1. Przygotowanie pacjenta do badań
radiologicznych:
Przygotowanie do podania środka cieniującego:
" Ocena konieczności zastosowania danego środka cieniującego (np. jodowych)
" Rozważyć zalety i wady danego badania
" Ocenić ryzyko wystąpienia potencjalnych działań niepożądanych (próby uczuleniowe,
wywiad)
" Poinformowanie chorego o wszystkich aspektach planowanego badania
" Pozostawienie cewnika w naczyniu, przez conajmniej 20 min
" Zapewnienie odpowiedniego zaplecza anestezjologicznego
Badanie jelita grubego:
" dokładnie oczyścić jelito z mas kałowych
" pierwszy dzień  dieta bezresztkowa
" drugi dzień  płyny do 3 4 litrów
" trzeci dzień  lewatywa na 1 godzinę przed badaniem radiologicznym
USG narządów miednicy małej:
" całkowite wypełnienie pęcherza (płyn  lepsza jakość obrazu)
" nie jeść na 5 godzin przed badaniem (gaz gorsza jakość)
Angiologia klasyczna:
" na czczo
" wygolić pachwinę do t. udowej  miejsca wkłucia)
" aktualne wyniki badań (głównie z układu krzepnięcia) + historia choroby
" podać heparynę
" sprawdzić czy nie ma uczulenia na środki kontrastujące
Enterokliza:
" na dwa dni przed badaniem  dieta ubogoresztkowa
" dzień przed badaniem  czyste płyny ok. 3 4 litry
" na 30 minut przed badaniem podać 1 tabletkę 30 mg Amethocainy1
" przed wprowadzeniem zgłębnika znieczulić gardło lidokainą
Mammografia:
" do 10 dnia cyklu
1
Amethocain (Tetrakaina)  środek znieczulający miejscowo, działa silniej niż prokaina. Bardziej toksyczny niż
kokaina, nie wchłania się z powierzchni błony śluzowej
- 1 -
2. Wskazania do wykonania MR:
" podejrzenie patologii w tylnej jamie czaszki
" podejrzenie obecności ognisk demienilizacyjnych (SIM)
" patologie kanału kręgowego (nie ma sygnału z kości ale jest ze szpiku)
" patologia rdzenia kręgowego
" poszukiwanie patologii przysadki (mikrogruczolak  po podaniu kontrastu prawidłowa
tkanka ulega dużo silniejszemu wzmocnieniu)
" podejrzenie patologii nerwów czaszkowych
" podejrzenie świeżego udaru niedokrwiennego mózgu (1 2 doba  gdy planowane
jest leczenie trombolityczne)
" ocena tkanek miękkich układu kostno stawowego (głównie staw kolanowy)
" ocena kości i stawów
" niejednoznaczny obraz KT
" ocena naczyń krwionośnych, u chorych u których nie można wykonać angiografii
inwazyjnej, niedostępnych USG
" naczyniaki
" identyfikacja tętniaka
" ocena dróg żółciowych u chorych u których nie można wykonać EPCW
" zmiany w przebiegu chorób metabolicznych
 PKU
 glikogenowy
 stwardnienie rozsiane
- 2 -
3. Przeciwwskazania do wykonania MR:
" pacjenci nieprzytomni
" chorzy psychicznie
" klaustrofobia
" osoby wykonujÄ…ce ruchy mimowolne
" osoby z rozrusznikami serca
" osoby z protezami metalowymi lub innymi metalowymi implantami/ciałami obcymi
(np. usznym, odłamkami w oku)
" klipsy naczyniowe
" małe dzieci
- 3 -
4. Wskazania do wykonania KT:
OUN:
" zmiany pourazowe
" zmiany naczyniopochodne
" guzy mózgowia
" zmiany zapalne  obraz często niejednoznaczny
" zmiany rozwojowe
" choroby kręgosłupa
Klatka piersiowa:
" nowotwory płuc i śródpiersia  ocena rozległości
" poszukiwanie ognisk przerzutowych
" ocena węzłów chłonnych
" choroby śródmiąższowe płuc
" aorta i jej patologie
Jama brzuszna i miednica:
" głównie przy niejednoznacznym obrazie USG jamy brzusznej
" wszystkie zmiany patologiczne, ale głównie nowotworowe w obrębie narządów
miąższowych i węzłów chłonnych
" tętniaki aorty brzusznej
" choroby przewodu pokarmowego:
 niedrożność jelit
 perforacja
 zapalenie wyrostka robaczkowego
 zapalenie uchyłku jelita grubego
 niedokrwienie jelit
" choroby układu żółciowego:
 zapalenie pęcherzyka żółciowego i powikłania
 niedrożność żółciowa
" choroby trzustki  ostre zapalenie trzustki z powikłaniami
" choroby śledziony:
 ropień śledziony
 zawał śledziony
" choroby układu moczowego i narządów rodnych:
 kamica
 zapalenie nerek
 ciąża pozamaciczna
Inne:
" szyja
" serce
" oczodoły
" otrzewna
 krezka
 sieć
- 4 -
" przewód pokarmowy  techniki wirtualne
" przestrzeń zaotrzewnowa
" układ kostno stawowy
- 5 -
5. Przeciwwskazania do wykonania KT:
" rozpoznanie oczywiste bez KT
" KT bezcelowe  nie wpływające na postępowanie lecznicze
" KT dla dokumentacji
" brak zgody pacjenta na badanie
- 6 -
6. Wskazania do wykonania USG:
Nerki:
" podejrzenie wodonercza
" ostre zapalenie nerek
" przewlekłe zapalenie nerek
" podejrzenie guza
" urazy
" zakrzepica żylna
Pęcherz moczowy:
" guzy
" skrzepy krwi
" kamienie
" pęcherz neurogenny
" zaleganie moczu
Przestrzeń zaotrzewnowa:
" krwiaki
" guzy
" węzły
" ropnie
" zwłóknienia
" tętniaki
Przestrzeń wewnątrzotrzewnowa:
" płyn
" guzy
" ropnie
Miednica mniejsza:
" guzy przydatków i macicy
" endometrioza
" ropnie
" ciąża
JÄ…dra:
" guzy
" urazy
" skręt
Przewód pokarmowy:
" zwężenie odz
wiernika
" wgłobienie
" zapalenie jelit
" guzy jelit
- 7 -
Gruczoł krokowy:
" powiększenie
" ostre zapalenie
" przewlekłe zapalenie
" guzy
WÄ…troba:
" guzy
" rozlane zapalenie miąższu
" urazy
" nadciśnienie wrotne
Pęcherzyk żółciowy:
" ostre zapalenie
" przewlekłe zapalenie
" nowotwór
" polipy
Trzustka:
" guzy
" torbiele rzekome
" zapalenie
" ropnie
" urazy
- 8 -
7. Wskazania do wykonania USG mózgu
u dzieci:
Wcześniaki:
" RDS
" spadek HT
" Szybki przyrost obwodu głowy
" drgawki
" zakażenia wewnątrzmaciczne
" dystrofia wewnątrzmaciczna płodu
" cukrzyca matki
" widoczne wady rozwojowe
Urodzone o czasie:
" mała waga urodzeniowa
" obciążony wywiad okołoporodowy
" zaburzenia neurologiczne
" drgawki
" cukrzyca matki
" objawy nadciśnienia czaszkowego
Niemowlęta:
" objawy wodniaków podtwardowkowych
" nadmierny obwód głowy
" wady wrodzone czaszki i kręgosłupa
" cukrzyca matki
" zapalenie opon M-R
" badanie kontrolne
- 9 -
8. Tętniak aorty możliwości diagnostyczne:
Tętniak aorty piersiowej:
" zdjęcie przeglądowe p a
" aortografia
" angiografia cyfrowa subtrakcyjna (DSA)
" echokardiografia klasyczna/przez przełykowa
" MR  najlepsza i najdokładniejsza!!!
