RadiologiA
RadiologiA
RadiologiA
1
1) Przygotowanie chorego do bada
a. badanie jelita grubego: dok adnie oczy ci jelito z mas ka owych
Pierwszego dnia: dieta bezresztkowa
Drugiego dnia: p yny, do 3-4l
Trzeciego dnia: lewatywa na 1 godz przed badaniem
b. USG narz dów miednicy ma ej: przy ca kowicie wype nionym p cherzu moczowym
(p yn- lepsza jako obrazu); na 5h przed nie je (gaz- gorsza jako )
c. Angiografia klasyczna:
Na czczo
Wygolona pachwina (do t udowej)
Aktualne wyniki bada (g z uk krzepni cia) + historia choroby
Poda heparyn
Sprawdzenie czy nie ma uczulenia na rodki kontrastowe
d. Badanie 2-kontrastowe jelita cienkiego (enterokliza):
Na dwa dni przed badaniem dieta ubogoresztkowa
Na jeden dzie przed badaniem czyste p yny 3-4 l
Na 30 min przed badaniem 1 tabl 30mg AMETHOCAIN
(TETRAKAINA- AMETHOCAIN:
rodek znieczulaj cy miejscowo, dzia a silniej ni prokaina
Bardziej toksyczna ni kokaina, nie wch ania si z pow b luzowej)
Przed wprowadzeniem zg bnika znieczuli gard o lidokain
2) Wskazania do wykonania MR
Metoda z wyboru w podejrzeniach
a. Patologii rdzenia kr gowego
b. Patologii przysadki
c. Choroba demielinizacja OUN
d. Patologii nerwów czaszkowych
e. Niejednoznaczny obraz KT
f. wie y (1-2 doba) udar mózgu
g. Zmiany w przebiegu ch metabolicznych (PKU, ch Wilsona& )
h. Ocena dróg ó ciowych u chorych u których nie mo na wykona ECPW
i. Ocena tk mi kkich
j. Ocena ko ci i stawów
k. Ocena naczy krwiono nych niedost pnych w bad USG (nie mo na zrobi
angiografii inwazyjnej)
l. Strefa krwawienia: z czasem w NMR wyra niejsza
m. Niedokrwienie: najlepiej w dynamicznym RM (z kontrastem)
n. Naczyniaki
o. Identyfikacja t tniaka
3) Przeciwwskazania do wykonania MR
a. Rozrusznik serca
b.
c. Od amek metalowy w okolicach wa nych dla ycia
d. Zaszyte pod skór aparaty s uchowe
e. Klaustrofobia, chorzy psychicznie, osoby wykazuj ce ruchy mimowolne, ma e dzieci
f. Pacjenci nieprzytomni
2
4) Wskazania do wykonania TK
a. OUN
Zmiany pourazowe, naczyniopochodne
Guzy mózgowia
Zmiany rozwojowe
Choroby kr gos upa
Zmiany zapalne (obraz cz sto niejednoznaczny)
b. Klatka piersiowa
Nowotwory p uc i ródpiersia (oc rozleg o ci)
Poszukiwanie ognisk przerostowych (g u dzieci)
Choroby ródmi szowe p uc
Aorta i jej patologie
c. Jama brzuszna i miednica
G ównie przy niejednoznacznym obrazie USG
T tniaki aorty brzusznej
[ch pp: niedro no jelit, perforacja, zapal wyrostka robaczkowego, zapal uchy ku
jelita grubego, niedokrwienie jelit]
[ch uk ó : zapal p ch ó i powik ania, niedro no zó ciowa, ropie ]
[ch trustki: ostre zapalenie trzustki z powik aniami]
[ch ledziony zawa ledzieny, ropie ledziony]
[ch uk mocz i narz rodnych: kamica, zap nerek, ci a pozamaciczna]
[ch uk naczyn: p kni cie t tniaka, rozwarstwienie aorty, zator t krezkowej]
d. Inne
p.p. techniki wirtualne
przestrze zaotrzewnowa
uk ad kosno-stawowy  g do oceny struktur kostnych (wi zad a i kotki lepiej ni
w MR)
5) Przeciwwskazania do TK
a. Rozpoznanie oczywiste bez TK
b. TK dla dokumentacji
c. TK nie wp ywaj ce na post powanie kliniczne
6) Wskazania do wykonania USG
Ultrad wi ki pozwalaj zobaczy powierzchnie, granice narz dów i tkanek bez podawania
kontrastu, nieinwazyjnie
Wymiary, kszta t, g boko , patologie, przep yw krwi
