Moduł 3
Instalacja sterowników urządzeń peryferyjnych
1. Wstęp
2. Instalacja sterowników do urządzeń zewnętrznych (skaner, drukarka itp.)
3. Instalacja urzÄ…dzenia w systemie Windows
4. Instalacja sterowników w Windows 8
5. Problemy dotyczące sterowników na platformie Windows
1
1. Wstęp
Każde urządzenie peryferyjne działa na podstawie zainstalowanych sterowni-
ków. Często pojawiają się problemy z powodu różnic w systemach operacyjnych, wersje
32-bitowe i 64-bitowe, dlatego warto zadbać o poprawne działanie urządzeń peryferyj-
nych. Systemy operacyjne posiadają dość dużą ilość wbudowanych sterowników, co uła-
twia nam pracę i podłączanie kolejnych urządzeń. Producenci sprzętu mają swoje ste-
rowniki do konkretnego sprzętu, a ponadto pojawiają się coraz to nowsze wersje, które
poprawiają działanie naszego sprzętu. Czasami w nowych wersjach są usuwane błędy
z poprzednich wersji. Warto sprawdzać strony producenta i być na bieżąco z wersjami
do sterowników urządzeń peryferyjnych, z których korzystamy.
Warto pozostać przy sterownikach zalecanych przez producenta, co pozwoli
utrzymać pełną sprawność naszego sprzętu.
2. Instalacja sterowników do urządzeń zewnętrznych (skaner, drukarka itp.)
System Windows jest zgodny ze specyfikacją Plug and Play, która definiuje spo-
sób, w jaki komputer może wykrywać i konfigurować nowo dodany sprzęt oraz automa-
tycznie instalować sterownik urządzenia. Przed wprowadzeniem specyfikacji Plug and
Play użytkownicy musieli ręcznie konfigurować urządzenia, zanim zostały podłączone
do komputera.
Sprzęt typu Plug and Play w połączeniu z systemem operacyjnym, zgodnym
ze specyfikacjÄ… Plug and Play, takim jak system Windows Vista® oraz Win-
dows Server® 2008, umożliwia podÅ‚Ä…czenie sprzÄ™tu, po czym system Windows automa-
tycznie wyszukuje odpowiedni pakiet sterownika urzÄ…dzenia i konfiguruje go w taki
sposób, aby urządzenie nie kolidowało z innymi mechanizmami.
Ponieważ sterownik urządzenia działa tak, jakby był częścią systemu operacyjne-
go z nieograniczonym dostępem do całego komputera, bardzo ważne jest, żeby w tym
procesie były używane jedynie znane i autoryzowane sterowniki urządzeń. Aby spełnić
ten wymóg proces instalacji w systemie Windows Vista oraz Windows Server 2008 jest
podzielony na dwa etapy.
3. Instalacja urzÄ…dzenia w systemie Windows
Instalacja urzÄ…dzenia i sterownika w systemie Windows Vista oraz Windows Se-
rver 2008 odbywa się w sposób przedstawiony na poniższym diagramie. Na tym rysun-
ku  PnP oznacza usługę Plug and Play, która działa w systemie Windows. Jeśli nie jest
spełniony którykolwiek z wymogów dotyczących zabezpieczeń lub nie można znalez
ć
odpowiedniego pakietu sterownika urządzenia, wówczas proces jest przerywany.
2
Rys. 3.1. Schemat działania i wykrywania sterowników w systemie Windows.
y
ródło: http://technet.microsoft.com/pl-pl/library/cc731478.aspx
a) Instalacja drukarki
Sterownik urządzenia to program lub fragment programu, który odpowiada
za dane urządzenie i pośredniczy pomiędzy nim a resztą systemu komputerowego.
Zwykle uabstrakcyjnia pewne cechy urządzenia, choć może jedynie zajmować się kwe-
stiami uprawnień dostępu i udostępniać urządzenie bez żadnej ingerencji. Wtedy pro-
gram, który z niego korzysta też jest w pewnym sensie sterownikiem.
W tradycyjnych systemach operacyjnych (Unix i inne) sterowniki znajdujÄ… siÄ™ w jÄ…drze
systemu operacyjnego. W systemach operacyjnych z mikrojÄ…drem, w jÄ…drze znajduje siÄ™
jedynie kod zajmujący się uprawnieniami, a sam sterownik jest niezależnym progra-
mem.
Często sterownik urządzenia jest odpowiedzialny za obsługę urządzeń, które fi-
zycznie nie istniejÄ…. W systemach operacyjnych Linux i Unix znajduje siÄ™ wiele sterowni-
ków urządzeń wirtualnych (abstrakcyjnych). Jako przykłady można wymienić:
·ð sterownik urzÄ…dzenia NULL (dostÄ™p przez /dev/null)  abstrakcyjne urzÄ…dzenie,
do którego można zapisywać, co nie przynosi żadnego efektu,
·ð sterownik urzÄ…dzenia RANDOM (dostÄ™p przez /dev/random)  dane odczytywa-
ne z tego urzÄ…dzenia sÄ… pseudolosowe,
·ð /dev/zero  nieskoÅ„czone z
ródło znaków (o kodzie 0x00),
·ð sterowniki systemów plików  tworzÄ… abstrakcjÄ™ nad sterownikami dysków, po-
zwalają na wygodny dostęp do danych bez znajomości sposobu ich zapisu.
