I. ZASADA JAWNOŚCI WSZYSTKICH POSTĘPOWAŃ

Zgodnie z art. 45 ust.1 Konstytucji RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i

jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy,

niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Wyrażona w tym przepisie zasada jawności postępowania sądowego odnosi

się, jako zasada konstytucyjna, do wszystkich postępowań sądowych, przede

wszystkim zaś do rozpraw prowadzonych w ramach tych postępowań. Dotyczy

to zarówno sądownictwa powszechnego jak i sądownictwa administracyjnego.

Jawność jako uniwersalna kategoria znaczeniowa, obejmująca swym

zasięgiem rozmaite sfery działalności człowieka, może być w sensie

najogólniejszym definiowana poprzez odwołanie się do określeń przyjętych w

języku polskim.

Pojęcie jawności - według słownika języka polskiego - oznacza

dokonywanie czegoś w sposób jawny, tzn. powszechnie widoczny i

powszechnie znany, wiadomy, niemaskujący się, nieukrywany, publiczny,

wyraźny, oczywisty; pod wskazanym pojęciem mieści się także brak tajności,

nieukrywanie czegoś, dostępność dla ogółu, szczerość, otwartość17 .

W warunkach polskich doświadczeń można mówić o swoistej karierze

jawności życia społecznego, usprawiedliwionej potrzebą jego wyeksponowania i

należytego zaakcentowania w kontekście demokratyzacji implikującej

przemiany i przeobrażenia społeczne. Pod pojęciem jawności życia publicznego

należy rozumieć przybierające różne formy otwarcie dla ogółu działań

podejmowanych przez organy władzy publicznej, inne organy państwowe,

organy samorządu terytorialnego20 lub w ogóle przez podmioty, których

aktywność posiada odbicie publiczne, czyli wywołuje skutki istotne z punktu

widzenia funkcjonowania całego społeczeństwa lub określonych jego grup.

Niezależnie od tego, jakie będziemy wskazywać racje podnoszące to pojęcie do

rangi jednego z centralnych punktów porządku demokratycznego, jawność jawi

się w tej sytuacji jako generalna zasada, która konkretyzuje się przez szerszą

widoczność organów władzy21 lub podmiotów prowadzących działalność

publiczną rzutującą na relacje społeczne.

Szczególny aspekt otwartości sfery publicznej stanowi jawność prawa.

Akcentuje się w literaturze, że wskazane pojęcie oznacza udostępnienie

odpowiednich informacji podmiotom, w których indywidualne interesy i

1

uprawnienia wkraczają przepisy oraz uczestnictwo w rządzeniu, przy czym tak

pojmowana jawność prawa obejmuje trzy zakresy połączone brakiem

tajności: 1) tworzenie prawa, 2) obowiązywanie prawa (komunikat o jego

obowiązywaniu i o treści norm), 3) stosowanie prawa23 .

Reguła jawnego rozpoznawania spraw przez sądy na trwałe i jednoznacznie

zapisała się w rozwoju polskiego konstytucjonalizmu, stanowiąc element

tradycji funkcjonującej w sferze kultury prawnej. Wspomnianą regułę

przewidywała expressis verbis już konstytucja marcowa z 1921 r. W art. 82

pierwszej konstytucji okresu międzywojennego czytamy, że "Rozprawy przed

sądem orzekającym, zarówno w sprawach cywilnych, jak karnych, są jawne, o

ile ustawy w tym względzie nie przewidują wyjątku". Podobną regulację

zastosował ustawodawca w konstytucji z 1952 r., gdzie art. 53 ust. 1 zawierał

formułę tej treści: "Rozpoznawanie spraw przed wszystkimi sądami Polskiej

Rzeczypospolitej Ludowej odbywa się jawnie. Ustawa może określić wyjątki od

tej zasady".

Złożona jest kwestia relacji jawności do sprawiedliwego rozpatrzenia

sprawy w sądzie. Bez wątpienia jawność postępowania sądowego sprzyja jego

uczciwości, stanowiąc tym samym rękojmię sprawiedliwego procedowania, a

wskazane kryterium proceduralne trzeba pojmować w sensie rzetelnie

prowadzonego procesu41 .

