EDUKACJA
Tomasz Marek
Jak zarabiać na rynku walutowym
EFIX Polska
[e-mail]
Metody konstruowania skutecznych
strategii inwestycyjnych na rynku FOREX
wykresem, na którym się pracuje jest wykres
Warunkiem odniesienia sukcesu na jakimkolwiek rynku jest ograniczenie
60 minutowy, a logiczne zlecenia obronne są
wpływu czynników zewnętrznych na swoje decyzje inwestycyjne. Można to
oddalone o ok. 50 pipsów od ceny wejS
cia na
rynek. W takim przypadku, aby zachować
osiągnąć, jeS
li w każdej sytuacji rynkowej wie się jaką pozycje powinniS
my
zasadę, że w jednej transakcji nie tracimy
posiadać. Niestety nie dają tego wszelkie  strategie intuicyjne , które nie więcej niż 3% kapitału nasze S
rodki prze-
znaczone na jednego lota powinny wynosić
dosyć, że są niemożliwe do przetestowania to również odznaczają się dużą
ok. 16 600 USD ( przy lewarze 1:100).
podatnoS
cią na czynniki zewnętrzne.
Bardzo ważnym pytaniem, na które musimy
sobie odpowiedzieć przed przystąpieniem do
Jest to normalne, gdyż właS
nie taka jest natu- budowy swej indywidualnej strategii inwes-
ra ludzka i nie mając dopracowanych metod tycyjnej jest okreS
lenie iloS
ci czasu, który
analitycznych zwykle skazani jesteS
my na po- możemy poS
więcić na inwestycje. JeS
li mamy
rażkę. WyjS
ciem z takiej sytuacji jest budowa go nie za dużo, to skazani jesteS
my albo na
kompletnej strategii inwestycyjnej, która po- strategie długoterminowe, na które ze wzglę-
du na wielkoS
ć lewarowania oraz rozmiar jed-
zwoli nam podejmować decyzje automaty-
nostki transakcyjnej mało kto może sobie
cznie, niezależnie od tego co dzieje się w oto-
pozwolić. Innym rozwiązaniem tego proble-
czeniu rynku. Jak zbudować taką strategię,
mu może być zastosowanie strategii pole-
z jakich elementów powinna się ona składać,
gającej na wyszukiwaniu S
ciS
le okreS
lonych
postaram się pokazać Państwu w niniejszym
sytuacji na rynku, czyli zastosowanie strategii
artykule.
wybiórczej obecnoS
ci na rynku, o których
Strategia inwestycyjna jest zbiorem reguł
będę pisał w dalszej częS
ci tego artykułu.
i wzorów zachowania, przy po mocy których
Oprócz powyższych kwestii przy budowanie
inwestor zamierza realizować swoje dyspo-
strategii inwestycyjnej należy uwzględnić
zycje kupna i sprzedaży na danym rynku.
następujące sprawy:
Z racji tego, że inwestorzy są różni, przed przy-
charakterystykę danego rynku, na którym
stąpieniem do budowy swojej indywidualnej
zamierzamy działać  taką jak rodzaje sto-
strategii inwestycyjnej, należy odpowiedzieć
Tomasz Marek
sowanych zleceń, gwarancje ich wykona-
sobie na listę pytań, które pozwolą wybrać
nia, wielkoS
ć lewarowania, płynnoS
ć,
optymalny dla siebie model.