3
W systemach operacyjnych Linux i Unix urzÄ…dzenia reprezentowane sÄ… przez
wirtualne pliki w katalogu /dev. ZnajdujÄ…ce siÄ™ tam urzÄ…dzenia dzielimy na blokowe
oraz znakowe. To samo fizyczne (albo wirtualne) urządzenie może posiadać oba rodzaje
sterowników. Różnica między nimi polega na zbiorze udostępnianych operacji. Do peł-
nej identyfikacji sterownika w systemie operacyjnym potrzebne sÄ… dwie liczby z zakresu
od 0 do 255. Pierwsza z nich nazywana jest liczbą główną i stanowi pozycję w odpo-
wiedniej tablicy sterowników w jądrze systemu operacyjnego. Druga z nich przekazy-
wana jest sterownikowi przy wykonywaniu konkretnych operacji. W wypadku sterow-
nika dysku może ona na przykład oznaczać numer podłączonego dysku twardego.
Aby utworzyć nowy plik urządzenia, można posłużyć się poleceniem mknod. Jako para-
metry przyjmuje ono ścieżkę do pliku urządzenia, a następnie dane jednoznacznie iden-
tyfikujÄ…ce sterownik, czyli kolejno:
·ð znak c lub b w zależnoÅ›ci od tego, czy urzÄ…dzenie jest blokowe, czy znakowe,
·ð numer główny,
·ð numer podrzÄ™dny.
W automatyce przemysłowej sterownik urządzenia to samodzielny układ (komputero-
wy, elektryczny, elektroniczny, elektromechaniczny), który zajmuje się nadzorowaniem
pracy urządzenia elektrycznego. Czasem takie układy elektroniczne nazywa się kontro-
lerami, aby je odróżnić od programowych sterowników urządzeń w systemie operacyj-
nym1.
Przed zainstalowaniem sprzętu zawsze trzeba się zapoznać z wymaganiami mi-
nimalnymi. Jest to informacja dla użytkownika, czy dane urządzenie po zainstalowaniu
będzie działało na danym sprzęcie. Warto się z tym dokładnie zapoznać.
Proces instalowania drukarki należy rozpocząć od uruchomienia płyty dostar-
czonej przez producenta. Jeżeli płyta zawiera oprogramowanie dla innych modeli druka-
rek, należy wybrać z listy odpowiedni produkt, a następnie określić język instalacji
i oprogramowania (może się zdarzyć, że producent nie dostarczy na płycie oprogramo-
wania w języku polskim, wówczas rozwiązaniem będzie wizyta na stronie producenta).
Należy określić, jakie oprogramowanie ma być zainstalowane  do wyboru jest pełna
instalacja oprogramowania i sterowników albo tylko sterowników lub innego oprogra-
mowania, dokumentacji itp. Po wybraniu pełnej instalacji należy wskazać typ interfejsu
(USB, LPT, RJ-45), za pomocą którego drukarka zostanie podłączona do komputera2.
Universal Serial Bus (USB) to obecnie najpopularniejszy sposób podłączania urządzeń
peryferyjnych do komputerów. Jest łatwy w użyciu, nie wymaga instalacji sterowników,
a przyłączane urządzenia nie wymagają osobnego zasilania.
Praktycznie każde z dostępnych na rynku urządzeń peryferyjnych posiada złącze USB 
przynajmniej jako alternatywę dla kabla szeregowego. Obsługa urządzeń USB pojawiła
się w Linuksie niedawno, dlatego ich używanie wymaga pewnej ostrożności. Jeśli użyt-
kownik posiada w miarÄ™ nowy komputer, to prawdopodobnie ma on zintegrowany na
płycie głównej kontroler USB (tzw. host controller). Istnieją dwa typy kontrolerów USB
 Open Host Controller Interface (OHCI opracowany przez firmÄ™ Compaq) oraz Univer-
sal Host Controller Interface (UHCI opracowany przez firmÄ™ Intel). Obydwa rodzaje kon-
trolerów oferują takie same możliwości, jednak kontrolery UHCI bardziej obciążają pro-
cesor. Linux obsługuje zarówno OHCI, jak i UHCI. Niestety nie potrafi obsługiwać wersji
specyfikacji  UBS 2.0.
1
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sterownik_urz%C4%85dzenia
2
Kowalski T., Kwalifikacja E.12. Montaż i eksploatacja komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych,
Gliwice, Helion, 2012.
4
Mysz USB
Myszy USB są obsługiwane przez trzy moduły jądra: input.o, hid.o i mousedev.o. Po pod-
łączeniu myszy należy sprawdzić, czy jej obecność została wykryta przez system,
sprawdzając zawartość pliku/proc/bus/usb/devices. Trzeba też dodatkowo utworzyć
pseudo-pliki urządzeń:
mkdir /dev/inputmknod /dev/input/mice c 13 63.
Po wykonaniu polecenia cat /dev/input/mice powinna się pojawić seria przypadkowych
znaków po poruszeniu myszą lub kliknięciu jednym z jej przycisków. Jeśli chcemy ko-
rzystać z myszy USB w środowisku graficznym X Window, to należy otworzyć w edyto-
rze tekstowym plik/etc/X11/XF86Config-4, następnie znalez
ć sekcję o nazwie Input
Device i zmienić ją tak, aby wyglądała w następujący sposób:
Section  Input Device
Identifier  USB Mice
Driver  mouse
Option  Protocol U
 IMPS/2
Option  Device U
 /dev/input/mice
End Section
Dość rzadko spotykanymi typami urządzeń USB są joysticki i gamepady, niemniej
Jednak Linux potrafi z nich korzystać poprzez moduły jądra hid.o, input.o i joydev.o. Na-
leży najpierw utworzyć następujące pseudo-pliki urządzeń:
mknod /dev/input/js0 c 13 0
mknod /dev/input/js1 c 13 1
mknod /dev/input/js2 c 13 2
mknod /dev/input/js3 c 13 3
Jeśli wykonamy polecenie cat /dev/input/js0, powinna się pojawić seria dziwnych zna-
ków po każdym poruszeniu joysticka. Oznacza to, że urządzenie zostało prawidłowo
zainstalowane i wszystkie gry obsługujące joystick i gamepad powinny bez problemu
z nich korzystać.
