liczbę nukleonów (o takiej
- szereg uranowy –
staje się jonem dodatnim.
genetycznym mogą się
niekontrolowanych
wysoką reaktywnością
elektromagnetyczne To samej liczbie A) różniące
izotopem wyjściowym jest
Wybity elektron ulega
utrwalać i po wielu latach
podziałów. Zyskanie
chemiczną, dążą do
stan przestrzeni, w której
się liczbą atomową (Z)
uran, a produktem
zderzeniu z sąsiednimi
ujawniać się chorobą
zdolności do
przyjęcia lub oddania
na obiekt obdarzony
Promieniowanie
końcowym trwały izotop
elektronami jonizując je.
nowotworową.
niekontrolowanych
elektronu Mogą
Fotoelektron traci
We wcześniejszych
podziałów nie przesądza
powodować utlenianie lub
ładunkiem działają siły
jonizujące To
ołowiu 206 Pb.; - szerego
stopniowo swą energię i
analizach radiologicznych
jeszcze o powstaniu
reakcję związków
elektromagnetyczne. Pole
promieniowanie
uranowo-aktynowy –
ulega przyłączeniu do
mających na celu
nowotworu w
chemicznych
składa się z dwóch pól: -
posiadające
izotopem wyjściowym jest
jonu dodatniego –
umysłowić w jaki sposób
„uzłośliwieniu” komórki
Rodniki powstające w
elektrycznego,
wystarczająco wysoką
uran, a produktem
powstaje jon obojętny lub
promieniowanie zagraża
musi zajść jeszcze wiele
organizmie człowieka
oznaczonego za pomocą
energię do oderwania
końcowym trwały izotop
z atomem obojętnym –
prawidłowemu
zmian w jej genomie,
w warunkach
litery E – układ ładunków
elektronów od atomu lub
ołowiu
powstaje ujemny anion.
funkcjonowaniu komórek i
funkcjonowaniu,
fizjologicznych:
207 Pb.; - szereg
elektrycznych wytwarza
cząsteczki. W wyniku
torowy – izotopem
Wyniku działania
tkanek posługiwano się
metabolizmie 2)
- *OH, *O2
pojedynczego fotonu
teoriami: Trafienia w cel osłabienie układu
- w reakcjach utleniania
we wszystkich punktach
jonizacji pojawia się w
wyjściowym jest tor, a
powstaje w ośrodku
– opierała się ona na
immunologicznego w ludzi
biologicznego, w
przestrzeni pole
ośrodku pewna liczba
produktem końcowym
pewna liczba jonów. -
założeniu iż kwant energii
co powoduje zwiększoną
procesach
elektryczne, działające za
kationów oraz elektrony
trwały izotop ołowiu 208
Efekt Comptona–
lub cząsteczka
śmiertelność noworodków
enzymatycznych podczas
pomocą sił na dowolny
swobodne.
Pb.; Źródłem
możemy opisać jako
promieniowania
Skutki genetyczne:
fagocytozy, w wyniku
umiejscowiony w nim
Promieniowanie
promieniotwórczości
sprężyste zderzenie
korpuskularnego trafiając
skutki genetyczne
autooksydacji
ładunek. Jednostką
jonizujące powstaje w
naturalnej mogą być
fotonu z elektronem
w ważną dla
występują wtedy gdy
- powstające w zdrowym
swobodnym (foton
funkcjonowania komórki
napromieniowaniu ulegną
organizmie ze względu na
natężenia pola
wyniku samoistnego
pierwiastki lżejsze, np.
posiada tak dużą energię,
strukturę może
komórki rozrodcze. Skutki
wysoką reaktywność
elektrycznego jest V/m. -
rozpadu jąder
tryt, węgiel, platyna,
że energię elektronu
bezpośrednio
napromieniowania będą
szybko ulegają
magnetycznego – M –
atomowych,
potas, nie tworzą one
możemy zaniedbać i
spowodować zmianę lub
uwidaczniać się wówczas
przetworzeniu w
pole wytwarzane przez
rozszczepiania jąder
jednak szeregów
uważać go za swobodny)
uszkodzenie biologiczne
u potomstwa. Mogą być
niereaktywne produkty
ładunki elektryczne
atomowych, gwałtowenej
promieniotwórczych.
po zderzeniu foton
istotnej funkcji –
przekazywane jako
- reakcje katalizują
znajdujące się w ruchu.
utraty energii przez
Promieniotwórczość
zostaje odrzucony pod
uszkodzenie komórki
zaburzenia dziedziczne
enzymy
Natężenie pola wyraża się
rozpadające się
sztuczna – w 1934 roku kątem elektron zaś
Teoria radiochemiczna
następnym pokoleniom.