" TK
Tętniak aorty brzusznej:
" USG
" TK  badanie uzupełniające po podaniu środka cieniującego
" aortografia i MRI  ocena drożności tętnic nerkowych, biodrowych i trzewnych
- 10 -
9. Przeciwwskazania do wykonania USG:
Pierwszy trymestr ciąży
- 11 -
10. Obraz KT krwiaka nadtwardówkowego
i podtwardówkowego:
Krwiak nadtwardówkowy:
" najczęściej towarzysząca obecność pęknięcia czaszki
" obszar hiperdensyjny
" dobrze odgraniczony
" przylegający do mózgu (odpowiada krwi zebranej między kością a opona twardą)
" kształt soczewki
" objawy ciasnoty wewnÄ…trzczaszkowej
" przemieszczenie komór i struktur środkowych
" wgłobienie pod sierp i namiot
" w póz
niejszym okresie pojawiajÄ… siÄ™ obszary izo-i hypodensyjne
Krwiak podtwardówkowy:
" półksiężycowata przestrzeń zwykle otaczającą cala półkule mózgu
" współczynniku osłabienia wynaczyniowej krwi
" z czasem zmniejsza się gęstość krwiaka aż do wartości cechujących płyn (kilka
jednostek Housefielda)
" wystÄ™pujÄ… krwiaki izodensyjne sprawiajÄ…ce trudnoÅ›ci diagnostyczne Ò! MR
(jednoznaczny obraz krwiaka w fazie methemoglobiny)
- 12 -
11. Radiologia zabiegowa  możliwości lecznicze:
" emboliza  zamykanie naczyń
 zamknięcie naczyń zaopatrujących zmianę patologiczną (krwiaki, malformacja
naczyniowa, zmiany pourazowe, guzy nowotworowe)
 głównie naczynia tętnicze
 cewnik wprowadza się do układu naczyniowego i umieszczenie go pod kontrolą
RTG we właściwym naczyniu, następnie przez cewnik podawany materiał
embolizacyjny, który powoduje jego zamknięcie (gąbka, metalowa spirala, kleje
cyjanoakrylowe, balony)
" udrażnianie i poszerzanie naczyń
" zakładanie stentów
" przezskórne drenaże z nieprawidłowych zbiorników płynów
" przezskórny drenaż dróg żółciowych
 wskazany w zastoju dróg żółciowych
" plastyka dróg żółciowych
" umieszczanie filtrów w żyle głównej
 u chorych z zagrażającym zatorowość płucna
 u chorych z przeciwwskazaniem do leków przeciwzakrzepowych
 wchodzimy do żyły głównej przez żyłę udową lub szyjną
 filtr umieszczamy poniżej ujścia żył nerkowych
 zatrzymuje materiał zatorowy płynący w kierunku serca
" TIPSS (wewnÄ…trzwÄ…trobowe zespolenia wrotno systemowe)
" przezskórna angioplastyka wewnątrznaczyniowa (TPA)
- 13 -
12. Rodzaje środków kontrastowych w radiologii:
" środki cieniujące negatywne  charakteryzujące się małym współczynnikiem
pochłaniania promieni X:
 powietrze
 tlen
 podtlenek azotu
 CO2
 gazy szlachetne
" środki cieniujące pozytywnie  charakteryzujące się bardzo dużym współczynnikiem
pochłaniania:
o rozpuszczalne w wodzie:
 hepatotropowe  duże powinowactwo do tkanki wątrobowej; po podaniu
wydzielane do żółci; podawane są doustnie lub dożylnie
 urotropowe  stosowane głównie w urografii, angiografii, TK
Najczęściej stosowane środki kontrastowe oparte są o budowę pierścienia
benzenowego połączonego z cząsteczkami jodu (ewentualnej modyfikacji
ulegają ilość atomów jodu, grupy boczne, mono lub dimeryczna struktura
zwiÄ…zku)
- jonowe  duża osmolalnosc, jonizacja, lepkość i hydrofilnosc Ò! objawy
uboczne
Monomeryczne jonowe pochodne kw. Trijododiaminobenzoesowego:
acetrizoat (UROKON)
amidotrizoat (UROPOLIUM.UROGRAFIN)
metrizoat(ISOPAQUE)
jodamid (UROMIRO)
Monomeryczne jonowe pochodne kw. Trijodomonoaminobenzoesowego:
jothalamat (CONRAY)
joxihalamat (TELRBRIX)
joglicinat (RAYVISIT)
Dimeryczne jonowe
joxaglat (HEXABRIX)
- niejonowe: mała osmolalnosc, brak jonizacji
Monomeryczne niejonowe pochodne kw. trijododiaminobenzoesowego:
metrizamid (AMIPAQUE)
Monomeryczne niejonowe pochodne kw. trijodomonoaminoizoftalowego:
jopromid (ULTRAVIST)
johexol (OMNIPAQUE)
jopamidol (JOPAMIRO, SOLUTRAST)
joversol (OPTIRAY)
jopentol (IMAGOPAQUE)
jomeprol (IOMERON)
JOMERON
OMNIPAK
Dimeryczne niejonowe
jotrolan (ISOVIST)
jodixanal (VISIPAQUE)
Izovist
Visipak
- 14 -
o nierozpuszczalne w wodzie:
 siarczan baru (baryt)
- stosowany w diagnostyce przewodu pokarmowego
- zawiesina zmielonego siarczanu baru wzbogacona o dodatki zapobiegajÄ…ce
sedymentacji, nadające pożądana lepkość, pH, ładunek elektryczny
i trwałość decydujące o właściwym pokryciu błony śluzowej
- nie wchłania się z przewodu pokarmowego
- poza światłem stymuluje proces zapalny, tworzenie się zrostów
i ziarniniaków
 olejowe środki cieniujące:
- mieszanina estrów etylowych, kwasów tłuszczowych oraz jodowanego
oleju makowego (LIPIODOL ULTRAFLUID)
- sialografia, limfografii, embolizacja guzów wątroby
" środki cieniujące stosowane w badaniach rezonansu magnetycznego:
o środki cieniujące pozytywne:
 zewnątrzkomórkowe:
- drobnocząsteczkowe, których obszarem biodystrybucji jest przestrzeń
wewnątrznaczyniowa i zewnątrzkomórkowa
Gd DTPA  Gadopentate
Gd DOTA  Gadoterate
Gd DTPA BMA  Gadodiamide
- wielkocząsteczkowe służące do oceny przepływu tkankowego
albumina GD DTPA  albumina Gadopentate
liposomy znaczone paramagnetykami
 wewnątrzkomórkowe lub związane z komórkami:
- powinowactwie do hepatocytów
Gd BOPTA  Gadobenate
Mn DPDP
Fe HBED
- powinowactwie do tkanki guza
przeciwciała Gd DTPA  przeciwciała Gadopentate
metaloporfiryny
- powinowactwie do nadnercza
polilizyna Gd DTPA NH2
- powinowactwie do układu siateczkowo śródbłonkowego
liposomy znaczone paramagnetykami
 służące do badania przewodu pokarmowego:
- rozpuszczalne w wodzie
Fe AC
Gd DTPA  Gadopentate
MnCl2
- nierozpuszczalne w wodzie
oleje roślinne
tłuszcze
o środki cieniujące negatywne:
 zewnątrzkomórkowe
- drobnoczÄ…steczkowe
Dy DTPA
- wielkoczÄ…steczkowe
monokrystaliczne tlenki żelaza otoczone dekstranem
- 15 -
 albumina Dy DTA
 wewnątrzkomórkowe lub związane z komórkami
- powinowactwie do hepatocytów
cząsteczki tlenków żelaza otoczone arabinogalaktanem
- powinowactwie do układu siateczkowo śródbłonkowego
liposomy znaczone superparamagnetykami
monokrystaliczne tlenki żelaza otoczone dekstranem
- powinowactwie do węzłów chłonnych
- powinowactwie do antygenów
 służące do badania przewodu pokarmowego
- rozpuszczalne w wodzie
związek tlenku żelaza  ferristine
- nierozpuszczalne w wodzie
sole lantanowe
- 16 -
13. Reakcje uboczne na środki kontrastowe:
Hipersmolalne środki cieniujące podane śródnaczyniowo:
" obj. uboczne u ok. 10% pacjentów
" powikłania lekkie ok. 8% pacjentów
" powikłania umiarkowane wymagające leczenia lecz nie zagrażające życiu 1-2%
" powikłania ciężkie zagrażające życiu 0,1-0,2%
" zejścia śmiertelne 1/100 000 przypadków
Niskoosmolalne środki cieniujące:
" b. rzadko daje reakcje uogólnione groz
ne dla życia
Ciężkie zagrażające życiu powikłania pojawiają się najczęściej w ciągu 15 min od podania
środka cieniującego.
Większość jednak pojawia się w czasie 20 min do 24-48 h od podania środka.