Modemy USB
Modemy USB (tradycyjne, ISDN oraz kablowe) są w Linuksie obsługiwane, o ile są zgod-
ne ze specyfikacjÄ… CDC (Communication Device Class) i ACM (Abstract Control Model).
Zgodność z tymi specyfikacjami znajduje się w specyfikacji technicznej modemu. Mode-
my USB są obsługiwane poprzez moduł jądra acm.o. Najpierw jednak trzeba utworzyć
pseudo-pliki reprezentujÄ…ce nowe urzÄ…dzenia:
mknod /dev/usb/ttyACM0 c 166 0
mknod /dev/usb/ttyACM1 c 166 1
mknod /dev/usb/ttyACM2 c 166 2
mknod /dev/usb/ttyACM3 c 166 3
Teraz modem powinien być rozpoznany przez dialer, tak jak standardowe urządzenia
tego typu, przyłączane przez port szeregowy.
Drukarki i urzÄ…dzenia dz
więkowe USB
Drukarki USB powinny być bez problemu obsługiwane w Linuksie i można je dodawać
z poziomu Panelu sterowania KDE. Jeśli jednak drukarka nie zostanie wykryta,
5
trzeba utworzyć pseudo-plik urządzenia poleceniem:
mknod /dev/usb/lp0 c 180 0
Systemy audio USB  są to głównie głośniki, powinny pracować od razu  bez żadnej
konfiguracji.
Pamięci masowe
Coraz częściej spotykane są obecnie urządzenia pamięci masowej do przechowywania
danych, które posiadają złącze USB  są to głównie zewnętrzne dyski twarde, czytniki
kart pamięci i nagrywarki CD-RW. Większość dystrybutorów potrafi już automatycznie
montować dyski USB.
Trzeba je zatem montować ręcznie z linii poleceń. Linux potrafi obsługiwać na-
stępujące urządzenia masowe przyłączane przez USB: stacje dyskietek USB, napędy ZIP,
napędy CD-ROM/CD-RWD, dyski Flash, czytniki kart pamięci. Pierwszym krokiem po
przyłączeniu nowego urządzenia jest sprawdzenie, czy system je  zauważył . Można to
wykonać na dwa sposoby:
ls /proc/bus/usb
To polecenie wyświetla listę urządzeń USB rozpoznanych przez system  lista
może być dość długa, jednak łatwo znalez
ć na niej potrzebne urządzenie po nazwie, np.
dyski są identyfikowane jako  mass-storage , czasem wpisana jest wręcz nazwa produ-
centa. Alternatywnie można użyć polecenia:
cdrecord  scanbus
Wykrywa ono wszystkie urządzenia SCSI, a ponieważ w Linuksie obsługa pamięci
masowych USB jest realizowana przez sterownik SCSI, jest to najlepsze z
ródło informa-
cji o USB. Jeśli urządzenie jest widoczne, należy jeszcze sprawić, żeby można było łatwo
z niego korzystać  w tym celu do pliku /etc/fstab należy dodać wpisy definiujące nazwę
urządzenia i katalog, w którym będzie ono montowane. Oto przykłady wpisów dla róż-
nych urządzeń:
·ð stacje dyskietek USB
/dev/sda /mnt/usbfd auto U
noauto, user 0 0
·ð napÄ™dy Iomega Zip U przyÅ‚Ä…czane przez USB:
/dev/sda4 /mnt/usbzipvfatU
noauto, user 0 0
·ð dyski zewnÄ™trzne przyÅ‚Ä…czane przez USB(także dyski typu Flash):
/dev/sda1 /mnt/usbdisk ext2 defaults 1 2
W przypadku obecności innych dysków USB zmieni się odpowiednio nazewnic-
two i zamiast /dev/sda1 trzeba będzie użyć/dev/sdb lub /dev/sdc. Pozostało jeszcze
utworzyć katalogi, w których będzie montowana zawartość nośników, trzeba użyć do
tego polecenia mkdir, np.:
mkdir /mnt/usbdisk
Teraz można zamontować nośnik, używając odpowiednio polecenia mount, np.:
mount /mnt/usbfd
mount /mnt/usbzip
mount /mnt/usbcdrom
mount /mnt/usbdisk
Po skopiowaniu plików nośnik należy odmontować poleceniem umount  jego składnia
jest analogiczna jak dla mount3.
3
www.linux-magazine.pl
6
Procesy zachodzące w systemie w trakcie instalowania przez użytkownika nowych
urządzeń i zawierające komponenty niezbędne do udanego zakończenia operacji.
Rys. 3.2. Schemat instalacji urzÄ…dzenia.
y
ródło: http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
Kolejność działań przy instalowaniu urządzenia:
1. Użytkownik podłącza urządzenie do komputera. Warto zauważyć, że jeśli urządzenie
i jego magistrala obsługują tak zwane powiadamianie na bieżąco(ang. hot-plug notifica-
tion), urządzenie może zostać podłączone w trakcie pracy systemu.
2. Menedżer PnP i sterownik magistrali identyfikują nowe urządzenie. Najpierw sterownik
magistrali  przy jej wsparciu  odbiera powiadomienie od nowego urzÄ…dzenia,
a następnie sam informuje menedżera PnP trybu jądra o zmianie w konfiguracji sprzę-
towej (w przykładzie zmianą jest dodanie nowego urządzenia). Menedżer PnP trybu jądra
wysyła następnie do sterownika magistrali żądanie przesłania mu listy urządzeń fizycznie
podłączonych do magistrali i po jej uzyskaniu porównuje ją z poprzednią kopią listy.