- naturalne
uzyskuje pęd. Elektrony
(pośredniego
Najczęściej schorzenia te
przeciwutleniacze
w A/m.
cząsteczki.
Irena i Fryderyk Joliot-
Comptonowskie
oddziaływania)zakłada, że
powodują śmierć dziecka
nazywane zamiataczami
Źródła pola
Rodzaje
curie otrzymali pierwszy
sztuczny pierwiastek
oddziałują z otoczeniem
w powstawaniu
zaraz po urodzeniu,
rodników, pełnią funkcję
elektromagnetycznego
promieniowania
promieniotwórczy - izotop
podobnie jak
uszkodzeń
rzadziej zaburzenia
ochronną przed ich
- naturalne -pola
jonizującego -
fosforu. Przeprowadzone
fotoelektrony zaś foton
popromiennych kluczową
pojedynczych komórek
niekorzystnym wpływem
atmosferyczne, emisja
Korpuskularne,-Alfa,-
doświadczenie polegało
powstały w wyniku
rolę odgrywa woda jako
lub układów.
- witaminy
ziemska, emisja
Beta,-Neutronowe,-
na bombardowaniu
odrzucenia oddziałuje
główny składnik układów
Skutki
Procesy indukowane
dalej z energią -
biologicznych. Na jedną
deterministyczne
przez wolne rodniki
pozaziemska; - sztuczne
Elektromagnetyczne,-X,-
emitowanymi przez polon
Tworzenie par – jeśli cząsteczkę DNA w
wywołują zmiany w
Stany zapalne;
– linie przemysłowe,
Gamma
cząstkami α płytki
wykonanej z glinu.
kwant promieniowania
komórce przypada 700
tkankach i narządach w
Niedokrwistość serca;
urządzenia nadawcze od
Promieniowanie alfa –
Promieniowanie
posiada energię wi®kszą
cząsteczek białka i aż 1,2
krótkim czasie po
Choroby grzybicze i
3 kHz do 300 GHz,
podczas rozpadu α
rentgenowskie W 1895
1,02 MeV może w pobliżu
x 107 cząsteczek wody wg
napromieniowaniu;
nowotworowe;
kuchenki mikrofalowe,
wyrzucane są z jądra
jądra atomu przekształcić
teorii przewaga wody jest
można ustalić związek
Niewydolność oddechowa;
roku niemieckiego fizyk
telefony komórkowe
cząsteczki α czyli jądra
się w parę elektron
tak duża że trawienia
pomiędzy
Choroby neurologiczne;
Wilhelm Conrad roentgen,
Oddziaływanie pól
helu. Poruszają się z
(negaton) – pozyton.
bezpośrednie na związki
napromieniowaniem, a
Choroby przewodu
badając wyładowania
Powstałe elektrony
organiczne można
objawami. Wywoływane
pokarmowego;
elektromagnetycznych
prędkością 107 m/s i
elektryczne w
jonizują atomy kosztem
pominąć
są przez duże wartości
Przyspieszenie procesów
na organizm ludzki -
posiadają ładunek dodatni
rozrzedzonych gazach
swej energii kinetycznej.