Jawność rozprawy jest ponadto gwarancją bezstronności sądu, gdyż otwarcie

dla społeczeństwa najważniejszego etapu postępowania, prowadzącego

bezpośrednio do wydania końcowego rozstrzygnięcia, zapewnia w istotny

sposób obiektywizm sądu, redukując możliwość wystąpienia ewentualnych

działań o charakterze dyskryminacyjnym wobec którejkolwiek ze stron

procesowych42 .

Także z punktu widzenia niezawisłości sędziowskiej jawność rozpoznania

sprawy jest naznaczona jako środek gwarancyjny43 , mający przyczynić się do

wyeliminowania jakichkolwiek wpływów na sędziego podczas orzekania,

umożliwiając mu uczynienie z Konstytucji i ustaw wyłącznych podstaw

działalności podejmowanej w sferze jurysdykcyjnej.

Jawność postępowania sądowego gwarantuje także art. 6 europejskiej

Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Przepis ten

stanowi, że postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność

mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów

2

obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe

w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub

gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach

szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne,

kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

Poza tym jawność postępowania przed sądem nakazuje art. 14

Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

Jawność postępowania jest także elementem ustroju sądownictwa

powszechnego (art. 42 § 2 p.u.s.p.).

Zasada jawności nie jest jednak jednolita. Wyróżniamy tzw. jawność

zewnętrzną i jawność wewnętrzną.

Jawność zewnętrzna bywa określana przez wskazanie generalnej grupy

adresatów - jako jawność wobec społeczeństwa (publiczności)54 , chociaż

spotkać można ujęcia ogólnie uwydatniające istotę wspomnianej jawności w

postaci udostępnienia społeczeństwu informacji o prowadzonych procesach oraz

będące przejawem konkretyzacji tych ujęć poglądy, które kładą nacisk na formy

realizacji jawności w rozpatrywanym aspekcie, w tym w szczególności

publiczne rozpoznanie sprawy na rozprawie umożliwiające obserwowanie jej

przez każdą zainteresowaną osobę .

Zasada z art.45 Konstytucji oznacza właśnie stworzenie publiczności

dostępu do sali sądowej i spokojnego obserwowania przebiegu rozprawy

Drugie

znaczenie

zasady

jawności

to

jawność

wewnętrzna,

sprowadzająca się w rezultacie do prawa strony do udziału w czynnościach

procesowych stanowi istotny element sprawiedliwej procedury sądowej74 .

W postępowaniu sądowo administracyjnym, zgodnie z art. 10 ustawy

prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rozpoznanie spraw

odbywa się jawnie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Konstytucyjną

zasadę

jawności

postępowania

przed

sądami

administracyjnymi konkretyzuje przede wszystkim art. 90 § 1 p.p.s.a., zgodnie z

którym, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, posiedzenia sądowe są

jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawę na rozprawie. Artykuł 96 p.p.s.a.

przewiduje możliwość ograniczenia jawności rozprawy w stosunku do

publiczności.

3

Wprowadzenie takiego ograniczenia dopuszcza art. 45 ust. 2 Konstytucji

RP, zgodnie z którym wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu

na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na

ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok

ogłaszany jest publicznie. Tę ostatnią normę Konstytucji ustawodawca

powtórzył w art. 139 § 2 p.p.s.a., który stanowi, iż ogłoszenie wyroku następuje

na posiedzeniu jawnym.

POSTĘPOWANIE KARNE

Występowanie jawności w charakterze typowej cechy procesu skargowego,

a taki model ma polski proces karny, w odróżnieniu od procesu inkwizycyjnego,

z zasady tajnego, nie pozostaje bez wpływu na zasięg i sposób jej oddziaływania

w postępowaniu karnym. Jawność staje się elementem przenikającym całą

strukturę procesu karnego, implikując konieczność jej podporządkowania

dominującemu aspektowi jawności oraz dostosowania ciągu różnorakich

czynności procesowych do wymogów związanych z negacją niejawnego

prowadzenia postępowania. W efekcie uprawnione jest twierdzenie o

rozmaitych przejawach poszanowania zasady jawności w procesie karnym.