A zatem menedżer PnP stwierdza, jakie urządzenie zostało dodane i żąda od sterownika
magistrali przekazania informacji na jego temat, takich jak: identyfikator urzÄ…dzenia,
identyfikator producenta, identyfikatory zgodności i możliwości urządzenia.
Menedżer PnP trybu jądra powiadamia menedżera PnP trybu użytkownika o tym, że zostanie
zainstalowane urządzenie. Menedżer PnP trybu użytkownika za pomocą programu run-
dll32.exe tworzy nowy proces i w celu zainstalowania urządzenia wywołuje bibliotekę
newdev.dll.
4. W celu wykonania zadań instalacyjnych biblioteka newdev.dll wywołuje funkcje instalacji
urządzenia (Setup API) i funkcje menedżera PnP Configuration Manager (CfgMgr API).
Biblioteka DLL tworzy listę możliwych sterowników urządzenia i w razie potrzeby uru-
chamia kreator wyszukujÄ…cy nowe urzÄ…dzenie.
7
5. W procesie instalacji urządzenia może brać udział instalator klas i dodatkowe instala-
tory (jeśli takie istnieją).
6. Po wybraniu przez program instalacyjny najlepszego sterownika, skopiowaniu jego od-
powiednich plików, zarejestrowaniu wszystkich dodatkowych instalatorów związanych
z urządzeniem i jego interfejsów oraz wykonaniu podobnych czynności w celu załado-
wania sterowników i uaktywnienia urządzenia, program instalacyjny przekazuje kontrolę
trybowi jądra. Odpowiednia funkcja Cfg Mgr API wysyła do menedżera PnP trybu użyt-
kownika żądanie, które przekazuje menedżerowi PnP trybu jądra.
7. Menedżer PnP ładuje dla urządzenia odpowiedni sterownik funkcyjny i wszystkie
opcjonalne sterowniki filtrujÄ…ce.
8. W celu zmiany ustawień urządzenia instalatory mogą uruchomić kreatory.
Rys. 3.3. Komunikacja aplikacji użytkownika ze sprzętem za pośrednictwem sterowni-
ków.
y
ródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Device-driver-pl.svg
9. Gdy użytkownik podłączy urządzenie, system Windows wykrywa nowy sprzęt i sy-
gnalizuje usłudze Plug and Play, że należy go uruchomić.
10. Usługa Plug and Play identyfikuje urządzenie.
11. Usługa Plug and Play przeszukuje magazyn sterowników, aby znalez
ć pakiet sterow-
nika odpowiedni dla urządzenia. Jeśli nie można znalez
ć odpowiedniego pakietu, należy
przejść do kroku 4. W przeciwnym wypadku  do kroku 8.
12. System Windows wyszukuje odpowiedni pakiet sterownika, przeszukując następują-
ce lokalizacje i zatrzymujÄ…c siÄ™, gdy tylko znajdzie odpowiedni pakiet:
·ð przeszukiwanie folderów okreÅ›lonych we wpisie rejestru DevicePath (aby uzy-
skać więcej informacji, zobacz temat: Konfigurowanie systemu Windows do wy-
szukiwania sterowników urządzeń w dodatkowych folderach),
·ð przeszukiwanie witryny Windows Update w sieci Web (aby uzyskać wiÄ™cej in-
formacji, zobacz temat: Konfigurowanie systemu Windows do wyszukiwania ste-
rowników urządzeń w witrynie Windows Update),
·ð monitowanie użytkownika o noÅ›nik.
13. System Windows sprawdza, czy użytkownik ma uprawnienia do umieszczenia pakie-
tu sterownika w magazynie sterowników. Użytkownik musi mieć poświadczenia admi-
nistratora lub zasada komputera musi zezwalać, aby standardowy użytkownik instalo-
wał urządzenia, które mają taki identyfikator. (Aby uzyskać więcej informacji na temat
8
tej zasady, zobacz temat: Konfigurowanie zasady komputera umożliwiającej użytkowni-
kom z ograniczeniami instalowanie konkretnych urządzeń.)
14. System Windows sprawdza, czy pakiet sterownika ma ważny podpis cyfrowy. Jeśli
pakiet sterownika jest podpisany za pomocą ważnego certyfikatu, którego nie ma w ma-
gazynie Zaufani Wydawcy, wówczas system Windows monituje użytkownika o potwier-
dzenie.
15. System Windows umieszcza kopię pakietu sterownika w magazynie sterowników.
16. Usługa PnP kopiuje pliki sterownika z magazynu sterowników do lokalizacji opera-
cyjnych, czyli na ogół do folderu %systemroot%\windows32\drivers.
17. Usługa PnP konfiguruje rejestr w taki sposób, aby system Windows otrzymał in-
strukcje, jak używać nowo zainstalowanych sterowników.
18. Usługa PnP uruchamia nowo zainstalowane sterowniki. Ten krok jest powtarzany
przy każdym uruchomieniu komputera w celu ponownego załadowania sterowników.
Warstwy sterowników
W przypadku dowolnego urządzenia można wyróżnić dwie lub więcej warstw ste-
rowników. Są to: warstwa sterownika magistrali I/O (lub menedżera PnP w przypadku
głównych urządzeń) i sterownik funkcyjny urządzenia. Opcjonalnie magistrala lub urzą-
dzenie mogą być wyposażone w jeden lub kilka sterowników filtrujących4.
