initAd();



































  Biochemia
  Biotechnologia
  Fizjologia
  Genetyka
  Medycyna
  Mikrobiologia
  Inne








   Biologii komórki
   Biologii molekularnej
   Medycyny molekularnej
   Histologii
   Botaniki
  
Leksykon medyczny
   Testy








   Botanika
   Budowa komórki
   Ewolucja
   Genetyka
   Medycyna
   Terminologia
   Zoologia








   A 
   B 
   C 
   D 
   E 
   F 
   G
   H 
   I 
   J 
   K 
   L 
   Ł 
   M
   N 
   O 
   P 
   R 
   S 
   Ś 
   T
   U 
   W 
   Z 
   Ż 
  Cała lista 








   Apoptoza
   PDB
   Biochemia
   Biotechnologia
   Czasopisma
   Książki
   Uczelnie
   Uniwersytety
   Zdjęcia

















 O nas
           Tu jesteś:  
Biologia.pl < Kurs botaniki














TKANKI OKRYWAJĄCE ŁĄCZĄ ROŚLINĘ ZE ŚRODOWISKIEM l CHRONIĄ PRZED JEGO WPŁYWEM


W momencie opanowania lądu wykształcenie tkanki okrywającej stało się dla roślin koniecznością; umożliwiło im życie poza stabilnym środowiskiem wodnym. Tkanka okrywająca stanowi warstwę graniczną między ciałem rośliny a środowiskiem - odpowiada więc zarówno za odizolowanie, jak i za połączenie wnętrza organizmu ze światem zewnętrznym. Jej budowa jest wynikiem długiego procesu przystosowywania się roślin do warunków, w jakich przyszło im żyć.
Tkanka okrywająca nie występuje u glonów, u mszaków jest to najczęściej pojedyncza (u płonników zbudowana z kilku warstw) okrywa zbudowana ze ściślej ułożonych komórek miękiszu, zaopatrzonych w zgrubiałe ściany komórkowe.

Skórka (epiderma) okrywa młode organy roślin wieloletnich i całe rośliny zielne
Skórka stanowi pojedynczą warstwę żywych komórek ściśle do siebie przylegających i najczęściej pozbawionych chloroplastów.

Szczególnie ważnym problemem dla roślin lądowych jest właściwa gospodarka wodna. Aby zapobiec nadmiernej utracie wody, zewnętrzne ściany komórkowe skórki okrywającej nadziemne części rośliny są zwykle grubsze i wysycone kutyną. Jest to substancja nie przepuszczająca wody, będąca mieszaniną wyższych kwasów tłuszczowych. Niejednokrotnie skórka pokryta jest kutykulą. Jest to zawierająca kutynę warstwa różnorodnych związków tłuszczowych lub tłuszczów, słabo przepuszczająca wodę i powietrze, często dodatkowo zawierająca warstwę wosku (tworzy ona wówczas charakterystyczny szary nalot, dobrze widoczny na owocach śliw, liściach rozchodników i łodygach kaktusów). Kutykula chroni także roślinę przed wnikaniem pasożytniczych drobnoustrojów.


Pokrywa kutykuli jednak nie tylko całkowicie nie przepuszcza wody, ale także powietrza - wymiana gazowa zostaje całkowicie zahamowana. Aby roślina mogła oddychać i sprawnie fotosyntetyzować, w skórce znajdują się aparaty szparkowe. Dzięki nim może ona kontrolować przepływ gazów, a wraz z nimi pary wodnej. Aparaty szparkowe zbudowane są ze szparki, czyli otworu otoczonego dwoma fasolowatymi komórkami, leżącymi naprzeciw siebie i zetkniętymi końcami, zwanymi komórkami przyszparkowymi. Gdy komórki przyszparkowe są dobrze zaopatrzone w wodę - pęcznieją, ich brzegi oddalają się, a szparka otwiera się szeroko. Do przestworów międzykomórkowych miękiszu przenika dwutlenek węgla, skąd przedostaje się do komórek i chloroplastów. Odwrotną drogę pokonuje woda w postaci pary oraz wyprodukowany w czasie fotosyntezy tlen.



Szparki są łącznikami między środowiskiem zewnętrznym a wnętrzem rośliny. Dzięki możliwości ich otwierania i zamykania, roślina może regulować między innymi wymianę gazową, a także w pewnym stopniu 'panować' nad utratą wody. Takie kontrolowane wyparowywanie wody przez rośliny zwane jest transpiracją. Zamknięcie szparek z jednej strony chroni roślinę przed wysuszeniem, z drugiej - uniemożliwia przenikanie dwutlenku węgla, hamując fotosyntezę. Transpiracja jest też niejednokrotnie jedynym sposobem regulacji temperatury, zwłaszcza w gorące, suche dni. Aby szparki mogły pozostawać jak najdłużej otwarte, roślina 'stara się' ograniczyć do minimum straty wody nie mające związku z transpiracją, np. parowanie całą powierzchnią liści.

