Struktura i sprawność procesów logistycznych
Wiktor Konieczny
Inteligentne
prognozowanie w logistyce
Fot. Panthermedia
problemy optymalizacji dotyczące procesów planowania dlowych w zakresie poziomu i jakości
i organizowania zasobów należą do jednych z istotnych świadczonych usług.
zagadnień związanych ze skutecznym zarządzaniem Dla procesów decyzyjnych w logisty-
przedsiębiorstwem. ce kluczowe znaczenie ma rozpoznanie
struktury i sprawności realizowanych
Określenie właściwych relacji między ja- nowych obszarów działania oraz moż- procesów logistycznych. Dlatego też
kością obsługi, niezawodnością i czasem liwości wzrostu zdolności konkuren- przedsiębiorstwa powinny stale monito-
przepływu materiałów oraz informacji cyjnych i kooperacyjnych. Istotnym rować zmiany zachodzące w ich otocze-
w systemie logistycznym przedsiębior- zagadnieniem wydają się być procesy niu i natychmiast podejmować stosow-
stwa związane jest z optymalnym zarzą- umożliwiające kształtowanie nowych ne decyzje.
dzaniem zasobami. Złożoność procesów potencjałów oraz kreowanie wartości
biznesowych i zmieniające się warunki dodanej dla klienta. Stąd coraz waż- Efektywność
gospodarcze zmuszają przedsiębiorstwa niejsze miejsce zajmuje identyfikacja przedsiębiorstw
do szybkiego dostosowywania istnieją- możliwości kompleksowego i długo- usługowych
cych procesów do nowych niestabilnych trwałego kształtowania nowych ob- Problem efektywności odnosi się
wyzwań. szarów działalności przedsiębiorstwa, w coraz większym stopniu do przedsię-
umożliwiająca znalezienie optymalnej biorstw usługowych. Szczególnie widać
monitorowanie zmian to koncepcji i sposobu funkcjonowania to na przykładzie gospodarek krajów
konieczność przedsiębiorstwa. Koncepcja ta spro- wysoko rozwiniętych, w których nastę-
Z kolei kryzys wymusza na przedsię- wadza się do racjonalizacji działań powały głębokie przeobrażenia struktu-
biorstwach konieczność poszukiwania przedsiębiorstwa i jego partnerów han- ralne form organizacyjnych. W Polsce
Czerwiec-Lipiec 2012 nr 3/2012 (70) / www.eurologistics.pl
28
zArzÄ…dzAnIe Å‚AÅ„CuChem dOSTAw
jeszcze w latach 70. ubiegłego wieku za- Zestaw wskaz
ników logistycznych
gadnienia związane ze sferą usług były
Określenie Wsk.
Wzór obliczenia wskaz
nika J.m.
rzadkim tematem dyskusji, gdyż ich rola wskaz
nika log.
ograniczana była jedynie do realizacji
udział kosztów transportu własnego w kosztach przed-
w.1 %
procesów zakupu. Z tego powodu firmy siębiorstwa
usługowe często pozostawały w tyle za
udział kosztów transportu obcego w kosztach przedsię-
w.2 %
sferą produkcji pod względem zarządza-
biorstwa
nia logistycznego.
udział kosztów magazynowania w kosztach przedsię-
w.3 %
Obecnie w kraju obserwujemy tenden- Procentowy udział
biorstwa
w kosztach
cję wzrostową sfery usług, w której co-
udział kosztów administracji w kosztach przedsiębior-
przedsiębiorstwa w.4 %
raz chętniej znajdują zatrudnienie osoby
stwa
odchodzące z sektora przemysłowego.
udział kosztów kapitału w zapasach w kosztach przed-
w.5 %
Sfera ta charakteryzuje siÄ™ wysokim po-
siębiorstwa
ziomem jakości, dopasowanym do rze-
w.6 udział kosztów zakupów w kosztach przedsiębiorstwa %
czywistych, a zarazem zróżnicowanych
w.7 udział kosztów sprzedaży w kosztach przedsiębiorstwa %
wymagań konsumentów. Tendencje te
wartość reklamowanych usług do całkowitej wartości
widać zarówno w wielkich korporacjach,
w.8 %
usług
średnich i małych firmach, jak i indywi-
w.9 liczba reklamowanych usług do całkowitej liczby usług %
dualnych usługodawcach.