Omawiane odczyny można podzielic na:
" idiosynkrastyczne (anafilaktoidalne):
 występują nagle naśladując reakcje alergiczne
 nie zależą od dawki preparatu
 ich przyczyna jest aktywizacja histaminy, serotominy, reakcje
antygen przeciwciało, aktywizacja dopełniacza
 częstość występowania jest większa u chorych uczulonych na inne preparaty
farmakologiczne
 obj. od pokrzywki, obrzęki i skurcz dróg oddechowych po wstrząs
" nieidiosynkrastyczne:
 opodłożu chemotoksycznym, osmotoksycznym i narządotoksycznym (toksyczność
bezpośrednia: neurotoksyczne i nefrotoksyczne)
 objawy zależą od dawki, drogi i miejsca podania, stężenia i budowy środka
cieniujÄ…cego
 mieszane
Grupy ryzyka  podajemy tylko i wyłącznie niejonowe środki cieniujące:
1. Powikłania po poprzednim podaniu środka cieniującego
2. Alergia
3. Astma
4. Paraproteinemia (szpiczak, ch. Waldenstroma)
5. Niewydolność układu krążenia i oddechowego
6. Niewydolność nerek- stężenie kreatyniny w surowicy krwi > 2mg%
7. Niewydolność wątroby
8. Wiek powyżej 65 lat
9. Dzieci do lat 10, zwłaszcza w okresie noworodkowym, niemowlęcym,
wczesnodziecięcym
Badania, które powinny być wykonane z zastosowaniem niejonowych środków
cieniujÄ…cych:
1. Flebografia
2. Koronarografia
- 17 -
3. Arteriografia tętnic szyjnych, kręgowych, płucnych, międzyżebrowych,
oskrzelowych
4. Cysternografia
5. Mielografia
6. Radikulografia
Grupy ryzyka przy podawaniu preparatów jodowych:
1. Wole toksyczne
2. Guz chromochłonny
3. Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa
Reakcje uboczne lekkie:
" nudności
" wymioty
" pokrzywka
" świąd skóry
" chrypka
" kaszel
" kichanie
" obfite pocenie siÄ™
" uczucie ciepła
Reakcje uboczne umiarkowane:
" omdlenie
" silne wymioty
" rozległa pokrzywka
" obrzęk twarzy
" obrzęk krtani
" skurcz oskrzeli
Reakcje uboczne ciężkie:
" drgawki
" obrzęk płuc
" wstrzÄ…s
" zatrzymanie oddechu
" zatrzymanie krążenia
- 18 -
14. Maksymalna ilość środka cieniującego jonowego
i niejonowego, która możemy podać na kg/m.c:
Jonowy  2 3 ml/kg mc
Niejonowy  5 ml/kg mc
- 19 -
15. Gdzie podajemy środki kontrastowe przy
badaniu KT jamy brzusznej:
Podanie doustne:
" badanie jelita cienkiego  ok. 1 litr
" badanie jelita grubego  3 4 godziny przed badaniem
Podanie dożylne:
" tętniaki
" rozwarstwienie aorty
" wczesna faza tętnicza  wydobywanie się krwi cieniującej poza światło naczynia
(krwotok)
" wÄ…troba
" pęcherzyk
" trzustka
- 20 -
16. Wskazania do wykonania mammografii:
" wiek > 40 r. ż. u kobiet z utkaniem tłuszczowym i tk. włóknistej
" przesiewowe powyżej 50 r. ż.
" u kobiet ze zwiększonym ryzykiem nowotworu (rodzinne występowanie) > 35 r. ż.
" co 12 miesięcy po 40 r. ż.
- 21 -
17. Wskazania do wykonania urografii:
" nawrotowe zakażenie układu moczowego
" wodonercze
" nadciśnienie tętnicze wtórne
" odpływy wsteczne pęcherzowo moczowo nerkowe
" wady układu nerkowego
" kamica nerkowa
" krwiomocz
" jeśli inne metody badania są niedostępne
" ocena moczowodów
" ocena zmian czynnościowych
" urazy nerki
" nieprawidłowości stwierdzone w USG
" ocena układu kielichowo nerkowego
- 22 -
18. Wskazania do wykonania cystografii mikcyjnej:
" zaburzenia fikcji
" podejrzenie refluksu pęcherzowo moczodowego
" wodonercze wykryte w USG
" zarośnięcie odbytu
" wady odcinka lędz
wiowego i krzyżowego kręgosłupa
- 23 -
19. Wskazania do wykonania zdjęć przeglądowych
jamy brzusznej:
" ostry brzuch
" podejrzenie niedrożności
" niedokrwienie jelita
" megacolon toxicum
" guz nerki!!!
" perforacja
" na każdym dyżurze przy każdym przyjęciu z podejrzeniem patologii jamy brzusznej
- 24 -
20. Co to jest PTA i jak siÄ™ wykonuje:
Przezskórna angioplastyka wewnątrznaczyniowa:
" znieczulenie miejscowe
" nakłucie przezskórne:
 tętnicy udowej, pachowej, promieniowej
 żyły szyjnej, odłokciowej, udowej
" wprowadzenie prowadnika i wyjecie igły
" wprowadzenie cewnika diagnostycznego
" wyjmujemy prowadnik
" wprowadzamy cewnik leczniczy z balonikiem wysokociśnieniowym wypełnionym
środkiem kontrastowym i obserwujemy rozprężanie pod kontrolą rentgenotelewizji.
- 25 -
21. Metoda Seldingera - co to jest i jak siÄ™ wykonuje?
Jest to technika stosowana w angioplastyce. Polega ona na nakłuciu igłą typu Seldingera
(ostry mandaryn i tępa kaniula). Następnie usuwany jest mandaryn, a przez kaniule
wprowadzany jest do światła naczynia prowadnik. Następnie wymienia się prowadnik na
cewnik diagnostyczny o pożądanej krzywiz
nie.
- 26 -
22. DSA- co to jest i jak siÄ™ wykonuje?
Subtrakcyjna angiografia cyfrowa:
przygotowanie do zabiegu: podajemy heparynÄ™ 50 j/kg mc
wykonujemy zdjÄ™cie badanego obszaruÒ!wprowadzenie do pamiÄ™ci komputera
dezynfekujemy miejsce wkłucia i znieczulamy miejscowo ksylokainą 1  2 %
nakłuwamy naczynie igłą typu Seldingera (ostry mandaryn , tępa kaniula)
usuwamy mandaryn a przez kaniulę wprowadzamy do światła naczynia metalowy
cewnik
wprowadzamy cewnik do naczynia interesujÄ…cego nas obszaru
podajemy środek kontrastowy (pod ciśnieniem 6 7 atmosfer)
aparat wykonuje serię zdjęć na których zarejestrowany jest przepływ krwi
komputer  odejmuje zdjÄ™cia w pamiÄ™ci Ò! pozostawienie fazy naczyniowej
- 27 -
23. Możliwości leczenia śródnaczyniowego tętniaków
mózgu (embolizacja):
Embolizacja  wprowadzenie cewnika do układu naczyniowego i umieszczenie go we
właściwym naczyniu. Następnie przez cewnik wprowadzamy materiał embolizacyjny, który
powoduje jego zamknięcie i są to:
" tętniak  spirale metalowe  kolie
" naczyniaki  kleje cyjanoakrylowe
" inne  gąbki żelatynowe, balony odczepiane
- 28 -
24. Diagnostyka krwawienia podpajęczynówkowego:
" DSA
" TK (zalecane); świeży krwiak uwidacznia się jako ognisko hiperdensyjne, po
3 4 tygodniach przechodzi w hipodensyjne. Zależne od objętości krwiaka może być
również widoczne ucisk i przemieszczenie sąsiednich struktur (efekt masy)
" MR: związany z efektem paramagnetycznym produktów rozpadu Hb. MR
precyzyjniej wykazuje ewolucję krwotoku, umożliwia różnicowanie z zawałem mózgu
nawet po wielu tygodniach
- 29 -
25. Co to jest stent i do czego służy?
Stenty naczyniowe:
SÄ… to konstrukcje metalowe, biologicznie neutralne, wykonane ze stali, nitinolu lub tantalu.
Mogą być rozprężane w naczyniu za pomocą balonu wysokociśnieniowego lub rozprężać się
samodzielnie na skutek własnej sprężystości czy też pamięci termicznej. Mogą być sztywne
lub giętkie. Różnią je
1. podatność na zgniatanie
2. gęstość utkania
3. grubość filamentów
4. sposób mocowania do ściany naczynia
Po rozprężeniu stanowią cylindryczną siatkę podtrzymującą okrężnie ścianę naczynia. Stenty
naczyniowe stosowane są jako element zapobiegający zapadaniu się ściany naczynia
i nawrotowemu zwężeniu światła naczynia po angioplastyce. W stencie może zachodzić
przerost neointimalny doprowadzający do jego zwężenia
Stenty przełykowe:
Po podaniu środka cieniującego umiejscawia się naciek nowotworowy pod kontrolą
rentgenotelwizji. Wprowadza się samorozprężalny stent, tak aby jego końce znajdowały się
w obrębie zdrowej ściany przełyku
WSKAZANIA:
" nie operacyjne nowotworowe zwężenie przełyku
" przetoki przełykowe
" zwężenie przełykowe oporne na leczenie plastyką
" wznowa nowotworu w zespoleniu chirurgicznym
W przypadku całkowitej niedrożności zabieg można poprzedzić endoskopową laseroterapią.
- 30 -
26. Angiografia kończyn dolnych, co to jest,
wykonania, wskazania:
Wskazania do angiografii kończyn dolnych:
" lokalizacja zwężenia
" ocena stopnia zwężenia
U pacjentów chorych na zarostową miażdżycę kończyn dolnych,
chorobÄ™ Winiartera Bürgera, z zatorem u których planowana jest:
" przezskórna angioplastyka tętnicy
" leczenie operacyjne
Aortoarteriografie wykonuje siÄ™ dwiema metodami:
Angiografia:
" Przy zachowanym tętnie nakłuwa się tętnicę udową , a następnie wstecznie cewnikuje
się tętnice biodrowe. Szczyt cewnika umieszcza się ponad rozwidleniem aorty. Po
podaniu środka cieniującego wykonuje się odpowiednio programowaną serię zdjęć,
tak aby uwidocznić tętnice obu kończyn dolnych od poziomu powyżej rozwidlenia
aorty do stopy.
" Przy braku tętna na tętnicach udowych wspólnych nakłuwa się tętnicę pachową lub
bezpośrednio aortę brzuszną metodą Dos Santosa.
" W angiografii subtrakcyjnej po dożylnym podaniu środka cieniującego rozdzielczość
przestrzenna obrazów jest nieco mniejsza.
Flebografia:
Polega na nakłuciu jednej z żył powierzchownych stopy i wstrzyknięciu środka cieniującego.
