Bliżej przedszkola
Jeżeli chcemy prawidłowo funkcjonować, skutecznie wykorzystując
własne zasoby, by osiągać stawiane sobie cele, koniecznie musimy
nauczyć się odpowiednio komunikować z ludz
mi. Im lepsza zdolność
jasnego wyrażania swoich prawdziwych uczuć, poglądów, wartości
i przekonań, tym sprawniejsza staje się komunikacja z innymi osobami.
Wiele się mówi o tym, jak ważna w pracy jest skuteczna komunikacja
z drugim człowiekiem. Co to naprawdę znaczy dla nauczyciela?
Violetta Kruczkowska
ryzyko skutecznej
komunikacji
sobem komunikowania się w sposób gamy, że osoby podzielają nasze poglą-
Asertywny nauczyciel
jasny i szczery. To jest bardzo istotne, dy lub zgadzajÄ… siÄ™ z naszym osobistym
ponieważ większość potrzeb może być doświadczeniem. Dużo trudniej być
Zgodnie z jednym z założeń Treningu
zaspokojona tylko w relacjach. Nie ży- asertywnym, kiedy istnieje ryzyko, że
Skutecznego Nauczyciela (TSN), sku-
inni zareagujÄ… sprzeciwem lub  co gor-
jemy i nie pracujemy samotnie. Często
teczny nauczyciel to osoba asertywna 
sza  oporem. Często też nie chcemy się
musimy uzyskać współpracę innych
bezpośrednia, szczera i uczciwa w swo-
otworzyć, ponieważ boimy się spotkać
osób, by dostać to, czego potrzebujemy,
ich wypowiedziach i działaniach. Aser-
z osÄ…dzaniem, ocenÄ… lub krytykÄ… roz-
by zrealizować osobiste i zawodowe
tywny nauczyciel nie jest ani bierny, ani
mówcy wobec nas. Chęć odsłonięcia się
cele.
autorytarny. W przeciwieństwie do tych
jest zatem mocno uzależniona od tego,
postaw asertywność oznacza zadbanie
jak ocenia się intencje innych osób.
Ryzyko odsłaniania się
o osobiste prawa i potrzeby, ale w spo-
sób, który szanuje prawa innych i nie
Pomimo tego...
blokuje ich w zaspokajaniu własnych
Bycie asertywnym w pojęciu TSN to
potrzeb. Asertywny nauczyciel ceni
m.in. bycie spójnym w komunikacji.
Chociaż, jak widać, istnieje pewne ry-
postawÄ™ bez przegranych, bo opiera siÄ™
Polega to na tym, że nadawca daje się
zyko w odsłanianiu się, potencjalne ko-
ona na szacunku i wspiera poszanowa-
poznać odbiorcy takim, jakim jest na-
rzyści są ogromne, zarówno dla nas sa-
nie wzajemnych potrzeb w relacji.
prawdę (wewnątrz). Nadawca odsła-
mych, jak i dla naszych relacji z innymi.
Tak rozumiana asertywność jest zdro- nia swoje prawdziwe  ja , a więc staje
Korzyści te obejmują:
wym i pożądanym atrybutem nauczy- się na wskroś prawdziwy wobec siebie
Większą świadomość siebie  kie-
oraz innych ludzi. Wyrażanie siebie
ciela. Dzięki takiej postawie nauczyciel
1 dy odsłaniamy się przed innymi,
przychodzi znacznie Å‚atwiej w bliskich
może w relacji z dziećmi dzielić się
równocześnie pozostajemy w kontakcie
relacjach. W przypadku innych osób nie
swojÄ… wiedzÄ…, pozytywnymi emocjami
ze swoimi myślami i odczuciami, war-
zawsze bywa tak proste. Trzeba mieć
oraz stwarzać klimat wzajemnej troski
tościami i przekonaniami.
