1
bmt
POLITECHNIKA RZESZOWSKA im. I. A
ukasiewicza
WYDZIAA
ZARZ
DZANIA
KIERUNEK FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ
Semestr szósty
KARTA ĆWICZEC
nr  3
NAZWA PRZEDMIOTU RACHUNKOWOŚĆ PRZEDSI
BIORSTW
Kontakt dla studentów: e-mail: [e-mail]
Nauczyciel prowadzący: mgr inż. Barbara Mikutra  Turek
Katedra/Zakład/Studium Zakład Finansów i Bankowości
Temat ćwiczeń: . Rezerwy
Proszę uważnie przeczytać załączony do karty materiał. Uporządkować go wg uznania.
Na zajęciach-praca w grupach
·ð przygotowanie prezentacji (każda grupa musi zakupić dla siebie arkusz dużego
papieru pakunkowego, flamastry 4 kolory, nożyczki, żółte przylepne karteczki , taśmę
klejącą) grupy 5 osobowe (zalecam wstępne przygotowanie prezentacji przed
zajęciami)
·ð prezentacja materiaÅ‚u, prezentujÄ… wszyscy pod kierunkiem lidera, rywalizacja miÄ™dzy
grupami (kryteria: zarządzanie i współpraca, zrozumiałość i skuteczność, czas/ocena
na karteczkach każda grupa dla każdej przylepia ocenÄ™, SPRAWNIE Jð)
30 minut na przygotowanie/60 minut na prezentacje
Literatura:
Ustawa o rachunkowości tekst ujednolicony, stan prawny na 2013 r. z załącznikami
Irena Olchowicz  Rachunkowość podatkowa
A. N. Duraj, Kształtowanie rezerw w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Uniwersytetu A
ódzkiego,
A
ódz
2004, s. 8-12.
R. Niemczyk, Księgowanie rezerw, AD Drągowski, Warszawa 2007, s. 10
KSR nr 6, uchwala nr 7/08 z dnia 14 paz
dziernika 2008 r.,
MSR 37,19
J. Arczewski, Rezerwy na świadczenia pracownicze,  Rachunkowość" 11/2002 oraz A. Malczuk,
Uproszczona metoda szacowania rezerw na świadczenia pracownicze,  Rachunkowość"
11/2004.
(marzec 2011 r.).
Irena Olchowicz ,Agnieszka Tłaczała  Sprawozdawczość finansowa
2
bmt
Załącznik
Pojęcie rezerw-
Rezerwy to pozycje pasywów, które są odpowiednikiem zatrzymanej w jednostce
gospodarczej części wygospodarowanego przyrostu środków, na pokrycie przewidzianych
kosztów lub strat. zaś ich tworzenie jest nade wszystko uzasadnione potrzebą
i koniecznością ustalenia najbardziej prawdziwego (rzeczywistego, faktycznego) wyniku
finansowego za dany rok obrotowy. Rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności
lub kwota nie sÄ… pewne.
Rezerwy tworzy siÄ™ zgodnie z obowiÄ…zkiem prawnym lub obowiÄ…zkiem handlowym, to jest
wtedy, kiedy występuje na tyle duże prawdopodobieństwo, że zajdzie konieczność wywiązania
się jednostki z ciążącego na niej obowiązku, a koszty lub straty wymagające poniesienia dla
wywiązania się z tego obowiązku są na tyle znaczące, że ich nieuwzględnienie w wyniku
finansowym tego okresu, w którym obowiązek powstał, spowodowałoby istotne
zniekształcenie obrazu jednostki.
Z czego wynika potrzeba ich tworzenia-
Tworzenie rezerw wynika z realizacji dwóch zasad rachunkowości:
- zasady ostrożnej wyceny
- zasady współmierności
Poza tym do aktywów lub pasywów danego okresu należy zaliczać koszty lub przychody
dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na dany okres koszty, które zostaną
poniesione w przyszłości. Takim aktywami i pasywami są rozliczenia międzyokresowe kosztów
czynne i bierne oraz rozliczenia międzyokresowe przychodów.