Obiekty urządzeń
Dla każdego kontrolowanego urządzenia sterownik tworzy obiekt urządzenia, który
jest dla sterownika reprezentacjÄ… urzÄ…dzenia. BiorÄ…c pod uwagÄ™ perspektywÄ™ technologii
Plug and Play, można wyróżnić trzy rodzaje obiektów urządzeń  fizyczne obiekty urzą-
dzeń PDO (physical device object), operacyjne obiekty urządzeń FDO (functional device
object) i filtrujące obiekty urządzeń. Obiekty PDO reprezentują urządzenie w magistrali.
Każdy interfejs PnP API, który odwołuje się do urządzenia, odwołuje się także do obiektu
PDO. Obiekty FDO są dla sterownika funkcyjnego reprezentacją funkcjonalności urządzenia.
FiltrujÄ…ce obiekty urzÄ…dzenia reprezentujÄ… sterownik filtrujÄ…cy jako Å‚Ä…cze do dodatkowej
funkcjonalności. Wszystkie te obiekty urządzeń to urządzenia typu DEVICE_OBJECT, ale są sto-
sowane w różny sposób i mogą mieć odmienne rozszerzenia urządzenia5.
Poziom obsługi technologii PnP  oferowany przez urządzenie  zależy od stopnia
zgodności z technologią zarówno urządzenia, jak i powiązanego z nim sterownika.
Tabela 3.1. Poziomy obsługi technologii Plug and Play przez urządzenia i sterowniki.
Sterownik niezgodny
Typ urzÄ…dzenia Sterownik PnP
z PnP
Pełna obsługa technologii
Urządzenie PnP Brak obsługi technologii PnP
PnP
Częściowa obsługa techno-
Urządzenie niezgodne z PnP Brak obsługi technologii PnP
logii PnP
y
ródło: http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
4
http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
5
http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
9
W celu zaoferowania pełnej obsługi technologii PnP konieczne jest zastosowanie
odpowiedniego sterownika. Poniżej zawarto krótki opis wszystkich możliwych konfigu-
racji. Oto one:
·ð PeÅ‚na obsÅ‚uga  urzÄ…dzenie i sterownik sÄ… zgodne z technologiÄ… PnP. W celu
zaoferowania optymalnej obsługi technologii PnP komponent sprzętowy musi
spełniać wymagania inicjatywy On Now, w tym specyfikacji ACPI. Obsługa
technologii PnP systemów Windows 2000/XP skupia się wyłącznie na
komputerach zgodnych z interfejsem ACPI.
·ð UrzÄ…dzenie PnP/starszy sterownik  brak obsÅ‚ugi technologii PnP. JeÅ›li
sterownik urządzenia PnP nie obsługuje technologii PnP, takie urządzenie
będzie zachowywało się jakby było niezgodne z technologią Plug and Play.
Warto zauważyć, że może to spowodować ograniczenie możliwości
technologii PnP całego komputera.
·ð Starsze urzÄ…dzenie/sterownik PnP. Taka kombinacja może zaoferować tylko
częściową obsługę technologii PnP. Jeśli użytkownik dysponuje starszym urządze-
niem na poziomie sprzętowym, które nie obsługuje technologii PnP, po załadowa-
niu odpowiedniego sterownika PnP technologia może być obsługiwana
w ograniczonym zakresie. Co prawda taki komputer nie będzie w stanie
automatycznie i w dynamiczny sposób wykryć urządzenia, a następnie
załadować odpowiednie sterowniki, ale umożliwi zarządzanie zasobami
sprzętowymi. Tego typu komputer będzie też zawierał interfejs, który umożliwi
sterownikowi prowadzenie interakcji z podsystemem PnP i rejestrowanie zdarzeń
związanych z powiadamianiem urządzeń. Jeśli urządzenie posiada sterownik PnP, zo-
stanie wyświetlone w oknie Menedżer urządzeń. Zakładki okna Menedżer urzą-
dzeń umożliwiają określenie ustawień urządzeń, które są w nim widoczne.
·ð Ani urzÄ…dzenie, ani jego sterownik nie sÄ… zgodne z technologiÄ… Plug and Play
 brak jej obsługi. Starsze urządzenia będą działały jak zwykle, ale nie będą
obsługiwały funkcji PnP. Wszystkie nowo stworzone sterowniki powinny być
zgodne z technologiÄ… Plug and Play6.
Po uruchomieniu programu należy poczekać do momentu, aż program odczyta dane
komputera. Następnie należy odnalez
ć zakładkę  Sprzęt  można tam znalez
ć wiele
przydatnych informacji, np.:
·ð nazwa urzÄ…dzenia, typ, seria lub model,
·ð identyfikator urzÄ…dzenia (bardzo przydatny, gdy nie zostanie wykryta nazwa
sprzętu czy też typ),
·ð wersje sterownika (jeÅ›li takowy już jest, np. od Microsoftu).
Proces odnalezienia sterowników możemy podzielić na kilka etapów:
·ð szukanie na podstawie Nazwy UrzÄ…dzenia, na podstawie log-a, z programu Eve-
rest (najprostszy sposób),
·ð szukanie, znajÄ…c tylko seriÄ™ i typ urzÄ…dzenia (również prosty sposób),
·ð znajÄ…c tylko nazwÄ™ producenta urzÄ…dzenia i jego typ (trudniejszy sposób),
·ð znajÄ…c tylko identyfikator urzÄ…dzenia (wyjaÅ›nienie póz
niej).
6
http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
10
Rys. 3.4. Screen przykładowego Menedżera Urządzeń po zainstalowaniu samego systemu
Windows XP.
y
ródło: http://komputery-sosnowiec.neostrada.pl/sterowniki/sterownikixp.htm
Jak widać niektóre urządzenia nie zostały zainstalowane z powodu braku sterowników
wbudowanych w instalkę Windowsa XP. Pytanie: jak rozpoznać, co to za urządzenia
i dobrać do nich odpowiednie sterowniki?7.