Obecnie przyjmuje się, że
dawek; Mają charakter
starzenia
Efekt termiczny -
oraz silne właściwości
odkrył nowy rodzaj
Pozytony po jej utracie
w skutek trafienia
progowy, nasilenie
Promieniowanie
Promieniowanie
jonizujące ośrodka, przez
promieniowania, które
łączy się z negatonem –
bezpośredniego powstaje
wzrasta ze wzrostem
niejonizujące
elektromagnetyczne
który przechodzą. Są
oba elektrony ulegają
20% uszkodzeń, a 80% w
dawki; Ogólnie polegają To fale
nazwał promieniowania X.
podczas oddziaływania na
mało przenikliwe, w
unicestwieniu a w ich
skutek zmian
na uszkodzeniu znacznej
elektromagnetyczne w
Promieniowanie to
organizm ludzki może
powietrzu ich zasięg
miejsce powstają dwa
radiochemicznych.
liczby komórek co
zakresie widzalnym,
powstaje w wyniku
kwanty promieniowania
Skutki somatyczne i
powoduje zaburzenia
nadfioletowym i
zostać pochłonięte i
wynosi kilka cm. Z
hamowania szybko
gama biegnące w
genetyczne
funkcjonowania całego
podczerwonym o długości
zamienione w ciepło. Pod
trudem przenikają przez
pędzących elektronów w
przeciwnym kierunku.
promieniowania
organizmu. Objawy
fal od 10 do 100 nm.
wpływem pola dochodzi w
pojedyńczą kartkę
ośrodku materialnym.
Wpływ promieniowania
jonizującego Cechą
kliniczne pojawiają się od
Promieniowanie to nie
atomach do polaryzacji
papieru, zasięg w
jonizującego na
promieniowania
kilku minut do kilku dni
wywołuje jonizacji
Podobnie do
elektronowej. PEM
powietrzu to 10 cm.
organizm człowieka
jonizującego jest to, że
po ekspozycji na
ośrodka, przez który
promieniowania gamma –
powoduje nawet
Promieniowanie ß –
Fizyczny przebieg
zmiany chorobowe mogą
promieniowanie;
przechodzi ze względu na
to promieniowanie
oddziaływania
ujawnić się nie tylko u
Następstaw mogą być
niską energię jonizacji.
polaryzację jonową.
może powstać na skutek
elektromagnetyczne;
promieniowania
osoby napromieniowanej,
miejscowe lub ogólne:
Tylko fotony
Nasilenie efektu
rozpadu ß+ lub ß-.
Wywołuje jonizację
jonizującego w żywych
ale także u jej
ubytki komórek nie mogą
promieniowania
termicznego zależy od
Rozpad ß- to strumień ośrodka; Nie odbywa się
tkankach nie różni się od
potomstwa. W pierwszym
być wyrównane przez
nadfioletowego tzw. UV
rodzaju tkanki, zawartości
szybko poruszających się
w polu
przebiegu tych procesów
przypadku mówimy o
komórki pozostałe przy
próżniowego posiadają
wody, szybkości
elektronów, posiadają one
w materii nieożywionej.
skutkach somatycznych,
życiu; Reakcje zapalne; dostateczną energię do
elektromagnetycznym;
rozpraszania ciepła.
ujemny ładunek
Istotne z biologicznego
w drugim o genetycznych
Zaburzenia czynności i
jonizacji niektórych
Jest niewidzialne,
Zjawisko nagrzewania
elektryczny i właściwości
punktu widzenia jest
- dziedzicznych.
wewnątrzwydzielniczych
cząsteczek. Np. sodu.
oddziałuje z kliszą
oddziaływanie produktów
Somatyczne:
tkanek; Utrata kończyn; Promieniowanie UV
tkanek przez PEM
jonizujące. Ich zasięg w
fotograficzną; Przenika
wtórnych ze składnikami
- Wczesne - Choroba
Martwicze zmiany skóry
próżniowe może wywołać
znalazło zastosowanie w
powietrzu wynosi kilka
przez materiały, które są
komórek. Można wyróżnić
popromienna, Ostra, oraz narządów
tylko pojedyńczą
medycynie, w dziedzinie
metrów. Mogą przenkać
nieprzenikliwe dla światła
kilka stadiów
Przewlekła; Miejscowe Narażenie ludzi na
jonizację i dlatego
zwanej diatermią. Jest to
przez kilkumilimetrową
występujących kolejno
uszkodzenie skóry
promieniowanie
nazywane jest
(drewno, tkanka
zabieg ciepło leczniczy
osłonę miedzianą.
jedno po drugim,
- Odległe - Zmętnienie jonizujące Każdy
promieniowaniem
mięśniowa, aluminium);
stosowany w
Rozpad ß+ to strumień oddziaływania
soczewek i zaćma;
człowiek narażony jest na
niejonizującym.