RozwiÄ…zania krajowe i m/n
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, o których mowa w art. 39 ust. 2 pkt 2 oraz
ust. 2a UoR to rezerwy związane bezpośrednio z działalnością operacyjną, a więc z
wytwarzaniem, sprzedażą (handlem) i fazą posprzedażną, a także ogólnym zarządem.
Należy poza tym zaznaczyć, iż do biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów będących
rezerwami nie zalicza się biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, o których mowa w
art. 39 ust. 2 pkt 1 UoR.
Są to w szczególności:
a) koszty wykonania jeszcze niezakończonych umów o usługi, w tym budowlane,
o których mowa w KSR 3  Niezakończone usługi budowlane",
b) zobowiązania wynikające z przyjętych przez jednostkę niefakturowanych
dostaw i usług
Rozwiązania krajowe dotyczące zasad tworzenia rezerw oraz biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów, oprócz UoR, zawarte są także w Krajowym Standardzie
Rachunkowości nr 6 (z 28 listopada 2008 roku).  Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe
kosztów, zobowiązania warunkowe Celem tego standardu jest objaśnienie przepisów UoR, w
szczególności określenie jednolitych zasad ujmowania w księgach rachunkowych, wyceny oraz
kryteriów prezentacji i ujawniania w sprawozdaniu finansowym rezerw, biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów oraz zobowiązań warunkowych. Treść standardu jest zgodna z
postanowieniami ustawy oraz w podstawowym zakresie z Międzynarodowym Standardem
Rachunkowości (MSR) 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe i z MSR 19
Åšwiadczenia pracownicze.
3
bmt
y
ródłem rozbieżności jest odmienne kryterium uznawania rezerw i biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów. W MSR kryterium tym jest stopień pewności realizacji obowiązku,
a w ustawie - rodzaj działalności, z którym związane jest zdarzenie obligujące. Ponadto w KSR
nr 6, zgodnie z postanowieniami UoR, przestrzega się zasadę współmierności przychodów i
kosztów.
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe
kosztów, zobowiązania warunkowe, Dz.U. z dnia 28 listopada 2008 r. Nr 12 poz. 90
http://mf.gov.pVdokument.php?const-l&dzial=74&id=17731&typ=news, (marzec 2011
r.)traktuje rezerwy na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników, w tym świadczeń
emerytalnych oraz rezerw tworzonych z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane
produkty długotrwałego użytku na etapie ich ujmowania w ewidencji księgowej jako bierne
rozliczenia międzyokresowe kosztów, natomiast MSR 19 i MSR 37 zalicza je do kategorii
rezerw.
Zgodnie z MSR 37 przy tworzeniu niektórych rezerw obciążane są koszty działalności
operacyjnej, natomiast zgodnie ze standardem krajowym nr 6 rezerwy tworzone sÄ… w
pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe lub straty nadzwyczajne.
Według MSR 37 obejmują one nie tylko skutki wypełnienia możliwych obowiązków
powstałych na skutek zdarzeń przeszłych, a których wystąpienie zostanie potwierdzone
dopiero w momencie wystąpienia lub niewystąpienia jednego lub większej liczby niepewnych
przyszłych zdarzeń, które nie w pełni podlegają kontroli jednostki, ale także wypełnienia
obecnych obowiązków, powstałych na skutek zdarzeń przeszłych, które nie są jednak
ujmowane w sprawozdaniu finansowym ponieważ:
- nie jest prawdopodobne, aby konieczne było wydatkowanie środków zawierających w sobie
korzyści ekonomiczne w celu wypełnienia obowiązków, lub
- nie można wystarczająco wiarygodnie wycenić kwoty koniecznej do wypełnienia
obowiązków.