i akceptacji. Kluczem do asertywności odwagę, by komunikować to, co się
jest wyrażanie (odsłanianie) siebie, czy- czuje i myśli w danym momencie, po- Większe poczucie własnej warto-
li dzielenie się z innymi swoimi myśla- nieważ, jeżeli np. dotyczy to słuchacza, 2 ści  kiedy jesteśmy otwarci i szcze-
mi i odczuciami, tym, co się ceni, czego może mu się nie spodobać. Wyrażanie rzy wobec innych, lepiej się czujemy ze
potrzebuje. Odsłanianie się jest spo- siebie jest najłatwiejsze, kiedy postrze- sobą. Mówiąc jasno, co myślimy, w co
bliżej przedszkola 1.124 styczeń 2012
46 Ä„ð
wierzymy, stajemy się silniejsi i pew- nauczycielom w nieoczekiwany sposób. wość wzięcia udziału w tej konferencji.
niejsi siebie. Kreatywnie pracują, przejawiają życzli- Dziękuję za wysłuchanie mojej prośby.
wość, troskę, dobry humor, są nastawio-
Poczucie bycia lepiej zrozumia-
o Do podopiecznej:
ne na współpracę wówczas, kiedy to jest
3 nym przez innych  nieporozumie-
Kasiu, naprawdę bardzo się cieszę, że
najbardziej potrzebne. Kiedy pojawiajÄ…
nia, zniekształcenia, stereotypy i inne
jesteÅ› w mojej grupie.
się takie zachowania, ważne, by nauczy-
wyobrażenia o nas zostają zminimalizo-
o Do męża:
ciele ujawnili swoje pozytywne odczu-
wane. Inni poznają także nasze potrze-
Cieszę się, że mogliśmy teraz porozma-
cia na ich temat.
by, a to pomaga je zaspokoić.
wiać, naprawdę doceniam, że mi nie
Pozytywne komunikaty  ja , które wy-
Możliwość zapobiegania konflik-
przerywałeś, kiedy mówiłam.
rażają uznanie, radość, wdzięczność wo-
4 tom  redukujemy napięcie, zasko-
o Do córki:
bec dzieci, współpracowników, rodziny,
czenie, czasem zdziwienie w swoich
NaprawdÄ™ doceniam Twoje oceny
a także innych osób, w ogromnym stop-
relacjach z innymi. Konflikty, które
w tym semestrze, Ewuniu.
niu przyczyniajÄ… siÄ™ do stworzenia cie-
mogłyby wyniknąć z nieznanych lub
plejszych, bliższych i bardziej satysfak-
niezakomunikowanych potrzeb, zostajÄ… o Do rodzica podopiecznego:
cjonujÄ…cych relacji. Dzieci w przedszko-
zredukowane. Ogromnie się cieszę z Pani zaangażo-
lach szczególnie  rozkwitają dzięki po-
wania w przygotowanie sali na święta.
Możliwość odsłonięcia się innych
zytywnym komunikatom  ja , ponie-
Bardzo mi to pomogło, poza tym dzięki
5 przed nami  kiedy dajemy przy-
waż (co jest niestety smutne) nauczy-
Pani pomocy choinka wyglądała pięk-
kład otwartości, bezpośredniości, spój-
ciele częściej podkreślają momenty nie-
nie! Bardzo dziękuję.
ności, zachęcamy ich do tego samego.
posłuszeństwa niż woli współpracy ze
o Do koleżanki z pracy:
strony przedszkolaków. W rzeczywisto-
Bardzo doceniam, że zgodziłaś się zastą-
Skuteczne odsłanianie się ści niektórzy nauczyciele odsłaniają się
pić mnie wczoraj rano, dzięki temu za-
tylko wtedy, kiedy zachowanie jakiegoÅ›
łatwiłam bardzo ważną sprawę w urzę-
dziecka ich denerwuje. Z tego względu
Komunikaty, w których się odsłaniamy
dzie. Wielkie dzięki.
jednÄ… z istotnych kwestii poruszanych
przed innymi, mówią o naszych przeko-
podczas kursu Treningu Skutecznego
naniach i pomysłach, o tym, co lubimy,
dlaczego?
