WETERYNARIA W PRAKTYCE PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH
lek. wet. Jerzy Ziętek, dr n. wet. A
ukasz Adaszek,
prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk, lek. wet. Piotr Biegała
Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaz
nych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Szczepienia
kotów
Szczepienia ochronne kotów stanowią Celem niniejszego opracowania będą
Streszczenie
najskuteczniejszą metodę zapobiega- rozważania na temat celowości i sku-
nia chorobom zakaz
nym występującym teczności immunoprofilaktyki najbar-
Celem pracy było przybliżenie podstawo-
u tego gatunku zwierząt. Nie stanowią dziej rozpowszechnionych chorób za-
wych zagadnień z zakresu wakcynote-
one jednak cudownego środka chronią- kaz
nych kotów.
rapii kotów. Autorzy omawiają zjawisko
cego koty przed wszystkimi czynnikami
luki immunologicznej oraz proces nara-
infekcyjnymi. Mimo znacznego postÄ™- ODPOWIEDy
POSZCZEPIENNA
stania odpowiedzi humoralnej swoistej
pu, który dokonał się w wakcynolo- Nowy dla organizmu antygen indukuje
wywołanej podaniem immunoprepara-
gii w ostatnich latach, w dalszym ciÄ…gu w pierwszym etapie odpowiedz
immu-
tów. Praca zwraca uwagę na koniecz-
nie udaje się stworzyć skutecznych im- nologiczną nieswoistą. Jest on rozpozna-
ność przeprowadzania profilaktycznych
munopreparatów przeciwko niektórym wany i prezentowany limfocytom B od-
szczepień kotów przeciwko najczęściej
chorobom, np. białaczce czy FIV; immu- powiedzialnym za produkcję przeciwciał.
występującym chorobom zakaz
nym
u tego gatunku zwierząt. Sugeruje naj- noprofilaktyka pozostałych chorób za- Pobudzone limfocyty B tworzą w grudce
bardziej optymalne terminy immunizacji kaz
nych także nie daje stuprocentowej chłonnej ośrodek namnażania, w któ-
oraz przedstawia aktualną i praktyczną gwarancji rozwoju pełnej odporności rym ulegają intensywnym podziałom co
wiedzÄ™ z tego tematu.
zwierzęcia w stosunku do danego pa- 6-8 godzin, tworząc tzw. centroblasty,
togenu, niemniej jed- a następnie centrocy-
SÅ‚owa kluczowe
nak znacznie obniża ty. W obrębie centro-
DynamikÄ™ wytwarzania prze-
ryzyko wystąpienia cytów wyróżnia się
szczepienie kotów, choroby zakaz
ne
ciwciał obrazuje krzywa, w któ-
określonej infekcji dwie populacje: ko-
rej wyróżniamy następujące
wirusowej, bakteryj- mórki plazmatyczne
odcinki (fazy):
nej lub grzybiczej. De- (plazmocyty) i komór-
Abstract
 fazÄ™ utajenia: okres od wpro-
cydujące o skutecz- ki pamięci. Plazmocy-
wadzenia antygenu do po-
ności szczepienia są: ty wędrują do szpiku
The aim of his paper was to demonstra-
jawienia siÄ™ pierwszych
stan kliniczny pacjen- kostnego, błon śluzo-
te the basic information about feline
przeciwciał,
ta, jego wiek, rodzaj wych i śledziony i tam
vaccinology. The authors describe the
 fazÄ™ wzrostu miana przeciw-
window of susceptibility effect and the użytego preparatu, syntetyzują przeciw-
ciał,
process of increasing humoral immunity warunki jego prze- ciała. Żyją one bardzo
 fazÄ™ utrzymywania siÄ™ prze-
after application of immuno-preparates.
chowywania, a także krótko (1-2 dni), jed-
ciwciał na określonym pozio-
This paper indicates also on the vaccina- częstotliwość poda- nakże w tym czasie są
mie,
tion necessity against the most frequent
wania szczepionki. w stanie produkować
 fazÄ™ spadku mian.
present infectious diseases in cats. It s
Opis mechanizmów 2000 cząsteczek im-
suggests the most appropriate time of
immunologicznych munoglobulin na se-
immunization and presents actual and
zachodzÄ…cych w or- kundÄ™.
practical knowledge in this field.