Jest silnie pochłaniane
przewlekłych chorobach
szybko poruszających się
promieniowania
Aberracje chromosomowe
działanie promieniowania
Promieniowanie gamma i
przez materiały o
jonizującego na żywy
w komórkach
jonizującego
rtg może posiadać
stanów zapalnych i
elektronów dodatnich,
większym ciężarze
organizm. 1) Stadium somatycznych;
pochodzącego ze źródeł
energię przewyższającą
przykurczy mięśni. - Efekt
nzywanych pozyforami.
właściwym (np. ołów);
pochłaniania energii przez
Nowotwory złośliwe;
naturalnych i sztucznych.
energię jonizacji atomów i
nietermiczny -
Posiada podobne
Długość fali
struktury komórkowe –
Niepłodność;
Środowiskowe źródła
pierwiastków nawet
Występowanie zaćmy
właściwości jak ß-, z tym,
naładowane cząsteczki
Zahamowanie wzrostu i
promieniowania
miliony razy większą.
promieniotwórczej wynosi
soczewek ocznych,
że ładunek dodatni.
wchodzą w głąb tkanek,
rozwoju
jonizującego to:
Źródło promieniowania
od 10 pm do 10nm.
zmiana przepływu jonów
Rozpad γ –
tracą swą energię na
- Genetyczne - Mutacje
- Naturalne izotopy
niejonizującego
Źródłem
wapnia, potasu i sodu
skutek oddziaływania z
genowe – dominujące,
potasu którego zawartość
Do źródeł promieniowania
promieniowanie
promieniowania X w
elektronami atomów. 2)
recesywne; Aberracje w potasie naturalnym
przez błony biologiczne,
niejonizującego zaliczmy
elektromagnetyczne o
aparacie RTG jest
Stadium oddziaływania
chromosomowe w
wynosi 0,00119%. Z
zaburzenia snu i bóle
cząsteczki i atomy we
bardzo dużej
lampa w której:-Elektrony
elektrycznego –
komórkach rozrodczych;
potasu K-40 człowiek
wzbudzonych stanach
głowy.
przenikliwości bez
emitowane są z żarzącej
następuje przekazywanie
Nowotwory złośliwe;
otrzymuje dawkę 0,3
elektronowych, podczas
Budowa atomu -Składa emitowania dodatkowej
energii składników
Niepłodność;
mSv rocznie
się katody;-Uzyskują
przechodzenia
się z jądra mającego
cząsteczki. Posiada
poprzez polaryzację i
Zahamowanie wzrostu i
- Izotopy naturalnych
dużą energię kinetyczną
wzbudzonych elektronów
ładunek dodatni i
własności jonizujące
pobudzenie atomów i
rozwoju
szeregów
dzięki silnemu polu
cząsteczek. Pozbawione
Skutki stochastyczne i
promieniotwórczych
do stanu podstawowego
skupiającego prawie całą
mniejsze niż
elektrycznemu
elektronów atomów stają
deterministyczne To
zgromadzone w skorupie
(o niższej energii)
masę oraz krążących
promieniowanie β. Do
występującemu między
się jonami, a wybite
skutki późne, których
ziemskiej i wodzie
wokół niego elektronów o
promieniowania
następuje emisja
γ
katodą a anodą;-Energia
elektrony mogą
związek przyczynowy z
- Promieniowanie
znikomej masie i ładunku
fotonów.
dochodzi podczas
oddziaływać z atomami.
promieniowaniem daje się
kosmiczne (dawki
ta pozwala im na
Rodzaje
ujemnym.; -Jądro
przejścia atomu ze stanu
Stadium pochłaniania
wykazać dopiero w
promieniowania
penetrację wnętrza
promieniowania
atomowe składa się z
wzbudzonego do stanu o
energii oraz stadium
badaniach
kosmicznego zależą od
anody;-Podczas zderzenia
niejonizującego
dodatnio naładowanych
oddziaływania
statystycznych; Mają
wysokości na poziomie
niższej energii.