Najogólniej rzecz biorąc, jawność obowiązuje w poszczególnych stadiach

procesowych, przy czym stopień realizacji zasady wyrażającej tę wartość nie

jest jednakowy, w następstwie odmiennego charakteru i celów postępowania

przygotowawczego, jurysdykcyjnego czy odwoławczego. Ustawodawca

wyraźnie w art. 355 k.p.k. podkreślił jawność rozprawy głównej, nadając

charakter pierwszoplanowy w zaakcentowaniu tego wymogu właśnie rozprawie.

O jawności można także mówić w sensie przedmiotowym w odniesieniu do:

różnych czynności przejawianych w toku postępowania (np. jawność ogłoszenia

wyroku - art. 418 § 1 k.p.k., jawność prowadzenia posiedzeń dotyczących

kwestii uregulowanych w art. 339 k.p.k. - z mocy art. 339 § 5, art. 341 § 1 i art.

343 § 5 k.p.k.), treści dokumentów procesowych (np. jawność opinii biegłego49 ,

jawność uzasadnienia wyroku), czy informacji o konkretnych okolicznościach

(np. jawność danych o osobach dostarczających wiadomości w ramach wywiadu

środowiskowego - art. 214 § 5 k.p.k., jawność faktu zgłoszenia zdania

odrębnego i nazwiska członka składu deklarującego takie odmienne stanowisko

w orzeczeniu sądowym50 - art. 418 § 2 k.p.k.).

4

Zgodnie z art. 117.k.p.k. § 1. Uprawnionego do wzięcia udziału w

czynności procesowej zawiadamia się o jej czasie i miejscu, chyba że ustawa

stanowi inaczej.

§ 2. Czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła

się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona, oraz jeżeli zachodzi

uzasadnione przypuszczenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód

żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn, a także wtedy, gdy osoba ta

usprawiedliwiła należycie niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie

czynności bez jej obecności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2a. (62)

Usprawiedliwienie

niestawiennictwa

z

powodu

choroby

oskarżonych, świadków, obrońców, pełnomocników i innych uczestników

postępowania, których obecność była obowiązkowa lub którzy wnosili o

dopuszczenie do czynności, będąc uprawnionymi do wzięcia w niej udziału,

wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia

się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie,

wystawionego przez lekarza sądowego.

§ 3. W razie niestawiennictwa strony, obrońcy lub pełnomocnika, których

stawiennictwo jest obowiązkowe, czynności procesowej nie przeprowadza się,

chyba że ustawa stanowi inaczej.

Uprawnionym do wzięcia udziału w czynności procesowej jest z reguły strona,

podmiot określony w art. 416, obrońca, pełnomocnik, a także inna osoba

wyraźnie wskazana w ustawie. Właściwe osoby (np. oskarżonego, jego obrońcę,

oskarżyciela prywatnego, jego pełnomocnika) lub instytucje (np. prokuratora)

trzeba zawsze zawiadomić zarówno o czasie, jak i miejscu czynności

procesowej, a wymogu tego nie ma tylko wówczas, gdy ustawa wyraźnie

stwierdza, że organ procesowy nie ma takiego obowiązku.

Niezawiadomienie przez sąd o terminie rozprawy oskarżonego, nawet

wtedy, kiedy obecność jego nie jest obowiązkowa, stanowi uchybienie

naruszające jego prawo do obrony (art. 117 § 1 w zw. z art. 6) i może mieć

wpływ na treść orzeczenia, a jako takie stanowić może podstawę apelacji bądź

kasacji (SN I KZ 141/74, niepublikowane).