Aby wykonać to zadanie, trzeba wykorzystać Menadżera urządzeń, można zastosować
do pomocy oprogramowanie Everest Home Edition. Na tym etapie każdy może wybrać
jaką drogą będzie dalej podążał w celu instalacji swoich sterowników. Wiele sterowni-
ków zostanie automatycznie zainstalowanych, ale w Windows XP ta baza nie była aż
taka duża, jak choćby w Windows Vista, Windows 7 czy Windows 8.
4. Instalacja sterowników w Windows 8
Proces instalacji systemu Windows 8 przebiega wyjÄ…tkowo sprawnie. Praktycznie
wszystkie sterowniki do znalezionego sprzętu są automatycznie pobierane z sieci  jeśli
nie ma ich w podstawowej instancji instalacyjnej systemu. Podobnie system zachowuje
się po podłączeniu lub instalacji dowolnego urządzenia peryferyjnego lub np. karty roz-
szerzeń. Innymi słowy, użytkownik, który nie posiada odpowiedniej wiedzy i doświad-
czenia nie musi przejmować się procesem instalacji sterowników8.
7
http://komputery-sosnowiec.neostrada.pl/sterowniki/sterownikixp.htm
8
http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
11
Rys. 3.5. Windows 8
y
ródło: http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
Niekiedy warto zainstalować firmowe sterowniki do takich urządzeń jak karta graficzna.
Sterowniki te są dostarczane w uruchamialnych plikach exe zarówno przez firmę Nvidia,
jak i AMD oraz są dostępne w wersji zarówno 32- i 64-bitowej. Sterowniki do kart gra-
ficznych są na tyle uniwersalne, że mogą być instalowane zarówno w systemie Windows
7, jak i Windows 8 (oznaczane są wspólnie w nazwie pobieranego przez użytkownika
pliku, jako Win_8_Win7), a ich proces instalacji nie różni się od instalowania driverów
w systemie Windows 79.
Rys. 3.6. Windows 8
y
ródło: http://www.winbeta.org/
9
http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
12
Ze sprzętem, do którego dostępne są sterowniki dla Windows 7, nie powinno być
w większości przypadków żadnych problemów, gdyż Windows 8 działa bardzo dobrze
ze sterownikami pierwotnie przeznaczonymi dla systemu Windows 7. Proces ich insta-
lacji też jest tożsamy z tym, do czego przyzwyczaił nas Windows 7. Warto dodać, że jeśli
plik z informacjami instalacyjnymi INF nie zawiera informacji na temat instalacji spe-
cjalnie dla systemu Windows 8, wówczas system operacyjny będzie po prostu używać
wskazówek przeznaczonych dla Windows 7. Sterowniki można zainstalować za pomocą
programu instalacyjnego, zaktualizować je z poziomu Menadżera urządzeń, w ten sam
sposób jak w Windows 7 lub klikając prawym klawiszem na pliku INF i wybierając opcję
Zainstaluj10.
Rys. 3.7. Instalacja urządzeń w Windows 8.
y
ródło: materiały własne
10
http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
13
Aby dostać się do Menadżera urządzeń:
1. Należy skorzystać z ekranu startowego Metro Windows 8, czyli trybu Modern UI,
wybierajÄ…c z opcji Wszystkie programy.
2. Następnie trzeba odnalez
ć Panel sterowania w okienku Programy. Po kliknięciu
uruchomiony zostanie klasyczny Panel sterowania.
3. Wybierz opcję Sprzęt i dz
więk, a po jej otworzeniu Menadżera urządzeń.
Do ustawień systemowych można też dotrzeć m.in. z poziomu aplikacji Pulpit.
·ð Należy przesunąć kursor do prawego rogu ekranu, z prawej strony pojawi siÄ™
kontekstowy Pasek narzędziowy z opcją Ustawienia, skąd również możemy do-
trzeć do Panelu sterowania11.Rys. 3.8. Instalacja urządzeń w Windows 8.
y
ródło: materiały własne
Problemy mogą się pojawić wówczas, gdy instalujemy nietypowe urządzenia, do
których nie ma zaimplementowanych przez Microsoft sterowników lub producent
sprzętu nie daje wsparcia dla Windows 8. Stary sprzęt, do którego dostępne są drivery
do systemu Windows XP, a który nie działał z Windows 7 i Windows Vista, także nie bę-
dzie działał w Windows 812.
11
http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
12
http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/instalacja-urzadzen-windows-8.html
14
Rys. 3.9. Instalacja sterowników drukarki.
y
ródło: http://www.printercomparison.com/default.asp?newsID=1485&p=2
Po wybraniu interfejsu USB program instalacyjny wskaże moment, kiedy należy
podłączyć urządzenie do gniazda USB komputera oraz włączyć drukarkę, w efekcie na-
stąpi automatyczna instalacja sterowników. Po zainstalowaniu pakietu oprogramowania
można sprawdzić, czy urządzenie zostało prawidłowo zainstalowane oraz przystąpić do
wstępnej konfiguracji ustawień drukarki, tworząc domyślny profil preferencji wydruku.
b) Instalacja skanera
Skaner  urządzenie służące do przebiegowego odczytywania: obrazu, kodu paskowego
lub magnetycznego, fal radiowych itp. do formy elektronicznej (najczęściej cyfrowej).
Skaner przeszukuje kolejne pasma informacji, odczytujÄ…c je lub rejestrujÄ…c. Nie jest to
więc zwykły czytnik, a czytnik krokowy (np. skaner obrazu nie rejestruje całego obrazu
w jednej chwili jak aparat fotograficzny, a zamiast tego rejestruje kolejne linie obrazu 
dlatego głowica czytająca skanera przesuwa się lub skanowane medium pod nim). Na-
zwa skanera, jako czytnika przebiegowego, często przenoszona jest na czytniki nieprze-
biegowe (np. elektroniczne)13.