Skórka może być gładka (zwłaszcza gdy jest pokryta grubą warstwą kutykuli), najczęściej jednak wytwarza na powierzchni rozmaite włoski czy kolce.



Włoski chronią organy przed nadmiernym naświetleniem, przegrzaniem oraz gwałtownymi zmianami temperatury - stąd tak wiele roślin górskich, np. szarotka alpejska czy sępolia (fiołek afrykański), jest nimi pokrytych niczym wojłokiem. Gęsta, wełnista powłoka włosków zwana jest kutnerem. Włoski mogą pełnić także inne funkcje. Przypominające pazurki - pomagają roślinie owijać się wokół podpór, np. chmiel lub przytulia czepna. Przed roślinożercami bronić mogą włoski parzące, jak u pokrzywy. Są one inkrustowane krzemionką, zakończone łatwo łamiącymi się główkami. Wystarczy tylko muśnięcie, a po odłamanej główce pozostaje ostry szpikulec w kształcie końca igły do zastrzyków; wbija się on w ciało, wprowadzając parzący płyn. Wybrednego 'pożeracza' może też zniechęcić intensywny zapach liści, np. pelargonii czy mięty. Olejki eteryczne zbierają się we włoskach wydzielniczych między ich ścianami komórkowymi a kutykulą. Przy pocieraniu liścia uszkadza się warstwę ochronną; olejki wypływają na powierzchnię, wydzielając charakterystyczny zapach.
Substancje zapachowe mogą być także wydzielane bezpośrednio przez ściany komórek skórki - w ten sposób pachną np. kwiaty i liście niektórych roślin.
Kolce są wytworami skórki oraz leżącego pod nią miękiszu. Są sztywne i ostre, ich główną rolą jest odstręczanie roślinożerców (np. kolce róż lub jeżyn).

Kolce łatwo oderwać od skórki - w odróżnieniu od cierni, będących przekształconymi organami bocznymi rośliny, zaopatrzonymi w tkanki przewodzące (np. ciernie głogów to przekształcone pędy, a kaktusów - liście).


Skórka korzeni jest odpowiedzialna za pobieranie wody i soli mineralnych; składa się z żywych, ściśle przylegających do siebie komórek, mających jednolicie cienkie ściany. Nie jest pokryta kutykulą, nie występują w niej szparki. W młodych częściach korzenia liczne komórki zaopatrzone są w długie wyrostki - włośniki. Tworzone włośniki zwiększają wielokrotnie powierzchnię chłonną korzenia, co ma ogromne znaczenie dla pobierania roztworów z gleby. Korzenie rosnące w wodzie nie wytwarzają włośników.

Korkowica (peryderma) chroni starsze organy roślin wieloletnich
Peryderma jest tkanką wtórną budowaną przez merystem wtórny -felogen (tkankę korkotwórczą), i produkty jego działalności: korek (felem) - odkładany na zewnątrz tkanki twórcze], i felodermę - odkładaną do wewnątrz organu.
Korkowica jest tkanką okrywającą charakterystyczną dla roślin nagonasiennych i drzewiastych okrytonasiennych roślin dwuliściennych.
Tkanka korkotwórcza (felogen) znajduje się w zewnętrznych częściach organów (łodygi i korzeni).
Felogen powstaje dzięki odróżnicowaniu się (powrotowi do stanu pierwotnego, embrionalnego) wyspecjalizowanych komórek tkanki miękiszowej lub młodych, żywych komórek łyka, które odzyskują zdolność do dzielenia się.

Korek (felem) powstaje przez zróżnicowanie się komórek powstałych dzięki podziałom felogenu, odłożonego po zewnętrznej stronie tkanki korkotwórczej. Składa się z martwych komórek wypełnionych powietrzem. Ich ściany są zgrubiałe, często zdrewniałe, a pomiędzy ścianą pierwotną a wtórną znajduje się warstwa suberyny - substancji o składzie chemicznym (a co za tym idzie - właściwościach) zbliżonym do kutyny. Korek jest tkanką nie przepuszczającą wody i powietrza. Chroni roślinę przed uszkodzeniami mechanicznymi, przegrzaniem i przemarznięciem. Kontakt rośliny ze środowiskiem utrzymywany jest za pośrednictwem przetchlinek - miejsc, w których komórki korka ułożone są luźniej, dzięki czemu para wodna i inne gazy mogą swobodnie przepływać do wnętrza i na zewnątrz rośliny.

Feloderma jest cienką warstwą komórek miękiszowych, odłożonych przez tkankę korkotwórczą (felogen) do wnętrza organu.