Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Ko""Ä…taja w Krakowie nr 402 2003
s. 161 170 SESJA NAUKOWA z. 90
Wiesława Krupińska
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Uwarunkowania rozwoju agroturystyki
w województwie zachodniopomorskim
1. Wstęp
W krajach Unii Europejskiej turystyka wiejska od dawna stała się bodz
cem do
ożywienia i rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich. O rosnącym znaczeniu tu-
rystyki wiejskiej świadczy fakt, że w Europie Zachodniej zaspokaja ona 10% popytu
na usługi wypoczynkowe, a średnio 3 7% gospodarstw rolnych świadomie podjęło
usługi turystyczne [Majewski i Lane 2001]. W krajach UE zdecydowanie zmieniło
się podejście do rozwoju rolnictwa z typowo sektorowego na zintegrowane, wspie-
rajÄ…ce inne sektory gospodarki lokalnej, m.in. agroturystykÄ™.
W Polsce, w okresie 1997 2000, przychody z turystyki spadły o 2,7 mld dola-
rów. Liczba osób odwiedzających nasz kraj zmalała o 1,5 mln. Zaledwie co czwarty
turysta podaje jako powód przyjazdu do Polski, cel typowo turystyczny [Instytut
Turystyki 2001]. Z wypoczynku w Polsce zrezygnowało m. in. kilkaset tysięcy
Niemców. Dlatego trzeba próbować różnorodnych form odbudowy tego ważnego
działu gospodarki poprzez rozwój, m. in. turystyki wiejskiej, w tym agroturystyki.
WTO przewiduje dla Polski do 2013 r., wzrost przyjazdów turystycznych o 57%.
Obserwacje wskazują, że coraz więcej turystów unika miast i skłania się ku poszu-
kiwaniu miejsc bardziej spokojnych i bardziej dostępnych, chociażby ze względu
na cenę. Turystyka wiejska ma szansę, ze względu na swoją specy
ðkÄ™, sprostać tym
nowym tendencjom rynkowym. W Polsce, tak jak w innych krajach, agroturystyka
odgrywa coraz większą rolę i staje się szansą rozwojową dla obszarów wiejskich.
2. Agroturystyka w Polsce
W 1993 r. w Polsce funkcjonowało ok. 1000 gospodarstw agroturystycznych,
w roku 1998 ok. 4000  gospodarstwa te dysponowały ponad 32 000 miejsc
161
noclegowych. W roku 2000 działało już ponad 6000 gospodarstw agroturystycz-
nych dysponujÄ…cych ponad 51000 miejsc noclegowych [Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi 2001]. Turystykę wiejską w Polsce należy postrzegać jako ważną
gałąz
aktywności gospodarczej nie tylko w skali lokalnej, ale i krajowej, a nawet
międzynarodowej. Jest to produkt, który coraz częściej zaczyna być oferowany na
rynku międzynarodowym co szczególnie jest widocznie na północnych i południo-
wo  zachodnich obszarach kraju. Nastawione są one głównie na obsługę turysty
niemieckiego.
Rozwój agroturystyki w Polsce jest uwarunkowany występowaniem atrakcyj-
nych turystycznie obszarów wiejskich, różnorodnością krajobrazu związanego
z rozdrobnionÄ… strukturÄ… agrarnÄ…, tradycyjnymi metodami produkcji rolniczej oraz
zasobami dziedzictwa kulturowego wsi. Agroturystyka stanowi ważną formę dy-
wersy
ðkacji gospodarstw rolnych. Pod terminem  dywersy
ðkacja należy rozumieć
wykorzystanie środków jakimi dysponuje gospodarstwo rolne na prowadzenie dzia-
łalności nie związanej z rolnictwem [Kłodziński]. Rozwój agroturystyki to wprowa-
dzenie w wiejską przestrzeń nowych funkcji pozarolniczych co stanowi niezbędny
warunek wielofunkcyjnego rozwoju, będącego najistotniejszym elementem polityki
wiejskiej.