Niezawiadomienie oskarżonego lub jego obrońcy o terminie rozprawy

stanowi nie tylko obrazę art. 117, ale także art. 6, która przez oczywiste

ograniczenie prawa oskarżonego do obrony może mieć wpływ na treść

orzeczenia. Przeprowadzenie rozprawy, w sytuacji gdy brak jest dowodu

5

zawiadomienia o jej terminie nieobecnego obrońcy, jest niedopuszczalne (SN

V KRN 49/79, OSNKW 1979, nr 6, poz. 74).

Przepis art. 117 § 1 dotyczy wszystkich etapów postępowania karnego, a

więc

także

postępowania

w

sprawach

karnych

w

stosunkach

międzynarodowych. Właściwa realizacja prawa określonej osoby do wzięcia

udziału w posiedzeniu wymaga uprzedniego zawiadomienia jej o terminie,

miejscu i celu posiedzenia (SA w Białymstoku II AKz 16/98, OSA 1999, z. 7-

8, poz. 55).

POSTĘPOWANIE CYWILNE

Artykuł 9 K.P.C. reguluje dwa aspekty jawności, a mianowicie: jawność

zewnętrzną, dla publiczności oraz wewnętrzną dla stron i uczestników

postępowania.

Jawność zewnętrzna w postępowaniu cywilnym jest zasadą i oznacza, że na

jawne posiedzenia sądu wstęp na salę sądową mają, poza stronami i osobami

wezwanymi, osoby pełnoletnie. Posiedzenia jawne to rozprawy i inne

posiedzenia niebędące rozprawami.

Zasadę jawności konkretyzuje Art. 148. § 1.k.p.c., zgodnie z którym jeżeli

przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd

orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie.

§ 2. Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć

rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu

niejawnym.

Zgodnie natomiast z art. 149 § 2 k.p.c. o posiedzeniach jawnych zawiadamia

się strony i osoby zainteresowane przez wezwanie lub ogłoszenie podczas

posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym należy zawsze doręczyć

wezwanie na następne posiedzenie. Wezwanie powinno być doręczone co

najmniej na tydzień przed posiedzeniem. W wypadkach pilnych termin ten może

być skrócony do trzech dni.

Jawność zewnętrzna może być w niektórych sytuacjach ograniczona.

Ustawa nakazuje bowiem, by sąd działając z urzędu, zarządził odbycie całego

posiedzenia lub jego części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne

6

rozpoznanie sprawy zagraża porządkowi publicznemu lub moralności albo gdy

mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową

(art. 153 § 1).

Zarządzenie o odbyciu posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, np. sąd

może wydać również na wniosek strony, o ile wskazane przez nią przyczyny

uzna za uzasadnione albo np. gdy roztrząsane mają być szczegóły życia

rodzinnego (art. 153 § 2). Poza tym sąd zarządza na wniosek strony posiedzenie

lub jego część przy drzwiach zamkniętych w sprawach gospodarczych, gdy

mogą być ujawnione okoliczności stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa (art.

47910).

Wyjątkowo ustawa przewiduje jako regułę rozpoznanie sprawy przy

drzwiach zamkniętych. Jest tak w sprawach małżeńskich (art. 427), chyba że

obie strony żądają publicznego rozpoznania sprawy, ale nawet sąd musi taki

wniosek ocenić i uznać, że jawność nie zagraża moralności.

Z wyłączeniem jawności prowadzone jest również postępowanie mediacyjne

(art. 1834 § 1k.p.c.).

Jednakże wyłączenie jawności zewnętrznej nie oznacza, iż w rozprawie

nie uczestniczy nikt. Art. 154. § 1. K.p.c. Stanowi bowiem, iż podczas

posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na

sali: strony, interwenienci uboczni, ich przedstawiciele ustawowi i

pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony.

§ 2. Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się

publicznie.