noS
ć wynosi 40 pipsów, nie za bardzo rozsą-
ciągłoS
ć notowań
Pierwszym bardzo ważnym pytaniem, na dne wydaje się stawianie zleceń STOP w od-
z bardziej szczegółowych spraw należy za-
które powinniS
my odpowiedzieć jest pytanie ległoS
ci 10 pipsów. Takie postępowanie może
stanowić się, jaki rodzaj strategii mamy
o nasz horyzont inwestycyjny, co bezpoS
red- bowiem powodować, że bardzo często będzie-
zamiar stosować (np. strategie gry z tren-
nio wiąże się z rodzajem danych, na których my  wyrzucani z rynku mimo, iż przewidy-
dem lub strategie zajmujące się poszuki-
będziemy pracować. Nie da się tego elementu wany przez naszą strategię trend będzie
waniem punktów zwrotnych rynku), gdyż
rozpatrywać bez odpowiedzi na dwa kolejne póx
niej kontynuowany. W takim przypadku
każda z nich ma swoje ograniczenia, wady
pytania: jaka jest wielkoS
ć naszych kapitałów jeS
li poziom akceptowalnej przez nas straty
oraz zalety
oraz poziom zleceń obronnych czyli poziom wynosi tylko 10 pipsów na pojedynczej tran-
akceptowalnej przez nas straty w jednej tran- sakcji (odpowiada to sumie 100 $ na parze ostatnim elementem jest wybór narzędzi,
sakcji. I tak, powszechnie uważa się, że po- EUR/USD gdyż 1 pips = 10 USD), to powin- które mamy zamiar stosować w celu re-
ziom straty w jednej transakcji nie powinien niS
my działać raczej na danych 5 minuto- alizacji naszej strategii  narzędzia te po-
przekraczać 2-3 % posiadanych przez nas wych, jeS
li nie nawet krótszych. Moim zda- winny być zastosowane zgodnie z inten-
S
rodków przeznaczonych na inwestycje. Dla- niem wielkoS
ć STOP-a początkowego (będę cjami ich twórców, aby nie dochodziło do
czego jest to takie istotne? Dla tego, że żad- o nim mówił w dalszej częS
ci tego artykułu) błędów merytorycznych, które już na wstę-
pie czynić będą naszą pracę syzyfową.
na strategia inwestycyjna nie jest idealna równa 10 pipsom przeznaczona jest raczej dla
i w każdej występują serie co najmniej kilku bardzo aktywnych day-traderów, którzy swoje
Po uwzględnieniu przedstawionych wyżej
strat pod rząd. Aby te straty nie spowodowały zlecenia potrafią składać szybko i zdecydo-
kwestii można przystąpić do budowy swojej
spustoszenia na naszym koncie, ich pojedyn- wanie. Z drugiej strony, jeS
li decydujemy się
własnej strategii inwestycyjnej, która po-
cza wielkoS
ć nie może być zbyt duża. Z drugiej na strategie S
rednioterminowe i chcemy aby
winna składać się z czterech podstawowych
strony odległoS
ć zleceń stop powinna uwz- nasze zlecenia były logiczne musimy liczyć się
elementów. Są nimi :
ględniać zmiennoS
ć rynku w danej jednostce z większym ruchem, który potrzebny jest do
zasady zajmowania pozycji
czasowej czyli w kumulacji danych, na któ- zanegowania naszego sygnału wejS
cia na ry-
rych pracujemy. JeS
li np. pracujemy na da- nek. Zwykle przy strategiach o kilkudniowym
zasady ustanawiania początkowych zleceń
nych godzinnych, na których S
rednia zmien- horyzoncie inwestycyjnym podstawowym STOP
16
EDUKACJA
kontrola pozycji, kiedy rynek  idzie zgod-
sz Marek
nie z naszymi założeniami
FIX Polska
polska.com
zasady zamknięcia pozycji
Jedna uwaga  im krótszy jest nasz horyzont
inwestycyjny tym trudniejsze jest rozdzielenie
X elementów wymienionych w dwóch ostat-
nich punktach .
Tabela 1:
Zasady (metody) zajmowania
jest wykres
pozycji
obronne są
realizacji zleceń. I tutaj rynek FOREX a właS
- koS
ć straty, którą możemy ponieS
ć w każdej
wejS
cia na
Powszechnie uważa się, że jest to najmniej
ciwie nasz broker Global Forex Trading transakcji. Jego minusem jest to, że zwykle
zachować
istotny element strategii inwestycyjnej, co
(GFT) gwarantuje wykonanie zleceń stop nie wiąże się on logicznie z metodą wejS
cia na
ie tracimy
jest jednak prawdą, jeS
li założy się, iż po- oraz zleceń limit po cenie ich wystawienia na rynek. Odmianą omówionego wyżej począt-
odki prze-
siadamy nieskończenie wiele S
rodków przez- głównych parach od poniedziałku do piątku. kowego zlecenia STOP jest tzw. Trailing
ny wynosić
naczonych na inwestycje. JeS
li natomiast tak STOP, który funkcjonuje na platformie Deal
WielkoS
ć tej gwarancji uzależniona jest od
00).