W Polsce wiele gmin wiąże jednak zbyt wygórowane nadzieje z rozwojem
agroturystyki na swym terenie. Tymczasem jej rozwój nie może przynieść efektów
na każdym obszarze. Istnieją jednak potencjalne szanse rozwojowe w wielu regio-
nach kraju, w tym w województwie zachodniopomorskim, które posiada unikatowe
wręcz, pod względem przyrodniczym tereny. Umieszczenie w strategii gminy lub
regionu, rozwoju turystyki jako głównego celu, wymaga dokładnej analizy szans
i zagrożeń; dotyczy to również poszczególnych gospodarstw rolnych, podejmują-
cych działalność agroturystyczną. Rozwój agroturystyki wymaga zaangażowania
samorządów i mieszkańców wsi, szczególnie tych regionów, które w turystyce wiej-
skiej upatrują swoją szansę rozwojową [Kłodziński].
3. Turystyka wiejska i agroturystyka
w strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego
W strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2015 roku, roz-
wój turystyki stanowi jeden z celów operacyjnych, określony poprzez dążenie do
rozwoju funkcji turystycznej w ścisłym związku z ochroną środowiska naturalnego.
Podkreślono konieczność działań na rzecz poprawy jakości środowiska na terenach,
gdzie już rozwija się turystyka ale również wykorzystanie terenów cennych przyrod-
niczo w celach turystycznych (z zachowaniem koniecznych ograniczeń). W sektorze
strategii dotyczącym aktywizacji obszarów wiejskich województwa zachodniopo-
morskiego sformułowano cele związane z wielofunkcyjnym ich rozwojem (w tym
162
rozwojem turystyki wiejskiej i agroturystyki). W województwie zachodniopomor-
skim wyodrębniono obszary o jednorodnym typie środowiska i stanie zagospoda-
rowania turystycznego: pas nadmorski, pas pojezierzy, dolina i obszar ujścia Odry
oraz obszary pozostałe. Dla rozwoju turystyki, istotne jest również rozmieszczenie
obszarów chronionych. System obszarów chronionych w województwie zachodnio-
pomorskim obejmuje wszystkie formy ochrony przyrody ze względu na duże zróż-
nicowanie warunków przyrodniczych. W województwie znajdują się dwa parki na-
rodowe: Woliński i Drawieński (częściowo) o powierzchni ok. 17 tys. ha. Występuje
ponad 80 rezerwatów przyrody na powierzchni ponad 7,6 tys. ha. Parki krajobra-
zowe to 7 jednostek (Cedyński, Drawski, Iński, Szczecinecki, Doliny Dolnej Odry
oraz części parków Barlinecko-Gorzowskiego i Ujście Warty) , o łącznej powierzch-
ni ponad 117 tys. ha. Na terenie województwa występuje 11 obszarów chronionego
krajobrazu (ok. 314 tys. ha), 15 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (2,2 tys.
ha), 31 użytków ekologicznych (4,0 tys. ha) oraz stanowiska dokumentacyjne i po-
mniki przyrody w liczbie kilku tysięcy.
Największy udział powierzchni obszarów chronionych w województwie za-
chodniopomorskim występuje w powiatach: kołobrzeskim (66,1%), wałeckim
(51,5%), choszczeńskim (48,2%), myśliborskim (43,5%), drawskim (43,1%)
[Rocznik Statystyczny 2002].
Udział województwa w turystyce krajowej jest znaczny (19% ogółu miejsc
noclegowych w kraju). Baza turystyczna rozmieszczona jest nierównomiernie.