Nauczyciela jest zwrócenie uwagi słu-
a czego nie, o naszych odczuciach, my-
chaczy na wyrażanie zarówno akcep-
ślach i reakcjach, a zatem takie odsłania-
tacji, jak i jej braku wobec wielorakich
Jak widać, skuteczna komunikacja nie-
jÄ…ce komunikaty informujÄ… innych, jak
zachowań dzieci.
sie ze sobą dwa rodzaje ryzyka: odsło-
siÄ™ czujemy i jakie jest nasze stanowisko
w określonej sprawie. Komunikat, któ- Pomyśl, jak cenne mogą być następują- nięcie się, czyli pokazanie innym, jacy
ry spełnia ten warunek, nazywamy ko- ce przykłady pozytywnych komunika- naprawdę jesteśmy, oraz możliwość
wewnętrznej, osobistej zmiany.
tów typu  ja dla Twojej relacji z dzieć-
munikatem typu  ja .
mi, ich rodzicami, współpracownikami,
Niewielu z nas podjęcie takiego ryzyka
Prawdziwy komunikat typu  ja jest
przełożonymi lub bliskimi osobami:
przychodzi z łatwością. Dlatego sku-
autentyczny, szczery i spójny  odzwier-
teczna komunikacja interpersonalna
ciedlajÄ…cy rzeczywisty charakter i inten- o Do podopiecznego:
wymaga zarówno wewnętrznego po-
sywność naszych myśli i uczuć. Jest jas- Doceniam, Pawełku, że pomogłeś mi
czucia bezpieczeństwa, jak i odwagi.
pozbierać zabawki, chociaż nie bawiłeś
ny, zrozumiały i na temat. Odpowiednio
się nimi, dzięki temu sprzątanie zajęło
sformułowany komunikat  ja nie służy Czy to właśnie brak odwagi sprawia,
do tego, by manipulować innymi osoba- mi mniej czasu.
że pomimo wiedzy na temat zasadno-
mi. Jedną z najbardziej wzbogacających ści skutecznej komunikacji w zawo-
o Do rodzica:
form komunikatu wyrażającego wnętrze dzie nauczyciela i siły jej oddziaływa-
Dziękuję i bardzo doceniam to, że popil-
nauczyciela są pozytywne komunikaty nia na dzieci i inne osoby, z którymi
nowałaś Julki, mamo, bo miałam więcej
 ja . Tego typu wypowiedzi opisują wy- nauczyciel jest w bezpośrednich rela-
czasu na napisanie konspektu.
łącznie pozytywne uczucia nauczyciela cjach, pomimo jego dobrej woli, często
o Do podopiecznego:
wobec zachowania dzieci. Co prawda wraca on do starych, sprawdzonych
Podobało mi się, jak opowiadałeś bajkę,
dzieci robią wiele rzeczy, które przyspa- i  bezpiecznych dla niego, przekazy-
Jakubie. Moje gratulacje!
rzają nauczycielom kłopotów, jednak ro- wanych z pokolenia na pokolenie spo-
bią też wiele takich, które się nauczycie- o Do przełożonego: sobów porozumiewania się z innymi
lom podobają. Dzieci często pomagają Jestem wdzięczna, że dostałam możli- osobami, także dziećmi?

Violetta Kruczkowska  psycholog, certyfikowany psychoterape-
Za miesiÄ…c:
uta systemowy, autoryzowany trener programów metody Gordo-
na, trener ART-u (trening zastępowania agresji), prezes Fundacji
Ważna relacja: nauczyciel  rodzic,
 Wychowanie bez porażek .
jej wpływ na funkcjonowanie dziecka w przedszkolu,
Licencjonowany reprezentant Gordon Training International
w Polsce, założycielka Centrum Komunikacji Gordona. Zajmuje się
przykłady rozmów nauczycieli z rodzicami.
psychoterapią dzieci i młodzieży, terapią rodzinną oraz indywidu-
alną psychoterapią dorosłych.
bliżej przedszkola 1.124 styczeń 2012
Ä„ð 47