W praktyce gospodarczej często można spotkać się z problemem dotyczącym rozróżnienia
między biernymi rozliczeniami międzyokresowych kosztów a rezerwami na zobowiązania.
Istotne znaczenie odgrywa rozróżnienie rezerw, biernych rozliczeń międzyokresowych.
Rezerwy oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów odzwierciedlają skutki wypełnienia
obecnych obowiązków, przy czym prawdopodobne jest, że w celu ich wypełnienia konieczny
będzie wypływ środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne.
Rezerwy tworzy siÄ™ w zwiÄ…zku ze zdarzeniami zwiÄ…zanymi:
·ð bezpoÅ›rednio z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… operacyjnÄ…
·ð poÅ›rednio z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… operacyjnÄ…
·ð z operacjami finansowymi,
·ð z innym ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci operacyjnej.
Rezerwy w systemie prawa bilansowego są tworzone z określonym przeznaczeniem oraz z
konkretnym celem. Otóż celem tworzenia rezerw jest niewątpliwie przypisanie strat i kosztów
danemu okresowi sprawozdawczemu (np. rok obrotowy), w którym one powstały pod
względem gospodarczym, ale zostaną faktycznie poniesione w póz
niejszym okresie, tzn. w
momencie poniesienia będzie znana dokładnie ich wielkość.. Ustawa o rachunkowości
precyzuje, iż rezerwy tworzy się na:
" pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę
można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji
gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji
kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego,
" przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją jeżeli na podstawie odrębnych
przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie
4
bmt
wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować
wartość tych przyszłych zobowiązań artykuł (35d ustęp 2 UoR)
Rezerwę tworzy się wyłącznie wtedy, gdy
a) na jednostce ciąży obecny obowiązek świadczenia (prawny lub zwyczajowy)
wynikający ze zdarzeń przeszłych,
b) jest prawdopodobne, że wypełnienie obowiązku spowoduje wykorzystanie
już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki,
c) możliwe jest wiarygodne oszacowanie kwoty wykonania obowiązku
Ewidencja księgowa-
REZERWY/BIERNEGO ROZLICZENIA MI
DZYOKRESOWEGO KOSZTÓW POLEGA NA:
a) zwiększeniu kosztów działalności operacyjnej (odpowiednio kosztu wytworzenia produktów,
kosztów sprzedaży, kosztów ogólnego zarządu) i biernych rozliczeń międzyokresowych
kosztów - jeżeli dotyczy ona bezpośrednio działalności operacyjnej jednostki,
b) zwiększeniu pozostałych kosztów operacyjnych i rezerw - jeżeli dotyczy ona pośrednio
działalności operacyjnej jednostki,
c) zwiększeniu kosztów finansowych i rezerw - jeżeli dotyczy ona operacji finansowych,
d) zwiększeniu strat nadzwyczajnych i rezerw  jeżeli dotyczy ona zdarzeń związanych z innym
ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej.
W identyczny sposób podwyższa się wysokość rezerw/biernych rozliczeń międzyokresowych
kosztów, jeżeli wzrosło ryzyko poniesienia przez jednostkę niezbędnych dla wywiązania się z
ciążącego na niej obowiązku świadczeń.
Z kolei wykorzystanie rezerwy następuje w związku z powstaniem zobowiązania, na które była
utworzona (art. 35d ust. 3 ustawy). Rezerwa może być wykorzystana wyłącznie zgodnie z
celem, na jaki była pierwotnie utworzona. Dotyczy to również biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów. Natomiast zamiana rezerwy/biernego rozliczenia
międzyokresowego kosztów w zobowiązanie, wobec przekształcenia się przewidywanego
ryzyka wykonania przez jednostkę świadczeń, wynikających z ciążących na niej obowiązków w
pewność, powoduje zmniejszenie rezerwy bądz
biernego rozliczenia międzyokresowego
kosztów i zwiększenie zobowiązań.