z tarczą anody elektrony
elektrycznego przebiega
charakter losowy;
morza dawka ta wynosi
- termiczne – jeśli emisja
protonów i obojętnych
Promieniowanie γ
zostają nagle
tak samo dla materii
Wywoływane przez małe
0,25 mSv rocznie, a na
jest wynikiem
elektrycznie neutronów.;
towarzyszy często
zahamowane w wyniku
ożywionej i nieożywionej.
dawki promieniowania;
wysokości 2000 m n.p.m
termicznego wzbudzenia
-Masa neutronu wynosi
rozpadowi α lub β.
czego następuje
Podstawowymi efektami
Są to efekty bezprogowe
0,6 mSv rocznie) jedna
1839,6 masy elektronu, a
cząsteczek i atomów
Promieniotwórczość –
odgrywającymi tu rolę są:
– nie istnieje dawka
godzina lotu samolotem
wytworzenie
masa protonu 1836,6
- luminescencji – jeśli
zdolność samoistnego
zjawisko fotoelektryczne,
uznawana za bezpieczną;
to dodatkowo 0,004 mSv
promieniowania rtg i
masy elektronu.; -
emisja jest następstwem
wysyłania promieniowania
efekt Comptona, efekt
Prawdopodobieństwo
- przedmioty
ciepła
tworzenia par. 3)
wystąpienia wzrasta ze
codziennego użytku,
wzbudzenia
Promień jądra jest rzędu
jonizującego przez jądra
Oddziaływanie
Stadium zmian fizyczno-
wzrostem
telewizory i monitory
nietermicznego.
10-14; -Liczbę protonów w
niektórych pierwiastków,
promieniowania
chemicznych – powstałe
promieniotwórczej dawki.
ekranowe, glazura, farby
Czynnikiem
jądrze oznacza się literą
występująca w przyrodzie
rentgenowskiego i
jony i wzbudzone atomy
Skutki stochastyczne
stałego świecenia w
wzbudzającym jest tu
Z, jest to tzw. liczba
promieniotwórczość,
gamma z materią -
są bardzo nietrwałe i
można podzielić na
zegarkach i kompasach
promieniowanie
atomowa, informuje
która powstaje bez
Zjawisko
biorą udział w szeregu
somatyczne i genetyczne.
- badania radiologiczne
rentgenowskie jonizujące,
ponadto o ilości
ingerencji człowieka to
fotoelektryczne – to różnych skomplikowanych
Skutki somatyczne: 1)
- opad promieniotwórczy
elektronów w atomie.; -
pole elektromagnetyczne,
promieniotwórczość
emisja elektronów z
reakcji. Zachodzi radioliza indukowanie zmian
pochodzący z awarii
ośrodka pod wpływem
wody, powstanie wolnych
nowotworowych –
jądrowych i prób z bronią
Sumę liczby protonów i
fotony.
naturalna.
promieniowania
rodników, uszkodzenie
kancerogeneza
jądrową
Dwa typy
neutronów oznacza się
Promieniotwórczość
elektromagnetycznego.
DNA. 4) Stadium zmian popromienna. Rozpoczyna
- Orientacyjna dawka
luminescencji
literą A i jest to tzw.
naturalna – sprowadza Zaabsorbowanie kwantu
chemicznych – wolne
się od przemiany
roczna promieniowania ze
Fluorescencja występuje liczba masowa.; -Liczbę
się do przemian
promieniowania X lub
rodniki reagują z innymi
normalnej komórki w
źródeł naturalnych wynosi
gdy wzbudzony elektron
neutronów obliczamy z
zachodzących w jądrach
gama przez związany w
cząsteczkami w komorach
nowotworową czyli tzw.