Powyżej kostek zakłada się opaskę uciskową, dzięki której prąd krwi kierowany jest do żył
głębokich goleni. Badanie wykonuje się w pozycji stojącej. Przepływ środka cieniującego
rejestruje się na serii zdjęć celowanych poszczególnych odcinków układu żylnego.
Wskazania:
" zakrzepowe zapalenie żył kończyn dolnych
" zespół pozakrzepowy kończyn dolnych
- 31 -
27. Ostry brzuch  możliwości diagnostyczne:
" kamica dróg żółciowych  tylko USG
" kamica dróg moczowych  zaczynamy badanie od USG (kielichy) RTG (niżej)
" zadzierzgnięcie  RTG (gaz + płyn)
" zapalenie otrzewnej  RTG (gaz + poziomy płynów)
" wgłobienie  USG (obraz  kółko w kółku ) potem RTG z zakontrastowanym jelitem
" niedrożność  RTG (gaz + poziomy płynów)
" perforacja wrzodu  RTG (powietrze pod kopułami przepony), jeśli nie, to TK
- 32 -
28. Kamica pęcherzyka żółciowego  możliwości
diagnostyczne:
Celem badań jest ustalenie wskazań do leczenia operacyjnego, a także podjęcie decyzji co do
rodzaju zabiegu (operacja z otwarciem jamy brzusznej, cholecystectomia endoskopowa,
litotrypsja)
Metody badań:
" USG  metoda podstawowa!!  stwierdzenie echogenicznych tworów z cieniem
akustycznym przemieszczającym się pod wpływem ucisku lub zmiany pozycji
pacjenta. A
atwo przeoczyć kamyki o średnicy < 1 2 mm
" TK  najlepiej spiralna; badanie z podaniem dożylnie środka cieniującego ułatwia
rozpoznanie kamieni
" ECPW  wprowadzenie endoskopu do dwunastnicy przez brodawkÄ™ Vatera
podanie urogalinu wypełnienie przewodu żółciowego wspólnego
i trzustkowego badanie a p, skośne
" cholangiografia:
 przezskórna
Bardzo rzadko, w znieczuleniu miejscowym przezskórnie do przewodu
wątrobowego podanie środka cieniującego
 sródoperacyjna
Przy usunięciu pęcherzyka; badanie drożności dróg żółciowych
 pooperacyjna
Kontrast przez dren Kehra 9dren T) pozostawiony w przewodzie żółciowym
wspólnym
- 33 -
29. Ograniczenia USG jako metody:
Ograniczenie:
" gazy w obrębie jelit
" otyłość pacjenta
" niedostateczne wypełnienie pęcherza moczowego
" blizny i nie gojÄ…ce siÄ™ rany
" kości
" pacjenci w ciężkim stanie
Przeciwwskazanie:
" I trymestr ciąży
- 34 -
30. Niedrożność przewodu pokarmowego wysoka
i niska  diagnostyka:
Niedrożność mechaniczna:
" prosta  z ucisku
" z zatkania
" z zadzierzgniecia
Niedrożność czynnościowa:
" porażenna
 zapalenie otrzewnej
 zapalenie wyrostka robaczkowego
 perforacja wrzodu
 mocznica
 toksemia
 bakteriemia
 po operacjach brzusznych
" odruchowa
 kolka nerkowa
 ostre zapalenie trzustki
 skręt torbieli jajnika
 urazy kręgosłupa, miednicy, nerek
 krwiak zaotrzewnowy
Diagnostyka:
" zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej na stojąco, na plecach i na boku
" zdjęcie kontrastowe
" pasaż jelitowy
" USG
" TK
Wysoka niedrożność  obraz zapadniętych jelit
Niska niedrożność  obraz nadmiernie rozdętego jelita
- 35 -
31. Perforacja przewodu pokarmowego  możliwości
diagnostyczne:
Najczęściej jako powikłanie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy, bardzo rzadko
jelita grubego (zwykle kÄ…tnicy) lub wyrostka robaczkowego.
Diagnostyka:
" RTG w pozycji stojÄ…cej lub na lewym boku poziomÄ… wiÄ…zkÄ… promieni
 widoczny zbiornik gazu pomiędzy kopułą przepony a górną powierzchnią wątroby
80%
 w pozostałych przypadkach nie stwierdza się obecności gazu co tłumaczy się:
- obecnością zrostów
- małą zawartością powietrza w żołądku
- zatkaniem otworu perforacji przez czÄ…stkÄ™ pokarmu
 wolny gaz po kopułą może być też skutkiem laparotomii i przedmuchiwania
jajowodów
 wolny gaz z poziomem płynu to ropień podprzeponowy
" USG
" KT
Przy podejrzeniu perforacji nie podajemy siarczanu baru Ò! chemiczne zapalenie otrzewnej!!!
- 36 -
32. Naciek zapalny a niedodma:
Naciek:
" zacienienie i bezpowietrzności w obrazie RTG określonego obszaru płuca
" brak zmiany objętości
" widoczny objaw powietrznych pasm oskrzeli
" położenie szczelin, wnęk, śródpiersia prawidłowe
" prawidłowe położenie żeber i przepony
Niedodma:
" często na tle nowotworowym, gdy nowotwór zamyka oskrzele
" objętość płata zmniejszona, co pociąga za sobą przemieszczenie szczelin
międzypłatowych i przemieszczenie wnęk
" przeciągnięcie śródpiersia
" zwężenie międzyżebrzy
- 37 -
33. Płyn w jamie opłucnej  diagnostyka:
" USG  wykrywa niewielkie ilości płynu w jamie opłucnej (od 40 ml,
100ml  100% wykrywalności)
" RTG  poziomy płynów układające się w linii Ellisa Damoiseau
" TK  różnicowanie pomiędzy wysiękiem, chłonką a krwią (różne współczynniki
pochłaniania promieni X)
- 38 -
34. ECPW:
Endoskopowa cholecystopancreatograia wsteczna:
" wprowadzenie duodenoskopu do części zstępującej dwunastnicy
" odnalezienie brodawki Vatera
" wprowadzenie przez kanał bioptyczny instrumentu teflonowego lub polietylowego
cewnika , tak by jego koniec spenetrował brodawkę Vatera
" podanie 5  10ml (60% roztwór. Uropolium) środka cieniującego
" wykonanie serii zdjęć w projekcji tylno-przedniej i w rzutach skośnych
Cele ECPW:
" uwidocznienie szerokości i zarysów wewnętrznych przewodów żółciowych
" złogów w świetle przewodów
" zwężeń nowotworowych i zapalnych
" jednoczesna możliwość oceny brodawki Vatera i pobranie wycinków z jej okolic
" często bywa wstępem do zabiegów endoskopowego nacięcia brodawki Vatera
i usunięcia złogów z dróg żółciowych
- 39 -
35. Kiedy USG piersi ma przewagÄ™ nad badaniem
mammograficznym:
" metoda bardziej dostępna
" metoda tańsza
" lepszy obraz w sutkach o gęstym gruczołowym utkaniu
" możliwość różnicowania zmian litych i torbielowatych
" mammografia u młodych kobiet może wywołać karcinogenezę
- 40 -
36. Kto i kiedy odkrył promienie RTG:
8.11.1895 niemiecki fizyk Wilhelm Konrad Röntgen
- 41 -
37. Ciało obce w oskrzelu  badania i objawy:
Najczęściej u:
" dzieci
" osoby nieprzytomne
" chorzy psychicznie
Ciała obce pochłaniające promienie rtg (przedmioty metalowe, guziki, monety,
pinezki itd.) Ò! zdjÄ™cia przeglÄ…dowe
Ciała obce NIE pochłaniające promieni rtg (pokarm, pestki, ziarna)
1. Przy niedrożności częściowej:
 rozedma segmentu płata lub całego płuca na drodze mechanizmu wentylowego
 koniecznie wykonanie zdjęcia w fazie wdechu (wypełnienie płuca) i wydechu
(brak opróżnienia)
 jeśli rozedmowy odcinek jest duży dochodzi do przesunięcia śródpiersia na stronę
zdrową, która zmniejsza swą objętość opróżniając się z powietrza
2. Przy niedrożności całkowitej:
 powietrze w segmencie ulega resorpcji, doprowadzajÄ…c do odcinkowej niedodmy
 jeśli obszar niedodmy jest dostatecznie duży dochodzi do przemieszczenia
sąsiednich narządów:
- wyżej ustawiona przepona po stronie niedodmy
- wklęsły przebieg szczeliny międzypłatowej
- zwężenie międzyżebrzy
- przesunięcie serca i tchawicy na stronę chorą
 jeśli proces trwa długo mogą mu towarzyszyć obj. zmian zapalnych rozstrzeni,
ropnia płuc
Od momentu wtargnięcia ciała obcego do oskrzela a wystąpieniem obj. radiologicznych może
wystąpić długi okres bezobjawowy . Przedłużające się stany zapalne u dzieci powinny
wskazywać na możliwość ciała obcego w oskrzelu.