Jawność wewnętrzna nie może być ograniczona, oznacza możliwość

uczestniczenia przez strony we wszystkich posiedzeniach sądowych, również

tych odbywających się przy drzwiach zamkniętych oraz prawo wglądu do akt

sprawy i możliwość otrzymywania z nich odpisów i wyciągów. Ograniczeniem

jawności wewnętrznej są tzw. posiedzenia niejawne, na które wstęp mają tylko

osoby wezwane (art. 152 in fine), a rozpoznaje się na nich kwestie dotyczące

biegu postępowania lub kwestie natury wpadkowej. Strony i uczestnicy

postępowania zawsze mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać

odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt, publicznym ogłaszaniu orzeczeń oraz

możliwości uczestniczenia w określonych czynnościach sądowych.

Dlatego strona na podstawie art. 9 k.p.c. ma prawo np. otrzymać w każdym

czasie z akt sprawy odpis wyroku i jego uzasadnienia, jeżeli zostało

sporządzone. Uprawnienie to jest niezależne od prawa otrzymania wyroku z

7

uzasadnieniem, które sporządził sąd na wniosek strony zgłoszony w terminie o

którym mowa w art. 328 § 1 (zob. postanowienia SN: z dnia 20 października

1987 r., IV CZ 147/87, Lex nr 8845, z dnia 7 stycznia 2003 r., I PZ 104/02,

OSNP 2004, nr 13, poz. 231).

Prawo strony do przeglądania akt sprawy i otrzymywania odpisów, kopii

lub wyciągów z akt, musi być realizowane w granicach określonych przepisami

prawa (§ 90-94, 96 r.u.s.p.), nie daje jednak stronie prawa do żądania przesłania

na jej adres domowy całości akt sądowych. Odmowa przez sąd realizacji

takiego żądania nie stanowi naruszenia art. 9 (zob. wyrok SN z dnia 3 kwietnia

2001 r., I PKN 818/00, OSNP 2003, nr 2, poz. 32).

Naruszenie

przepisów

regulujących

jawność

postępowania

przez

rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym może prowadzić do

nieważności postępowania, jeżeli strona została przez to pozbawiona

możliwości obrony swoich praw - art. 379 pkt 5 (zob. postanowienie SN z dnia

23 października 2007 r., III CSK 126/07, Lex nr 484704, wyroki SN: z dnia 7

listopada 2007 r., CSK 339/07, Lex nr 485859, z dnia 3 lipca 2007 r., I UK

40/07, OSNP 2008, nr 15-16, poz. 236).

RÓŻNICE PROCES - NIEPROCES

W procesie cywilnym obowiązuje zasada, że posiedzenia sądowe są jawne, a

sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie, jeżeli przepis szczególny nie

stanowi inaczej (art. 148 § 1). Rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty musi więc

w zasadzie nastąpić po przeprowadzeniu rozprawy (art. 316 § 1). Jednakże

przepisy

szczególne

przewidują

także

rozpoznanie

i

merytoryczne

rozstrzygnięcie sprawy na posiedzeniu niejawnym, np. art. 341 dotyczący

wydania tzw. zastrzeżonego wyroku zaocznego, art. 47917 i 47918 dotyczące

możliwości wydania w postępowaniu w sprawach gospodarczych wyroku oraz

wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym, art. 4841 § 3 oraz art. 4971 § 2

dotyczące rozpoznawania na posiedzeniu niejawnym spraw w postępowaniu

nakazowym i upominawczym. Także sąd drugiej instancji może rozpoznać i

rozstrzygnąć sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy zachodzi nieważność

postępowania (art. 374), a zgodnie z art. 39811 § 1, zasadą jest, że Sąd

Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym. Posiedzenia

jawne dzielą się na rozprawy, których przedmiotem z reguły jest merytoryczne

rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy, choć niekiedy mogą być wyznaczane w

8

celu rozstrzygnięcia kwestii wpadkowych, np. rozprawa dotycząca opozycji

przeciwko interwencji ubocznej (art. 78 § 2), oraz na inne posiedzenia jawne

niebędące rozprawami, które w postępowaniu nieprocesowym mogą być

wyznaczane także w celu merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy (art. 514),

natomiast w procesie wyznaczane są w celu dokonania określonych czynności

procesowych (np. przeprowadzenia dowodu przed sądem wezwanym - art. 239).