ganizmach szczepionych zwierzÄ…t oraz Jako pierwsze syntetyzowane sÄ… prze-
niebezpieczeństwa związane z immuno- ciwciała klasy IgM, zwykle w niskich
Key words
profilaktyką podano w artykule dotyczą- mianach oraz komórki pamięci immu-
cym szczepienia psów, który ukazał się nologicznej będące pewnym śladem po
cat s vaccination, infectious diseases
w  Weterynarii w Praktyce nr 2/2008. przebytym zakażeniu. Ponowny kontakt
MAJ-CZERWIEC " 3/2008
75
www.weterynaria.elamed.pl
fot. Shutterstock
PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH WETERYNARIA W PRAKTYCE
z tym samym antygenem (np. rewakcy- atenuowanego wirusa) przez przeciw-  chorobom zaraz
liwym, szybko sze-
nacja szczepionką atenuowaną) prowa- ciała matczyne. Warunkiem wysokiej rzącym się i trudnym w leczeniu, np.
dzi do powstania odpowiedzi wtórnej, skuteczności szczepionki atenuowanej herpeswiroza, kaliciwiroza,
zwanej anamnestyczną, w przypadku jest zawartość w jej składzie takiej ilości  chorobom stanowiącym zagrożenie
której fazy utajenia i wzrostu mian są żywych, pozbawionych cech zjadliwości dla zdrowia i życia człowieka, np.
krótsze, zaś fazy utrzymywania się wy- wirusów, które namnażając się w orga- wścieklizna.
sokiego miana przeciwciał i ich spadku nizmie, doprowadzą do pobudzenia jak 2. Szczepienia dodatkowe wykonywane
znacznie wydłużone. W reakcjach zacho- największej ilości komórek układu od- w przypadku wystąpienia wysokiego
dzących w fazie anamnestycznej udział pornościowego. W sposób bezpośredni stopnia ryzyka danej jednostki choro-
biorą przeciwciała klasy IgG (a tak- przekłada się to na powstanie licznych bowej, np. w hodowlach kotów chla-
że IgA i IgE), których okres półtrwania populacji limfocytów B, które w przy- mydiaza, grzybica.
jest dłuższy niż w przypadku przeciw- szłości, w razie zakażenia szczepem 3. Szczepienia pozostałe  są przeprowa-
ciał IgM. Miana przeciwciał po powtór- chorobotwórczym, będą w stanie szyb- dzane najczęściej na wyraz
ne życzenie
nej immunizacji są wyższe i utrzymu- ko wyprodukować odpowiednią liczbę właścicieli, np. przeciwko FIP.
ją się znacznie dłużej, niż w przypadku przeciwciał. We wspomnianym procesie
odpowiedzi swoistej pierwotnej. Stąd też powstaje również duża liczba immuno- 1. Immunoprofilaktyka panleuko-
istnieje konieczność rewakcynacji orga- kompetentnych komórek APC (Antigen- penii
nizmu 10-14 dni po pierwszej iniekcji -presenting cell, komórki prezentujących W immunoprofilaktyce panleukope-
szczepionki (2, 3, 4). antygen), które stanowią swego rodzaju nii kotów wykorzystywane są zarów-
z
ródło instrukcji dla dziewiczych popu- no szczepionki inaktywowane, jak i ży-
LUKA IMMUNOLOGICZNA lacji limfocytów  uczących się zwalczać we, zawierające zmodyfikowany, czynny
U KOTÓW określony antygen przy współudziale parwowirus (ang. feline parvovirus, FPV),
Koty posiadają endotelichorialny (czte- wspomnianych komórek. Szybkie znisz- tzw. MLV (ang. modificated live vaccin).