nie jest, a my dodatkowo zamierzamy dzia- płynnoS
ci danej pary i przedstawiona została
Book II. Zaletą tego typu zlecenia jest to, że
łać na rynku, który jest mocno lewarowany, może on pełnić rolę zarówno zlecenia obron-
w poniższej tabeli (tabela 1).
re musimy
twierdzenie takie staje się mniej poprawne. nego początkowego jak również może być on
pieniem do
Generalnie zlecenie STOP początkowy może
Generalnie im krótszy jest nasz horyzont in- metodą kontroli pozycji, która porusza się już
egii inwes-
przybierać dwojaką postać:
westycyjny, tym moment otwarcia pozycji zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Najogól-
asu, który
zaczyna nabierać coraz to większego jako zanegowanie sygnału wejS
cia na rynek niej rzecz biorąc w zleceniu trailing stop na-
JeS
li mamy
leży okreS
lić poziom, od którego zlecenie to
znaczenia.
my albo na
jako stały poziom od otwarcia pozycji
ma być aktywowane oraz krok, o który ma się
e ze wzglę-
(może być do tego użyty np. trailing
Ważne: Metoda otwarcia pozycji musi być
to zlecenie poruszać za ceną instrumentu.
ozmiar jed-
STOP)
obiektywna i w pełni automatyczna. Naj-
może sobie
Dopóki kurs nie oddali się od początkowego
lepiej, jeS
li wiemy wczeS
niej po jakiej cenie
STOP początkowy jako zlecenie składane
go proble-
poziomu o wielkoS
ć zadanego przez nas kroku
dany sygnał wystąpi, co pozwala nam posta-
w odpowiedzi na zanegowanie sygnału, który
tegii pole-
zlecenie to stoi na pierwotnym miejscu. JeS
li
wić zlecenie wczeS
niej zanim sygnał takowy
wprowadził nas na rynek jest o tyle dobry,
kreS
lonych
jednak kurs zacznie się poruszać w oczeki-
wystąpi.
ponieważ logicznie wiąże się z sygnałem na
nie strategii
wanym przez nas kierunku, zlecenie to auto-
podstawie, którego na ten rynek weszliS
my.
Istotnym elementem jest to, aby nasza po-
o których
matycznie zaczyna się przesuwać. Jeżeli nas-
I tak np. jeS
li podstawą wejS
cia na rynek był
zycja od razu synchronizowała się z rynkiem,
kułu.
tępnie przyjdzie korekta, zlecenie pozostanie
sygnał kupna ze strony oscylatora stochas-
co z jednej strony zapewni nam  zdrowie psy-
na poprzednim poziomie i zamknie naszą po-
budowanie
tycznego przy pozytywnie ułożonych liniach
chiczne , z drugiej zaS
pozwoli szybko prze-
zycje, jeS
li wielkoS
ć tego cofnięcia przekroczy
uwzględnić
MACD, to zanegowaniem tego sygnału bę-
stawić zlecenie STOP początkowy na cenę
wielkoS
ć zadanego przez nas kroku. Moim
dzie spadek oscylatora poniżej swojej linii
otwarcia, co jest szczególnie istotne przy stra-
zdaniem jest to dobra i wygodna metoda
sygnalnej wkrótce po wystąpieniu sygnału
tegiach krótkoterminowych (będę o tym jesz-
na którym
kontroli pozycji, jednak należy pamiętać, że
kupna. Minusem takiego podejS
cia może być
cze pisał w dalszej częS
ci tego opracowania).