Większość miejsc noclegowych oferowanych jest w obiektach w pasie nadmorskim,
zaś mała ich liczba oferowana jest w pasie pojezierzy. Wykorzystanie bazy tury-
stycznej ma głównie charakter sezonowy, brakuje również infrastruktury turystycz-
nej o wysokim standardzie, zaś wiele obiektów wymaga remontu i przystosowania
do potrzeb coraz bardziej wymagających klientów (turystyka wodna, uzdrowiskowa
i inne). Rozwój turystyki i sektora turystycznego umieszczony został także wśród
priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa zachodniopo-
morskiego. Cele przewidziane do realizacji powinny wpłynąć na poprawę wizerun-
ku regionu, jako regionu turystycznego, zwiększenie liczby miejsc pracy w sektorze
usług turystycznych i rozszerzenie regionalnej oferty turystycznej. Głównym celem
jest rozwój turystyki aktywnej oraz uzdrowiskowej przy wykorzystaniu potencjału
środowiska przyrodniczego województwa zachodniopomorskiego i zasobów dzie-
dzictwa kulturowego. Wśród działań przewidzianych do realizacji uwzględniono
rozwój infrastruktury związanej z turystyką wodną (mariny, przystanie żeglarskie),
budowę ścieżek rowerowych, wykorzystanie obiektów zabytkowych w celach tu-
rystycznych oraz zagospodarowanie turystyczne obszarów chronionych (ścieżki
i ośrodki edukacji ekologicznej) . Istotne będą działania wpływające na wydłużenie
sezonu turystycznego oraz rozwój regionalnego systemu informacji turystycznej,
a także wsparcie struktur regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych.
Ważną rolę odgrywają działania na rzecz rozwoju turystyki wiejskiej i agroturystyki,
163
które połączone są z działaniami na rzecz rozwoju lokalnego, rozwoju wsi i ochrony
dziedzictwa kulturowego obszarów wiejskich. Działania te mają prowadzić do ak-
tywizacji gospodarczej obszarów wiejskich oraz wielofunkcyjnego rozwoju i wzro-
stu atrakcyjności obszarów wiejskich jako miejsca życia i pracy ich mieszkańców.
Wiąże się z tym wzrost liczby miejsc pracy i rozwój małych miast. Podejmowanie
działalności agroturystycznej przez właścicieli gospodarstw rolnych wspierane bę-
dzie w sferze
ðnansowej i doradczej. Osobna grupa dziaÅ‚aÅ„ to wspieranie inicjatyw
lokalnych z dziedziny turystyki podejmowanych przez organizacje pozarzÄ…dowe na
obszarach wiejskich.
4. Gospodarstwa agroturystyczne
w województwie zachodniopomorskim i ich oferta
Według bazy danych Regionalnego Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa
i Obszarów Wiejskich w Barzkowicach oraz ODR Koszalin, w województwie za-
chodniopomorskim w 2002 roku funkcjonowało 401 gospodarstw agroturystycz-
nych. Liczba gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych 18 powiatach
województwa zachodniopomorskiego jest zróżnicowana:
- od 2 do 10 gospodarstw agroturystycznych;
powiaty: pyrzycki (2) , świdwiński (3) , policki (5) , białogardzki (6) , goleniow-
ski (6) , myśliborski (9) ,
- od 11 do 25 gospodarstw agroturystycznych;
powiaty: gry
ðcki (11) , gry
ðÅ„ski (14) , choszczeÅ„ski (15) , Å‚obeski (16) , koÅ‚o-
brzeski (17) , stargardzki (18) , wałecki (25) ,
- powyżej 25 gospodarstw agroturystycznych;
powiaty: szczecinecki (36) , kamieński (47) , koszaliński (47) , drawski (52) ,
sławieński (72) .
Do gmin o największej liczbie gospodarstw agroturystycznych zaliczyć
można gminy: Darłowo (42) , Czaplinek (27) , Wolin (26) . W gminach tych
skupione jest prawie 25% wszystkich gospodarstw agroturystycznych województwa
zachodniopomorskiego. Gminy te wyróżniają się pod względem warunków przy-
rodniczych i krajobrazowych, co decyduje w dużym stopniu o liczbie turystów i po-
pycie na usługi agroturystyczne. Pas powiatów przylegających do granicy polsko-
niemieckiej to obszar, na którym funkcjonuje ok. 5% gospodarstw agroturystycz-
nych. Liczba ta znacznie wzrasta (do 76 gospodarstw) gdy uwzględnia się powiaty:
kamieński, stargardzki, pyrzycki i myśliborski jako tereny chętnie odwiedzane przez
turystów zagranicznych (głównie z Niemiec) .