- 42 -
38. Metody obrazowania dróg żółciowych:
" USG:
 badania wstępne
 min. 8 godzin od ostatniego posiłku
 głowice sektorowe 3,5  5 MHz
 badamy przewód wątrobowy wspólny, żółciowy wspólny, pechęrzyk żółciowy
" MR:
 techniki ultraszybkie HASTE, RARE w obrazach T2 zależnych z równoczesną
supresją tkanki tłuszczowej
 pozwala obrazować zarysy wewnętrzne oraz zawartość pęcherzyka żółciowego,
zewnątrz i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych oraz przewodu trzustkowego
" TK:
 najlepiej spiralna TK
 przed podaniem dożylnym Å›rodka cieniujÄ…cego Ò! kamienie dróg żółciowych
 po dożylnym podaniu Å›rodka cieniujÄ…cego Ò! nacieki zapalne i nowotworowe
" Endoskopowa pankreatocholangiografia wsteczna
" Cholangiografia izotopowa
" Cholangiografia przezskórna
 wykonywana gdy zawodzą inne metody (ryzyko wycieku żółci i krwotoku do
jamy otrzewnej)
 w znieczuleniu miejscowym pod kontrolą rentgenotelewizji cienką igłą Chiba
nakłuwa się przez skórę jeden z wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych
 wypełnia się drogi żółciowe środkiem kontrastującym i wykonuje zdjęcia
rentgenowskie
" Cholangiografia śródoperacyjna:
 w czasie operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego, podaje się środek cieniujący
do przewodu pęcherzykowego
 ocena drożności i zawartości przewodów żółciowych w szczególności przewodu
żółciowego wspólnego
 zapobieżenie pozostawieniu złogów w drogach żółciowych
" Cholangiografia pooperacyjna:
 środek cieniujący podaje się przez dren Kehra pozostawiony w przewodzie
żółciowym wspólnym
 ocena stanu dróg żółciowych po operacji
- 43 -
39. Powikłania choroby wrzodowej:
" perforacja
" zapalenie otrzewnej
" drążenie do trzustki/wątroby
" anemia
" zwężenie odz
wiernika
" nowotworzenie
" anemia Addisona Biernera
- 44 -
40. HSG Ò!
Ò! co to za badanie i na czym polega?
Ò!
Ò!
HSG: Hysterosalpingografia
Metoda:
Wprowadzenie cewnika przez kanał szyjki macicy do jamy
macicy Ò! kontrast Ò! uwidocznienie jajowodów, jamy macicy, kanaÅ‚u szyjki macicy (pod
kontrolÄ… RTG)
Przeciwwskazania:
Ciąża
- 45 -
41. Metody obrazowania trzustki:
" USG:
 trzustka trudno dostępna badaniu USG
 umiejscawiamy przy pomocy żyły głównej dolnej, żyły wrotnej i śledzionowej,
rozgałęzień pnia trzewnego i tętnicy krezkowej
" TK:
 20 min przed badaniem podaje się doustnie 3 5 % roztwór środka cieniującego
w celu określenia położenia żołądka, dwunastnicy i jelit
 trzustka lepiej uwidacznia się po dożylnym podaniu środka cieniującego w dawce
120 150 ml 60% roztworu środka cieniującego
 najlepsza dwufazowa spiralna TK
 faza tętnicza 20 25 s
 faza żylna 60 s
" Endoskopowa pankreatocholangiografia wsteczna:
 uwidacznia przewód trzustkowy i drogi żółciowe
Ostre zapalenie trzustki (TK, USG):
" obrzękowe  łagodne
 powiększenie trzustki
 zatarcie obrazu struktur sąsiadujących (zapalenie tkanki tłuszczowej)
 zgrubienie blaszki przedniej powięzi nerkowej
" martwicze  ciężkie:
 trzustka miernie powiększona
 słabo zaznaczony odczyn z tkanek sąsiednich
martwica narzÄ…du Ò!TK dwufazowa po podaniu Å›rodka kontrastujÄ…cego
 brak przepływu krwi przez obszary martwicze
obecność torbieli rzekomych (ognisko bezechowe ze wzmocnieniem za zmianą)
i ropni
zakrzepica żyły śledzionowej i wrotnej
szerzenie zapalenie na przewód żółciowy wspólny i dwunastnicę (obrzęk ściany
zwężenie światła)
Przewlekłe zapalenie trzustki (TK, EPCW, MR):
powiększenie trzustki w okresach zaostrzeń
nierówne zarysy narządu
niejednorodna struktura wewnętrzna
rozszerzenie i nierówne zarysy przewodu trzustkowego głównego i jego bocznych
odgałęzień
torbielowate rozszerzenia przewodów trzustkowych
złogi inkrustowane solami wapnia w przewodach żółciowych
Rak trzustki (USG, EPCW):
" trzustka powiększona o zmienionych zarysach
" miejscowe uwypuklenie
" ogniskowy obszar o upośledzonym ukrwieniu
" poszerzenie przewodów trzustkowych
" poszerzenie dróg żółciowych
- 46 -
" naciek przestrzeni zaotrzewnowej
" zwężenie i pogrubienie ściany dwunastnicy
" nacieczenie żołądka
" nacieczenie sąsiadujących z trzustką naczyń
- 47 -
42. Metody badania układu moczowego:
" Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej:
 zawsze poprzedza urografie!!!!!!
 powinno obejmować obszar od górnych biegunów nerek do spojenia łonowego
włącznie
 ocena zwapnień
 85  90 % skuteczność, utrudnienie gdy cienie rzutują się na wyrostki
poprzeczne kręgów lędz
wiowych lub kość krzyżowa, gazy i masy kałowe
 obecność innych złogów:
- kamień pęcherzyka żółciowego
- zwapniałe węzły chłonne
- zwapnienie ścian tętnic
- zwapnienie w splotach żylnych miednicy (flebolity)
- zwapnienie w gruczole krokowym
- połknięte tabletki
 zarysów mięśni lędz
wiowych:
Zatarcie w chorobach zapalnych obejmujących przestrzeń
okołonerkową  ropowica przynerkowa
 układ kostny:
- przerzuty osteosklerotycznew raku prostaty
- wrodzone wady kręgosłupa warunkujące upośledzenie funkcji układu
moczowego (pęcherz neurogenny)
 obecność gazu w drogach moczowych :
Świadczy o przetoce między przewodem pokarmowym a drogami moczowymi
" Urografia:
 wymaga dobrego przygotowania pacjenta (pozbycie się mas kałowych i gazów
z jelit)
 polega na dożylnym podaniu środka cieniującego wydzielanego przez nerki
 po min od wstrzyknięcia środek znajduje się w kłębuszkach, kanalikach i cewkach
nerkowych powodując równomierne zacienienie miąższu nerek faza
nefrograficzna)
 następnie dochodzi do zacienienia układu kielichowo- miedniczkowego,
moczowodów i pęcherza (faza wydzielnicza)
Opóz
nienie i zmniejszenie intensywności w fazie nefrograficznej):
 zaburzenie ukrwienia (zwężenie tętnicy nerkowej)
Utrzymywanie siÄ™ nefrogramu:
 zaburzenia odpływu krwi z nerki (zakrzep żyły nerkowej)
 zmniejszone wydzielanie środka cieniującego (zastój moczu w drogach
moczowych)
W urografii kolejno oceniamy:
 wielkość nerek:
- nie dłuższa niż 4 kolejne kręgi lędz
wiowe
- lewa nerka większa
- różnica wielkości większa niż 2 cm sugeruję patologię
- 48 -
 kształt nerek
- prawidłowy obrys powinien być gładki
- kształt ziarna fasoli
 położenie nerek:
na poziomie Th1 L3
-
- lewa nieco wyżej niż prawa
- w pozycji stojącej nerki przemieszczają się 4  5 cm w dół
- ruchomość oddechowa 2  3 cm (zniesienie  zapalenie okołonerkowe)
 warstwę miąższową
- prawidłowa grubość 15  20 mm
 układ kielichowo miedniczkowy
- normalnie nerka posiada 10 15 kielichów mniejszych, łączących się
w 2 3 kielichy większe
- do dokładniejszego ich obrazowania stosuje się technikę
warstwowÄ…  zonografiÄ™
 moczowody:
Trzy fizjologiczne przewężenia moczowodów:
- połączenie miedniczkowo-moczowodowe
- miejsce skrzyżowania z naczyniami biodrowymi wspólnymi
- połączenia moczowodowe pęcherzowe
 pęcherz moczowy:
Na zdjęciach wykonanych po mikcji nie powinna wykazywać nieregularności
" USG:
 dorośli głowica 3,5 MHz
 dzieci głowica 5 MHz
 obrazuje siÄ™:
- nerkÄ™ prawÄ…  oknem akustycznym wÄ…troba
- nerkę lewą  oknem akustycznym śledziona
- pęcherz moczowy
- różnicowanie zmian litych i torbieli
" TK:
 bez dożylnego podania środka kontrastującego: zwapnienia, świeże krwiaki, złogi
 ze środkiem kontrastującym : inne zmiany