odzaje sto-
działa w czasie rzeczywistym, a nie na cenach
to, że rynek po omówionym wyżej sygnale
h wykona-
Metody otwarcia pozycji można podzielić na zamknięcia wobec tego większe cofnięcia
może wejS
ć w jakąS
lokalną konsolidację
płynnoS
ć,
w obrębie danej S
wieczki mogą nas wyrzucić
kilka kategorii takie jak:
i wtedy zostanie wygenerowany sygnał zam-
z rynku mimo, że na zamknięciu nic wielkie-
knięcia pozycji, gdy tak na dobrą sprawę na
wybicia z formacji, kanałów lub przeła-
należy za- go się nie stanie.
rynku nic złego się nie stało. Dobrym rozwią-
mania linii trendu
egii mamy
zaniem takiego problemu może być stawianie
metody wskax
nikowe (np. metody syn-
gry z tren-
początkowego zlecenia STOP na ostatnim Kontrola pozycji kiedy rynek
chronizacji z istniejącym już trendem lub
ię poszuki-
ekstremum (w tym przypadku minimum),
zachowuje się zgodnie z naszymi
metody szukające odwrócenia trendu)
nku), gdyż
które poprzedziło wystąpienie sygnału kupna.
założeniami
enia, wady
inne metody  np. pochodzące ze S
wiec
Należy zdawać sobie sprawę z faktu, że syg-
japońskich
nały wskax
nikowe w szczególnoS
ci jeS
li po- Metody kontroli pozycji podczas trwania
r narzędzi,
chodzą z metod opartych na S
rednich mają trendu maja głównie znaczenie w strategiach
w celu re-
pewną bezwładnoS
ć co jest szczególnie nie- S
rednio i długoterminowych. W strategiach
Zasady ustawiania
dzia te po-
bezpieczne na szybko zmieniającym się rynku. krótkoterminowych metoda kontroli pozycji
początkowych zleceń STOP
ie z inten-
W takim przypadku zanegowanie sygnału jest w zasadzie taka sama jak metoda jej zam-
hodziło do STOP początkowy służy do kontroli wiel- może wystąpić jeS
li kurs instrumentu, w który knięcia. Po co stosuje się metody kontroli
uż na wstę- koS
ci straty, którą osiągnie inwestor jeS
li ry- inwestujemy, bardzo znacząco oddalił się już pozycji? WiększoS
ć metod zamykania pozycji
ową. nek zwróci się przeciwko niemu, czyli pójdzie od ceny wejS
cia i tym samym poziom straty została już tak spopularyzowana, że przestały
w kierunku przeciwnym do otwartej przez przekroczył dopuszczalne przez nas granice. być one w wystarczającym stopniu skuteczne,
ych wyżej
niego pozycji. Tak jak pisałem już wyżej, wiel- Pewnym rozwiązaniem tego problemu wydaje a ich stosowanie nie pozwala osiągnąć rezul-
owy swojej
koS
ć straty na pojedynczej pozycji nie po- się być zastosowanie zleceń obronnych
tatów wyższych od przeciętnych. Dobrym
która po-
winna być większa niż 2-3 % posiadanych znajdujących się w stałej odległoS
ci od po- rozwiązaniem wydaje się być stosowanie me-
stawowych
przez inwestora S
rodków przeznaczonych na ziomu otwarcia pozycji, o których teraz nieco
tod bardziej  wysublimowanych , które mają
inwestycje. Bardzo ważnym elementem przy napiszę. Ten typ zleceń obronnych początko- jednak tą wadę, że nie zawsze występują
wych, dzięki systemowi gwarancji wykonania
szacowaniu wielkoS
ci straty jest możliwoS
ć jej w czasie przesilenia na rynku. OczywiS
cie naj-
lepszym rozwiązaniem jest stosowanie kilku
wych zleceń w miarę dokładnego okreS
lenia przez co rozu- zleceń STOP i Limit obowiązującego w GFT,
pozwala nam niemal dokładnie okreS
lić wiel- takich metod, które zwiększają prawdopodo-
miem wielkoS
ć poS
lizgów cenowych podczas
17
EDUKACJA
bieństwo zamknięcia pozycji w pobliżu eks-
tremum rynku, ale to nie daje nam gwarancji,
że za każdym razem jakiS
z tych sygnałów
wystąpi. JeS
li więc żaden z takich sygnałów
