Komórki macierzyste
 ich pochodzenie i zastosowanie
1
komórki macierzyste
(i) maj nieograniczon zdolno dzielenia si
(ii) s niezró nicowane
(iii) ich komórki potomne mog si ró nicowa
w komórki wyspecjalizowane
wiecznie m ode i wszechstronnie utalentowane,
ci gle si dobrze zapowiadaj , czego nie mo na
powiedzie o ich potomstwie
w naszym ciele s niezb dne do prawid owego rozwoju
i podtrzymania ycia (regeneruj tkanki, które stale
si zu ywaj lub zosta y uszkodzone w wyniku urazu)
2
istniej dwa typy komórek macierzystych:
k.m. embrionalne k.m. somatyczne
ES
ró ni si :
* pochodzeniem
** mo liwo ciami tworzenia
wyspecjalizowanych komórek potomnych
3
dwa typy komórek macierzystych
embrionalne
pochodzenie z wewn trznych komórek
5-dniowego zarodka
(blastocysty)
4
http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg
 = 0,1-0,2 mm
blastocysta jest wielko ci oka
Roosvelta na 10-centówce USA
5
http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt
ród a embrionalnych komórek macierzystych
zap odnienie in vitro klonowanie poprzez transfer
dra komórki somatycznej
pierwszy raz
5 dzie
pozyskane w 1998,
rozwoju
przez badaczy z
uniwersytetu
Wisconsin, z zarodka
powsta ego w wyniku
zap odnienia in vitro
6
http://www.kumc.edu/stemcell/
stemcell101.ppt
http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/r
c_pa_acdlife_doc_20000824_cellule-staminali_en.html
DECLARATION ON THE PRODUCTION AND THE SCIENTIFIC
AND THERAPEUTIC USE OF HUMAN EMBRYONIC STEM CELLS
The first ethical problem, which is fundamental, can be formulated thus: Is
it morally licit to produce and/or use living human embryos for the preparation
of ES cells? Czy jest moralnie dopuszczalne tworzenie i u ywanie ludzkich
zarodków dla pozyskania embrionalnych k. m.?
The answer is negative& Odpowied brzmi NIE
The second ethical problem can be formulated thus: Is it morally licit to
engage in so-called Atherapeutic cloning" by producing cloned human embryos
and then destroying them in order to produce ES cells? Czy jest moralnie
dopuszczalny udzia w klonowaniu ludzkich zarodków i niszczeniu ich by
pozyska embrionalne k. m.?
The answer is negative& Odpowied brzmi NIE
The third ethical problem can be formulated thus: Is it morally licit to use
ES cells, and the differentiated cells obtained from them, which are supplied
by other researchers or are commercially obtainable? Czy jest moralnie
dopuszczalne u ywanie embrionalnych k. m. i otrzymanych z nich komórek
zró nicowanych dostarczonych przez innych naukowców lub komercyjnie
dost pnych?
7
The answer is negative& Odpowied brzmi NIE
http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/rc_pa_acdlife_doc_30091
997_clon_en.html
REFLECTIONS ON CLONING 1997
& there is a place for research, including cloning, in the vegetable and animal kingdoms,
wherever it answers a need or provides a significant benefit for man or for other living
beings, provided that the rules for protecting the animal itself and the obligation to
respect the biodiversity of species are observed. & istnieje miejsce dla bada , w tym
klonowania zwierz t i ro lin, ilekro odpowiada to potrzebom lub przynosi
istotn korzy cz owiekowi i innym yj cym istotom, o ile przestrzegane s
prawa zwierz t i szacunek dla bioró norodno ci.
http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/rc_pa_acdlife_doc_20010
926_xenotrapianti_en.html
PROSPECTS FOR XENOTRANSPLANTATION
SCIENTIFIC ASPECTS AND ETHICAL CONSIDERATIONS 29/11/01
& the sacrifice of animals can be justified only if required to achieve an important
benefit for man, as is the case with xenotransplantation of organs or tissues to man, even
when this involves experiments on animals and/or genetically modifying them. & u ycie
zwierz t jest uprawnione, tylko je li jest wymagane do osi gni cia
znacz cego dobra dla ludzko ci, jak to jest w przypadku transplantacji ich
organów do cz owieka, nawet je li obejmuje to do wiadczenia na zwierz tach
i ich genetyczne modyfikacje.
