f o t o g r a f i a
J P W
paraty fotograficzne mają pros-
Przed dokonaniem wyboru tematu widzi się wszystko to,
tokątne lub kwadratowe forma-
Aty negatywów. W obrębie pros- co znajduje się w zasięgu wzroku. Oczy nieustannie odrucho-
tokąta lub kwadratu należy tak za-
wo zmieniają swoje położenie, a uwaga patrzącego co chwi-
komponować wybrany fragment
obiektu, aby uzyskany obraz stano-
la jest zwrócona na co innego. Tymczasem na obrazie foto-
wił uporządkowaną całoS
ć bez
graficznym należy utrwalić jakiś fragment z otoczenia.
zbędnych elementów rozpraszają-
cych uwagę widza. O takim zdjęciu
Należy zdecydować, jaki wycinek z oglądanej przestrzeni
będzie można powiedzieć, że jest
będzie tematem zdjęcia.
ono dobrze zakomponowane.
Kompozycja obrazu fotogra-
ficznego zależy od tematu zdjęcia.
Czasami, gdy fotografuje się grupę
przedmiotów, można wpływać na
ich układ. Artysta malarz, zanim
zacznie malować martwą naturę,
przygotowuje przedmioty, będące
tematem obrazu. Zawiesza odpo-
wiedniego koloru tła, ustawia wazę
z owocami, rozkłada obok niej inne
przedmioty o wspólnej tematyce.
Podobnie może zrobić fotograf,
przystępując do realizowania zamó-
wienia na zdjęcie przedstawiające
np. zestaw kosmetyków. Dobiera
wielkoS
ć przedmiotów tak, aby się
wzajemnie nie zasłaniały, komponu-
je układ kolorystyczny przyszłego
obrazu fotograficznego. Kompozycja
nie powinna sprawiać wrażenia
chaotycznej, z układu powinno wy-
nikać, że wszystko zostało w niej Kompozycja ukośna. Ukośne linie zbiegają się w punkcie z lewej strony zdjęcia.
1
z góry przemyS
lane. Pozostaje jesz-
cze trudny problem właS
ciwego oS
- rozproszonym S
wiatłem, ale rów- P U N K T Y MO C N E W O B R A Z I E ,
wietlenia. Przedmioty mogą być oS
- nież mogą się wyłaniać z mroku U K Ł A D P U N K T Ó W , L I N I I
wietlone równomiernie łagodnym, i będą mocno, kontrastowo oS
wiet- I P L A N Ó W
lone. Decyzja zależy od fotografa,
który powinien przewidzieć, jaki Oglądając dobrze zakompono-
wariant będzie korzystniejszy. wane zdjęcie, można zauważyć, że
1
/3
Inaczej jest, gdy nie można pewne jego elementy są umieszczo-
ingerować bezpoS
rednio w układ ne w miejscach przecinania się linii
1
/3
i oS
wietlenie zdjęcia. Przy fotogra- poziomych i pionowych, dzielących
rys.1
fowaniu krajobrazów, architektury, obraz na trzy równe częS
ci ( ). Są
ludzi, pojazdów można wpływać na to miejsca zwane mocnymi punkta-
1
/3
wygląd obrazu zmieniając miejsce, mi obrazu. Równie ważne są umow-
z którego się fotografuje oraz wy- ne linie ukoS
ne, podkreS
lające per-
bierając inną porę dnia (kierunek spektywę widzenia i sprawiające
1
/3 /3
/3 1 1
1
padania promieni słonecznych). wrażenie głębi ( ). Na tej fotogra-
Mocne punkty obrazu fotograficznego Można również wybrać format zdję- fii kierunek widzenia wyznaczają
rys. 1
cia (poziom lub pion). domy ustawione wzdłuż zasypanej
38
3
8
T E K S T A
A T W Y
MA
ODY TECHNIK
5/2004
{
{
{
{
{
{
S
niegiem drogi. Dochodzą one do JeS
li jednak na zdjęciu znajdzie się
punktu, który jest miejscem central- jakiS
drobny element zaburzający tę