nie wystąpi musimy mieć narzędzie, które
będzie dla nas pewnego rodzaju filtrem bez-
pieczeństwa i zamknie naszą pozycję, kiedy
rynek zwróci się przeciwko nam. Takie sy-
tuacje występują zwykle podczas gwałtow-
nych załamań na rynku, które nie występują
zbyt często. Takim filtrem jest właS
nie me-
toda kontroli pozycji, która powinna być na
tyle szeroka, aby pozwolić rozwinąć się tren-
dowi i uwzględniać jego specyficzne fazy
(duża zmiennoS
ć podczas odwracania trendu,
dynamika i gładkoS
ć w jego S
rodkowej fazie,
wytracanie impetu podczas faz schyłkowych)
(wykres1). Jest wiele metod kontroli otwartej
już pozycji mających zastosowanie do inwes-
tycji nastawionych na rożny horyzont cza-
sowy. Jedną z prostszych metod jest zasto-
sowanie zleceń trailing stop, które w zależ-
Wykres 1
noS
ci od naszego horyzontu miałyby różny
krok. I tak np. dla inwestycji nastawionych
na krótkoterminową grę (łapanie kilku czy
też kilkunastu pipsów zysku) dobrą wartoS
cią
kroku wydaje się strefa od 8 do 15 pipsów.
JeS
li ktoS
jednak inwestuje w kilkudniowym
horyzoncie potrzebuje narzędzia, które bę-
dzie mniej czułe i pozwoli na rozwiniecie się
takiego trendu. W takim przypadku wielkoS
ć
stosowanego trailing stop oscyluje zwykle
w okolicach 50 pipsów.
Dobrym narzędziem, które uwzględnia
poszczególne fazy rynku jest np. Parabolic
SAR  wskax
nik stworzony przez J.W. Wil-
dera i opisany szczegółowo w książce  New
Concepts in Technical Trading Systems .
Nazwa tego wskax
nika pochodzi od jego para-
bolicznego kształtu oraz funkcji, którą pełni 
SAR  stop and reverse czyli jest używany do
zamykania pozycji oraz do ich odwracania
(Parabolic SAR widoczny jest na wykresie 1
Wykres 2
w postaci czerwonych przerywanych linii).
Wskax
nik ten jest zarówno funkcją czasu jak
może być poziom 0,001 a dla day-tradingu niejszym elementem strategii inwestycyjnej
i ceny, co oznacza że będzie się przesuwał na
odpowiednia wydaje się wartoS
ć 0,02. Innym i tak naprawdę to one decydują o jej sukcesie.
skutek upływu czasu trwania trendu jak
narzędziem wykorzystywanym do szerokiej Jest w tym sporo prawdy, a metod tych jest
również na skutek zmiany ceny instrumentu,
kontroli pozycji może np. być układ dwóch
dla którego jest liczony. tak dużo, że można by o nich napisać książkę.
składników strategii inwestycyjnej propono- Generalnie metody zamknięcia pozycji po-
Do obliczania wskax
nika potrzebne są dwa
wanej przez wymienianego już J.W. Wildera.
dzielić można na kilka grup, z których naj-
parametry :
Chodzi mi tutaj o +DMI oraz  DMI czyli
ważniejsze to metody mechaniczne (wskax
ni-
AF (acceleration factor)  wartoS
ć przys- wskax
niku pokazujące kierunek obecnego
kowe), metody wizualne (formacje, wykresy
pieszenia, o którą ma być podnoszona linia trendu. Dopóki +DMI pozostaje nad  DMI
S
wiecowe, wybicia z formacji kontynuacji
SAR w miarę upływu czasu trwania trendu mówi się, że rynek znajduje się w trendzie
w kierunku przeciwnym do modelu) oraz me-
wzrostowym i wtedy powinniS
my otwierać
tody mieszane. Wydaje mi się, że jeS
li chce się
Max AF  maksymalna wartoS
ci przys-
tylko długie pozycje. W odwrotnej sytuacji
osiągnąć przewagę nad rynkiem do zamyka-
pieszenia
rynek znajduje się w trendzie spadkowym,
nia pozycji powinno się używać kilku wyszu-
O czułoS
ci wskax
nika decyduje wartoS
ć AF 
wobec czego pożądane są tylko pozycje
kanych metod, które tutaj okreS
liłem mia-
standardowo jest to 0,02
krótkie.