& genetic modifications, using genes of human origin as well, is morally acceptable when
done in respect for the animal and for biodiversity, and with a view to bringing significant
benefits to man himself. & genetyczne modyfikacje, w tym ludzkich genów, s
moralnie dopuszczalne, gdy przeprowadza si je z poszanowaniem praw
8
zwierz t i bioró norodno ci, z widokiem na znacz ce korzy ci dla ludzi.
8.10.2007 Nagroda Nobla 2007 w dziedzinie medycyny/fizjologii
"za wykorzystanie zarodkowych komórek macierzystych
do modyfikacji genetycznych myszy, co pomog o zrozumie
udzia genów w rozwoju zarodków, rozwoju organizmów doros ych
oraz w procesie starzenia si "
Mario Capecchi Sir Martin J. Evans Oliver Smithies
USA United Kingdom USA
University of Utah; Cardiff University, Cardiff UK University of North Carolina
Howard Hughes Medical at Chapel Hill, Chapel Hill NC
Institute Salt Lake City, UT, USA USA
b. 1937 (Italy) b. 1941 b. 1925 (UK)
9
10
11
dwa typy komórek macierzystych
embrionalne somatyczne
pochodzenie z wewn trznych komórek ze specyficznych tkanek
5-dniowego zarodka organizmu,
(blastocysty) krwi p powinowej i yska
12
http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg
dwa typy komórek macierzystych
embrionalne somatyczne
pochodzenie z wewn trznych komórek ze specyficznych tkanek
5-dniowego zarodka doros ego organizmu, krwi
(blastocysty) powinowej, yska
mo liwo ci pluripotencjalne - daj
pocz tek wszystkim typom
komórek cia a z wyj tkiem
komórek totipotencjalnych
http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg
13
dwa typy komórek macierzystych
embrionalne somatyczne
pochodzenie z wewn trznych komórek ze specyficznych tkanek
5-dniowego zarodka doros ego organizmu, krwi
(blastocysty) powinowej, yska
mo liwo ci pluripotencjalne - daj multi- lub unipotencjalne -
pocz tek wszystkim typom daj pocz tek ograniczonej
komórek cia a z wyj tkiem lub pojedynczej liczbie
komórek totipotencjalnych typów komórek
http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg
14
przyk ad leczenia komórkami macierzystymi
15
http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt
Komórki macierzyste z krwi obwodowej wyleczy y cukrzyc
Voltarelli JC, Couri CE, Stracieri AB, Oliveira MC, Moraes DA, Pieroni F, Coutinho M, Malmegrim KC,
Foss-Freitas MC, Sim�es BP, Foss MC, Squiers E, Burt RK. 2007 Autologous nonmyeloablative
hematopoietic stem cell transplantation in newly diagnosed type 1 diabetes mellitus. JAMA. 297:1568-
76.
Zastrzyk z ludzkich komórek macierzystych mo e powstrzyma rozwój
cukrzycy. Pacjenci nie b ju musieli codziennie przyjmowa insuliny - obiecuj
lekarze. Koniec z codziennym k uciem.
Niezwyk y eksperyment przeprowadzili naukowcy z Brazylii i Stanów
Zjednoczonych. Spo ród 15 pacjentów z cukrzyc typu 1 (wymagaj
zastrzyków insuliny), po kuracji wyzdrowia o 14. Jeden z pacjentów nie musia
przyjmowa insuliny przez 35 miesi cy, czterech innych - przez co najmniej 21
miesi cy. O badaniach prowadzonych przez zespó dr Julio Voltarelliego z
Uniwersytetu Sao Paulo informuje "Journal of the American Medical
Association". (& )
Cukrzyca typu 1 powstaje, gdy w asny uk ad odporno ciowy pacjenta atakuje i
niszczy komórki trzustki odpowiadaj ce za produkcj hormonu insuliny.
Brazylijskoameryka ski zespó si gn wi c po leki, które niszcz uk ad
odporno ciowy (wykorzystywane m.in. w chemioterapii nowotworów). Wcze niej
pobrano z krwi pacjentów doros e komórki macierzyste (cz ciowo
zró nicowane), które da y pocz tek nowym limfocytom. W ten sposób, jak
okre laj to sami badacze, "zresetowano" uk ad odporno ciowy, który przesta
atakowa trzustk .