rowarstwowy) typ łożyska. Oznacza to, czenie atenuowanego szczepu szcze- Mogą one występować w formie mono-
że część kosmków łożyska przylega bez- pionkowego wirusa uniemożliwia jego preparatów, jak i specyfików skojarzo-
pośrednio do śródbłonka naczyń bło- namnażanie się w organizmie i hamu- nych, zawierających w swym składzie
ny śluzowej macicy, zaś oba krwiobie- je przebieg opisanych powyżej korzyst- inne patogeny. Najczęstszą drogą poda-
gi rozdzielają cztery warstwy komórek. nych zjawisk. Okres trwania luki immu- wania szczepionek przeciwko FPV jest
Taka budowa pozwala na przejście do nologicznej zależy od: droga podskórna, niemniej jednak ist-
płodu drogą łożyskową około 20% ilo- - poziomu odporności i stanu zdrowia nieją również preparaty stosowane do-
ści przeciwciał matki. Pozostałą część matki, nosowo. Donosowe podanie szczepion-
puli przeciwciał noworodek otrzymuje - warunków środowiskowych i opieki ki (najczęściej skojarzonej) przeciwko
z siarą w czasie 12-24 godzin po przyj- w pierwszych dniach życia potom- panleukopenii kotów zmniejsza ryzyko
ściu na świat. Po tym okresie ilość im- stwa, powstawania mięsaków poszczepien-
munoglobulin w wydzielinie gruczołu - ilości pobranej siary, nych, jednak z punktu widzenie immu-
mlekowego kotki zaczyna spadać. Prze- - rodzaju patogenu (dla różnych jedno- nologa ma znacznie mniejszą skutecz-
ciwciała siarowe początkowo przecho- stek chorobowych okres luki immu- ność aniżeli wakcynacja parenteralna.
dzą bez przeszkód przez ściany jelit no- nologicznej może być różny). Głównym bowiem mechanizmem chro-
worodków, jednakże już w pierwszych Za okres luki immunologicznej u ko- niącym koty przed uogólnioną wiremią,
dniach ich życia zaczynają być stopnio- tów dla większości czynników zakaz
nych z jakÄ… mamy do czynienia w przebiegu
wo traktowane jak inne białka i zosta- przyjmuje się przedział między 8. a 14. ty- tej choroby, jest obecność odpowiednie-
ją strawione. Siara, oprócz przeciwciał, godniem życia. Podczas tego potencjalnie go miana przeciwciał anty-FPV w su-
zawiera białka, tłuszcze, cukry, sole mi- niebezpiecznego dla życia zwierząt okre- rowicy krwi, rozwijającego się w na-
neralne i witaminy. Dodatkowo chroni su powinno się ograniczać kontakt zwie- stępstwie immunizacji podskórnej lub
przed dehydratacją oraz reguluje pracę rzęcia ze środowiskiem zewnętrznym, in- domięśniowej. Natomiast szczepienia
układu trawiennego. Poziom przeciwciał nymi kotami oraz ich właścicielami. Czas donosowe stymulują przede wszystkim
matczynych u kociąt w sposób istotny ten można także wykorzystać na dobre odporność sekrecyjną na błonach ślu-
spada w ciągu pierwszych 12-14 tygo- przygotowanie kota, poprzez właściwe zowych jamy nosowej.
dni, zaś synteza własnych immunoglo- żywienie oraz odrobaczenie, do planowa- Odporność bierna u kociąt przeciwko
bulin do poziomu charakterystyczne- nego cyklu szczepień, który można roz- parwowirusowi FPV utrzymuje się do
go dla dorosłych osobników, trwa do począć już od 9. tygodnia życia. Zdrowy 8.-12. tygodnia życia. Z tego też wzglę-
6.-9. miesiąca życia (2). klinicznie kot wytworzy znacznie lepszą du zaleca się dwu-, a czasami nawet trzy-
Istotną rolę w planowaniu szczepień odpowiedz
immunologiczną po poda- krotne szczepienie młodych zwierząt
większości młodych ssaków udomo- niu szczepionki, w mniejszym stopniu w tym kierunku, tak by mieć pewność,
wionych odgrywa zjawisko tzw. luki narażony jest on także na wystąpienie że wirus szczepionkowy pobudził układ
immunologicznej. Mianem tym określa niepożądanych objawów poszczepien- immunologiczny do produkcji przeciw-
się okres, w którym poziom przeciwciał nych (2, 3, 4). ciał, a nie został zinaktywowany przez
matczynych, otrzymanych razem z sia- immunoglobuliny matczyne. MajÄ…c po-
rą, jest na tyle niski, że nie chroni przed SZCZEPIENIA KOTÓW wyższe na uwadze, pierwsze szczepie-
zachorowaniem, jednakże jest na tyle U kotów, podobnie jak i u innych gatun- nie w kierunku panleukopenii powin-
wysoki, że uniemożliwia w tym okresie ków zwierząt, wyróżnia się trzy podsta- no zostać wykonane w wieku 8 tygodni,
skuteczne szczepienie zwierzęcia. Brak wowe rodzaje szczepień. natomiast kolejne w odstępach 3-tygo-
