bu-
itp.). Zdarza się, że przed przybyciem mieszkalnych układ wewnętrznego dynków wykonanych w technologii
zastępów straży pożarnej mieszkańcy podziału przestrzennego sugeruje drewnianej), z drugiej strony, sforso-
sami próbują ugasić ogień, doznając ratownikom rozpoczynającym ak- wanie wejścia do garażu umożliwia
przy tym urazów (poparzeń, zranień cję, gdzie powinni szukać ludzi (np. wejście do budynku i do wnętrza
itp.) lub ulegają zatruciu toksycznymi nocą). Przy czym trzeba pamiętać, parterowej kondygnacji. Ponadto
substancjami zawartymi w dymie. że w innym miejscu możemy zna- obecnie projektowane domy (i wy-
Strażacy, przybywszy na miejsce lez
ć poszkodowanych lub mar- konywane) najczęściej mają dodat-
zdarzenia, po wyprowadzeniu tych twych ludzi dorosłych, a w jeszcze kowe wyjście do ogrodu. Zatem
osób z budynku powinni udzielić innym dzieci. możemy spróbować wykorzystać
im pierwszej pomocy i wezwać ze- Dorosłych będziemy szukać raczej również tę drogę dostępu do wnętrz
spół ratownictwa medycznego. w okolicach okien, drzwi, na klatce i ewakuacji mieszkańców.
Domy mieszkalne, zarówno jed- schodowej, na korytarzu, niekiedy Do środka budynku możemy też
norodzinne, jak i kilkurodzinne, na strychu bądz
w piwnicy, czasem próbować dostać się z tarasów i bal-
charakteryzują się zróżnicowaną również w łóżku, gdy pożar zaskoczy konów po sforsowaniu (otwarciu si-
wielkością i układem wewnętrznym ich we śnie. Stwierdzono, że dzieci łowym) znajdujących się tam drzwi.
pomieszczeń. Zazwyczaj posiadają zazwyczaj nie myślą racjonalnie i sta- Mniej szkodliwym (dla właściciela)
jedną lub dwie kondygnacje użytko- rają się schować, by uniknąć zagro- sposobem może być wybicie szyb
we, w których mieszczą się pokoje, żenia. Informacja o tym, iż w środku w oknie. Przy czym w tej sytuacji,
kuchnia i łazienka. W budownictwie budynku znajdują się dzieci, jest dla jak również w przypadku otwarcia
mieszkaniowym z ostatnich lat do- nas sygnałem, że trzeba będzie pro- drzwi do wnętrza, gdzie palą się ja-
minuje tendencja do tworzenia wadzić ich poszukiwanie praktycznie kieś przedmioty czy materiały, trzeba
układu o dużej przestrzeni otwartej wszędzie. Oznacza to, że mogą się się liczyć z tym, że może to spowo-
na parterze; pokój dzienny, jadalnia one znajdować pod łóżkiem, w sza- dować gwałtowny rozwój pożaru
i kuchnia stanowią tu często nie- fie, pod stołem, za szafą, w jakimś wskutek nagłego dopływu dużych
zamkniętą i nieoddzieloną prze- zakamarku, za którymś z mebli albo ilości powietrza (tlenu). Stworzy
grodami budowlanymi przestrzeń. po prostu pod kołdrą, kocem bądz
to też zagrożenie dla strażaków
W przypadku powstania w takiej dywanem. Należy pamiętać, że nie wchodzących do wnętrza.
2011
2 23
Pożary wewnętrzne  cz. X
O ile to możliwe,
staramy się ewakuować
ludzi naturalnymi
drogami i wyjściami
z budynku. Gdy
będą one odcięte
przez ogień, wtedy
lepiej ewakuować
pozostałe w budynku
osoby przez okno,
najlepiej z parteru.