Ale to tylko jedno z mo liwych wyja nie tego fenomenu. Tak naprawd ,
naukowcy nie wiedz , co si sta o, bowiem z oczywistych przyczyn nie przebadano
dok adnie trzustek pacjentów. - Nie mamy twardych dowodów ( e leczenie jest
skuteczne). Sugeruj to jednak wyniki bada - t umaczy dr Burt. By mo e
zastrzyk komórek macierzystych spowodowa pojawienie si nowych komórek
16
produkuj cych insulin - jak twierdzi ameryka ski naukowiec. Niewykluczone te ,
e zadzia inny mechanizm blokuj cy niszczenie trzustki. (& )
zalety somatycznych komórek macierzystych
" gdy pacjent otrzymuje w asne komórki
macierzyste, brak jest ryzyka odrzucenia
przeszczepu
" niektóre z nich (tj. komórki macierzyste krwi) s
atwe do pozyskania
" s cz ciowo wyspecjalizowane
atwiejsze do zastymulowania w kierunku rozwoju
w komórki okre lonego typu
17
http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt
wady somatycznych komórek macierzystych
" maj ograniczony czas ycia w hodowli
" niektóre z nich trudno wyizolowa
" mog przekszta ca si tylko w ograniczon
liczb typów komórek
" s nieliczne, ubywa ich z wiekiem
" wiek, choroby, substancje toksyczne
sprawiaj , e ich jako staje si tpliwa
18
http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt
w szpiku kostnym s co najmniej 2 populacje komórek
macierzystych: k.m. hematopoezy i k.m pod cieliska
19
http://stemcells.nih.gov/info/scireport/chapter4.asp
(� 2001 Terese Winslow, Lydia Kibiuk)
Czy istniej ród a embrionalnych
komórek macierzystych
inne ni zarodki?
20
w szpiku kostnym znajduj si te komórki macierzyste
podobne do embrionalnych, uda o si je zró nicowa
w kierunku naprawy mi nia sercowego, komórek
nerwowych oraz wysepek trzustki
Kucia M, Reca R, Campbell FR, Zuba-Surma E, Majka M, Ratajczak J,
Ratajczak MZ. 2006 A population of very small embryonic-like
(VSEL) CXCR4(+)SSEA-1(+)Oct-4+ stem cells identified in adult
bone marrow. Leukemia 20:857-69
21
dwa typy komórek macierzystych
embrionalne somatyczne
pochodzenie z wewn trznych komórek ze specyficznych tkanek
5-dniowego zarodka doros ego organizmu, krwi
(blastocysty) powinowej, yska
mo liwo ci pluripotencjalne - daj (pluri-?), multi- lub
pocz tek wszystkim typom unipotencjalne - daj
komórek cia a z wyj tkiem pocz tek (wszystkim?),
komórek totipotencjalnych ograniczonej lub
pojedynczej liczbie typów
komórek
22
Komórki macierzyste z krwi p powinowej przeobra aj si
w komórki w troby. 2006-11-15 BBC News, 2006/10/31
Zespó naukowców z Uniw. Newcastle (Wlk. Bryt.) wyhodowa fragmenty w troby z
komórek macierzystych wyizolowanych z krwi p powinowej. Takie  mini w troby mog by
yte w okresie 12 miesi cy do testowania nowych leków.
Naukowcy s przekonani, e w ci gu 10-15 lat dzie mo na je wykorzysta do
leczenia ludzi.
Prof. Ian Gilmore uwa a, e u ycie komórek macierzystych z krwi p powinowej jest
znacz cym osi gni ciem i nie budzi dylematów natury etycznej jak przy wykorzystywaniu
komórek embrionalnych.
Komórki macierzyste z krwi p powinowej przeobra aj si
w komórki p uc. 2006-08-14 BIOTECH EWS INTL. 2006 Vol.11 No. 4
Naukowcom z Uniwersytetu w Minnesocie uda o si dokona w warunkach
eksperymentalnych przeobra enia komórek macierzystych z krwi p powinowej w tzw.
komórki alweolarne typu II. S to komórki wy cie aj ce p cherzyki p ucne, stabilizuj ce ich
funcjonowanie w procesie oddychania i wytwarzaj ce surfaktant  substancj umo liwiaj
wymian gazow zachodz w p ucach.