Właściwa organizacja sfery logisty- wartość terminowo wykonanych usług do całkowitej
w.10 %
wartości usług
ki jest podstawowym zagadnieniem
praktycznego zarzÄ…dzania we wszyst-
liczba terminowo wykonanych usług do całkowitej liczby
%
kich przedsiębiorstwach, szczególnie usług
w przedsiębiorstwach usługowych ce-
w.11 liczba usług z opóz
nieniem do całkowitej liczby usług %
Procentowy udział
chujących się brakiem możliwości gro-
w.12 liczba usług zrealizowanych do liczby usług ogółem %
poszczególnych wielkości
madzenia zapasów wyrobów gotowych.
liczba usług zrealizowanych przed czasem do liczby
w.13 %
To właśnie w tym przypadku praktycz-
usług ogółem
ne koncepcje integracji i gruntownej
liczba faktur błędnie wystawionych do liczby faktur
przebudowy sfery logistyki stanowiÄ… w.14 %
ogółem
podstawę realizacji dalekosiężnych ce-
liczba nieudzielonych informacji w statusie usługi do
lów firmy.
w.15 %
liczby informacji z tego zakresu ogółem
Dlatego też przedsiębiorstwa usługo-
liczba nieudzielonych informacji w statusie usługi do
we powinny koncentrować uwagę na
w.16
liczby informacji z tego zakresu ogółem
efektywności procesów logistycznych
w.17 osobiście %
poprzez racjonalizację działań w zakre-
w.18 połączenie telefoniczne lub faksowe %
sie kształtowania potencjałów i korzyści
Udział w liczbie zleceń
składanych u dostawcy
ekonomiczno-rynkowych. Efektywność
w.19 połączenie za pośrednictwem sieci Internet %
procesów logistycznych powinna być
w.20 połączenie poprzez EDI %
czynnikiem integrującym partnerów
w.21 osobiście %
działających w łańcuchu logistycznym
w.22 połączenie telefoniczne lub faksowe %
Udział w wartości zleceń
i inspirujÄ…cym do kreatywnego stoso-
składanych u dostawcy
w.23 połączenie za pośrednictwem sieci Internet %
wania nowoczesnych metod i narzędzi
w.24 połączenie poprzez EDI %
zarządzania. Celem tej integracji będzie
osiągnięcie optymalnego rezultatu dzia-
w.25 osobiście %
łania przedsiębiorstwa w postaci wyso-
w.26 połączenie telefoniczne lub faksowe %
Udział w liczbie zleceń
kiej efektywności przepływów informa-
składanych przez odbiorcę
w.27 połączenie za pośrednictwem sieci Internet %
cyjnych i możliwie najniższych kosztów
w.28 połączenie poprzez EDI %
przy zachowaniu jakości obsługi klienta.
w.29 osobiście %
w.30 połączenie telefoniczne lub faksowe %
prognozowanie Udział w wartości zleceń
składanych przez odbiorcę
w zarzÄ…dzaniu
w.31 połączenie za pośrednictwem sieci Internet %
Poszukiwanie skutecznych i efektyw-
w.32 połączenie poprzez EDI %
nych metod pomiaru funkcjonowania
minimalny czas od złożenia zamówienia do realizacji
w.33 dni
systemów logistycznych jest obecnie
usługi
przedmiotem wielu opracowań nauko-
Czas realizacji usługi maksymalny czas od złożenia zamówienia do realizacji
w.34 dni
wych. Do jednych z ciekawszych, które
usługi
mogą zainteresować szerokie grupy
w.35 średni czas od złożenia zamówienia do realizacji usługi dni
odbiorców, należą badania adiunkta
Katedry Informatycznych Systemów y
ródło: Opracowanie na podstawie Dudek D., Kulej-Dudek E.: Badanie efektywności proce-
Zarządzania Wydziału Zarządzania Po- sów logistycznych w przedsiębiorstwach usługowych. [W]: Multimedia w biznesie i zarzą-
litechniki Częstochowskiej dr. inż. Da- dzaniu. Red. nauk. Leszek Kiełtyka, Wydawnictwo Difin S.A., Warszawa 2009.
www.eurologistics.pl / Czerwiec-Lipiec 2012 nr 3/2012 (70)
29
zArzÄ…dzAnIe Å‚AÅ„CuChem dOSTAw
riusza Dudka. Badania te, które obecnie cesów logistycznych. rządzania przedsiębiorstwem. To z kolei
mają charakter pilotażowy, pozwolą Na podstawie badań przeprowadzonych wymaga przyjęcia kryteriów, których
w przyszłości opracować koncepcję po- w wybranych przedsiębiorstwach doko- wybór powinien być dokonany z punktu
miaru i oceny efektywności procesów nano identyfikacji zdarzeń logistycznych widzenia realizowanych strategicznych
logistycznych. W swoich badaniach dr i przedstawiono je w formie wskaz
ników zadań systemu logistycznego.