skuteczności szczepień w tym okresie 1. Szczepienia zasadnicze przeciwko: dniowych. W uzasadnionych przypad-
jest związany z inaktywacją antygenu  ciężkim chorobom zagrażającym ży- kach (hodowle lub schroniska, gdzie
szczepionkowego (najczęściej żywego, ciu, np. panleukopenia, często notuje się przypadki choroby)
MAJ-CZERWIEC " 3/2008
76
www.weterynaria.elamed.pl
PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH WETERYNARIA W PRAKTYCE
dopuszczalna jest wakcynacja kociąt już
w 4.-6. tygodniu życia. W takich sytu-
acjach należy jednak stosować szcze-
pionki inaktywowane, bowiem żywy
wirus szczepionkowy u młodych ko-
ciąt może doprowadzić do uszkodzenia
móżdżku. Szczepienie przypominające
(ang. boosters) powinno być przeprowa-
dzone rok po zakończonej serii szcze-
pień wstępnych. U tak zabezpieczonego
kota długość utrzymywania się przeciw-
ciał skutecznie chroniących przed zaka-
S1 żeniem FPV wynosi 3-4 lata, skutkiem
czego kolejne wakcynacje zaleca siÄ™
Rys. 1. Krzywa miana przeciwciał w pierwotnej (kolor niebieski) i wtórnej (kolor czerwony) odpowiedzi
w takich odstępach czasu (5).
immunologicznej
2. Immunoprofilaktyka kaliciwiozy
i herpeswirozy
W profilaktyce zakażeń na tle kalici-
wursów (FCV) i herpeswirusów (FHV)
45% profilaktyka
kocich wykorzystywane sÄ… inaktywo-
38,5% choroby zakaz
ne
i przypadki niezakaz
ne
wane szczepionki do stosowania paren-
teralnego oraz żywe (MLV) preparaty
13,5%
szczepienia stosowane donosowo. Oba typy szcze-
ochronne
pień mają swoje wady i zalety i równie
często przeprowadzane są przez lekarzy
praktyków na całym świecie. Donoso-
we szczepienie powoduje rozwój szyb-
2,5% szczepienia
kiej (już po 48 godzinach od wykona-
przeciwko wściekliz
nie
nia zabiegu), skutecznej i długotrwałej
Rys. 2. Udział procentowy powodów wizyt właścicieli kotów w Klinice Chorób Zakaz
nych katedry Epizootio- odporności w stosunku do obu pato-
logii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR w Lublinie
genów. Zaletami tego typu wakcynacji,
w przeciwieństwie do szczepionki po-
dawanej parenteralnie, sÄ… jednokrotna
Pozostałe 2%
podaż preparatu oraz możliwość sto-
sowania jej także w celach leczniczych,
w poczÄ…tkowej fazie choroby. WadÄ… na-
Psy 26%
tomiast tego typu immunizacji jest fakt
Koty 36,8%
częstego występowania u zwierząt po
zabiegu łagodnych objawów ze stro-
Bydło 35,2%
ny górnych dróg oddechowych. Szcze-
pionki stosowane parenteralnie sÄ… bez-
pieczniejsze w użyciu, jednak rozwój
odporności po ich podaniu trwa dłu-
żej i jest ona słabsza niż po immuniza-
cji donosowej.
Przeciwciała matczyne dla obu wiru-
Rys. 3. Udział procentowy rozpoznanych przypadków wścieklizny u zwierząt domowych wg oficjalnych danych
sów w organizmach kociąt utrzymują
z 1992 r. (najwyższa liczba przypadków wścieklizny w ciągu ostatnich 20 lat, Winiarczyk 2000)
się przez 6-14 tygodni. Z tego względu
immunizację zwierząt należy rozpocząć
2% szczepienia
już w 6. tygodniu życia, zaś powtór-
przeciwko wściekliz
nie
ne szczepienia wykonywać w odstę-
pach 3-4-tygodniowych do osiągnięcia
16%
szczepienia ochronne
przez zwierzÄ™ wieku 14 tygodni. Dawki
przypominające powinny być podawane
19,5% choroby zakaz
ne 62,5% choroby niezakaz
ne
w odstępach rocznych. Niektórzy auto-
i profilaktyka
rzy (5) sugerują wcześniejsze szczepie-
nia kociÄ…t przeciwko czynnikom etiolo-
gicznym kataru  już w 4.-6. tygodniu
życia, gdy istnieje niebezpieczeństwo
występowania wirusów w środowi-
sku lub nawet w drugim tygodniu ży-
cia (szczepionka donosowa w małych
dawkach), gdy w hodowli zauważalne są
Rys. 4. Udział procentowy powodów wizyt właścicieli kotów w Przychodni Weterynaryjnej  Niki z Inowro-
cławia pierwsze objawy choroby. Celem kon-
MAJ-CZERWIEC " 3/2008
78
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH
trolowania kataru kociego w hodowlach
niektórzy lekarze dopuszczają szcze-
pienia ciężarnych samic. Takie postę-
powanie ma znacznie zminimalizować
zachorowalność i śmiertelność kociąt
na tle herpeswirusów i kaliciwirusów
w pierwszych dniach ich życia. Lepszy-
mi szczepionkami przeznaczonymi do
tego celu wydajÄ… siÄ™ preparaty inakty-
wowane podawane parenteralnie.