Komórki alweolarne typu II atwo mog przeobra si w komórki typu I, tworz ce w
cherzykach p ucnych cienk warstw stanowi barier powietrze-krew.
 Eksperymentalne przeobra enie komórki macierzystej w komórk ucn stanowi swoisty
kamie milowy post pu badaniach nad mozliwo ciami komórek macierzystych , stwierdzi
prof. David McKenna, zast pca szefa Laboratorium Klinicznej Terapii Komórkowej na
Uniwersytecie Minnesoty.  Post p ten mo e doprowadzi w przysz ci do
opracowania nowych metod leczenia schorze uc, takich jak np. choroba
23
zw óknieniowa /..../
ludzkie komórki macierzyste pochodz ce z krwi
powinowej po stymulacji zacz y produkowa insulin
Denner L, Bodenburg Y, Zhao JG, Howe M, Cappo J, Tilton RG, Copland JA, Forraz N,
McGuckin C, Urban R. 2007 Directed engineering of umbilical cord blood stem cells
to produce C-peptide and insulin. Cell Prolif. 40:367-80.
komórki macierzyste krwi p powinowej pomagaj w
regeneracji tkanki nerwowej po zawale mózgu
Xiao J, Nan Z, Motooka Y, Low WC. 2005 Transplantation of a novel cell line
population of umbilical cord blood stem cells ameliorates neurological deficits
associated with ischemic brain injury. Stem Cells Dev. 14:722-33.
galareta Whartona obecna w sznurze p powinowym jest
bogata w komórki macierzyste, które atwo si mno w
hodowli i mog si przeobra w komórki ko ci,
chrz stki i in. tkanek
Sarugaser R, Lickorish D, Baksh D, Hosseini MM, Davies JE. 2005 Human umbilical
cord perivascular (HUCPV) cells: a source of mesenchymal progenitors. Stem Cells
23:220-229.
24
spermatogonia (komórki maacierzyste plemników)
maj mo liwo ci podobne do embrionalnych komórek
macierzystych
Guan K, Nayernia K, Maier LS, Wagner S, Dressel R, Lee JH, Nolte J, Wolf F, Li
M, Engel W, Hasenfuss G. 2006 Pluripotency of spermatogonial stem cells from
adult mouse testis. Nature 440:1199-203.
przeobra aj si w kurczliwe komórki mi nia sercowego
Guan K, Wagner S, Unsold B, Maier LS, Kaiser D, Hemmerlein B, Nayernia K, Engel
W, Hasenfuss G. 2007 Generation of functional cardiomyocytes from adult mouse
spermatogonial stem cells. Circ Res. 100:1615-25
i funkcjonalne naczynia krwiono ne
Seandel M, James D, Shmelkov SV, Falciatori I, Kim J, Chavala S, Scherr DS,
Zhang F, Torres R, Gale NW, Yancopoulos GD, Murphy A, Valenzuela DM, Hobbs
RM, Pandolfi PP, Rafii S. 2007 Generation of functional multipotent adult stem cells
from GPR125+ germline progenitors.Nature 449:346-50.
&
25
Somatyczne komórki mo na przeprogramowa poprzez
transfer j dra lub fuzj z pozbawionymi j dra niezap odnionymi
komórkami jajowymi lub komórkami ES  co oznacza, e te
ostatnie musz zawiera w cytoplazmie czynniki odpowiedzialne za
toti- i pluripotencj .
Za pomoc genów 4 czynników transkrypcyjnych uda o si
przeprogramowa komórki fibroblastów pobrane od doros ej
myszy. Powróci y one do stanu pierwotnego, tworz c pul komórek
o w ciwo ciach bardzo zbli onych do embrionalnych komórek
macierzystych.
iPS (induced pluripotent cells)
Takahashi K, Yamanaka S. 2006 Induction of pluripotent stem cells from mouse embryonic and adult fibroblast
cultures by defined factors. Cell 126:663-76
Wernig M, Meissner A, Foreman R, Brambrink T, Ku M, Hochedlinger K, Bernstein BE, Jaenisch R. 2007 In vitro
reprogramming of fibroblasts into a pluripotent ES-cell-like state. Nature 448:318-24.