 najlepsza TK spiralna
" Angiografia
" MR:
 gdy zawiodły inne metody (też angiografia MR  nadciśnienie
naczyniowo nerkowe)
" Pielografia:
 wstępująca  wprowadzenie cytoskopu i cewnika do moczowodu i wsteczne
podania środka kont
 zstępująca  przezskórne nakłucie miedniczki nerkowej lub kielicha pod kontrolą
USG, fluoroskopii, KT i podanie środka cieniującego
" Cystografia fikcyjna:
 przez cewnik wprowadza się do pęcherza moczowego środek kontrastujący
 wykonuje się zdjęcia statyczne oraz mikcyjne
 rozpoznanie niskociśnieniowego i wysokociśnieniowego refluksu
pęcherzowo moczowodowego, rozerwanie pęcherza, guzy, uchyłki i przetoki
pęcherzowo jelitowe
- 49 -
" Ureterografia:
 ureterografia wstępująca
 cystoureterografia mikcyjna
 wrodzone i nabyte zwężenia cewki moczowej
 przetoki pourazowe
 uchyłki cewki moczowej
 ektopowe ujścia moczowodu do cewki
- 50 -
43. Metody obrazowe badania przewodu
pokarmowego:
Żołądek:
" Jednokontrastowe badanie radiologiczne:
 chory zgłasza się na badanie na czczo
 podajemy doustnie 30-50 ml barytu
 obracamy pacjenta wokół długiej osi by uzyskać dobre pokrycie środkiem
cieniujÄ…cym
 w tym momencie oceniamy rzez
bę błony śluzowej żołądka
 następnie podajemy 200 ml środka cieniującego
 uwidoczniamy: zmiany zarysów, ubytki, naddatki cieniowe i nieprawidłową
sztywność ściany
 możemy stosować metodę dozowanego ucisku dla uzyskania niezbędnej ilości
środka cieniującego na powierzchni błony śluzowej
" Dwukontrastowe badanie radiologiczne:
 środek kontrastowy pozytywny: gęsta i mało lepka zawiesina barytu
 środek kontrastowy negatywny: CO2
 podanie mieszaniny uwalniajÄ…cej CO2
 podanie 30  60 ml zawiesiny barytu
 badanie najpierw przeprowadza się w pozycji leżącej na brzuchu, dokonując
stopniowego obrotu pacjenta o 180 stopni na plecy, a następnie na bok prawy
i lewy
 zaleta badania jest uwidocznienie opuszki i części pozaopuszkowej dwunastnicy
 Wykrywamy:
- drobne nadżerki błony śluzowej
- wrzody mniejsze<1cm
- blizny powrzodowe
- ogniska raka żołądka
" Farmakoradiografia:
 różnicowanie zmian organicznych
 metoklopramid
 butylobromek hioscyny
 glukagon
" Endoskopia:
Najważniejsze wskazania:
 ostre krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego
 konieczność wykonania biopsji celowanej w różnicowaniu między wrzodem
a ogniskiem nowotworowym
" Ultrasonografia endoskopowa:
 głowica o częstotliwości 7,5  12 MHz
 uwidocznienie struktury ściany żołądka:
- hiperechogenicznej błony śluzowej
- hiperechogenicznej blaszki mięśniowej błony śluzowej
- hiperechogenicznego utkania błony podśluzowej
- hiperechogenicznej blony surowiczej
- 51 -
 zastosowanie:
- rak żołądka
- ocena rozległości guza
- ocena przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych
" Ultrasonografia konwencjonalna:
 duże guzy żołądka
 zgrubienia ściany u chorych z rakiem lub chłoniakiem
 ocena czynności ruchowej części odz
wiernikowej żołądka
 ocena opróżniania żołądka w zespołach z zastojem treści płynnej
" TK:
 metoda uzupełniająca badanie dwukontrastowe
 rak
 chłoniak żołądka
 ocena zaawansowania procesu nowotworowego
Jelito cienkie:
" Zdjęcie przeglądowe:
W przypadkach podejrzenia niedrożności
" Badanie jednokontrastowe: PASAÅ»
Doustne podanie środka cieniującego
 wskazania:
- nieudane badanie dwukontrastowe
 przeciwwskazania:
- takie jak dla badania dwukontrastowego
 przygotowanie pacjenta :
- takie jak dla badania dwukontrastowego
- nie znieczulamy gardła
- 20 min przed badaniem podajemy doustnie metoklopramid, który przyspiesza
opróżnianie żołądka
 badanie:
- stosujemy rozcieńczoną zawiesinę barytową 300  600 ml
- podajemy pacjentowi leżącemu na lewym boku
- zdjęcie w rzucie p a wykonujemy w pierwszej godzinie badania co 20 min
następnie co 30 min aż zawiesina wypełni kątnicę
- zdjęcie celowane wykonujemy z uciskiem w ułożeniu na brzuchu w pozycjach
skośnych i pozycji Trendelenburgera
- przy podejrzeniu uchyłków badanie przeprowadzamy w pozycji stojącej by
uwidocznić poziomy płynu
" Badanie dwukontrastowe enterokliza:
 dwa dni przed badaniem stosujemy dietÄ™ ubogoresztkowÄ…
 dzień przed badaniem podajemy czyste płyny 3-4 ltr
 30 min przed badaniem podajemy tetrakainÄ™ (Amethocain 30mg)
 znieczulamy gardło lidokainą w aerozolu
 zgłębnik początkowo wprowadzamy w pozycji siedzącej
 po dojściu do odz
wiernika kładziemy pacjenta na lewym boku (przy zgłębniku
Silk na prawym boku)
 wlew dojelitowy za pomocą zgłębnika wprowadzonego do dwunastnicy
(Bilbao Dotter 12 French lub Silk)
- 52 -
 w inkubacji dwunastnicy pomaga czasem podanie metoklopramidu
 zgłębnik wprowadzamy aż do zgięcia dwunastniczo czczego
 jako środek cieniujący stosujemy zawiesinę Micropaque lub metylocelulozę 0,5 %
 prowadzony w ciągły sposób
 dokonujemy serii zdjęć radiologicznych stosując pomocniczo metodę dozowanego
ucisku
 powoduje maksymalne rozszerzenie światła jelita
 ułatwia badanie z uciskiem poszczególnych pętli i wykrycie nawet nieznacznego
zwężenia
 umożliwia uwidocznienie nakładających się pętli jelita
 po badaniu przez 5h nie należy podawać ani płynów ani pokarmów
 wskazania:
- ból brzucha
- biegunka
- krwawienie
- przemijająca niedrożność
- guz jamy brzusznej
 przeciwwskazania:
- całkowita niedrożność jelita cienkiego i grubego
- podejrzenie perforacji
- niedrożność jelita cienkiego jest względnym przeciwwskazaniem (płynna treść
jelitowa)
 powikłania:
- aspiracja kontrastu do oskrzeli
- przedziurawienie dwunastnicy
- krótkotrwała biegunka po badaniu
" USG:
 ograniczona zdolność diagnostyczna
 ropnie pozajelitowe
 duże zgrubienia ściany
 nieprawidłowe masy krezki
 powiększone węzły chłonne
 guzy
 zapalenie wyrostka robaczkowego
" TK:
 po podaniu 1 litra zawiesiny cieniujÄ…cej
 zmiany zapalne
 objawy niedokrwienia
 zmiany nowotworowe
" MR:
 ograniczone zastosowanie
 różnicowanie zmian zapalnych i zwłóknień, przetok i ropni
Jelito grube:
" Przygotowanie pacjenta:
 dzień  dieta bezresztkowa
 dzień  czyste płyny, do 3 4 litrów i tabletka bisakodylu
 dzień  lewatywa na 1h przed badaniem
- 53 -
" Zdjęcie przeglądowe:
 ostry brzuch
 podejrzenie niedrożności
 niedokrwienie jelita
 ostry stan zapalny (megacolon toxicum)
" Badanie dwukontrastowe:
 przeciwwskazania Ò! USG, TK:
- niedrożność
- pacjent ciężko chory, nie współpracujący
- głęboka biopsja przed 40 dniami
- ostre zaawansowane zmiany zapalne (megacolon toxicum)
- ostre zapalenie i perforacja uchyłków
 badanie:
- przygotowujemy pojemnik z zawiesiną do wlewu i dodatkowo wypełniamy
powietrzem lub CO2
- chorego układamy na lewym boku tyłem do badającego
- po wprowadzeniu kanki do odbytnicy chory układa się na brzuchu
- najpierw wprowadzamy gaz potem zawiesinÄ™
- zdjęcia odbytnicy i esicy wykonujemy przed wypełnieniem całej okrężnicy by
unikać nakładania się obrazów, promieniem pionowym w położeniu na
plecach i brzuchu
- następnie dalej wprowadzamy zawiesinę
- obracamy pacjenta na bok lewy, potem brzuch, bok prawy i do leżenia na
plecach
- manewr powtarzamy dla pełnego wypełnienia okrężnicy
- wykonujemy zdjęcia w interesujących nas kierunkach:
na boku prawym