Rozpatrując konstrukcję domów tremalnych warunkach muszą się dojazdu pierwszych zastępów z pod-
mieszkalnych indywidualnych, warto liczyć z tym, że mogą znalez
ć się dasza nieszczelnościami wydobywał
zwrócić uwagę, nie zagłębiając się w trudnym położeniu, jeżeli dojdzie się dym, lecz ogień nie wyszedł jesz-
w szczegóły, że są one budowane do nagłej zmiany warunków poża- cze na zewnątrz. Z uwagi na skompli-
w rozmaitych technologiach: mu- rowych i odcięcia drogi odwrotu itp. kowany układ wewnętrzny poddasza
rowanej, lekkiej opartej na szkielecie Dlatego wskazane jest zachowanie (dużo przegród) i co się z tym wiąże
z drewna (izolacja cieplna i dz
wię- szczególnej ostrożności podczas trudności w dotarciu do z
ródeł ognia,
kochłonna: wewnętrzna  wełna przeszukiwania pomieszczeń w do- KDR wezwał dodatkowe siły i środki
mineralna obudowana dwustron- mach indywidualnych. Istotną kwestią pożarnicze w postaci: SH-21 z JRG
nie płytami OSB, oraz zewnętrzna może okazać się w tym przypadku w Tucholi, GCBA z OSP w Piasto-
 styropian z tynkiem mineralnym), także asekuracja  proponuję mimo szynie oraz GBA z OSP w Bysławiu
bali drewnianych, prefabrykatów wszystko (choć obecnie BHP nie wy- do zabezpieczenia Tucholi. Pozwoliło
z drewna oraz keramzytobetonu, maga tego wprost) zastosowanie to na podanie trzech rozproszonych
a także z betonu konstrukcyjnego, linek ratowniczych. strumieni wody, w tym jednego
murowane z betonu komórkowego z podnośnika hydraulicznego.
itp. Coraz więcej budynków powstaje Przykładowe zdarzenia Mimo silnego zadymienia i faktu,
w technologii lekkiej, tzw. energo- 23 marca 2003 roku, godzina że ogień objął już znaczną część
oszczędnej, ze szkieletem z drewna, 23:25, Legbąd, powiat tucholski, poddasza, w budynku wciąż znaj-
w tym prefabrykowanych. województwo kujawsko- dowali się lokatorzy. Podjęto decyzję
W przypadku gdy mieszkańcy pomorskie, pożar na poddaszu o ich natychmiastowej ewakuacji
są sprawni i świadomi grożącego w budynku ośrodka zdrowia na zewnątrz poza teren działań.
im niebezpieczeństwa, ewakuacja z częścią mieszkalną na parterze W konsekwencji ogień przedostał
z domów indywidualnych jedno- Odebrawszy zgłoszenie o pożarze, się w przestrzeń konstrukcji ścian
i kilkurodzinnych trwa zazwyczaj dyżurny PSK PSP w Tucholi zadys- i stropu, dlatego konieczna była ich
kilka chwil (najwyżej kilkanaście ponował w pierwszym rzucie: GBA częściowa rozbiórka, by dogasić tlące
sekund). Sytuacja jest trudniejsza, z JRG, GCBA i GBA z OSP w Legbądzie, się tam materiały izolacyjne i kon-
gdy dostaniemy informację o tym, po czym poinformował o zdarzeniu strukcyjne. Dotyczyło to także części
że w budynku, w którym jest pożar policję i pogotowie energetyczne. sufitu i jednej ze ścianek działowych.
i zadymienie, zostali dorośli ludzie Powiadomił również dowódcę JRG, Najpierw, aby zapobiec zniszczeniu
bądz
dzieci. Wówczas strażacy po- który udał się na miejsce pożaru sa- w wyniku prowadzonej akcji gaśni-
dejmujący poszukiwania w eks- mochodem operacyjnym. W chwili czej znajdujących się w mieszkaniu
2011
24 2
fot. Shutterstock
Pożary wewnętrzne  cz. X
Informacja, iż w środku
budynku znajdują
się dzieci oznacza,
że należy prowadzić
ich poszukiwanie
praktycznie wszędzie.
Mogą się one
znajdować pod łóżkiem,
w szafie, pod stołem
albo po prostu pod
kołdrą lub kocem.
urządzeń i mebli, przeprowadzono się na zewnątrz. Do pożaru pierw- 24 lutego 2010 roku, godzina
ich ewakuację na podwórze, gdzie sze dojechały dwa zastępy z OSP 3:52, Tuchola, plac Wolności,
zabezpieczono je folią. Póz
niej w Gostycynie: 2 x GBA. Płomienie województwo kujawsko-
wszystkie pomieszczenia przewie- na jednej połowie budynku przepa- pomorskie, pożar w budynku
trzono za pomocą wentylatora nad- lały już dach. Strażacy natychmiast mieszkalnym (kilkurodzinnym)
ciśnieniowego. Strażacy wchodzący podjęli działania gaśnicze dwoma Zgłoszenie o zdarzeniu wpłynę-
do środka  w strefę zadymioną  byli prądami gaśniczymi: podając jeden ło do PSK w Tucholi telefonicznie
wyposażeni w aparaty powietrzne z zewnątrz, a drugi wprowadzając od jednego z mieszkańców domu.