26
Fbx15 ulega specyficznej ekspresji w ES,
ale nie jest niezb dny do rozwoju
poprzez homologiczn rekombinacj umie-
szczono kaset �geo w locus Fbx15
mysie embrionalne fibroblasty (MEF) z
myszy Fbx15�geo/�geo transfekowano genami
24 potencjalnych czynników umieszczymi
na wektorze retrowirusowym
transfekcja pojedynczymi genami czynników nie da a adnego klonu neor
transfekcja genami wszystkich 24 czynników da a 22+29 kolonii opornych
5 z 12 i 4 z 6 wybranych kolonii mia y cechy komórek ES  okr y kszta t, du e
derka, sk cytoplazm , czas podwajania ok. 18,5 h
stwierdzono w nich ekspresj markerów komórek ES, w tym Oct3/4, Nanog,
E-Ras, Cripto, Dax1, Zfp296, Fgf4; bisulfite genomic sequencing wykaza o, e
promotory Fbx15 i Nanog by y w nich demetylowane, a promotor Oct3/4
pozostawa zmetylowany
transfekcje 24-1 genami czynników wy oni y 10, bez których nie otrzymywano
komórek opornych
transfekcje 10-1 genami czynników, wykaza a brak kolonii neor przy wycofaniu
Oct3/4 lub Klf4, ma a ilo kolonii opornych przy braku Sox2, nie ES-podobn
27
morfologi kolonii opornych przy braku c-Myc
RT PCR potwierdzi ekspresj wi kszo ci markerów ES w komórkach iPS-
MEF4
pluripotencj iPS-MEF4 okre lono poprzez podskórn iniekcj do myszy
nude i sprawdzenie zdolno ci do tworzenia potworniaków (teratoma),
w których ró nicowa y si wszystkie 3 listki zarodkowe
badanie Chromatin immunoprecipitation wykaza o, e promotory Oct3/4
i Nanog maj zwi kszon acetylacj histonu H3 i obni on dimetylacj
H3K9;
CpG w ich promotorach by y cz ciowo metylowane
wykazano te aktywno telomerazy
iPS s podobne cho nie identyczne z ES
iPS o podobnych cechach otrzymano transfekuj c genami czynników
Oct3/4, Klf4, Sox2 i c-Myc fibroblasty w ogonów 7-tygodniowych
samców i 12-tygodniowych samic myszy Fbx15�geo/�geo
28
Takahashi K, Tanabe K, Ohnuki M, Narita M, Ichisaka T, Tomoda K,
Yamanaka S. 2007 Induction of Pluripotent Stem Cells from Adult
Human Fibroblasts by Defined Factors. Cell. 2007 Nov 20 ; [Epub
ahead of print]
Successful reprogramming of differentiated human somatic cells into
a pluripotent state would allow creation of patient- and disease-
specific stem cells. We previously reported generation of induced
pluripotent stem (iPS) cells, capable of germline transmission, from
mouse somatic cells by transduction of four defined transcription
factors. Here, we demonstrate the generation of iPS cells from
adult human dermal fibroblasts with the same four factors:
Oct3/4, Sox2, Klf4, and c-Myc. Human iPS cells were similar to
human embryonic stem (ES) cells in morphology, proliferation, surface
antigens, gene expression, epigenetic status of pluripotent cell-
specific genes, and telomerase activity. Furthermore, these cells
could differentiate into cell types of the three germ layers in vitro
and in teratomas. These findings demonstrate that iPS cells can be
generated from adult human fibroblasts.
29
Yu J, Vodyanik MA, Smuga-Otto K, Antosiewicz-Bourget J, Frane JL,
Tian S, Nie J, Jonsdottir GA, Ruotti V, Stewart R, Slukvin II, Thomson
JA. 2007 Induced Pluripotent Stem Cell Lines Derived from Human
Somatic Cells. Science. 2007 Nov 20; [Epub ahead of print]
Somatic cell nuclear transfer allows trans-acting factors present in the
mammalian oocyte to reprogram somatic cell nuclei to an
undifferentiated state. Here we show that four factors (OCT4,
SOX2, NANOG, and LIN28) are sufficient to reprogram human
somatic cells to pluripotent stem cells that exhibit the essential
characteristics of embryonic stem cells. These human induced
pluripotent stem cells have normal karyotypes, express telomerase
activity, express cell surface markers and genes that characterize
human ES cells, and maintain the developmental potential to
differentiate into advanced derivatives of all threeprimary germ layers.