W katalogu agroturystycznym opracowanym przez RCDRRiOW Barzkowice
we współpracy z Zachodniopomorską Izbą Rolniczą opublikowano ofer-
ty 94 gospodarstw agroturystycznych w województwie zachodniopomorskim
164
[Agroturystyka 2002]. Są to gospodarstwa należące do grupy najlepiej współpracu-
jących ze służbami doradczymi Centrum. W większości z nich działalność agrotu-
rystyczna podjęta została po ukończeniu kursu agroturystycznego organizowanego
przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Analiza działalności agroturystycznej go-
spodarstw funkcjonujących w województwie zachodniopomorskim dokonana na
podstawie oceny oferty prezentowanej w katalogu i opinii doradców utrzymujących
kontakt z właścicielami tych gospodarstw, pozwala na wysunięcie wniosków pre-
zentowanych poniżej:
1. Prezentowana oferta 94 gospodarstw agroturystycznych dotyczy ponad 800
miejsc noclegowych. Oferowane pokoje z miejscami noclegowymi to w większości
2-osobowe (150), 3-osobowe (119), 1-osobowe (26) i wieloosobowe. Siedem gospo-
darstw agroturystycznych oferuje wypoczynek wyłącznie w pokojach wieloosobo-
wych. Liczba gospodarstw dysponujących większą liczbą niż pięć pokoi (co skutku-
je m. in. wystÄ…pieniem obowiÄ…zku uiszczania podatku dochodowego) jest niewielka
 to zaledwie 6 gospodarstw. Dodatkową możliwość noclegu w postaci miejsca do
ustawienia namiotu lub przyczepy kempingowej oferuje 16 gospodarstw.
2. Możliwość całodziennego wyżywienia turystów oferuje ponad połowa go-
spodarstw agroturystycznych występujących w katalogu. 34 gospodarstwa oferują
możliwość korzystania z kuchni i urządzeń kuchennych w celu samodzielnego przy-
gotowywania posiłków przez turystów. Często dotyczy to gospodarstw większych,
w których praca w gospodarstwie rolnym w sezonie angażuje wszystkich członków
rodziny. Turyści mogą wykorzystywać produkty z gospodarstwa w celu samodziel-
nego przygotowywania posiłków. Możliwość korzystania z kuchni przez osoby
wypoczywające w gospodarstwie agroturystycznym, niezależnie od możliwości
całodziennego wyżywienia oferuje 51 gospodarstw.
3. Znajomość języków obcych deklarowana przez właścicieli gospodarstw
agroturystycznych i członków ich rodzin dotyczy 60% gospodarstw. Tylko 28 wła-
ścicieli w badanej grupie nie podaje faktów dotyczących znajomości języka obcego.
Z wywiadu wynika, że również te gospodarstwa odwiedzają turyści zagraniczni,
a gospodarze posiadają podstawową znajomość najprostszych zwrotów i wyrażeń
obcojęzycznych. Często rolę tłumacza przejmuje ktoś zaprzyjaz
niony lub z sÄ…siedz-
twa, lecz także w tej sytuacji właściciele nie podają informacji o znajomości języka
obcego do katalogu. W 25% gospodarstw agroturystycznych występuje znajomość
dwóch lub trzech języków obcych. Najczęściej wskazywana znajomość języka
obcego przez właścicieli gospodarstw lub członków ich rodzin dotyczy języka nie-
mieckiego (50 gospodarstw) .
4. Gospodarstwa agroturystyczne w badanej grupie w większości zapewniają
dodatkowe atrakcje turystom. Możliwość korzystania z rowerów w celu odby-
wania krótszych lub dłuższych wycieczek po okolicy deklaruje 59 gospodarstw.
Wypożyczenie sprzętu wodnego w gospodarstwie agroturystycznym lub w pobliżu
(do 500 m) oferuje 26 gospodarstw. Sprzęt do łowienia ryb i możliwość ich po-
165
łowu w stawach należących do gospodarstwa agroturystycznego lub w pobliskich
zbiornikach wodnych (do 1 km) oferują 72 gospodarstwa. Wszyscy właściciele
gospodarstw agroturystycznych w opisywanej grupie wskazujÄ… miejsca do aktywnej
rekreacji (gra w piłkę, ćwiczenia na ścieżce zdrowia) na terenie należącym do go-
spodarstwa lub w bliskiej odległości.