nym zdjęcia, chociaż tam nic już nie symetrię, staje się ono tym bardziej
4
ma, tam wieS
się kończy. Cienie do- interesujące ( ). Zdjęcie przedsta-
mów układające się równolegle na wia elewację jednego z pałaców
drodze sugerują bezruch i spokój. w Wenecji. Symetryczne są schody
Przed wykonaniem tego zdjęcia fo- podkreS
lające głębię obrazu, symet-
5
tograf czekał kilka minut, aż sanie rycznie są usytuowane posągi hero-
ciągnione przez konia zbliżą się na sów. Jedynym niesymetrycznym Przykład kompozycji opartej na liniach prze-
tyle, że znajdą się w miejscu oS
- elementem zdjęcia jest sylwetka chodzących przez (umowne) główne punkty
wietlonym przez słońce i dzięki te- mężczyzny. Na szczęS
cie, na sekun- obrazu
mu staną się ważnym i jedynym dę przed wykonaniem zdjęcia męż-
elementem ożywiającym krajobraz. czyzna zrobił krok do przodu i ide- one uwagę widza, gdy sąsiadują
Prawie identyczny układ ma alna symetria została zakłócona - bezpoS
rednio z dużymi czarnymi
5
zdjęcie wykonane latem, a przed- zdjęcie zyskało na wartoS
ci. plamami ( ). Cztery dziewczynki
stawiające zboże poustawiane Gdy obraz jest bardzo kon- bawiące się na podwórku są oS
-
2
w kopki na polu ( ). Wzrok kieruje trastowy, wtedy cienie są ciemne wietlone silnym S
wiatłem słonecz-
się najpierw na prawą stronę, a po- i ostro zarysowane, a S
wiatła pra- nym, padającym ukoS
nie z lewej
tem biegnie w lewo aż do linii ho- wie białe. Tylko wtedy zwracają strony. Zdjęcie jest wyrax
nie po-
dzielone umownymi liniami, prze-
chodzącymi przez mocne punkty
obrazu. Wzdłuż dolnej linii pozio-
mej odbywa się ruch, podkreS
lony
jeszcze przez patrzące w tym kie-
runku koleżanki siedzące na ławce.
Dodatkowym elementem dekoracyj-
nym jest uwidoczniona struktura
ceglanego muru.
JeS
li na zdjęciu występuje
ruch, to należy go bezwzględnie
wziąć pod uwagę przy kadrowaniu.
Fotografując ludzi, zwierzęta lub
pojazdy w ruchu, trzeba zostawić
sporo przestrzeni z tej strony,
w kierunku której obiekt się poru-
6
sza. Na fotografii pokazano czło-
wieka jadącego na rowerze w cza-
sie padającego deszczu. Ma on
przed sobą dużo wolnej przestrzeni
Linie ukośne zbiegają się z lewej strony, stamtąd napływają również chmury. na kontynuowanie jazdy.
2
ryzontu. Tam zbiegają się wszystkie
linie, zarówno te wyznaczone przez
3 4
zaoraną ziemię, jak i linie wyzna-
czone przez nadciągające z tamtego
miejsca chmury. Linie ukoS
ne pod-
kreS
lają głębię obrazu.
Głębię obrazu uzyskuje się
również w inny sposób, umieszcza-
jąc w kadrze zdjęcia stopniowo od-
3
dalające się przedmioty ( ). Puste
rzędy ławek stadionu zmniejszają
się równomiernie, a ponieważ jed-
noczeS
nie skręcają w prawo, pod-
powiadają wyobrax
ni widza, że ca-
ły stadion, chociaż w całoS
ci niewi-
doczny, ma ogromne rozmiary.
Przy komponowaniu obrazu
fotograficznego można pokusić się
o pokazanie układu prawie zupełnie
symetrycznego. Taki obraz w sa-
mym założeniu może być dosyć mo-
notonny, a tym samym nieciekawy.
39
3
9
Głębię obrazu uzyskano, pokazując oddala-
jące się przedmioty. Kompozycja (prawie) symetryczna.