nem metody mieszanej. Moim zdaniem, jeS
li
Zmniejszając wartoS
ć AF czynimy wskax
nik czyjaS
metoda jest nastawiona na 2-3 dniowe
Parabolic SAR mniej czułym czyli oddalamy trendy, to z powodzeniem w okreS
leniu pun-
Zasady (metody) zamknięcia
jego początkowe stadia od kursu instrumen- ktu przegięcia sprawdzić się mogą dywer-
pozycji
tu, który analizujemy. Dla trendów trwa- gencje na wskax
nikach impetu w powiązaniu
Powszechnie uważa się, że są one najważ- z formacjami odwrócenia na wykresach S
wie-
jących kilka dni odpowiednią wartoS
cią AF
18
EDUKACJA
cowych i przegięciem się Volatility Chaikin s
na wysokich poziomach (wykres2). JeS
li żad-
na metoda nie zamknie pozycji (bo np. rynek
odwróci się gwałtownie bez wczeS
niejszych
ostrzeżeń) to zadziała nasz filtr bezpieczeń-
stwa czyli metoda kontroli pozycji, o której
pisałem wyżej.
Generalnie strategie inwestycyjne podzieli-
łem na dwie grupy w zależnoS
ci od czasu
obecnoS
ci na rynku.
strategia wybiórczej obecnoS
ci na rynku
strategie ciągłej obecnoS
ci na rynku
Strategie wybiórczej obecnoS
ci na rynku
zajmują się wyszukiwaniem okazji inwesty-
cyjnych i unikaniem sytuacji dwuznacznych
a dobrze zastosowane potrafią omijać więk-
szoS
ć ruchów w obrębie konsolidacji, które
zazwyczaj są destrukcyjne dla naszego port-
fela. JeS
li chodzi o zaangażowanie to możemy
mieć tutaj pozycję długą, krótką lub być bez
pozycji (co jest doS
ć częste). Te strategie są
ykres 1 Wykres 3
idealne dla osób mających ograniczoną iloS
ć
czasu, którą mogą przeznaczyć na inwestycje,
a ich wiedza i możliwoS
ci nie pozwalają
na zastosowanie automatycznych systemów
transakcyjnych. Do tych strategii zaliczyłbym
miedzy innymi strategię wybić z konsolidacji,
którą omówię szczegółowo w dalszej częS
ci
tego materiału.
Z kolei w strategiach ciągłej obecnoS
ci na
rynku zamknięcie pozycji długiej jest jed-
noczeS
nie otwarciem pozycji krótkiej. Te
strategie stosowane są zwykle przez zawo-
dowych inwestorów i wymagają sporo czasu
i S
rodków technicznych, aby mogły być sku-
tecznie stosowane. W dalszej częS
ci tego ma-
teriału pokażę Państwu jedną z możliwych
strategii wybiórczej obecnoS
ci na rynku na
przykładzie  Strategii wybić z konsolidacji .
Gra na wybicia z konsolidacji jest bardzo
popularną, prostą i w efektywną metodą gry
na wszystkich płynnych rynkach w tym na
ykres 2 Wykres 4
rynku walutowym. Konsolidacje to wynik
chwilowej równowagi miedzy popytem a po-
westycyjnej o prawdopodobieństwie kierunku kolejnego łych lub rozszerzających się ustawienie zle-
dażą  wybicie z nich oznacza, że jedna strona
ej sukcesie. ruchu oraz o jego potencjalnym zasięgu. cenia obronnego maksymalnie na 1/3 wy-
przejęła nad nim kontrolę. Konsolidacje są
Rodzaje najczęS
ciej występujących konsoli- sokoS
ci formacji jednak przy uwzględnie-
d tych jest
zwykle przystankiem przed kontynuacją
dacji oraz stopień ich istotnoS
ci przedsta- niu zasady, że ewentualna strata w przy-
sać książkę.