Such human induced pluripotent cell lines should be useful in the
production of new disease models and in drug development as well as
application in transplantation medicine once technical limitations (for
example, mutation through viral integration) are eliminated.
30
Nowe dane podkre laj celowo deponowania krwi
powinowej z przeznaczeniem do przeszczepów rodzinnych
2006-05-10 Berlin, 5 maja 2006
Dane przedstawione przez Bank Komórek Macierzystych ViaCell (Boston, USA) 5 maja podczas
odbywaj cego si w Berlinie 12-tego dorocznego zjazdu Mi dzynarodowego Towarzystwa Terapii
Komórkowej wspieraj opinie o celowo ci rodzinnego deponowania krwi p powinowej, b cej nie budz cym
kontrowersji ród em komórek macierzystych o udowodnionej przydatno ci klinicznej w leczeniu ponad 40
chorób. Dane te odwo uj si do wyników przeprowadzonych przeszczepów szpiku oraz
przedstawiaj badania zawarto ci komórek progenitorowych CD34 we krwi p powinowej. Wynika z nich
jednoznacznie, e krew p powinowa jest materia em niemal bezcennym.
Prezentacja plakatowa ViaCell opisuje konkretne przypadki zastosowania 19 porcji komórek
macierzystych zdeponowanych w Banku, przy czym wi kszo z nich (17 przypadków)
zastosowano w leczeniu cz onków rodziny dawcy komórek.
U leczonych przeszczepami pacjentów zaobserwowano znacz ce poprawy stanu zdrowia. Co najmniej
12-miesi czn remisj zaobserwowano w 75% przypadków. U biorców przeszczepu
zaobserwowano jedynie 4 przypadki ostrej choroby GvH (przeszczep przeciw gospodarzowi), nie
zaobserwowano przy tym ani jednego przypadku przewlek ej choroby GvH.
Ogólnodost pne dane o podobnych przeszczepach, w których dawcy nie byli
spokrewnieni z biorcami, wykazuj , e jedynie 58% przypadków osi ga co najmniej
12-miesi czn remisj , za przewlek a choroba GvH wyst puje w 41%
przypadków. Z porównania tego nasuwa si oczywisty wniosek o wy szej przydatno ci materia u
deponowanego do zastosowa rodzinnych. Dane te zaprezentowa a dr Kate Falcon, Szef Dzia u Klinicznego
ViaCell.
Komórki macierzyste pochodz ce z krwi p powinowej s dzi uwa ane za opcjonalny materia
przeszczepowy w ponad 40 schorzeniach. Zalicza si do nich mi dzy innymi bia aczki limfoblastyczne,
dysfunkcje szpiku kostnego, anemi sierpowat , anemi aplastyczn , neuroblastom i zespó Hurlera.
Badania wykazuj , e u ycie w takich przypadkach komórek macierzystych z krwi p powinowej
spokrewnionego dawcy daj w efekcie daleko wy sz prze ywalno ni w przypadku materia u od osób
niespokrewnionych.
31
(pe ny tekst artyku u pod adresem http://biz.yahoo.com/prnews/060505/nef005.html?.v=57)
multipotencjalne k.m. wyst puj w ci gnach
9.09.2007
Zidentyfikowane k.m. ci gien, zarówno te pochodz ce od myszy, jak i
od cz owieka, potwierdzi y swój charakter w testach na specjalnych
pod ach imituj cych ich naturalne mikro rodowisko, w których
tworzy y struktury przypominaj ce ci gno, wykazuj ce specyficzne dla
ci gien u enie w ókien kolagenowych oraz du zawarto kolagenu
typu I.
Ponadto odpowiednio aktywowane mysie (i ludzkie) k.m. ci gien,
wszczepiane podskórnie myszom o obni onej odporno ci, równie
wytwarza y charakterystyczne kostno-chrz stne struktury.
Bi Y, Ehirchiou D, Kilts TM, Inkson CA, Embree MC, Sonoyama W, Li L, Leet AI, Seo BM,
Zhang L, Shi S, Young MF. 2007 Identification of tendon stem/progenitor cells and the
role of the extracellular matrix in their niche, Nature Medicine 13: 1219-1227
32