2,6mSV natomiast ze
przechodzi ze stanu
zależności „A – Z”; -
pierwiastków ciężkich od
atomie elektron może
powodując niekorzystne
transformacji
źródeł sztucznych 0,9mSV
wzbudzonego prosto do
Atomy tego samego
spowodować że uzyska on
zmiany. 5) Stadium
nowotworowej. W
(nie powinna przekraczać
Z = 81 do Z = 92.
stanu podstawowego.
energię większą od jego
zmian biologicznych –
rezultacie zmian
1mSv)
pierwiastka różniące się
Większość
energii wiązania i nastąpi
zaburzenia działania
spowodowanych
Wolne rodniki - Atomy, Długość fali
liczbą neutronów
promieniotwórczych
promieniowania
wybicie. Taki elektron
komórki może
pochłonięciem prze
cząsteczki lub jej
nazywamy izotopami.; -
nukleidów występujących
(wyemitowanego światła)
opuszczający atom
powodować poważne
komórkę dawki
fragmenty zawierające na
jest dłuższa od długości
Izobary – atomy różnych
w przyrodzie tworzy trzy
nazywamy
skutki biologiczne z jej
promieniowania
ostatnim orbitalu jeden
fali zaabsorbowanej.
pierwiastków
szeregi promieniowania:
fotoelektronem,. Atom
śmiercią włącznie.
jonizującego zyskuje ona
lub kilka nieparzystych
Fosforescencja jest
zawierających taką samą
pozbawiony elektronu
Zmiany w materiale
zdolność do
elektronów. Cechują się
procesem bardziej
złożonym z przejściem w cis-retinalu połączonego
bilirubinę, która jest
zatok przynosowych,
stan meta trwały. Czas
kowalencyjnie z białkiem
transportowana do
ucha zewnętrznego i
trwania zjawiska jest
opsyną. W wyniku
wątroby. W normalnie
stawów żuchwy;
długość nawet do kilku
absorpcji światła 11-cis
funkcjonującym
- nerwobólach oraz
sekund
organizmie po
zespołach bólowych
Reakcje fotochemiczne
retinalu przechodzi w
przetworzeniu przez
- stanach po zapaleniu
Cząsteczki w stanach
formę 11-trans-retinal.
wątrobę wraz z żółcią
bakteryjnym, odmrożeniu
wzbudzonych różnią się
Następuje izomeryzacja
trafia ona do jelit gdzie
i uszkodzeniu
reaktywnością, rozkładem
oraz odłączenie od białka
jest wydalana. Jeśli ten
promieniami rtg lub uv
mechanizm zawiedzie
- naciekach i ropniach
elektronów oraz
opsyny. W wyniku zmiany
nadmiar bilirubiny
tkanek miękkich,
właściwościami
potencjału elektrycznego
gromadzi się we krwi oraz
naciekach po zbyt płytko
chemicznymi w
komórki powstaje impuls
tkanka zawierających
podanych zastrzykach;
porównaniu ze swoimi
nerwowy
tłuszcz co powoduje żółte
jako zabieg
odpowiednikami w stanie
- Reakcja
zabarwienie skóry.
przygotowawczy przed
podstawowym. Badaniem
fotochemiczne ozonu
Bilirubina w związku ze
masażem
swoją budową jest słabo
Promieniowanie
reakcji zachodzących w
atmosferycznego
rozpuszczalna w wodzie.
nadfioletowe
organizmach żywych
Ozon O3 występuje w
Pod wpływem światła
Obejmuje obszar widma
zajmuje się
górnych warstwach
niebieskiego, fioletowego
fal elektromagnetycznych
fotobiochemia.
atmosfery tworząc
lub długofalowego
od 20 – do 400nm
Reakcje fotochemiczne
warstwę ozonową jej
promieniowania
naturalnym źródłem
Mogą być
zadaniem jest
nadfioletowego dochodzi
promieniowa
jednocząsteczkowe i
zabezpieczenie
do rozerwania w
ultrafioletowego jest
cząsteczce bilirubiny
słońce emitujące cały
dwucząsteczkowe. Typy
organizmów bytujących
wiązań wodorowych.
zakres fal. Do powierzchni
reakcji:
na ziemie przed
Powstały izomer bilirubiny
ziemi dociera głównie
- Wytwarzanie
szkodliwym
staje się rozpuszczalny w
promieniowanie o
witaminy D
promieniowaniem
3 - Jest
wodzie i może być
długości powyżej 290nm.
witaminą naturalną
nadfioletowym o długości
rozpuszczalny
Oddziaływanie
powstałą w skórze z
fal poniżej 300 nm.
bezpośrednio do moczu.