5. Właściciele gospodarstw agroturystycznych w omawianej grupie dość dobrze
orientują się w rozmieszczeniu interesujących zabytków w okolicy. Tylko około
30% z nich nie potra
ð wskazać poÅ‚ożenia obiektów zabytkowych wartych zwiedza-
nia i zainteresować nimi turystów spędzających urlop w gospodarstwie.
6. Brak zgody na przyjazd ze zwierzętami domowymi występuje w dziewiętna-
stu gospodarstwach. Jak wynika z wywiadu przyczyną jest obawa przed płoszeniem
zwierząt gospodarskich lub uciążliwością utrzymywania zwierząt domowych przy-
byłych z turystami, w pomieszczeniach mieszkalnych (hałas, zanieczyszczenia).
Jednocześnie istnieje obawa, że inni turyści, np. z małymi dziećmi mogą obawiać
się kontaktu ze zwierzętami należącymi do innych osób wypoczywających w go-
spodarstwie (pogryzienie, choroby). Obawy te często są nieuzasadnione, gdyż osoby
podróżujące ze zwierzętami domowymi przestrzegają zasad ich higieny oraz dbają
o ich zdrowie w wysokim stopniu, co wyklucza występowanie zagrożeń dla innych
uczestników wypoczynku, czy też samych właścicieli gospodarstw agroturystycz-
nych i ich rodzin.
5. Stowarzyszenia agroturystyczne
w województwie zachodniopomorskim
W województwie zachodniopomorskim w okresie od 1996 do 2002 roku po-
wstało 8 stowarzyszeń agroturystycznych. Są to następujące stowarzyszenia:
- Szczecińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne  Węgorzyno
- Koszalińskie Stowarzyszenie Agroturystyczne  KOSA  Sarbinowo
- Stowarzyszenie Agroturystyczne  Wiatrak  Nowogard
- Nadmorskie Stowarzyszenie Agroturystyczne  Strzecha  A
Ä…cko
- Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne  CZAGA  Czaplinek
- Pełczyckie Stowarzyszenie Agroturystyczne  Pełczyce
- Stowarzyszenie Wolińsko-Kamieńskie  Redliny
- Stowarzyszenie Barwickie Gospodarstwa Agroturystyczne  Barwice
Każde z wymienionych stowarzyszeń skupia od 20 do 40 członków. Ich cele
statutowe są zbieżne z kierunkami działań, charakterystycznymi dla powoływanych
w Polsce stowarzyszeń agroturystycznych. Do Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej
 Gospodarstwa Gościnne należą tylko pierwsze dwa z wymienionych stowarzy-
szeń. Kategoryzacji poddane zostały łącznie 24 gospodarstwa. Stowarzyszenia
w województwie zachodniopomorskim podejmują również działania zmierzające
166
do integracji i utworzenia lokalnej federacji agroturystycznej. Wśród problemów
dostrzeganych przez władze i członków stowarzyszeń agroturystycznych w wo-
jewództwie zachodniopomorskim najistotniejsze to te, które wymagają podjęcia
aktywnych działań w celu:
- promocji agroturystyki wśród potencjalnych usługodawców i klientów
- prowadzenia szkoleń w zakresie problemów marketingu, prawa i zarządzania,
dotyczących działalności agroturystycznej
- organizacji systemu informacji i promocji
- podejmowania wspólnych inicjatyw na rzecz rozwoju oferty agroturystycznej
w województwie zachodniopomorskim
- tworzenia związków i porozumień gmin w zakresie rozwoju turystyki wiejskiej
i tworzenia wspólnych strategii rozwoju [Seminarium 2002].