na boku lewym
w pozycji kolankowo-Å‚okciowej
na stojÄ…co w prawym i lewym skosie
- całe badanie nie powinno trwać dłużej niż 15 min
 powikłania:
- zator płucny (po dostaniu się zawiesiny do żyły)
- zatrucie wodne, senność, drgawki
- zaburzenia czynności serca
- pokrzywki
" Wlew bez przygotowania:
 ostre stany zapalne przebiegajÄ…ce z biegunkÄ… (collitis ulcerosa)
 badania kontrolne
 przeciwwskazania
- megacolon toxicum
- biopsja jelita przed 40 dniami
- wieloletnie wrzodziejÄ…ce zapalenie jelita
- choroba Leśniowskiego Crohna
" Badanie jednokontrastowe:
 gdy nie można wykonać badania dwukontrastowego
" USG:
 ocena grubości ściany jelita
 nacieki ściany
 ropnie ściany jelita
- 54 -
 przebicie uchyłka
 endoskopowo stosowane do oceny rozległości nacieku w raku odbytnicy
" TK:
 przygotowania podobne jak w badaniu dwukontrastowym
 3 4 godzin przed badaniem podajemy doustnie rozcieńczoną zawiesinę
cieniujÄ…cÄ…
 zastosowanie:
- ocena rozległości zmian nowotworowych
- zmian zapalnych
- ropnie
- zapalenia uchyłków
- ocena węzłów chłonnych
 czasami w uwidocznieniu zmian pomaga dożylne podanie środka cieniującego
(np. przerzuty do wÄ…troby)
- 55 -
44. Metody obrazowania klatki piersiowej:
" Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej:
 w pozycji p a i oraz niekiedy bocznej (standard)
 w pozycji skośnej
 zdjęcie skośne
 w ułożeniu na boku, poziomym promieniem
 w fazie wdechu i wydechu
 celowanym na szczyty płuc
" Tomografia tradycyjna:
 wykrywanie zmian gruz
liczych
 powiększonych węzłów chłonnych
" TK:
 obrazowanie węzłów chłonnych wnęk i śródpiersia
 staging raka oskrzela
 przerzuty nowotworowe do płuc
 patologie opłucnej
 guzy śródpiersia
 tętniaki
 HRCT:
- ocena zmian śródmiąższowych
- zwłóknień
- rozstrzeni oskrzeli
- rozedmy
" USG:
 małe zastosowanie w chorobach płuc
 wykrywanie płynu w jamie opłucnej
 umiejscawianie zbiorników płynu przed nakłuciem diagnostycznym
 różnicowanie zmian litych i płynu osadzonego podopłucowo
" Scyntygrafia izotopowa:
 duża czułość
 mała swoistość
 rozpoznawanie zatorowości płucnej
" Angiografia tętnic płucnych:
 przetoki tętniczo żylne
 malformacje
 zatory
" Skopia (prześwietlenie):
 zastosowanie jako metoda uzupełniająca w badaniach czynnościowych
" Bronchoskopia:
 pozwala na pobranie wycinka
- 56 -
45. Metody obrazowania chorych śródpiersia:
" Zdjęcie klatki piersiowej z zastosowaniem techniki wysokiego napięcia powyżej
120kV lub z użyciem aparatury cyfrowej
" Tomografia tradycyjna
" HRCT  metoda z wyboru !!!!!!
" MR:
 szczególnie przydatna w tętniakach aorty
 guza śródpiersia
" DSA
" Scyntygrafia izotopowa
 zmiany patologiczne tarczycy (dodatkowe płaty, położenie ektopowe)
" USG:
 u dzieci głównie diagnostyka grasicy i węzłów chłonnych śródpiersia
 u dorosłych echokardiografia (np. torbiel opłucnowo osierdziowa)
- 57 -
46. Metody obrazowania narzÄ…du ruchu:
" RTG:
 2 prostopadłe do siebie płaszczyzny
 zdjęcia porównawcze
 zdjęcia celowane
" TK
" NMR:
 zmiany w szpiku kostnym
 zapalenie martwicze
 zmiany nowotworowe
 ogniska chorobowe w stawach
 ogniska chorobowe w mięśniach
 ogniska chorobowe w tkance tłuszczowej podskórnej
" USG:
 wrodzone wady stawów biodrowych
 badanie tkanek miękkich
" Badanie izotopowe:
 ogniska nowotworowe
 ogniska zapalne
- 58 -
47. Urazy klatki piersiowej  diagnostyka:
" TK
 różnicowanie krwi i chłonki
 przerwanie aorty
" RTG
" Scyntygrafia izotopowa
" Bronchoskopia
 zmiany urazowe w tchawicy i oskrzelach
" NMR
 uszkodzenie aorty
 krwiak śródpiersia
" Arteriografia piersiowa
 uszkodzenie aorty
- 59 -
48. Odma a niedodma płuca  obraz radiologiczny
i różnice:
Niedodma:
" obraz radiologiczny zależy od mechanizmu i czasu trwania niedodmy
" bezpowietrzność i jednorodne zacienienie odpowiedniego obszaru płuca
" brak objawu powietrznych pasm oskrzeli
" zmniejszenie objętości obszaru niedodmowego
" przemieszczenie i wklęsły zarys szczelin miedzypłatowych
" uniesienie przepony
" zwężenie międzyżebrzy
" przemieszczenie wnęk i śródpiersia na stronę niedodmową
" rozedma zastępcza sąsiednich obszarów
Odma:
powietrzna przestrzeń pozbawiona rysunku płucnego
zapadnięcie płuca w postaci niedodmowego tworu leżącego przywnękowo
przemieszczenie śródpiersia i serca na stronę zdrową
obniżenie poziomu przepony po stronie odmy
poziomy płynu towarzyszącego odmie (zdjęcie w pozycji stojącej lub na boku
pozioma wiÄ…zka promieni)
- 60 -
49. Zapalenia płuc  obraz radiologiczny:
Stan zapalny płuca  gromadzenie się wysięku i elementów komórkowych w świetle
pęcherzyków płucnych.
Tkanka płucna staje się nacieczona i bezpowietrzna  zacienienie obszaru płuca zmienionego
zapalnie na zdjęciu RTG.
Płatowe zapalenie płuc:
" Badanie radiologiczne:
 w przypadkach nietypowych
 w przypadkach powikłanych
 ocena dynamiki procesu chorobowego
 objawy radiologiczne pojawiają się póz
niej i utrzymują dłużej od objawów
klinicznych
" Objawy radiologiczne:
 płat jednolicie i intensywnie zacieniony
 wyraz
nie odgraniczony od tkanki zdrowej (szczeliny międzypłatowe)
 na tle nacieczonego płata widoczne być mogą powietrzne pasma oskrzeli
 w okresie ustępowania zmian obraz staje się niejednorodny, plamisty
" Różnicowanie:
 wysiękowe zapalenie opłucnej
 niedodma
 marskością
Odcinkowe segmentalne zapalenie płuc:
 obraz jak w zapaleniu płatowym tylko obejmujący mniejszy obszar
 różnicować z otorbionym płynem w opłucnej
Odoskrzelowe zapalenie płuc:
 dzieci
 ludzie starsi
 zwykle umiejscawia się w dolnych częściach płuc
 intensywne nieregularne, obejmujące kilka płatów lub segmentów zacienienie
 różnicowanie z zawałem płuc i naciekiem swoistym
Zapalenie płuc i opłucnej (pleuropneumonia):
 zapalenie płuc z wysiękowym odczynem opłucnej
 oprócz objawów zapalenia płuc zacienienia kąta przeponowo żebrowego
 resorbcja płynu wiąże się z pozostawieniem zrostów i zgrubień opłucnej
 niebezpiecznym powikłaniem może być ropniak opłucnej (empyema pleurae)
- 61 -
50. Rak oskrzela  możliwości diagnostyczne:
" RTG:
 rozedma wentylowa (jeden z najwcześniejszych objawów, ale krótkotrwały)
 wahadłowy ruch śródpiersia podczas prześwietlenia (we wdechu śródpiersie
znajduje się w linii środkowej, w wydechu przesuwa się ku stronie zdrowej)
 niedodma płata zasilanego przez zamknięte oskrzele
 rozedma zastępcza płatów sąsiednich
 stan zapalny zwiÄ…zany z zaleganiem wydzieliny
 zmiany obejmują wnękę (cień szerszy i bardziej zbity
 zależy od rozrastającej się masy guza i przerzutów węzłów chłonnych)
" TK:
 celem jest uwidocznienie światła oskrzeli, nieprawidłowych mas w ich otoczeniu
i otoczeniu naczyń
 możemy ocenić rozległość i położenie guza w stosunku do rozgałęzienia tchawicy
 pozwala ocenić zmiany tylko w oskrzelach głównych i płatowych
" MR :
" Bronchoskopia z pobraniem wycinków
- 62 -
51. Choroba wrzodowa żołądka
i dwunastnicy  diagnostyka:
Choroba wrzodowa żołądka:
" 64% krzywizna mniejsza
" 32% część odz
wiernikowa
" 3% krzywizna większa
" 1% część wpustowa
" Badanie 1 kontrastowe: skuteczność 80 %
" Badanie 2 kontrastowe: skuteczność 96 % (jak endoskopia)
Zdjęcia niszy wrzodowej wykonujemy w 2 rzutach: PA i boczne.