13
http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaner
15
Rys. 3.10. Skaner.
y
ródło: http://www.1bti.ovh.org/s/30/index.htm
Przykładowa instalacja skanera
Ważne!
·ð Przed zainstalowaniem oprogramowania NIE należy podÅ‚Ä…czać skanera do kompute-
ra. Jeśli podłączamy skaner, należy odłączyć kabel USB od komputera. Gdy pojawi się
ekran Found New Hardware (Znaleziono nowy sprzęt), trzeba odłączyć kabel USB
i kliknąć przycisk Cancel (Anuluj). Ekran może zostać zamknięty automatycznie po
odłączeniu tego kabla USB.
·ð Przed rozpoczÄ™ciem instalacji należy zamknąć wszystkie dziaÅ‚ajÄ…ce aplikacje.
·ð W przypadku systemu Windows: przed aktualizacjÄ… systemu Windows (w wersji Vi-
sta do wersji 7) należy odinstalować oprogramowanie dołączone do skanera marki
Canon, a następnie ponownie zainstalować to oprogramowanie.
·ð W przypadku systemu Macintosh: po aktualizacji systemu (w wersji Mac OS X v.10.5
lub starszej do wersji Mac OS X v.10.6) należy zainstalować oprogramowanie dołą-
czone do skanera marki Canon.
·ð W celu zainstalowania programu użytkownik musi być zalogowany jako administra-
tor.
·ð Podczas instalacji nie należy siÄ™ przeÅ‚Ä…czać na inny profil użytkownika14.
Kolejność działań przy instalowaniu skanera:
1. Umieszczamy instalacyjny dysk CD-ROM w napędzie.
Komputer Macintosh: należy kliknąć dwukrotnie ikonę Setup (Instalacja)
i w oknie dialogowym uwierzytelniania wprowadzić identyfikator oraz hasło
administratora.
W systemach Windows XP i Macintosh należy pominąć krok 2 i przejść od razu
do kroku 3.
2. W systemie Windows 7/Windows Vista: gdy pojawi siÄ™ okno dialogowe AutoPlay
(Autoodtwarzanie), należy uruchomić instalator. Następnie w oknie dialogowym
User Account Control (Kontrola konta użytkownika) kliknąć przycisk Yes (Tak)
lub Continue (Kontynuuj).
14
http://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/
CanoScan_LiDE_210.aspx?faqtcmuri=tcm:125-774552&page=1&type=faq
16
Rys. 3.11. Funkcja Autoplay.
y
ródło:
https://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/CanoScan_LiDE_70
0F.aspx?faqtcmuri=tcm:125-644254&page=1&type=faq
3. W razie potrzeby w kolejnym oknie dialogowym należy wybrać język i miejsce za-
mieszkania, a następnie kliknąć przycisk Next (Dalej). W niektórych krajach te okna dia-
logowe nie będą wyświetlane.
4. W menu głównym należy kliknąć opcję Easy Install (A
atwa instalacja).
Rys. 3.12. Funkcja Easy Install.
y
ródło:
https://www.canon.pl/Support/Consumer_Products/products/scanners/LiDE_series/CanoScan_LiDE_70
0F.aspx?faqtcmuri=tcm:125-644254&page=1&type=faq
17
5. Następnie musimy kliknąć przycisk Install (Instaluj), aby rozpocząć instalację. Przed
wykonaniem pierwszych czynności trzeba uważnie przeczytać umowę licencyjną i klik-
nąć przycisk Yes (Tak). Komputery Macintosh: należy pominąć krok 6 i przejść
od razu do kroku 7.
6. System Windows: należy uważnie przeczytać zawartość ekranu Please Allow All In-
stall Wizard Processes (Pozwól na wykonywanie wszystkich procesów kreatora instala-
cji) i kliknąć przycisk Next (Dalej).
7. Aby kontynuować instalację, trzeba postępować zgodnie z instrukcjami wyświetlany-
mi na ekranie.
8. Po wyświetleniu ekranu Extended Survey Program (Program rozszerzonej ankiety),
należy kliknąć przycisk potwierdzenia. Aby wyrazić zgodę, trzeba kliknąć przycisk Agree
(Zgadzam siÄ™).
9. Po zakończeniu instalacji należy wykonywać poszczególne czynności zgodnie z in-
strukcjami wyświetlanymi na ekranie. W przypadku systemu Windows: trzeba kliknąć
przycisk Exit (Zakończ). W przypadku systemu Macintosh: należy kliknąć przycisk Exit
(Zakończ). Kliknięcie przycisku OK  w oknie dialogowym Canon Solution Menu EX (Me-
nu EX rozwiązań Canon)  spowoduje wyświetlenie Solution Menu EX (Menu EX rozwią-
zań).
c) Kamera internetowa
Kamera internetowa (ang. webcam)  kamera cyfrowa, podłączana bezpośrednio
do komputera, zazwyczaj za pomocą złącza USB. Kamera może transmitować obrazy
statyczne (co pewien czas, zwany czasem odświeżania, przesyła pojedynczy obraz) lub
transmisja może odbywać się w sposób ciągły (tzw. streamingcams). Najprostsze mode-
le oparte są na tańszej matrycy CMOS o niewielkich rozmiarach, rozdzielczości
640 x 480 pikseli. Przydadzą się użytkownikom mało wymagającym i z niezbyt wydaj-
nym łączem internetowym. Przeważnie spełniają swoje zadania, ale jakość obrazu, wy-
konanie i szybkość działania pozostawiają wiele do życzenia. W słabszym oświetleniu
wyraz
nie gorzej pracuje15.