Rozwiązanie części lub całości niewykorzystanej rezerwy w przypadku zmniejszenia lub
ustania ryzyka uzasadniającego jej tworzenie, na dzień na który okazała się zbędna, polega na
zmniejszeniu stanu rezerwy oraz zwiększeniu:
a. pozostałych przychodów operacyjnych - jeżeli rezerwa dotyczy pośrednio
działalności operacyjnej,
b. przychodów finansowych - jeżeli rezerwa dotyczy operacji finansowych,
c. zysków nadzwyczajnych - jeżeli rezerwa dotyczy zdarzeń związanych z innym
ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej (art. 35d ust.
4 ustawy).
Z kolei wykorzystanie rezerwy następuje w związku z powstaniem zobowiązania, na które była
utworzona (art. 35d ust. 3 ustawy). Rezerwa może być wykorzystana wyłącznie zgodnie z
celem, na jaki była pierwotnie utworzona. Dotyczy to również biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów. Natomiast zamiana rezerwy/biernego rozliczenia
międzyokresowego kosztów w zobowiązanie, wobec przekształcenia się przewidywanego
5
bmt
ryzyka wykonania przez jednostkę świadczeń, wynikających z ciążących na niej obowiązków w
pewność, powoduje zmniejszenie rezerwy bądz
biernego rozliczenia międzyokresowego
kosztów i zwiększenie zobowiązań.
Rozwiązanie części lub całości niewykorzystanej rezerwy w przypadku zmniejszenia lub
ustania ryzyka uzasadniającego jej tworzenie, na dzień na który okazała się zbędna, polega na
zmniejszeniu stanu rezerwy oraz zwiększeniu:
a. pozostałych przychodów operacyjnych - jeżeli rezerwa dotyczy pośrednio
działalności operacyjnej,
b. przychodów finansowych - jeżeli rezerwa dotyczy operacji finansowych,
c. zysków nadzwyczajnych - jeżeli rezerwa dotyczy zdarzeń związanych z innym
ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej (art. 35d ust. 4
ustawy).
W sytuacji niewykorzystania w części lub całości biernego rozliczenia międzyokresowego
kosztów w przypadku zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego jego dokonanie polega
na zmniejszeniu stanu biernego rozliczenia międzyokresowego kosztów oraz zmniejszeniu
kosztów działalności operacyjnej (odpowiednio kosztu wytworzenia produktów, kosztów
sprzedaży, kosztów ogólnego zarządu) poniesionych w okresie sprawozdawczym, w którym
stwierdzono, że związane z tym rozliczeniem zobowiązanie jest mniejsze lub nie powstało (art.
39 ust. 5 ustawy). Zgodnie z prawem bilansowym, nie rzadziej niż na ostatni dzień roku
obrotowego rezerwy i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, podlegają inwentaryzacji
drogą porównania danych z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji
realnej wartości tych składników/KSR nr 6, p. 3.4-3.9.
Jednocześnie jednostka dokonuje wyceny rezerw i biernych rozliczeń międzyokresowych
kosztów, nie rzadziej niż na dzień bilansowy w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej
wartości (art. 28 ust. 1 pkt 9 UoR). Kwota, na którą tworzona jest rezerwa, powinna wynikać z
rzetelnego, uwzględniającego racjonalne przesłanki, oszacowania środków zawierających
korzyści ekonomiczne niezbędnych do wypełnienia obecnego obowiązku na dzień bilansowy
lub do przeniesienia go na stronę trzecią na ten dzień. Rzetelny szacunek powinien nastąpić na
drodze osÄ…du dokonanego przez kierownictwo jednostki, wspomaganego dotychczasowymi
doświadczeniami dotyczącymi podobnych transakcji. W niektórych przypadkach oszacowanie
potrzebnych środków może wymagać konsultacji niezależnych ekspertów. W każdym
przypadku kwota rezerwy powinna odzwierciedlać możliwie najdokładniejszy szacunek kwoty
wymaganej do spełnienia bieżącego zobowiązania na dzień tworzenia lub weryfikacji rezerwy,
z uwzględnieniem ryzyka i niepewności, które są nierozerwalnie związane z prowadzoną przez
jednostkę działalnością gospodarczą KSR nr 6, p. 4.1-4.3.