W rzucie bocznym, klasyczny wygląd niszy Haudeka charakteryzuje układ
3 warstwowy:
" gromadzący się na dnie środek cieniujący
" powyżej płyn
" powietrze
" towarzyszący naciek zapalny tworzy płaski ubytek cienia po obu stronach niszy
" obrzęknięta błona śluzowa nadaje niszy kształt grzyba
" wąski pas przejaśnienia u podstawy niszy (linia Hamptona) wywołany jest nawisem
błony śluzowej na brzegu niszy
" wciągnięcie krzywizny większej żołądka na poziomie wrzodu
" skrócenie krzywizny mniejszej ( żołądek kapciuchowaty )
W rzucie p a:
" zacienienie okrągłe lub owalne
" w otoczeniu naciek zapalny w postaci pierścieniowatego przejaśnienia
- 63 -
52. Różnice radiologiczne w chorobie
Leśniowskiego Crohna i collitis ulcerosa:
Objaw Choroba Collitis ulcerosa
Leśniowskiego Crohna
Symetria zmian zawsze nigdy
Ciągłość zmian nigdy zawsze
Rozległość zmian różna różna
Zmiany w odbytnicy 50% zawsze
Zmiany w jelicie krętym częste wyjątkowo
Ziarnistość błony śluzowej wyjątkowo zawsze
Błona śluzowa w otoczeniu ziarnista
wrzodu prawidłowa
Przetoki częste wyjątkowo
Zwężenia częste wyjątkowo
Złosliwienie wyjątkowo możliwe
Choroba Leśniowskiego Crohna:
" nacieki zapalne na całą grubość ściany jelita
" tworzenie owrzodzeń i przetok
" liczne owrzodzenia aftowe otoczone obrzękłą błoną śluz (HALO)
" zmiany widoczne w badaniu dwukontrastowym
" w miarę rozwoju owrzodzeń zanika halo
" w zaawansowanym stadium owrzodzenia linijne i szczelinowate
" duże wrzody o kształcie grzyba, występują polipy zapalne
Collitis ulcerosa:
" najpierw odbytnica, potem jelito grube
" zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej może wykazać megacolon toxicum (najczęściej
poszerzenie okrężnicy poprzecznej lub inne odcinki przewodu pokarmowego)
" pierwszy objaw w badaniu dwukontrastowym jest ziarnistość błony śluzowej,
następnie powstają płytkie owrzodzenia, wtedy wygląd gruboziarnisty. Objawy
polipowatości rzekomej
" w stanach przewlekłych skrócenie jelita, bez haustracji, zanikają również fałdy
okrężnicy, przestrzeń zaotrzewnowa poszerzona. Odbytnica ulega zwężeniu
- 64 -
 53. Możliwość diagnostyki USG metody Dopplera:
" metoda oparta na skali barw do określenia kierunku przepływu krwi (czerwony
i niebieski) a ich rozjaśnienia do kodowania szybkości przepływu
" zastosowanie w kardiologii, chorobach żył, zakrzepica naczyń narządów jamy
brzusznej
- 65 -
54. Skala Hausfielda  co oznacza i gdzie siÄ™ jej
używa:
Na skali Hausfielda określa się zdolność materiału do pochłaniania promieni RTG
Rodzaj struktury Współczynnik pochłaniania w jednostkach Hausfielda
w skali +1000/-1000
Kości 130
WÄ…troba 65
Åšledziona 45
Tk. tłuszczowa 100
Krew 100
Surowica 27
Woda 0
Powietrze w płucach 700
Stosowana w tomografii komputerowej TK
W badaniu TK  ocena liniowego pochłaniania promieni X przez zdrowe i chore tkanki
człowieka
- 66 -
55. Zespół żyły głównej dolnej i górnej:
Zespół żyły głównej DOLNEJ: spowodowany zatrzymaniem przepływu przez żyłę
główną dolną:
" narastanie w kierunku dosercowym zakrzepicy żył miednicy lub żył nerkowych
" procesy zapalne i nowotworowe toczÄ…ce siÄ™ w przestrzeni zaotrzewnowej i jamie
brzusznej
" ucisk przez powiększone węzły chłonne
" tętniak aorty
" chłoniak złośliwy
" rak nerki
" zakrzepy żył udowych
" zatrzymanie odpływu w przysercowym odcinku żyły wystąpieniem
zespołu Budda Chiariego
" rozwija się krążenie oboczne:
 żyły lędz
wiowe wstępujące
 sploty żylne okołokręgosłupowe
 podpowięziowe i podskórne połączenia żył nabrzusznych
" rozpoznanie: USG, TK
" objawy kliniczne:
 obrzęki kończyn dolnych
 rozszerzenie powierzchownych żył brzucha
Zespół żyły głównej GÓRNEJ: zamknięcie odpływu przez żyłę główną górną:
" rak oskrzela
" rak przełyka
" chłoniak złośliwy
" złośliwy nowotwór śródpiersia
" ucisk z zewnÄ…trz
" zapalenie śródpiersia
" rozpoznanie: TK, MR, flebografia żyły głównej górnej
" objawy kliniczne:
 rozszerzenie żył głowy i szyi
 sinica głowy, szyi, górnej części klatki piersiowej
- 67 -
56. Guzy nerek  diagnostyka:
Rak nerkowo komórkowy:
" USG (też Doppler):
 mogą być hiper /izo /hipoechogeniczne
 różnicować z torbielami (pogrubienie ścian, wpuklenia, lite twory, przepływ krwi
w obrębie ścian  świadczą o złośliwym charakterze)
 pozwala też na ocenę nacieczenia żył nerkowych i żyły głównej dolnej
" TK:
 rozpoznanie (95% trafność)
 ocena zaawansowania (90% trafność)
 pozwala odróżnić zmiany lite od torbielowatych
 po dożylnym podaniu środka kontrastującego guzy lite ulegają wzmocnieniu
powyżej 10 jednostek Housefielda
 obrazowanie zmian przerzutowych (też scyntygrafia)
" Zdjęcia przeglądowe jamy brzusznej:
 powiększenie nerki
 uwypuklenie zarysów
 przemieszczenie nerki
 zwapnienia
" Urografia:
 zniekształcenie
 modelowanie
 rozsunięcie kielichów nerkowych
" MR:
 gdy obraz w TK jest niejednoznaczny
 gdy nie możemy podać dożylnie środka kontrastowego
 doskonałe do oceny stopnia zaawansowania procesu nowotworowego
" Arteriografia:
 rzadko
 może poprzedzać embolizację guzów
Rak przejściowo komórkowy:
" USG
 lita hipoechogeniczna zmiana wpuklająca się do światła układu
kielichowo miedniczkowego
" TK
 ocena stopnia zaawansowania
 po podaniu iv kontrastu ulega wzmocnieniu
" Urografia i iretropielografia
 guz uwidacznia się jako ubytek cieniowy połączony ze ścianą miedniczki,
moczowodu lub pęcherza
- 68 -
57. Ochrona radiologiczna:
PWSK i zalecenia:
" kobiety w wieku rozrodczym po upływie 10 dni od początku krwawienia
miesiÄ…czkowego
" kobiety w ciąży
" dzieci do lat 10
" min. odstęp pomiędzy badaniami
 klatka piersiowa 12 miesięcy
 przewód pokarmowy  6 miesięcy
" badania wielokrotne w odstępach 1 dniowych po 2 3 zdjęcia dziennie
" osłony gonad
" fartuch ołowiowy
- 69 -
58. Nadciśnienie wrotne (USG, TK):
Prawidłowe ciśnienie w układzie wrotnym: 8  10 mm Hg
Przyczyny:
" zakrzepica żyły wrotnej lub śledzionowej
" ucisk lub naciek pnia śledzionowo wątrobowego
" wady rozwojowe żyły wrotnej
" marskość wątroby
" schistosomoza
" zespół Budd Chiari
" zaciskajÄ…ce zapalenia osierdzia
" zakrzepica żyły głównej dolnej i inne jej patologie
" przetoka tętniczo-żylna (nadciśnienie hiperkinetyczne)
Cele:
" ocena drożności żył układu wrotnego
" określenie kierunku i szybkości przepływu krwi
" umiejscowienie przeszkody
" ocena stanu anatomicznego wÄ…troby
" ocena żylaków przełyku
- 70 -
59. Guz Pancoasta:
Charakterystyka:
" zajęty szczyt płuca
" zniszczenie żeber
" nacieczenie splotu barkowego i nerwów współczulnych
" silne bóle barku
" zaniki mięśni ramienia
" zespół Hornera
RTG:
" zacienienie szczytu płuca
" zniszczenie przylegających odcinków żeber
Przerzuty: drogą naczyń chłonnych i krwionośnych:
" węzły chłonne wnęk i śródpiersia (owalne zbite cienie o policystycznych zarysach,
rozszerzenie cienia śródpiersia, czasem porażenie nerwów
przeponowych  paradoksalny ruch przepony)
" może powodować zespół żyły głównej górnej!!!
" mózg
" układ kostny
" nadnercza
TK:
" staging
" ocena operacyjności
W jedną wielką całość złączył te wszystkie pytania płk. Stirlitz. Posiłkował się już
odpowiedziami opracowanymi przez Mr. Deatha, opracowaniami krążącymi po kserach,
podręcznikiem i własną wiedzą.
Wywiad radziecki nie odpowiada za oblanie egzaminu z radiologii po nauce z tego
opracowania.
- 71 -