Zaangażowanie w procesie tworzenia lokalnej organizacji turystycznej charak-
terystyczne jest dla stowarzyszeń agroturystycznych aktywnie współpracujących
z władzami gminy i instytucjami zaangażowanymi w jej promocję. Wspólnym
celem członków lokalnej organizacji turystycznej staje się kreowanie i upowszech-
nienie wizerunku gminy (regionu) oraz tworzenie i rozwój markowego produktu
turystycznego. Jednocześnie podejmowane są prace na rzecz tworzenia systemu in-
formacji turystycznej oraz promocji walorów turystycznych gminy. Działania takie
podejmuje Stowarzyszenie Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne  CZAGA
powołane w 1999 roku, do którego należą gospodarstwa agroturystyczne funkcjonu-
jące w 18 miejscowościach gminy Czaplinek. Celem stowarzyszenia jest wspieranie
działań na rzecz rozwoju turystyki wiejskiej oraz rozwoju bazy turystycznej w gmi-
nie. Działalność Stowarzyszenia uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju,
w tym działania na rzecz obszarów przyrodniczo cennych. Celem Stowarzyszenia
jest promocja walorów turystycznych gminy Czaplinek, a także:
- integracja podmiotów świadczących usługi agroturystyczne,
- współpraca w procesie kreowania produktu turystycznego gminy,
- działanie na rzecz rozwoju zagospodarowania turystycznego,
- reprezentowanie członków stowarzyszenia i współpraca z samorządem,
- współpraca z innymi podmiotami świadczącymi usługi turystyczne oraz innymi
stowarzyszeniami agroturystycznymi.
Stowarzyszenie CZAGA współpracuje ściśle z Urzędem Miasta i Gminy
Czaplinek. Publikowane sÄ… informatory i foldery turystyczne zamieszczajÄ…ce oferty
gospodarstw agroturystycznych w gminie oraz szczegółową charakterystykę świad-
czonych usług i ich standardu. Rozmieszczenie gospodarstw agroturystycznych
przedstawione jest na mapie gminy, na której również oznaczone są atrakcje przyrod-
nicze. Stowarzyszenie Czaplineckie Gospodarstwa Agroturystyczne współpracuje ze
Stowarzyszeniem Gmin Pojezierza Drawskiego oraz Regionalnym Towarzystwem
Historycznym w Czaplinku. Promocja dziedzictwa kulturowego gminy i regionu
to cel, który również jest realizowany przez wymienione stowarzyszenia. W roku
167
2003 realizowany jest program regionalny dla Pojezierza Drawskiego pod nazwÄ…
 Miodowy miesiąc zawierający elementy działań na rzecz marketingu produktu
lokalnego (miód drahimski). W realizację tego programu zaangażowani są członko-
wie stowarzyszeń, co powoduje ściślejszą integrację środowiska wokół wybranych
celów.
6. Zakończenie
Rola turystyki wiejskiej i agroturystyki w aktywizacji gospodarczej obszarów
wiejskich to również ich wpływ na lokalne struktury gospodarcze i ich ożywienie.
Zasoby lokalne i ich wykorzystanie na obszarach wiejskich przyczyniajÄ… siÄ™ do
wzrostu liczby miejsc pracy i pozyskiwania nowych z
ródeł dochodu. W strategii
rozwoju obszarów wiejskich w krajach Unii Europejskiej główną podstawą ich
rozwoju staje się korzystanie z zasobów lokalnych [Kaleta]. Uruchomienie takich
zasobów w województwie zachodniopomorskim jest możliwe również dzięki roz-
wojowi turystyki wiejskiej.