MA
ODY TECHNIK
5/2004
f o t o g r a f i a
K I E R U N E K P E R S P E K T Y W Y łu, a wtedy większą
W I D Z E N I A , P O Ł O Ż E N I E częS
ć kadru wypełni to,
L I N I I H O R Y Z O N T U , G Ł Ę - co można zaobserwować
B I A O S T R O R
C I I K A D R O - na ziemi. Taką perspekty-
W A N I E Z D J Ę Ć J A K O E L E - wę widzenia nazwano
M E N T Y K O M P O Z Y C J I O B - perspektywą ptasią. Na
R A Z U F O T O G R A F I C Z N E G O zdjęciu wykonanym
z wysokoS
ci 4 m widać
Elementem, na który powin- ludzi idących pod górę
no się zwracać szczególną uwagę do koS
cioła, usytuowane-
przy kompozycji zdjęć, jest położe- go na szczycie wzgórza
7
nie linii horyzontu. Linia horyzontu ( ). W rzeczywistoS
ci
jest to złudzenie. Droga
biegnie zupełnie pozio-
6
mo, a sam koS
ciół stoi na
niewielkim wzgórku.
Linia horyzontu
nie powinna dzielić zdję-
cia na dwie równe częS
-
ci. Powinna ona znajdo-
wać się wyżej lub niżej
7
S
rodka. Gdy horyzont
dzieli zdjęcie na dwie Zdjęcie wykonano z wysokości 4 m, podnosząc tym samym
Człowiek jadący na rowerze ma przed sobą równe częS
ci, kompo- linię horyzontu do góry.
dużo miejsca na kontynuowanie jazdy. zycja jest nieciekawa.
Ważnym elementem kompo- W niektórych przypadkach
zycji obrazu może być głębia os- głębia ostroS
ci może być niepożą-
troS
ci. Fotografując rozległy krajob- dana. Gdy obiekt znajduje się na tle
raz, można nastawić aparat na od- wyjątkowo niespokojnym (gałęzie
ległoS
ć hiperfokalną. Dobierając od- drzew pozbawionych liS
ci), można
powiednią wartoS
ć liczby przysło- tło wyeliminować, otwierając mak-
ny, uzyska się to, że zarówno pier- symalnie przysłonę obiektywu.
wszy plan, jak i obiekty znajdujące Wówczas, zamiast tła konkurencyj-
się w dali będą jednakowo ostre nego dla obiektu głównego, na
8
( ). Chłopiec idący do szkoły ma zdjęciu widać tylko jasne i ciemne
przed sobą ogromną przestrzeń do plamy i smugi. Do takich ujęć dos-
Chłopiec idący do szkoły pokonania. Wrażenie odległoS
ci po- konale nadają się teleobiektywy
8
tęguje wijąca się wstęga drogi o niezbyt długiej ogniskowej, lecz
znajduje się zawsze na poziomie i widniejące na horyzoncie zabudo- bardzo jasne.
oczu obserwatora. Umieszczając wania. Linia horyzontu przebiega Zdarza się, że jakiS
krajobraz
aparat blisko powierzchni ziemi, przez dwa górne, mocne punkty ob- wydaje się bardzo atrakcyjny, ale
znaczną częS
ć oglądanego na ma- razu, a obiekt
tówce aparatu obrazu będzie zaj- główny zdjęcia
9B
mowało niebo i wszystko, co znaj- jest umiesz-
duje się na jego tle. Taką perspek- czony w naj-
tywę nazwano żabią. bardziej wyek-
Fotografując z podwyższenia, sponowanym
można pochylić aparat nieco do do- miejscu.
9A
40
4
0
Oglądanie przezroczy - poprawienie kompozycji przez kadrowanie
zdjęcia.
MA
ODY TECHNIK
5/2004
10 11
Znaczący wpływ plam barwnych na kompozycję. Kontrasty kolorystyczne
są na nim fragmenty nieciekawe, K O M P O Z Y C J A jesieni zmieniają się stopniowo na
9A 9B
psujące kompozycję ( , ). Moż- O B R A Z Ó W B A R W N Y C H coraz bardziej brązowe. Fotografia
11
na wtedy obciąć niepotrzebne częS
- przedstawia krajobraz podgór-
ci zdjęcia, powiększając to, co po- Przy komponowaniu zdjęć ski. Barwą dominującą na całym
zostanie. Na fotografii z lewej stro- barwnych, oprócz jasnych i ciem- zdjęciu jest kolor żółty. Z tym kolo-
ny pokazano cały kadr, a na fotog- nych plam tworzących obrazy, wys- rem silnie kontrastuje kolor niebies-
rafii z prawej powiększony wycinek tępują również kolory, które często ki pasma gór, oraz zieleń ciemnych
zdjęcia. Zdjęcie zyskało na wartoS
- są elementem decydującym o war- zaroS
li, znajdujących się na pier-
10
ci, chociażby tylko przez zmianę toS
ci ujęcia. Na fotografii widzi- wszym planie.