dotychczasowego trendu jednak specyficzne
padku fałszywego wybicia nie może być
wione zostały w tabeli 2.
pozycji po-
rodzaje często go odwracają. U podstaw tej
w jednej transakcji większa niż 3% kapitału
órych naj-
Na wykresach od 3 do 5 pokazano najbardziej
metody stoi masowe wchodzenie na rynek
Rodzaje zleceń  w przypadku niewielkich
e (wskax
ni-
użyteczne konsolidacje, z których wybicia są
jak również zamykanie błędnych pozycji
konsolidacji (czas kształtowania 2-3 go-
e, wykresy
zazwyczaj wiarygodne, a przez to metoda ta
w wyniku pokonania dających się łatwo
dziny) najlepiej sprawdza się zlecenie 
ontynuacji
sprawdza się w tych przypadkach najlepiej.
zidentyfikować wsparć i oporów. To powo-
 główne i zależne , w których od razu ze
u) oraz me-
duje, że ruch wybijający jest silny i dyna- Oto jak wyglądają poszczególne elementy
zleceniem wejS
cia na rynek ustawia się
eS
li chce się
miczny, a zatem stwarza szanse osiągnięcia
strategii inwestycyjnej w metodzie wybić
powiązane zlecenia obronne oraz zlecenie
do zamyka-
zysku. Linie ograniczające konsolidację dają
z konsolidacji:
realizujące zysk. W przypadku dużych kon-
lku wyszu-
nam czytelne poziomy wsparcia i oporu, któ-
solidacji najlepiej wchodzić na rynek zle-
Otwarcie pozycji  zlecenie składamy
liłem mia-
rych pokonanie okreS
li kierunek kolejnego
ceniem STOP z jednoczesnym złożeniem
przed wybiciem z konsolidacji i wchodzimy
aniem, jeS
li
ruchu. To z kolei powoduje, że możemy
zlecenia obronnego. Przy dużych konso-
na rynek tylko podczas wybicia w kierunku
2-3 dniowe
wczeS
niej ustawić odpowiednie zlecenia wej-
lidacjach oczekiwania co do zasięgu ruchu
zgodnym z zasadami prawdopodobieństwa
S
leniu pun-
S
cia na rynek, zlecenia chroniące otwartą już
są zdecydowanie większe, więc stawianie
(tabela 2)
ogą dywer-
pozycję oraz w przypadku małych konsoli-
bliskich zleceń realizujących zysk może
powiązaniu dacji zlecenia realizujące zysk. Kształt kon- Zlecenie STOP początkowy  w przypad- w znaczący sposób ograniczyć potencjał ta-
esach S
wie- solidacji może nam powiedzieć coS
więcej ku formacji o ograniczeniach równoleg- kiej pozycji.
19
EDUKACJA
Kontrola pozycji podczas trwania trendu
oraz zamknięcie transakcji  w małych
konsolidacjach  kształtujących się od jed-
nej do kilku godzin odbywa się przez ma-
nualne podnoszenie zlecenia obronnego 
pozycja zostanie zamknięta przez jedno
z kleszczowych zleceń  zlecenie obronne
lub zlecenie limit. W dużych konsolida-
cjach tworzących się od kilkunastu godzin
do kilku dni oczekiwana wielkoS
ć ruchu
jest duża, wobec czego najlepiej jest zasto-
sować doS
ć szerokie metody kontroli po-
zycji. Dobrze mogą się tutaj sprawdzać
szerokie trailing stopy lub Paraboli SAR.
WAŻNE: jeżeli rynek wykona ruch w oczeki-
wanym przez nas kierunku wielkoS
ci ok. 20
pipsów przestawiamy zlecenie obronne na
poziom, na którym transakcja zamknie się
na zero. JeS
li pozycji jest więcej niż jedna
zamykamy połowę a na drugiej częS
ci sta-
wiamy zlecenie STOP na cenie wejS
cia. Jest
to jedna z możliwych metod zabezpieczania Wykres 5
się przed sytuacją, w której papierowe zyski
WartoS
ć przerodzą się w straty.