inż. Dariusz Dudka zaprezentował i za- Badania przeprowadzono w grupie 195 W przeprowadzonych badaniach przyję-
stosował model ekonometryczny, oparty przedsiębiorstw usługowych zlokali- to następujące kryteria:
na regresji wielowymiarowej. Przyjrzyj- zowanych na terenie województwa ślą- - kryterium czasu przepływu materia-
my się metodologii badań oraz rezulta- skiego, a otrzymane dane empiryczne łów i informacji
tom. opisują funkcjonowanie i zachowania - kryterium poziomu jakości usług i ob-
procesów logistycznych. Doboru gru- sługi klienta
obszary optymalizacji py badawczej dokonano spośród pod- - kryterium niezawodności działania
w logistyce miotów gospodarczych występujących Optymalizacja procesów logistycznych
Badanie zjawisk, mechanizmów syste- w sekcji G (usługi w zakresie handlu ukierunkowana na spełnienie kryterium
mowych oraz procesów zachodzących hurtowego i detalicznego; naprawa po- jakości, niezawodności i czasu pozwala
w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu jazdów samochodowych, motocykli oraz na racjonalizację zasobów niezbędnych
ma na celu optymalizację zasobów artykułów użytku osobistego i domowe- do prawidłowego funkcjonowania sys-
niezbędnych do jego funkcjonowania. go) według Polskiej Klasyfikacji Działal- temu logistycznego. Kryteria jakości,
W celu uchwycenia zjawisk zachodzą- ności. niezawodności i czasu są miarą bez-
cych w przedsiębiorstwach zastosowa- Przyjęte powyżej wskaz
niki umożliwiły względną określającą stopień realizacji
no mierniki odzwierciedlające stany ocenę systemu logistycznego przedsię- poszczególnych wskaz
ników logistycz-
rzeczywiste procesów i systemów lo- biorstw usługowych pod kątem termi- nych.
gistycznych, dotyczące przepływu ma- nowości, pewności dostaw, zapewnienia Kryterium jakości obejmuje sferę zaopa-
teriałów i informacji w odniesieniu do wysokiego poziomu obsługi klienta, trzenia i dystrybucji z uwzględnieniem
ilości, czasu, miejsca i jakości. maksymalizacji jego potrzeb oraz dosto- logistycznej jakości obsługi klienta oraz
Na podstawie analizy dokonano wstęp- sowania do zmieniających się warunków oferowanych usług. Związane jest z re-
nej klasyfikacji czynników opisujących rynkowych. alizacją planowych dostaw, eliminacją
przebiegi zdarzeń procesów logistycz- błędów fakturowania zamówionego to-
nych. Istotnym zagadnieniem było kryteria waru, reklamacją, co przekłada się na
ustalenie zestawu wskaz
ników wykazu- optymalizacyjne udział kosztów logistycznych.
jących spójność zapewniającą elimino- procesów logistycznych Priorytetowo traktowana jest zdolność
wanie konfliktów celów logistycznych, W optymalizacji procesów logistycz- do zaspokajania zamówień specjalnych,
przy jednoczesnym określeniu badanych nych istotnym zagadnieniem jest okre- jak również sprawność systemu logi-
obszarów. Ich pomiar i prawidłowa iden- ślenie obszarów i czynników mających stycznego przejawiająca się wysokim
tyfikacja umożliwiła optymalizację pro- duże znaczenie z punktu widzenia za- poziomem gotowości informacyjnej.
Kryterium niezawodności dotyczy ob-
sługi zadań logistycznych z uwzględ-
nieniem nowoczesnych technologii
i kanałów informacyjnych, umożliwia-
jących planową realizację usług oraz
zdolność reagowania na zamówienia
specjalne w akceptowalnym przez
klienta czasie.
Kryterium czasu obejmuje czas re-
alizacji zamówienia oraz przepływu
informacji w całym łańcuchu dostaw
i dotyczy cyklu przyjęcia i realizacji za-
mówienia dla klienta. Spełnienie kryte-
rium oznacza dążenie do wyeliminowa-
nia czynności nie tworzących wartości
dodanej w poszczególnych cyklach oraz
skrócenie czasu oczekiwania na zamó-
wioną usługę.