formatu. my zdjęcie, które wykonane w tech- R
wiatło słoneczne ma różną
Kadrowanie gotowych zdjęć nice czarno-białej nie wzbudziłoby temperaturę barwową w zależnoS
ci
jest zabiegiem najprostszym, lecz zapewne większego zainteresowa- od położenia słońca na nieboskło-
nie zawsze daje najlepsze rezultaty. nia. Oglądając je w kolorze, widzi- nie. W południe w S
wietle najwię-
Fotografując aparatem małoobraz- my od razu żółty pas upraw, a dla cej jest promieni niebieskich, rano
kowym, nie można bezkarnie po- zapewnienia równowagi z prawej i wieczorem przeważają promienie
większać wybranych wycinków strony widnieje ciemnozielona kępa żółte. Wiadomo również o tym, że
kadru. Trzeba liczyć się z ogólnym drzew. Pas cienia przechodzi przez aby przeciwdziałać takim zjawis-
pogorszeniem ostroS
ci zdjęcia, mo- umowną linię wyznaczoną przez kom, na obiektyw aparatu fotogra-
że pojawić się niewidoczne do tej mocne punkty obrazu. Przeciwwagą ficznego należy zakładać bądx
to
pory ziarno. Czasami można wybrać filtr niebieski, eliminujący promie-
interesujący fragment z większej nie żółte, bądx
też łososiowy, wy-
13
całoS
ci, używając teleobiektywu. gaszający promienie niebieskie.
Trzeba pamiętać jednak o tym, że Tymczasem okazuje się, że
teleobiektyw spłaszcza perspekty- w praktyce można czasem naruszyć
wę. Wszystkie dalekie obiekty, któ- tę zasadę i wykonać doskonałe
re w rzeczywistoS
ci mają różne wy- zdjęcie o zachodzie słońca, nie sto-
12
miary i są od siebie oddalone, na sując filtra niebieskiego. Na fot.
zdjęciu wykonanym przez teleo- widzimy kota, wygrzewającego się
biektyw będą silnie sprasowane. w promieniach zachodzącego słoń-
Takich obrazów nigdy nie oglądamy ca. Jak widać z tego przykładu, naj-
gołym okiem i w pewnych przypad- ważniejszy jest efekt końcowy, na-
kach mogą one szokować widza. wet wtedy, gdy jest niezgodny
z ogólnie przyjętymi zasadami.
Przykład perspektywy powietrznej Perspektywa powietrzna jest
efektownym S
rodkiem wyrażania
12
dla tych elementów jest duży frag- głębokoS
ci przestrzeni. Przy fotog-
ment nieba o silnym niebieskim za- rafii krajobrazowej, daleko położone
barwieniu, znajdujący się u góry. partie krajobrazu mogą być lekko
Takie dobranie akcentów barwnych zamglone i dużo jaS
niejsze w tonac-
sprawia, że zdjęcie ogląda się ji niż partie obrazu położone na
13
z przyjemnoS
cią. pierwszym planie ( ). Taki kon-
Fotografując wczesną wios- trast sprawia, że uzyska się w ten
ną, można zauważyć, że barwą do- sposób większą głębię i plastykę
minującą w krajobrazach jest jasny, obrazu. Wprawdzie zarysy zamku
Zdjęcie wykonano na godzinę przed zacho- zielonożółty kolor wypuszczanych położonego na wzgórzu są ledwo
dem słońca przez drzewa liS
ci. Inaczej jest je- widoczne, lecz zdjęcie przez to zys-
sienią. Żółtopomarańczowe barwy kało na wartoS
ci.
41
4
1
MA
ODY TECHNIK
5/2004