Charakterystyczna dla rezerw niepewność dotycząca wysokości ich kwoty uzasadnia
wykorzystanie przez jednostkę różnych metod wyceny, zależnych od okoliczności. Jeżeli
wyceniana rezerwa dotyczy zbioru wielu przyszłych zdarzeń gospodarczych, przy szacunku
kwoty obowiÄ…zku (zobowiÄ…zania),
uwzględnia się wszystkie możliwe kwoty związane z tymi zdarzeniami oraz odpowiadające im
prawdopodobieństwa. Wysokość kwoty rezerwy będzie w takim przypadku zależna od
oszacowanego przez jednostkę prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zdarzeń w
całym ich zbiorze. Rezerwami dotyczącymi zbioru wielu przyszłych zdarzeń gospodarczych są
najczęściej rezerwy związane bezpośrednio z działalnością operacyjną jednostki, takie jak z
tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku, a więc
wymagające dokonywania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. W przypadku gdy
jednostka wycenia kwotÄ™ rezerwy koniecznej dla wywiÄ…zania siÄ™ z pojedynczego obowiÄ…zku,
wynik najbardziej prawdopodobny może stanowić rzetelny szacunek zobowiązania. Nie zwalnia
to jednak jednostki z obowiązku przeanalizowania innych możliwych wyników. Jeśli inne
możliwe wyniki są w większości wyższe lub w większości niższe od wyniku najbardziej
6
bmt
prawdopodobnego, rzetelny szacunek może stanowić wynik wyższy lub niższy/ KSR nr 6, p. 4.4-
4.5
W przypadku tworzenia rezerw należy wziąć pod uwagę, przy zachowaniu zasady
istotności, zmiany wartości pieniądza w czasie. W związku z tym kwota rezerwy dotycząca
przyszłych szacowanych zobowiązań powinna - dzięki zastosowaniu stopy dyskontowej -
odzwierciedlać ich wartość bieżącą (na dzień tworzenia lub weryfikacji rezerwy). Przy sto-
sowaniu dyskonta wartość bilansowa rezerwy rośnie w każdym okresie wraz z upływem czasu.
Wzrost ten jest ujmowany jako koszt finansowy w rachunku zysków i strat. Do dyskontowania
stosuje się stopę dyskontową ustaloną na podstawie występujących na dzień wyceny (dzień
tworzenia lub weryfikacji rezerwy) rynkowych stóp zwrotu z wysoko ocenianych obligacji
przedsiębiorstw lub rynkowych stóp zwrotu z obligacji skarbowych, zależnie od wyboru
dokonanego przez jednostkę w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości. W przypadku
wyboru rynkowej stopy zwrotu z obligacji skarbowych jednostka może podwyższyć stopę
dyskonta o czynnik związany z ryzykiem, jeżeli rezerwa dotyczy na przykład operacji
finansowych dokonywanych na rynkach, których ryzyko, a zatem i stopy procentowe, są wyż-
sze od przeciętnego oprocentowania obligacji skarbowych /KSR nr 6, op. cit., p. 4.10
PREZENTACJA -ZGODNIE Z ZAKRESEM INFORMACJI, KTÓRE POWINIEN ZAWIERAĆ BILANS,
JEDNOSTKI WYKAZUJ
REZERWY NA ZOBOWI
ZANIA I BIERNE ROZLICZENIA
MI
DZYOKRESOWE KOSZTÓW W PASYWACH
W POZ. B.I. REZERWY NA ZOBOWI
ZANIA  Z WYODR
BNIENIEM:
B..I.1 - Rezerwa na odroczony podatek dochodowy (na jednym poziomie Jð)
B.I.2 - Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne - w postaci biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów (tworzone na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy) z podziałem
na:
długoterminowe  są to rezerwy lub ich części, których przewidywany termin
wykorzystania jest dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego,
krótkoterminowe - są to rezerwy lub ich części, których przewidywane wykorzystanie
nastąpi w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego;
B.I.3 - Pozostałe rezerwy - tj. rezerwy tworzone na podstawie art. 35d ustawy, a także
rezerwy w postaci biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów tworzone na podstawie art.