3. Immunoprofilaktyka chlamydiozy
Preparaty stosowane w immunoprofi-
laktyce chlamydiazy u kotów należą do
szczepionek żywych stosowanych pa-
renteralnie. Ponieważ odporność roz-
wijająca się w następstwie wakcynacji
u kotów nie jest pełna (szczepione koty
Å‚agodniej przechodzÄ… chorobÄ™, lecz nie
są w pełni odporne na zakażenie Chla-
mydia spp.), a sama choroba nie stano-
wi wielkiego problemu w populacji tych
zwierzÄ…t, szczepienia przeciwko chla-
mydiazie nie są zaliczane do szczepień
podstawowych, wykonywanych ruty-
nowo. W hodowlach, w których pro-
blem chlamydiazy występuje stacjo-
narnie, zaleca się szczepienie kociąt już
w 3. tygodniu życia, kiedy to najczęściej
notuje siÄ™ przypadki conjuctivitis u tych
zwierząt. Odporność po wakcynacji
utrzymuje się od 6 miesięcy do 1 roku,
w zwiÄ…zku z czym kolejne podanie pre-
paratu powinno mieć miejsce po upły-
wie tego czasu.
4. Immunoprofilaktyka zakaz
nego
zapalenia otrzewnej kotów (FIP)
Dostępną szczepionką przeciwko wiru-
sowemu zapaleniu otrzewnej kotów jest
preparat stosowany donosowo, zawie-
rający żywy, atenuowany koronawirus
FCoV zdolny do replikacji w tempera-
turze 31°C. Wrażliwość wirusa na wyż-
sze temperatury powoduje, że nie jest on
zdolny do replikacji w narzÄ…dach we-
wnętrznych, a jedynie w górnych drogach
oddechowych, w których temperatu-
ra jest niższa. Stanowi ona także pew-
nego rodzaju gwarancję bezpieczeństwa
szczepionki, bowiem namnażający się
w narządach wewnętrznych szczepion-
kowy FCoV mógłby na drodze mutacji
spowodować rozwój choroby. Mimo że
istnieją doniesienia odnośnie skutecz-
ności szczepień przeciwko FIP u kotów,
ich przeprowadzanie u tego gatunku jest
w dalszym ciÄ…gu kwestionowane. Stwier-
dzono, że o ile podawanie szczepion-
ki kotom, które w przeszłości nie miały
kontaktu z FCoV, powoduje rozwój pew-
nego stopnia odporności, to wakcynacja
zwierząt, które uległy zakażeniu wiru-
sem, może powodować rozwój choro-
by (6). Szczepienia kotów przeciwko FIP
MAJ-CZERWIEC " 3/2008
79
www.weterynaria.elamed.pl
PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH WETERYNARIA W PRAKTYCE
zalecane są u osobników pochodzących przeciwko białaczce zawierają antyge- sferę doświadczeń laboratoryjnych. Co
ze środowiska, w którym stwierdzono ny podtypu A wirusa, a niektóre także prawda w Stanach Zjednoczonych do-
zakaz
ne zapalenie otrzewnej. podtypów B i C (7). W ostatnim czasie puszczono do obrotu szczepionkę prze-
na rynek weterynaryjnych produktów ciwko FIV, jednak jej skuteczność budzi
5. Immunoprofilaktyka białaczki immunologicznych wprowadzono nową wiele kontrowersji. Podstawowym pro-
W Polsce, jak i na rynkach światowych rekombinowaną szczepionkę przeciw- blemem związanym z opracowaniem
dostępne są szczepionki przeciwko bia- ko białaczce kotów, opartą na żywym skutecznego immunopreparatu jest sto-
łaczce kotów. Zawierają one w swym wirusie ospy kanarków, do którego ge- sunkowo duża różnorodność wirusa (wy-
składzie inaktywowany wirus FeLV lub nomu wprowadzono sekwencje kodu- różnia się kilka jego podtypów) oraz jego
jego antygeny. Skuteczność tych specy- jące główne antygeny FeLV. Sam wirus zmienność genetyczną. Częste skokowe
fików jest w dalszym ciągu tematem licz- szczepionkowy nie stanowi żadnego za- mutacje w obrębie genomu FIV są głów-
nych dyskusji. Wiadomo, że nie dają one grożenia dla organizmu szczepionych ną przyczyną braku rozwoju skutecznej
100% odporności przeciwko chorobie, zwierząt, zaś prezentowane przez nie- szczepionki przeciwko tej chorobie.