i sprzęt burzący niezbędny do roz- do środka (rota w aparatach po- Dyspozytor wysłał do zdarzenia dwa
biórki konstrukcji. O konieczności wietrznych). Próba utworzenia zasi- zastępy z JRG (GBA i GCBA), które już
zapewnienia ewakuowanym lokalu lania z pobliskiego hydrantu, który po kilku minutach były na miejscu.
zastępczego poinformowano burmi- ze względu na niską temperaturę Okazało się, że w kuchni jednego
strza Tucholi, który przybył osobiście powietrza (-20�C) był zamarznięty, nie z mieszkań kilkurodzinnego budyn-
na miejsce pożaru i podjął stosow- powiodła się. Po kilkunastu minutach ku pali się szafka stojąca w pobliżu
ne decyzje. dojechał ciężki wóz gaśniczy z JRG wiszącego pieca gazowego. Z zady-
w Tucholi oraz GLM z OSP w Wielkiej mionego mieszkania ewakuowano
23 stycznia 2010 roku, Kloni. Wówczas zorganizowano do- trójkę mieszkańców (kobietę i dwójkę
godzina 21:43, Gostycyn, wożenie wody ze z
ródła oddalonego dzieci). Osoby te uskarżały się na ból
powiat tucholski, województwo o ok. 1 km. Kiedy stłumiono ogień, i zawroty głowy. Przybyły z zastępami
kujawsko-pomorskie, pożar strażacy przystąpili do dogaszania dowódca zmiany podjął decyzję o po-
w budynku jednorodzinnym, palnych elementów więz
by da- daniu im tlenu z zestawu tlenowego
zamieszkanym przez kilka rodzin chowej i konstrukcji drewnianych PSP R-1 oraz zażądał od dyspozytora
Pożar powstał na poddaszu domu; ścianek wydzielonego na poddaszu PSK wezwania zespołu ratownictwa
jedna z mieszkanek zauważyła, pomieszczenia oraz zgromadzonych medycznego. Tymczasem strażacy
że ogień pojawił się na drewnianej tam palnych przedmiotów i mate- w aparatach powietrznych, przy po-
klatce schodowej wiodącej do jego riałów. W przypadku gdyby pożar mocy szybkiego natarcia, ugasili ogień
wnętrza. Telefonicznie poinformowa- powstał póz
niej w nocy, podczas w kuchni i przystąpili do rozbiórki nad-
ła straż pożarną oraz powiadomiła snu mieszkańców, ogień mógł spo- palonych i tlących się jeszcze szafek.
pozostałych lokatorów domu (miesz- wodować ich śmierć. Na szczęście Przedtem jednak zamknięto kurek
kały tam trzy rodziny  14 osób), któ- pożar został w porę zauważony doprowadzający gaz do mieszkania
rzy bez zbędnej zwłoki ewakuowali i do nieszczęścia nie doszło. oraz odcięto zasilanie w energię elek-
2011
26 2
fot. Shutterstock
Pożary wewnętrzne  cz. X
tryczną. Wezwano także ekipę pogo- krótkie  przeważnie kilka kroków czas dojazdu należy przygotować
towia gazowego, gdyż stwierdzono wystarczy, by dotrzeć do drzwi i wy- się do wejścia do środka,
nieszczelność piecyka gazowego. dostać się na zewnątrz. Gdy będą one - zespołowi strażaków wchodzą-
Wcześniej na miejsce przybyła również odcięte przez ogień  np. gdy będzie cemu do budynku, w którym
powiadomiona o pożarze policja, która się palić boazeria w przedpokoju  występuje zagrożenie pożarowe,
wszczęła dochodzenie. Kiedy przy- wtedy lepiej ewakuować pozosta- by przeprowadzić czynności po-
był ambulans, ratownicy medyczni jących w budynku ludzi przez okno, szukiwawczo-ratownicze należy
zabrali do szpitala poszkodowanych najlepiej z parteru. Aby wykorzystać zapewnić asekurację (rota goto-
z objawami podtrucia tlenkiem węgla. do tego okna na poziomach wyższych, wa do natychmiastowego wejścia
Na koniec przewietrzono wszystkie konieczne będzie zastosowanie dra- i udzielenia pomocy),
pomieszczenia, wprowadzając do ak- bin przystawnych bądz
podnośnika - w sytuacji, kiedy w zagrożonym
cji wentylator. hydraulicznego. Użycie tego sprzętu budynku znajdują się ludzie bądz