Kryteria te, jako wyznaczniki postÄ™-
powania analitycznego, umożliwiły
osiągnięcie celów postawionych przed
wykonaniem analizy, których prawi-
dłowy dobór warunkował uzyskanie
obiektywnej, konkretnej i przejrzystej
oceny analizowanych procesów logi-
Fot. Panthermedia
stycznych.
Czerwiec-Lipiec 2012 nr 3/2012 (70) / www.eurologistics.pl
30
zArzÄ…dzAnIe Å‚AÅ„CuChem dOSTAw
proces budowy modeli Otrzymane wartości prognoz odzwier- nych za pomocą modeli ekonometrycz-
ekonometrycznych ciedlały przydatność zbudowanych nych.
Do budowy modeli ekonometrycznych modeli ekonometrycznych w aspekcie Proces budowy modeli ekonometrycz-
zastosowano analizę regresji wielowy- optymalizacji procesów logistycznych nych polega na opisaniu relacji za-
miarowej badając zależności zmien- analizowanych przedsiębiorstw. chodzących miedzy poszczególnymi
nych objaśniających (w1, w2, ..., w35) na Najlepsze odwzorowania otrzymano dla zmiennymi objaśniającymi w stosunku
zmienną objaśnianą J, N oraz C, realizu- modelu opisującego kryterium jakości, do zmiennej objaśnianej, dla których
jącą właściwe kryterium (J - jakości, N a najsłabsze dla kryterium czasu. Przy- były przyjęte kryteria optymalizacyjne.
- niezawodności, C - czasu). datność modeli była analizowana na Chodziło tutaj o zależności występujące
Otrzymano trzy modele, których zależ- podstawie średnich błędów dla wartości między poszczególnymi wskaz
nikami
ności zapisano w postaci ogólnej mode- przewidywanych przez otrzymane mo- logistycznymi i ich wpływ na przyjęte
lu ekonometrycznego według poniższe- dele ekonometryczne. kryterium. Zbadano, które ze zmiennych
go wzoru: Dla kryterium czasu wartość ta była na objaśniających wykazują istotną zależ-
poziomie PE(C) = 19,20%, co pozwa- ność w stosunku do kryterium jakości,
Y=Ä…0 1 2
+Ä…1
X +Ä…2
X +...+Ä…k k
X + µ
la jednoznacznie stwierdzić niewielką niezawodności i czasu.
gdzie: przydatność tego modelu w tym przy- Otrzymane wyniki badań przedstawiają
Y - zmienna objaśniana, padku. Dla pozostałych kryteriów błędy wskaz
niki w1, w2, w3, w4, w5, w6, w7,
X1,...,Xk - zmienne objaśniające, wyniosły: PE(J) = 5,22% dla kryterium w9, w12 oraz w30 i w33 jako te, które
µ - zmienna losowa, jakoÅ›ci oraz PE(N) = 6,44% dla kryte- w dużej mierze determinujÄ… kryterium
ą0,ą1...ąk - zmienne stałe rium niezawodności. jakości. Dla kryterium niezawodności
Parametry tych modeli wyznaczono me- Wybór metody pomiaru ma związek zachowano wskaz
niki w4, w6, w9, w15,
todą najmniejszych kwadratów z zasto- z dynamiką zmian otoczenia, w sferze w19, w21, w22, w35 uzupełniając tym
sowaniem analizy regresji otrzymując usług, gdzie postępująca globalizacja, samym zbiór kluczowych czynników,
oszacowany model ekonometryczny opi- wzrost konkurencyjności oraz rozwój które należy brać pod uwagę w optyma-
sujący kryterium jakości (1), kryterium nowoczesnych narzędzi informatycz- lizacji procesów logistycznych.
niezawodności (2) i kryterium czasu(3). nych skłaniają do poszukiwania nowych Niewątpliwie istotną kwestią byłoby
Przeprowadzona analiza pozwoliła okre- efektywnych koncepcji mierzenia efek- opracowanie uniwersalnej metody po-
ślić wpływ poszczególnych wskaz
ników tywności w logistyce. miaru, niezależnie od prowadzonej dzia-
logistycznych względem stopnia speł- Badania potwierdzają, że możliwe jest łalności czy specyfiki danej branży, bazu-
nienia zadanego kryterium oceny. opisanie przebiegów zdarzeń logistycz- jącej na inteligentnym prognozowaniu.
www.eurologistics.pl / Czerwiec-Lipiec 2012 nr 3/2012 (70)
31
zArzÄ…dzAnIe Å‚AÅ„CuChem dOSTAw