promieniowania UV zależy
prowitaminy 7-
Warstwę ozonową nazywa
Fotodynamiczna
od długości fali dlatego
terapia nowotworów
wyróżniamy 4 zakresy
dehydrocholesterolu.
się często globalnym
(PDT photodynamic
promieniowania:
Powstaje w wyniku
fotoprotektora. Ochronne
therapy)
- Nadfiolet A (uvA) dobrze
fotoprzegrupowania w
działanie ozonu polega na
Oparta jest na zjawisku
przenikliwy, przenika
cząsteczce prowitaminy
fotodysocjacji jego
fizycznym, w którym
przez naskórek, odgrywa
polegającego na
cząsteczek:
substancje wzbudzające
rolę w pigmentacji skóry
rozerwaniu wiąania
Związkami niszczącymi
pod wpływem światła
czyli opaleniźnie
(tzw. fotouczulacze)
- Nadfiolet B stosowany
pomiędzy atomami węgla
warstwę ozonową są
przekazują część swojej
jest w fizykoterapii i
pod wpływem
freony. Swoją
energii otoczenia. Terapia
leczeniu krzywic
promieniowania UV-B.
popularność freony
ta oparta jest na dwóch
- Nadfiolet C posiada silne Rolą witaminy D
zawdzięczały
3 jest
etapach. W pierwszym
działanie bakteriobójcze i
pobudzenie transportu
nietoksyczności , nie
podaje się choremu
niszczące tkanki
wapnia.
rozpuszczalności w
fotouczulacz, który
- Promieniowanie
- Fotodimeryzacja
wodzie, nie wchodziły w
selektywnie gromadzi się
próżniowe silnie
w komórkach
pochłaniane przez
tyminy
reakcje z substancjami z
zmienionych
atmosferę powoduje
Reakcja fotodimeryzacji
którymi się stykały. Nie
nowotworowo. W drugim
powstawania ozonu.
tyminy znalazła
drażniły skóry i włosów.
etapie naświetla się
- Promieniowanie
zastosowania w procesie
Jako substancje lotne nie
chorego światłem o ściśle
ultrafioletowe powoduje
dezynfekcji.
gromadziły się w dolnej
określonej długości
ponadto rozkład
Promieniowanie
warstwie atmosfery. W
aktywującej fotouczulacz.
aminokwasów, kwasów
nadfioletowe
latach 70 naukowcy
Niszczenie komórek
nukleinowych,
nowotworowych zachodzi
denaturację białek
absorbowane przez DNA
zaczęli się zastanawiać co
w oparciu o reaktywne
poprzez zerwanie wiązań
nie występuje w
dzieje się z tak mało
formy tlenu – tlen
Pigment – melanina
naturalnym świetle
reaktywnymi i
singletowy.
chroni skórę przed
słonecznym przy
niezniszczalnymi
Fotouczulacze
pochłanianiem
powierzchni ziemi. W celu
związkami. Okazało się że
stosowane w terapii
promieniowania,
jego wytworzenia stosuje
przenikają do ozonosfery
powinny się
wytwarzanie i
się niskociśnieniowe
na wysokość 30-40 km
odznaczać:
dezaktywacja wolnych
- wysoką selektywnością
rodników.
lampy rtęciowe. Posiadają
gdzie narażone są na
w stosunku do komórek
Fotokancerogeneza –
one maksimum emisji
silne promieniowanie UV.
nowotworowych
promieniowanie UV
około 254 nm i cechują
Ulegają tam rozkładowi z
- dużą wydajnością
wywołuje dimeryzację
się skutecznym
wydzieleniem aktywnego
fluorescencji. Komórki
Tymin tego rodzaju
zwalczaniem bakterii.
chloru, który powoduje
nowotworowe z dużą
mutacje nie są
Lampy tego typu
rozszczepianie cząsteczek
ilością barwnika powinny
wywoływane przez żaden
silnie fluoryzować co ma
inny czynnik rakotwórczy.