nie należy ich stosować u kotów zakażo- go antygeny silniej i w sposób bardziej
nych FeLV, gdyż nie wykazują działania naturalny pobudzają zwłaszcza odpor- 8. Immunoprofilaktyka dermatofi-
terapeutycznego i nie stwierdza się żad- ność komórkową immunizowanego or- tozy
nej korzyści po ich podaniu, takich jak ganizmu (7, 8). Grzybica skórna kotów stanowi częstą
np. zniesienie wiremii. Ponadto skutecz- przyczynÄ™ konsultacji lekarsko-wetery-
ność tych immunopreparatów spraw- 6. Immunoprofilaktyka wścieklizny naryjnych. Wywoływana jest ona głów-
dzana jest w bardzo różnych warunkach, Mimo że w Polsce nie ma prawnego nie przez grzyby Microsporum canis. Do-
laboratoriach (zależnych od producen- obowiązku szczepień kotów przeciw- tychczas opracowano wiele szczepionek
ta), w związku z czym prezentowane ko wściekliz
nie, zaleca się ich prze- (w tym także krajową) przeciwko zakaże-
przez firmy farmaceutyczne wyniki z te- prowadzenie u tego gatunku zwierząt. niom tymi drobnoustrojami. Najczęściej
go zakresu mogą nie przekładać się na Wściekliznę u kotów notuje się znacz- są to preparaty produkowane w posta-
skuteczność terenową. Mając powyższe nie częściej aniżeli u psów, co powinno ci inaktywowanej zawiesiny podawanej
na uwadze, należy podchodzić z pewną przemawiać za koniecznością ich wak- w iniekcjach domięśniowych. Szcze-
rezerwą do szczepień kotów przeciwko cynacji. Szczepionki przeciwko wście- pionki te posiadają silne właściwości im-
FeLV. Przyjmuje się, że podstawowym kliz
nie są preparatami tanimi i w pełni munogenne, dużą skuteczność działania
zadaniem szczepionek przeciwko bia- bezpiecznymi. W swym składzie zawie- i są względnie bezpieczne w stosowa-
łaczce jest zapobieganie trwałej wire- rają inaktywowane wirusy, przez co nie- niu. Niewątpliwą ich zaletą jest fakt, iż
mii oraz niedopuszczenie do rozwoju bezpieczeństwo wystąpienie zapalenia przeznaczone są nie tylko do szczepień
anemii i immunosupresji spotykanych poszczepiennego mózgu zostało zmi- profilaktycznych, lecz także leczniczych,
w następstwie zakażenia kotów FeLV. nimalizowane do zera. Optymalny wiek przyczyniając się znacznie do ustępowa-
W większości krajów zachodniej Euro- wakcynacji kociąt przeciwko wściekliz
- nia objawów klinicznych choroby. Pre-
py oraz w USA szczepienia przeciwko nie to 3-4 miesiące. Drugie szczepienie paraty te zaleca się podawać profilak-
FeLV zalecane są dla wszystkich kociąt należy wykonać po roku, a kolejne po tycznie kociętom powyżej 6. tygodnia
po ukończeniu 8. tygodnia życia. Opty- upływie 1-3 lat (7). życia (6-12) dwukrotnie w odstępach
malnym terminem pierwszej aplikacji 14 dni. Okres odporności poszczepien-
preparatu wydaje się wiek 8-10 tygo- 7. Immunoprofilaktyka FIV nej wynosi 9-12 miesięcy.