39 ust. 2 pkt 2 ustawy (innych niż świadczenia emerytalne i podobne). Pozostałe rezerwy
również wykazywane są z podziałem na długoterminowe i krótkoterminowe
Obowiązkiem każdej jednostki jest ujawnienie w informacji dodatkowej w poz. 1.8
następujących informacji o rezerwach oraz biernych rozliczeniach międzyokresowych
kosztów, wykazanych w bilansie w poz. B.I:
cel ich utworzenia,
stan na poczÄ…tek okresu,
dodatkowe rezerwy utworzone w ciągu okresu, łącznie ze zwiększeniami dotychczasowych
rezerw, np. w wyniku ich wzrostu w ciągu okresu wynikającego z upływu czasu oraz skutków
zmian stopy dyskontowej,
kwoty wykorzystane w ciÄ…gu okresu (rozliczone z zobowiÄ…zaniami),
kwoty niewykorzystane, rozwiÄ…zane w ciÄ…gu okresu oraz
stan na koniec okresu.
W informacji dodatkowej do każdej grupy rezerw oraz biernych rozliczeń
międzyokresowych kosztów lub ich istotnych składowych jednostka powinna ponadto
7
bmt
ujawnić: krótki opis charakteru obowiązku (zobowiązania) oraz oczekiwanych terminów
wynikających z nich wypływów korzyści ekonomicznych, informacje o wszelkich istotnych
niepewnościach co do kwoty i terminu wystąpienia tych wypływów, główne założenia, jeżeli
jest to zasadne, dotyczące przyszłych zdarzeń, które zostały uwzględnione przy szacowaniu
rezerwy oraz kwotę wszelkiego zakładanego zwrotu składnika aktywów, w tym kwotę ujętą w
bilansie/ KSR nr 6, p. 5.1 i 5.2.
Kategorie rezerw i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów
W teorii i praktyce rachunkowości można wyróżnić następujące kategorie rezerw:
" rezerwy kapitałowe,
" rezerwy na koszty i straty, związane z realizacją zasady współmierności kosztów i
przychodów,
" rezerwy sensu stricte, tworzone na znane jednostce ryzyko, grożące jej straty lub
odzwierciedlające negatywny wpływ otoczenia na jej kondycję finansową,(omówione
wcześniej w tej karcie)
" rezerwa na podatek odroczony (omówiony wcześniej w karcie nr 1,2.)
Rezerwy kapitałowe są wyrazem koncepcji zachowania kapitału i wzmocnienia bazy
kapitałowej jednostki gospodarczej oraz zabezpieczenia jednostki gospodarczej przed
nadmierną  utratą" wyniku finansowego. Rezerwy o charakterze kapitałowym są z
ródłem
samofinansowania jednostki gospodarczej i dzielÄ… siÄ™ na:
" rezerwy kapitałowe (agio, dopłaty itp.),
" rezerwy z zysku (kapitał zapasowy i kapitały rezerwowe tworzone z zysku netto).