stosowane są w
ozonu co powoduje
znaczenie diagnostyczne
Rak skory występuje w
pomieszczeniach gdzie
spadek stężenia ozonu i
w odróżnianiu ich od
jednej z 3 form w
wymagana jest wysoka
wzrost natężenia
komórek zdrowych
zależności od typu
sterylność – sale
promieniowania
- dużą wydajnością w
komórek od których się
operacyjne, gabinety
ultrafioletowego
przekazywaniu energii
wywodzi. Najgroźniejszy
zabiegowe, boksy
zwłaszcza UV-B, spadek
cząsteczką tlenu czyli
jest czerniak złośliwy
laminarny.
stężenia ozonu o 1%
wzbudzaniu
powstający z
- małą toksycznością dla
melanocytów. Jedna z
Działanie bakteriobójcze
powoduje wzrost
organizmu i łatwym
przyczyn czerniaka jest
promieniowania UV
natężenia UV o 2%.
wydalaniem
mutacja w genie
polega na powstawaniu
Dalsza degradacja
- stabilnością – nie mogą
kodującym białko p53
połączeń kowalencyjnych
ozonosfery grozi
ulegać przemianie w
zaangażowane w procesie
pomiędzy sąsiadującymi
poważnymi
komórce.
naprawy DNA oraz
Tyminami. Takie dimery
konsekwencjami dla
W wyniku stosowania PDT
apoptozę komórki.
dochodzi do niszczenia
Prawdopodobieństwo
powodują zaburzenie
zdrowia takimi jak
komórek nowotworowych
wystąpienia raka skóry
replikacji.
zwiększenie
co powoduje powstanie
zwiększają niektóre
Bakterie w trakcie
występowania
lokalnego stanu
związki chemiczne np.
ewolucji wykształciły
nowotworów skóry,
zapalnego.
benzopiren pochodzący z
mechanizmy naprawcze
chorób oczu, mimo
Wpływ promieniowania
dymu papierosowego.
uszkodzonego DNA.
zakazu stosowania
niejonizującego na
Jednym z mechanizmów
freonów odbudowa
organizmy żywe
Promieniowanie
jest rozszczepiania
ozonosfery w najbardziej
podczerwone to fale
dimerów przez enzym
optymistycznym czasie
elektromagnetyczne o
fotolizę reakcja ta
przewiduje kilkaset lat
długości 760 – 106 nm;
zachodzi przy udziale
związane jest to z
głównym źródłem
światła o dłuższych
trwałością freonów.
promieniowania
falach. Mechanizm ten
Dlatego należy pamiętać
podczerwonego jest
nazywany jest
o pokorze przy
słońce, każde ciało o
temperaturze większej od
fotoreaktywacją. Drugi
wprowadzaniu nowych
zera bezwzględnego
mechanizm to tzw.
technologii
emituje promieniowanie
ciemna reaktywacja nie
Fotomedycyna – dział
cieplne; oddziaływanie
medycyny, który zajmuje
wymaga udziału światła,
się dostosowaniem
promieniowania
polega na wypięciu
podczerwonego z materią
promieniowania
uszkodzonego kawałka
polega na jej ogrzewaniu,
niejonizującego oraz
co znalazło zastosowania
DNA i zastąpienia nowymi
badaniem patologicznych
w medycynie w
nukleotydami,. Proces ten
następstw jego działania.
wywoływaniu wzrostu
katalizowany jest przez
Fototerapia żółtaczki
temperatury tkanek
kompleks enzymatyczny
fizjologicznej u
noworodków
(lampy typu SOLEX)
– korekcyjną
Promieniowanie
Żółtaczka fizjologiczna
endonukleazą.
podczerwone znalazło występuje u 40 – 60%
- Fotoizomeryzacja
noworodków.
zastosowanie w leczeniu
wielu chorób:
retinalu
Spowodowana jest ona
- przewlekłych i
Barwnikiem
zmniejszaniem się ilości
podostrych procesach
umieszczonym w
erytrocytów we krwi
zapalnych i
pręcikach
noworodka w porównaniu
reumatycznych stawów
z życie płodowym, przy
odpowiedzialnym za
nie w pełni funkcjonalnej
oraz części miękkich
widzenie jest rodopsyna
kończyn;
wątrobie. W wyniku
(purpura wzrokowa).
- przewlekłych i
obumierających
podostrych stanach
Zbudowana jest ona z 11-
erytrocytach hemoglobina
zapalnych jamy nosowej,
ulega przemianie w