dni, z powtórną wakcynacją po upływie Obecnie brak jest skutecznej immuno-
2-4 tygodni. Producenci szczepionek profilaktyki zespołu niedoboru immuno- SZCZEPIENIA OCHRONNE
zalecają następnie coroczną immuni- logicznego kotów, a badania z tego zakre- KOTÓW W KLINICE AR
zacjÄ™ zwierzÄ…t. Wszystkie szczepionki su nie wychodzÄ… w dalszym ciÄ…gu poza
W LUBLINIE
O ile w przypadku chorób zakaz
nych
psów obserwuje się stały wzrost świa-
Klasa Okres
Znaczenie
domości właścicieli odnośnie chorób
przeciwciał półtrwania
zakaz
nych, przekładający się na podda-
Stanowią znacząca większość immunoglobulin w organi-
zmie. Odgrywają podstawową rolę w odporności przeciwza- wanie zwierząt szczepieniom ochron-
IgG 10-23 dni kaz
nej i przeciwtoksycznej. Ich małe rozmiary powodują, że nym, o tyle w przypadku kotów zabie-
łatwo przenikają do ogniska zapalnego przez ściany naczyń
gi immunoprofilaktyki wykonywane sÄ…
krwionośnych.
znacznie rzadziej.
IgA 2-6 dni Zapewniają odporność błon śluzowych.
Na potrzeby niniejszej publikacji
Dzięki obecności aż 10 fragmentów wiążących antygen
przeprowadzono analizÄ™ danych reje-
IgM 5 dni (Fab) w jednej czÄ…steczce stanowiÄ… znaczÄ…cy czynnik
strów klinicznych prowadzonych w Kli-
odporności, zwłaszcza przeciwzakaz
nej.
nice Chorób Zakaz
nych Katedry Epi-
Nieobecne we krwi zdrowych osobników. Biorą udział
zootiologii AR w Lublinie w okresie
IgE 2-3 dni
w odporności przeciwpasożytniczej i w reakcjach alergicznych.
od 01.04.2007 r. do 01.04.2008 r., doty-
Tabela 1. Klasy immunoglobulin
czących: liczby kotów leczonych w kie-
runku chorób zakaz
nych, liczby kotów
Zawartość immunoglobulin (g/l)
szczepionych profilaktycznie przeciw-
IgG IgA IgM
ko chorobom zakaz
nym, liczby ko-
Siara 35,7 2,6 1,1
tów szczepionych dobrowolnie prze-
Mleko 1,9 0,1 0,2
ciwko wściekliz
nie oraz liczby kotów
Surowica 18,9 2,9 2,7 przyjmowanych z powodów innych niż
Tabela 2. Zawartość immunoglobulin w siarze, mleku i surowicy kotów (2) choroby zakaz
ne (m.in. odrobaczanie,
MAJ-CZERWIEC " 3/2008
80
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE PROFILAKTYKA CHORÓB ZAKAy
NYCH
profilaktyka ektopasożytów, pierwsza być odmienne. W celu uzyskania wiary- rząt. Wydawnictwo naukowe PWN,
pomoc, powikłane przypadki kliniczne godnych danych statystycznych doty- Poznań 2000.
przysyłane na konsultację). Wyniki pracy czących całego kraju podobne badania 3. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W.: Im-
potwierdzają stosunkowo niewielkie za- należałoby przeprowadzić w większej munologia. Wydawnictwo Naukowe
interesowanie szczepieniami ochronny- liczbie lecznic. PWN, Warszawa 2002.
mi u tego gatunku zwierząt (powód 16% W niniejszym artykule przedstawio- 4. Wiśniewski J., Siwicki A.K., Wiśniew-
wizyt) przy równoczesnym dość częstym no zasady immunoprofilaktyki najważ- ska M.: Wprowadzenie do ogólnej i kli-
występowaniu chorób zakaz
nych (powód niejszych chorób zakaz
nych kotów, któ- nicznej immunologii weterynaryjnej.