Położenie przygraniczne województwa zachodniopomorskiego stwarza szcze-
gólną szansę dla rozwoju turystyki i tych jej typów, na które jest największe zapo-
trzebowanie wśród turystów zagranicznych (głównie z Niemiec). Rosnąca popular-
ność turystyki rowerowej stwarza nowe szanse dla wielu gmin na wzrost dochodów
z turystyki. W 2002 roku ok. 2 mln Niemców planowało spędzenie urlopu  na
rowerze , a dochody branży turystycznej z tego tytułu szacowano na 5 mld euro
[GUZ-VETTER]. Odwiedzanie terenów przygranicznych staje się również ważnym
celem wycieczek wielu turystów, szczególnie z obszarzu landu Meklemburgia-
Pomorze Przednie. Wielu z nich chciałoby skorzystać z oferty gospodarstw agro-
turystycznych w województwie zachodniopomorskim podczas tych podróży. Wraz
ze wzrostem popytu również niezbędna jest rozbudowa bazy noclegowej obiektów
turystyki wiejskiej. Działania promocyjne właścicieli gospodarstw agroturystycz-
nych i ich stowarzyszeń powinny być ukierunkowane także na tę grupę turystów.
Rozwój turystyki rowerowej w województwie zachodniopomorskim i jej wpływ
na rozwój turystyki wiejskiej zależy od tempa realizacji programu budowy ścieżek
rowerowych w województwie. Wytyczono trzy trasy: trasę nadmorską z pętlą wokół
Zalewu Szczecińskiego, trasę Hanzeatycką i trasę Tysiąca Jezior. Dla gmin przez
których tereny trasy te będą przebiegać, ważnym zadaniem jest zgromadzenie nie-
zbędnych środków
ðnansowych do współ
ðnansowania tych celów (oprócz Å›rodków
województwa) .
Rozwój agroturystyki w województwie zachodniopomorskim w nadchodzą-
cych latach, będzie zależał w dużym stopniu od realizacji celów strategicznych, ale
również inicjatywy samorządów, właścicieli gospodarstw agroturystycznych, sto-
warzyszeń agroturystycznych i wszystkich podmiotów zaangażowanych w rozwój
turystyki wiejskiej.
168
Literatura
Agroturystyka 2002. Zachodniopomorska wieÅ› zaprasza. Katalog gospodarstw
agroturystycznych, Zachodniopomorska Izba Rolnicza, Regionalne Centrum
Doradztwa, Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Barzkowicach.
Guz-vetter M. 2002. Polsko-niemieckie pogranicze. Szanse i zagrożenia w per-
spektywie przystÄ…pienia do Unii Europejskiej, Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa.
Kaleta A. 2003. Wieś potrzebuje rozwoju zrównoważonego, [w:] Szanse polskiej
wsi i rolnictwa w integracji z UniÄ… EuropejskÄ…, Konferencja org. przez:
IRWiR PAN, EFRWP, Nowe Życie Gospodarcze, Warszawa.
Kłodziński M. 1999. Aktywizacja gospodarcza obszarów wiejskich, IRWiR PAN,
SGGW, Warszawa.
Kłodziński M. 2002. Rola agroturystyki w rozwoju przedsiębiorczości na wsi,
[w:] Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i krajach Unii Europejskiej,
pod red. M. Kłodzińskiego i B. Fedyszak-Radziejowskiej, IRWiR PAN,
Warszawa.
Majewski J. , Lane B. 2001. Turystyka wiejska i rozwój lokalny, Fundacja Fundusz
Współpracy, Warszawa.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego. 2002.
Szczecin.
Rocznik Statystyczny Województwa Zachodniopomorskiego 2002. Urząd
Statystyczny w Szczecinie.
Seminarium 2002. Agroturystyka szansa dla wsi, Wolin-Szczecin.
Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2015. 2000.
Szczecin.
169
Selected Aspects of Development of Agri-Tourism
in Zachodniopomorskie Voivodeship
Summary
The paper presents the development process of agri-tourism in
Zachodniopomorskie Voivodeship (Region), and describes the variety of offers, qu-
ality of services, accommodation, facilities and leisure activities in agri-tourist farms
in the region. In the Zachodniopomorskie Voivodeship Development Strategy re-
aching the year 2015, the development of tourism and multifunctional development
of rural areas are among crucial operational objectives. They are to be implemented
during and after Poland s accession to the EU. Rural borderland areas have their own
speci
ðc characteristics. The development of those individual rural areas is partially
possible thanks to the development of rural tourism. What may be of assistance here
is the initiative of local population as well as activity of agri-tourist organisations
and local authorities.
Academy of Agriculture in Szczecin
170