Większość tworzonych tego typu rezerw stanowi indywidualną decyzje podejmowaną w
jednostce gospodarczej. Choć K.s.h. wskazuje, iż obowiązkowo tworzy się w spółkach
akcyjnych kapitał zapasowy w wysokości 8% z zysku, aż do osiągnięcia 1/3 wartości kapitału
akcyjnego oraz (fundusz) rezerwowy w wysokości:
A. kwoty odpowiadającej wartości nabytych przez spółkę akcyjną akcji własnych według
ceny nabycia tych akcji,
B. kwoty równej wysokości obniżenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej, w
przypadkach określonych w art. 360 ż 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek
handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z póz
n. zm.); kwota ta powinna być równa łącznej
wartości nominalnej umorzonych akcji.
Rezerwy na koszty i straty związane z realizacją zasady współmierności kosztów i
przychodów
tworzy siÄ™ w przypadku, gdy:
·ð nie wszystkie wydatki poniesione przez jednostkÄ™ gospodarczÄ… w danym okresie
dotyczą tego okresu, lecz również i następnego lub następnych okresów,
·ð istnieje potrzeba  doszacowania" kosztów, ponieważ: trzeba uwzglÄ™dnić koszty, które
faktycznie powstały, lecz brak jest obcego dowodu określającego ich wysokość, mogą
pojawić się prawdopodobne koszty, których data powstania nie jest jeszcze znana (np.
koszty napraw gwarancyjnych.
Ujęcia księgowego tych rezerw dokonuje się na koncie 640  Rozliczenia międzyokresowe
kosztów" jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów.
Jedną z rezerw wykazanych w strukturze pasywów bilansu jest rezerwa na świadczenia
emerytalne i podobne. UoR nie określa, co należy wykazywać w tej pozycji ani też nie podaje
zasad jej wyceny. W związku, z czym obowiązuje tu ogólny zapis zawarty w art. 28 UoR, że
rezerwy wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w uzasadnionej wiarygodnie
8
bmt
oszacowanej wartości. Konieczność tworzenia tych rezerw należy upatrywać także w koncepcji
prawdziwego i wiernego obrazu przedsiębiorstwa oraz wynikających z niej zasad
rachunkowości, takich jak: zasada memoriału, ostrożności, kontynuacji działalności, istotności,
współmierności kosztów i przychodów Według KSR nr 6, bierne rozliczenia międzyokresowe
kosztów z tytułu przyszłych świadczeń na rzecz pracowników dokonywane są w szczególności z
tytułu: niewykorzystanych urlopów odpraw emerytalnych i rentowych nagród jubileuszowych.
W zakresie tworzenia rezerw na świadczenia pracownicze, UoR jest nie precyzyjna, gdyż
wskazuje jedynie na ujęcie świadczeń pracowniczych w bilansie. W przeciwieństwie do UoR,
MSR 19 precyzyjnie określa m.in. klasyfikację świadczeń pracowniczych, zasady wyceny,
wymogi informacyjne. Zgodnie z UoR rezerwy należy wyceniać nie rzadziej niż na dzień
bilansowy w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości, w związku z czym w praktyce
najbardziej znanÄ… metodÄ… szacowania jest metoda aktuarialna. Metoda aktuarialna (zwana
też metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy )wymaga przyjęcia
odpowiednich założeń aktuarialnych, a w dalszej kolejności przyporządkowania wielkości
świadczenia pracowniczego do poszczególnych okresów zatrudnienia
Świadczenia pracownicze, a więc odpis na rezerwę z tego tytułu, stanowią element
wynagrodzeń pracowników, a zatem kosztów działalności operacyjnej. Dlatego też, rezerwę na
świadczenia pracownicze odnosi się w ciężar kosztów podstawowej działalności operacyjnej, a
nie pozostałych kosztów operacyjnych. Ujęcie w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych
zniekształcałoby związek pomiędzy kosztami a przyszłymi świadczeniami. /Ustawa o podatku
dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (tj. Dz.U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 z
póz
n. zm.), art. 15-16 oraz Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991
r. (tj. Dz.U. z 2010 r., Nr 51, poz. 307 z póz
n. zm.) art. 14/