38,5% wizyt). Na uwagę zasługuje zniko- rych terapia stanowi poważne wyzwanie Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiń-
me zainteresowanie właścicieli dobro- dla lekarzy weterynarii. Obecność sku- sko-Mazurskiego, Olsztyn 2004.
wolnymi szczepieniami profilaktycznymi tecznych szczepionek przeciwko wielu 5. Greene C.E.: Infectious diseases of the
kotów w kierunku wścieklizny (powód z tych jednostek powinna skłaniać le- dog and cat. W.B. Saunder Compa-
2,5% wizyt), mimo że dane epizootycz- karzy praktyków do ich stosowania, jak ny, 1998.
ne z roku 1992 wskazują, że wśród zwie- i nakładać na tę grupę zawodową obo- 6. Fehr D., Holznagel E., Bolla S.: Place-
rząt udomowionych to właśnie koty były wiązek informowania właścicieli zwie- bo-controlled evaluation of a modified live
jednymi z najczęstszych nosicieli wirusa rząt o możliwości wykonania zabiegu virus vaccine against feline infectious peri-
wścieklizny (36,8%) (9). wakcynacji znacznie minimalizującego tonitis: safety andefficacy under field condi-
Szczegółowe wyniki analizy przedsta- niebezpieczeństwo rozwoju choroby. tions. Vaccine 1997, 15, 1101-1109.
wiają wykresy 2-4 (s. 78). Należy zwrócić uwagę, że nie tylko in- 7. Frymus T.: Wirusowe, bakteryjne, grzybi-
W związku z faktem, że Klinika Cho- fekcje wirusowe czy grzybicze stanowią cze i prionowe choroby kotów. Wyd. Psy-
rób Zakaz
nych Katedry Epizootiologii problemy skłaniające placówki naukowe choedukacja Warszawa 2005.
AR w Lublinie jest jednostkÄ… specjali- oraz koncerny farmaceutyczne do szu- 8. Poulet H., Brunet S., Boularand C., Gu-
styczną, podobnej analizy rejestrów kli- kania skutecznych metod zapobiegania iot L., Leroy V., Tartagila J., Minke J.,
nicznych (w analogicznym przedziale chorobom o tym podłożu. W ostatnim Audonnet J., Desmettre P. Efficacy of
czasowym) dokonano w typowym za- czasie duży nacisk kładzie się także na a canarypox virus-vectored vaccine aga-
kładzie leczniczym specjalizującym się immunoprofilaktykę chorób pasożyt- inst feline leukaemia.  Vet. Rec. , 2003,
w chorobach zwierząt towarzyszących niczych, będących niekiedy zoonozami, 153, 141-145.
(Inowrocław). np. giardioza czy toksoplazmoza. Ponie- 9. Winiarczyk S., Grądzki Z., Wołoszyn S.,
Wyniki obu analiz okazały się zbliżone. waż prace w tym zakresie prowadzone Pejsak Z., Żmudziński J.F., Gundłach
W związku z charakterem obu zakładów są bardzo intensywnie, należy przypusz- J., Radzikowski A., Osek J.: Choroby
leczniczych odnotowano mniejszą liczbę czać, że polski rynek preparatów immu- zakaz
ne zwierzÄ…t domowych z elemen-
przypadków chorób zakaz
nych w klinice nologicznych przeznaczonych dla kotów tami zoonoz. Dział Wydawnictw, Pań-
ogólnej, tym niemniej w obu jednostkach w krótkim czasie wzbogaci się o dodat- stwowy Instytut Weterynaryjny, Pu-
odsetek kotów leczonych w kierunku kowe produkty. ławy 2001.
chorób zakaz
nych przewyższał znacznie
odsetek wykonywanych szczepień profi- Piśmiennictwo lek. wet. Jerzy Ziętek
laktycznych. W obu klinikach stwierdzo- 1. Ziętek J., Adaszek A
.: Szczepienia ochron- Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób
no niewielką liczbę przypadków dobro- ne psów  teoria i praktyka.  Weterynaria Zakaz
nych
wolnego szczepienia kotów w kierunku w Praktyce , 2/2008, marzec  kwie- Wydział Medycyny Weterynaryjnej
wścieklizny. Należy mieć na uwadze, że cień, 8-12. Uniwersytet Przyrodniczy
w innych zakładach leczniczych, w za- 2. Buczek J., Deptuła W., Gliński Z., Ja- w Lublinie
leżności od profilu działalności i regio- rosz J., Stosik M., Wernicki A.: Immu- 20-612 Lublin, ul. Głęboka 30
nu kraju, wyniki podobnej analizy mogą nologia porównawcza i rozwojowa zwie- e-mail: [e-mail]
r e k l a m a