Wyjątkiem zaś są posiedzenia niejawne, które odbywają się tylko w wypadkach

w Kodeksie przewidzianych i z reguły w celu załatwienia pewnych kwestii

formalnych, np. odrzucenia pozwu (art. 199 § 3), odrzucenia apelacji (art. 370),

przekazania sprawy sądowi właściwemu (art. 200 § 1) lub wpadkowych, np.

sprawdzenia wartości przedmiotu sporu (art. 25 § 1), rozstrzygnięcia wniosku o

ustanowienie pełnomocnika z urzędu, cofnięcia ustanowienia, skazania na

grzywnę (art. 123).

Zgodnie z art. 148 § 2, we wszystkich wypadkach, gdy przepisy

przewidują rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym, sąd może skierować

sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę.

W postępowaniu nieprocesowym regułą jest rozpoznawanie spraw na

posiedzeniu jawnym, a rozprawa jest obligatoryjna tylko w wypadkach

wskazanych w ustawie, np. w sprawie o ubezwłasnowolnienie (art. 555), czy o

podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między

małżonkami (art. 567 § 3 w związku z art. 688 i 608).W innych wypadkach

wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu, jednak mimo niewyznaczenia

rozprawy sąd przed rozstrzygnięciem sprawy może wysłuchać uczestników na

posiedzeniu sądowym lub żądać od nich oświadczeń na piśmie (art. 514 § 1).

W każdym wypadku może wyznaczyć rozprawę (art. 514 § 1). Może też, nawet

gdy rozprawa jest obligatoryjna, rozpoznać wniosek merytorycznie i oddalić go

na posiedzeniu niejawnym, jeżeli z treści wniosku wynika oczywisty brak

uprawnienia

Z kolei jawność zewnętrzna w postępowaniu nieprocesowym polega na tym,

że na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają osoby pełnoletnie (art. 152

w zw. z art. 13 § 2).

Naruszenie zasady jawności wobec stron i uczestników postępowania,

poprzez niewezwanie ich lub niedopuszczenie na posiedzenie sądowe, stanowi

poważne uchybienie procesowe, które pociąga za sobą z reguły pozbawienie

strony lub uczestnika postępowania możności obrony swych praw, co skutkuje

nieważnością postępowania (art. 379 pkt 5). Może także stanowić podstawę

9

jego wznowienia (art. 401 pkt 2). Natomiast bezpodstawne wyłączenie

jawności wobec publiczności stanowi uchybienie procesowe, z reguły nie

mające wpływu na treść rozstrzygnięcia

Konsekwencją jawności postępowania sądowego jest prawo środków

masowego przekazu do przekazywania informacji z przebiegu jawnych

posiedzeń sądowych (art. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo

prasowe, Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.) oraz do utrwalania za pomocą

aparatury obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy, z tym że zgodnie z art. 357 §

1 k.p.k., w postępowaniu karnym nagranie takie wymaga zgody sądu, która

może być wyrażona jeżeli przemawia za tym uzasadniony cel społeczny,

dokonanie tych czynności nie będzie utrudniać prowadzenia rozprawy, a ważny

interes uczestnika postępowania temu się nie sprzeciwia. Wprawdzie w

Kodeksie postępowania cywilnego brak podobnej regulacji, jednak należy

przyjąć, że również w postępowaniu cywilnym utrwalenie przebiegu rozprawy

za pomocą odpowiedniej aparatury wymaga zgody wyrażonej przez

przewodniczącego posiedzenia, do którego, zgodnie z art. 155 k.p.c. oraz art.

48-52 p.u.s.p., należy kierowanie posiedzeniem i zapewnienie jego

prawidłowego przebiegu.

Jawności tej nie wyłącza przewidziana w § 67 r.u.s.p. możliwość

wprowadzenia tzw. kart wstępu w wypadkach uzasadnionych masową

frekwencją ani nie koliduje z nią przewidziana w art. 48 § 3 p.u.s.p. możliwość

wydalenia przez sąd z sali rozpraw publiczności z powodu jej niewłaściwego

zachowania. .

10