konieczne będzie również do ewa- gdy podczas rozpoznania ustalimy,
Zasady ewakuacji kuacji z tarasów i balkonów. Można iż przebywali oni przedtem w strefie
Po przybyciu do pożaru w domu posłużyć się także linkami i szelkami zadymionej lub są poparzeni, bez-
mieszkalnym, rozpoznając sytuację, ratowniczymi (ostatecznie można wy- względnie wzywamy na miejsce
trzeba w miarę możliwości precy- konać siodełko ratownicze). Współcze- pożaru zespół ratownictwa me-
zyjnie określić: sne budynki posiadają również okna dycznego; przybyły lekarz bądz

- liczbę ludzi pozostających w budyn- dachowe, które można wykorzystać ratownicy ocenią, czy osobom tym
ku i ich wiek (czy są to dzieci, czy do oddymiania budynku i, ewentual- jest potrzebna dalsza pomoc,
dorośli) oraz stan psychofizyczny nie, jako wyjście ewakuacyjne. - należy pamiętać, że obowiązkiem
(wśród mieszkańców może być Zatem podstawowe zasady ewa- dowódcy  zgodnie z Rozporzą-
osoba z dysfunkcją lub chora), kuacji z opisanych budynków będą dzeniem Ministra Spraw Wewnętrz-
- gdzie mogą się znajdować ludzie następujące: nych i Administracji z 16 września
lub gdzie mogli się schronić, - ewakuując i ratując osoby zagrożo- 2008 roku w sprawie szczegółowych
- jakie jest niebezpieczeństwo i jak ne, staramy się dotrzeć do nich naj- warunków bezpieczeństwa i higieny
możemy mu przeciwdziałać lub bliższymi i najprostszymi drogami służby strażaków Państwowej Straży
zapobiegać, podejmując jedno- (dodatkowe wejścia i wyjścia z bu- Pożarnej (Dz.U. z 2008 r., nr 180, poz.
cześnie akcję poszukiwawczo-ra- dynku, na balkon, na taras i przez 1115)  jest sprawdzenie wyposa-
towniczą, okna), żenia strażaków wprowadzanych
- drogi dotarcia do osób zagrożo- - strażacy wchodzący do domu do środka budynku, gdzie istnie-
nych, np. drzwi wejściowe, główne, w celu ratowania ludzi winni być je niebezpieczeństwo wywołane
z ogrodu, drzwi przejściowe z ga- wyposażeni w aparaty powietrz- emisją czynników pożarowych
rażu, wejście z tarasu (górnego), ne, w latarki, radiotelefon, czujniki (dym, promieniowanie, płomienie,
balkonu itp.; a także wybijając lub bezruchu (włączone), linkę oraz niedobór tlenu itp.),
otwierając okno (jeśli da się to zro- urządzenie burzące (np.  chuligan - zgodnie z tym rozporządzeniem
bić w miarę bezpiecznie), bądz
topór ciężki), ale powinni też dowodzący akcją ma również
- rodzaj konstrukcji i wykończenia posiadać linię szybkiego natarcia, obowiązek utrzymywania łącz-
wnętrza budynku oraz miejsce - do ewakuacji z poziomów powyżej ności z zespołem znajdującym się
zlokalizowania ognia i możliwość parteru bądz
z wysoko usytuowa- w zagrożonej przestrzeni i kontro-
jego rozprzestrzenienia (niekiedy, nych okien na parterze, a także z ta- lowanie czasu przebywania w niej
wchodząc do zadymionego bu- rasów i balkonów, wykorzystujemy strażaków, by ich powrót bądz

dynku, w pierwszej chwili trudno przede wszystkim drabiny przy- ewakuacja były bezpieczne. q�
ustalić, gdzie zlokalizowane jest stawne oraz podnośniki i drabiny
ognisko pożaru). mechaniczne (gdy zostaną one Artykuł został napisany na podstawie
O ile to możliwe, staramy się ewa- zadysponowane w pierwszym doświadczeń i wiedzy autora oraz mel-
kuować ludzi naturalnymi drogami rzucie), dunków z rzeczywistych akcji ratow-
i wyjściami z budynku. Drogi komu- - jeżeli z informacji o pożarze, jaka niczo-gaśniczych podczas pożarów
nikacyjne w budynkach jedno- i kil- wpłynie do PSK, wynika, że w bu- na terenie chronionym przez KP PSP
kurodzinnych są zazwyczaj bardzo dynku znajdują się ludzie, już pod- w Tucholi.
2011
2 27