Obecnie jesteśmy wszędzie otoczeni kamerami, czy to na ulicach miast, czy na
budynkach, w urzędach, firmach. Można także sprawdzić, co dzieje się w innym mieście,
jaka jest aktualnie pogoda. Bardzo często kamera internetowa jest wykorzystywana do
rozmów pomiędzy użytkownikami. Laptopy mają bardzo często wbudowane kamery
internetowe i dzięki temu nie ma potrzeby kupowania kamer zewnętrznych.
Obecnie wiele komunikatorów współpracuje z kamerami, jak np. Skype, co uła-
twia międzynarodowe połączenia z jednoczesnym obrazem.
Poniżej przedstawiona jest instrukcja kamery internetowej.
15
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamera_internetowa
18
Rys. 3.13. Kamera internetowa.
y
ródło: http://www.opinie.egospodarka.pl/e5-KAMERA-INTERNETOWA-K02,30011.html
Rys. 3.14. Kreator instalacji kamery internetowej.
y
ródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html
Rys. 3.15. Wyszukiwanie nowego sprzętu.
y
ródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html
19
Rys. 3.16. Zakończenie pracy Kreatora znajdowania nowego sprzętu.
y
ródło: http://www.q100sz.republika.pl/support/lt9388.html
5. Problemy dotyczące sterowników na platformie Windows
Częstą przyczyną nieprawidłowego działania sprzętu (zainstalowanego w komputerze
lub podłączonego do niego) są problemy ze sterownikami.
Rys. 3.17. Funkcja sterowników.
y
ródło: http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-
common-driver-problems=windows-vista
Po zainstalowaniu nowego urządzenia nie działa ono poprawnie.
Jeśli urządzenie sprzętowe działa nieprawidłowo, być może potrzebny jest nowy
sterownik  nawet jeśli sterownik był instalowany niedawno lub został już zainstalowa-
ny na kupionym komputerze. Każde urządzenie wymaga sterownika umożliwiającego
jego komunikacjÄ™ z komputerem. Czasem sterowniki wymagajÄ… aktualizacji. Ponadto
wszystkie muszą być zgodne z posiadaną wersją systemu Windows.
20
W większości przypadków sterowniki są dołączone do systemu Windows lub do-
stępne po przejściu do usługi Windows Update w Panelu sterowania i sprawdzeniu ak-
tualizacji. Jeśli w systemie Windows nie ma potrzebnego sterownika, można go znalez
ć
na dysku dołączonym do urządzenia lub w witrynie producenta w sieci web.
Poniżej przedstawiono kilka czynności, jakie można wykonać, jeśli urządzenie nie działa
prawidłowo:
·ð Należy sprawdzić, czy w witrynie Windows Update sÄ… dostÄ™pne zaktualizowane ste-
rowniki. Podczas sprawdzania usługi Windows Update należy kliknąć łącze Wyświetl
dostępne aktualizacje, aby zobaczyć, czy jest dostępny zaktualizowany sterownik dla
danego urządzenia. (Aby uzyskać więcej informacji, zobacz temat: Instalowanie aktuali-
zacji systemu Windows.)
·ð Należy siÄ™ upewnić, że urzÄ…dzenie jest zgodne z komputerem i posiadanÄ… wersjÄ… sys-
temu Windows. Jeśli urządzenie nie jest zgodne, trzeba znalez
ć poprawny sterownik.
W tym celu trzeba sprawdzić informacje dołączone do urządzenia. Można również wy-
szukać urządzenie w witrynie sieci Web z listą zgodności sprzętu dla systemu Win-
dows Vista (strona może zostać wyświetlona w języku angielskim). Ta witryna sieci Web
zawiera obszerną listę komputerów i urządzeń, które zostały przetestowane pod kątem
współpracy z systemem Windows Vista.
·ð Wiele urzÄ…dzeÅ„ wymaga specjalnego sterownika do poprawnego dziaÅ‚ania. Należy siÄ™
upewnić, że oprogramowanie znajdujące się na dyskach dołączonych do urządzenia zo-
stało zainstalowane.
·ð Należy uruchomić ponownie komputer. Ta czynność może okazać siÄ™ niezbÄ™dna, jeÅ›li
wymaga tego sterownik lub nie został on poprawnie zainstalowany.
·ð JeÅ›li urzÄ…dzenie jest urzÄ…dzeniem uniwersalnej magistrali szeregowej (USB), należy je
odłączyć, a następnie podłączyć do innego portu USB. System Windows powinien wy-
kryć urządzenie i zainstalować sterowniki. Również powiadomi użytkownika, jeśli insta-
lacja sterowników nie przebiegła prawidłowo16.
Bibliografia:
1. Kowalski, T. (2012). Kwalifikacja E.12. Montaż i eksploatacja komputerów osobistych
oraz urządzeń peryferyjnych. Gliwice: Helion.
2. Marciniuk T., Pytel K., Osetek S., Użytkowanie urządzeń peryferyjnych komputera osobi-
stego. Warszawa: WSiP.
Netografia:
1. Kamera internetowa http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamera_internetowa
2. Rozwiązywanie problemów ze sterownikami http://windows.microsoft.com/pl-
pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-common-driver-
problems=windows-vista
3. Skaner http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaner
4. Sterownik urzÄ…dzenia http://pl.wikipedia.org/wiki/Sterownik_urz%C4%85dzenia
5. Technologia Plug and Play http://fuhperfekt.republika.pl/rejestr8/plug.html
16
http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows/tips-fixing-common-driver-problems#tips-fixing-
common-driver-problems=windows-vista
21