Zasięg
Rodzaj formacji Krótka charakterystyka
prognostyczna
ruchu
(kierunek wybicia)
Wskazówki dodatkowe:
JeS
li pojawiają się kiedy trend jest już
Szukamy konsolidacji zaawansowanych 
zaawansowany zwykle sugerują jego
Kliny kończące bardzo wysoka podstawa formacji
tzn. mających już co najmniej po dwa punkty
koniec i bardzo silny ruch w kierunku
zwrotne. Generalnie im więcej punktów
przeciwnym do jego wierzchołka
zwrotnych, tym wybicie bardziej wiarygodne.
Moje obserwacje wykazały, że aby ruch wybi-
Ich nachylenie musi być przeciwne brak jednoznacznych
Kliny korekcyjne bardzo wysoka jający był wiarygodny linia ograniczająca for-
do kierunku dotychczasowego trendu metod prognostycznych
mację musi opierać się co najmniej na trzech
punktach zwrotnych. W przypadku konso-
Zwykle poprzedzają ostatni ruch szerokoS
ć formacji
lidacji, które zazwyczaj stanowią przystanek
Trójkąty
dobra
w kierunku dotychczasowego trendu od miejsca wybicia
przed kontynuacją dotychczasowego trendu
składamy zlecenia wyłącznie w kierunku tego
Są uznawane zarówno za formacje trendu. W przypadku formacji o dwuznacz-
Diamenty szerokoS
ć formacji
niska
odwrócenia jak i kontynuacji trendu
nym charakterze (np. trójkąt rozszerzający się
poziomy) możemy obstawić wybicie zarówno
w górę jak i w dół. Podsumowując myS
lę, że
Kierunek pochylenia przeciwny  flaga powiewa
Flagi
dobra
udało mi się przekazać Państwu ideę budowy
do dotychczasowego trendu w połowie masztu
strategii inwestycyjnych oraz pokazać z jakich
elementów każda strategia powinna się skła-
zwykle szrokosć
Prostokaty Konsolidacje poziome
dobra dać. Bez tych składników i odpowiednio do-
formacji
branych narzędzi, które są przydatne w rea-
lizacji elementów strategii trudno sobie wyo-
Trójkąty rozszerzające się:
brazić odniesienie sukcesu na jakimkolwiek
rynku, a w szczególnoS
ci na rynkach o wyso-
zwykle okreS
la się
kim stopniu lewarowania. Skuteczna strate-
Poziome niska na podtsawie
szerokoS
ci gia inwestycyjna nie musi być skompliko-
wana, a najważniejszym sprawą jest konsek-
wentna realizacja jej elementów i automa-
zwykle okreS
la się
Opadające Nachylenie przeciwne do
na podstawie tyczna reakcja na wydarzenia rynkowe, a nie
dobra
(korekcyjne) dotychczasowego trendu
szerokoS
ci formacji
postępowanie w myS
l  zasady -  jakoS
to
będzie lub  rynek musi się cofnąć . Nawet
jeS
li w przypadku błędnych transakcji kil-
Zgodnie z kierunkiem Ograniczenia formacji biegną zgodnie
gdy odwracają trend
kakrotnie uS
miechnie się do nas szczęS
cie
dotychczasowego z kierunkiem dotychczasowego trendu
 pierwszy ruch
trendu formacje bardzo emocjonalne, mogą i zdołamy wyjS
ć na zero przetrzymując pozy-
niska
najczęS
ciej
(zwykle wykańczają zarówno odwracać trend jak i być tzw.
cję, to prędzej czy póx
niej nadejdzie dzień
do podstawy formacji
trend) korektą pędzącą
kiedy tego szczęS
cia nam zabraknie, a wtedy
odstępstwo od swojej strategii może się oka-
Tabela 2 zać zgubne.
20