Populacja biologiczna  zespól organizmów jednego gatunku żyjących równocześnie w
określonym środowisku i wzajemnie na siebie wpływających.
Rozrodczość  wrodzona zdolność populacji do wzrostu jej liczebności drogą rozrodu.
Śmiertelność populacji  liczba osobników umierających w populacji w danym czasie.
Struktura wiekowa  cecha charakterystyczna populacji, obrazująca zróżnicowanie wiekowe
osobników. Wyróżniamy 3 okresy:
1. Przedrozrodczy  młody organizm nie osiągnął jeszcze zdolności do rozrodu
2. Rozrodczy  dorosły (dojrzały) organizm jest zdolny do wydawania potomstwa
3. Porozdrodczy  organizm w wieku starczym utracił zdolność do rozrodu; zazwyczaj
okres najkrótszy, wydłużony tylko u człowieka
POPULACJA
rozwijajÄ…ca siÄ™ wymierajÄ…ca ustabilizowana
3 3 3
2 2 2
1 1 1
Liczebność populacji  liczba osobników zasiedlających dany obszar.
Zmiany zależą od:
- liczby osobników przybywających do populacji na drodze rozrodu bądz
imigracji,
czyli napływu nowych osobników do populacji,
- liczby osobników ubywających z populacji przez wymieranie i emigrację, czyli
odejście osobników poza swoją macierzystą populację.
Rozkład przestrzenny populacji  rozmieszczenie organizmów w przyrodzie.
Rozmieszczenie równomierne - spotykane na polach uprawnych,
w ogródkach działkowych i szkółkach leśnych. Nie za
często spotykane w przyrodzie. Można je spotkać wśród
roślin na łące (łan) i u zwierząt broniących swojego
terytorium.
Rozmieszczenie przypadkowe  występuje w przyrodzie, gdy
osobniki rozmieszczone sÄ… losowo. Bardzo rzadko
spotykane wśród zwierząt i roślin. Najczęściej spotykane w
środowisku, w którym zaszły wyniszczające zmiany, np.
powódz
. U roślin spotykane jest podczas zasiedlania
nowego terenu. U zwierząt charakteryzują je krócionogi
żyjące w ściółce leśnej.
Rozmieszczenie skupiskowe  najczęściej spotykane. A
Ä…czenie siÄ™
osobników w grupy, kolonie i stada. Daje to pewną przewagę w
poszukiwaniu pokarmu, miejsca do zamieszkania i rozrodu oraz w
walce z drapieżnikami. (wilki, renifery, żubry, mrówki, osy,
pszczoły). Są też zbiorowości skupiające się na jakiś czas, np. na
czas rozrodu ( mewy, rybitwy, kormorany).
Oddziaływanie antagonistyczne  populacja jednego gatunku wyrządza szkody drugiemu.
Oddziaływanie nieantagonistyczne  obie populacje lub jedna z nich są ze sobą korzystnie
powiÄ…zane.
ANTAGONISTYCZNE
Typ oddziaływania Wynik oddziaływania
KONKURENCJA Populacje rywalizują o zasoby środowiska: światło,
przestrzeń pożywienie.
DRAPIEŻNICTWO Ofiara jest pokarmem drapieżcy.
PASOŻYTNICTWO Pasożyt jest ściśle związany z organizmem gospodarza,
który jest jego żywicielem.
NIEANTAGONISTYCZNE
Typ oddziaływania Wynik oddziaływania
MUTUALIZM Populacje nie są zdolne do życia jedna bez drugiej.
PROTOKOOPERACJA Populacje odnoszą wzajemne korzyści, ale mogą także żyć
samodzielnie
KOMENSALIZM Współżycie przynosi korzyść populacji jednego z
gatunków, ale nie wywiera wpływu na populację drugiego.
Najczęściej chodzi o pożywienie.
Populacje zwierzęce i roślinne zajmujące określoną przestrzeń są od siebie uzależnione. Żyjąc
wspólnie w tym środowisku, tworzą jego biocenozę.
ENERGIA SA
ONECZNA
“!
Rośliny
(producenci)
“!
Zwierzęta roślinożerne
(konsumenci I rzędu)
“!
Zwierzęta mięsożerne
(konsumenci II, III, IV rzędu)
“!
Destruenci
(bakterie, grzyby)
Piramida ekologiczna - (piramida biomasy, piramida troficzna) - tradycyjny sposób
przedstawiania struktur ekosystemu. PodstawÄ™ piramidy ekologicznej stanowiÄ… producenci,
na niej ustawia się kolejne poziomy troficzne konsumentów kolejnych rzędów. Najniższy
stopień piramidy pokazuje ilość energii zgromadzonej w ciałach producentów. Następne
stopnie, z których każdy jest około 10 razy krótszy od poprzedniego, ilustrują ilość energii
zebranej w ciałach konsumentów stanowiących kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego.
Chłopiec
1
Cielęta
4,5
Lucerna
20 000 000
Piramida liczb
Potrzeba 20 milionów roślin lucerny (4ha), aby wyżywić 4,5 cielęcia, stanowiącego przez rok
wyłącznego pokarmu chłopca.
Chłopiec 48kg
Wołowina 1035kg
Lucerna 8211kg
Piramida biomas
Liczby osobników zastąpione biomasami.
Tkanki człowieka
34,8 x 103 kJ
Produkcja wołowiny
5,0 x 106 kJ
Produkcja lucerny
6,2 x 107 kJ
Dochodząca energia słoneczna
26,46 x 1010 kJ
Piramida energii
Na schemacie zaznaczono dodatkowo energię słoneczną docierającą do powierzchni Ziemi.
Biocenoza  zespół populacji organizmów roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza)
i mikroorganizmów danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale
powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami
pokarmowymi, tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy (czyli
dynamicznej równowagi). Biocenoza oraz biotop, czyli środowisko fizyczne (nieożywione)
tworzÄ… ekosystem.
Biocenozy mogą być naturalne (sawanna, las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).