Przeznaczone do badania narz dów uwodnionych (woda wzmacnia ultrad wi ki)
7) Wskazania do wykonania USG mózgu u dzieci:
Przezciemi czkowe uwidacznia 80% patologii mózgu
a. Masa urodzeniowa <1500g
b. Podejrzenie wie ego krwawienia ródmózgowego
c. Uszkodzenie, urazy g owy
d. Drgawki (gor czkowe lub zmiany ognisk w mózgu)
e. Bardzo du e przednie ciemi czko
Inne
f. Skr t j dra (Doppler)
g. Zmiany neo, zapalne (moszna, j dra)
3
h. Zmiany urazowe (moszna, j dro)
i. ylaki powrózka nasiennego
j. Wrodzone zw enie od wiernika
k. Staw barkowy u noworodków
l. Spadek hematokrytu
m. Cukrzyca matki
n. Zaka enia wewn trzmaciczne, dystrofia wewn trzmaciczna p odu
8) T tniak aorty mo liwo ci diagnostyczne
Rodzaje:
=T tniak workowaty
=T tniak wrzecionowaty
=T tniak rzekomy (pourazowy  krwiak w cz ciach mi kkich, czy si ze wiat em t)
=T tniak rozwarstwiaj cy (p kni cie b wewn i rodk; krew p ynie patol kana em)
Przyczyny:
-mia d yca, nadci nienie
-martwica b rodkowej
-ki a
-z Marfana
-przewlek e zapalenie przestrzeni zaotrzewnowej
-uraz
a. T tniak aorty piersiowej
i. Zdj cie przegl dowe: obraz ograniczonej masy guzowatej, poszerzenie
ródpiersia, cz sto linijne zwapnienia na obrze u
ii. Aortografia
iii. DSA: angiografia cyfrowa subtrakcyjna
iv. USG: klasyczne i przezprze ykowe
v. MR: wida wszystkie elementy t tniaka
vi. KT: na przekroju wiat o t tniaka, wzmacnia si po podaniu r cien
b. T tniak aorty brzusznej: zwykle poni ej tt nerkowych, szerzy si na tt biodrowe
Cel badania:
-wykazanie rozszerzenia aorty i ocena szeroko ci wiat a
-ocena rozleg o ci (w stos do tt nerkowych i biodrowych)
-ocena dro no ci tt nerkowych, biodrowych, trzewnych
-ocena czy jest krwiak w przestrzeni zaotrzewnowej
i. USG: zwyk e przypadki,
ii. TK: bad uzupe niaj ce, po podaniu rodka cieniuj cego
iii. USG i TK: oc szeroko ci wiat a i obecn skrzeplin, do tt nerk i biodr
iv. Aortografia i MR: oc dro no ci tt nerkowych, biodrowych i trzewnych
USG
rednica <50mm rednica >50mm
Bad uzupe niaj ce przed planowan operacj TK, MR,
Kontrola USG co 6-12mc
aortografia
rednica >50mm + obj krwawienia Powi kszenie o
5mm w ci gu roku
operacja
9) Przeciwwskazania do wykonania USG
4
10) Obraz KT krwiaka nad i podtwardówkowego
a. Krwiak nadtwardówkowy: uszkodzenie t oponowej (p kni cie k skroniowej)
i. Dobrze odgraniczony, hiperdensyjny obszar przylegaj cy do mózgu (krew
mi dzy opon tward a ko ci )
ii. Objawy ciasnoty wewn trzczaszkowej i przemieszczenie komór i struktur
mózgowych
iii. Kszta t soczewki
b. Krwiak podtwardówkowy: uszkodzenie mostkowych
i. Pó ksi ycowata przestrze , o wspó czynniku os abienia wynaczynionej
krwi zwykle zebranej pod opon tward
ii. Ewakuacja krwiaka przebiega ze spadkiem skali Housefielda a do kilku
jednostek
11) Radiologia zabiegowa  mo liwo ci lecznicze
a. Embolizacja  zamykanie t tnic
b. Udra nianie i poszerzanie naczy
c. Zak adanie stentów (rozpr aczy w ch naczy  t tniaki, przetoki)
d. Przezskórne drena e z nieprawid owych zbiorników p ynów
e. Drena dróg ó ciowych  odprowadzenie ó ci z poszerzonych dróg ó ciowych
(cewnik przezskórnie lub przezw trobowo)
f. Plastyka dróg ó ciowych (np. usuwanie z ogów ó przez lo e po drenie T)
g. Umieszczanie filtrów w yle g ównej (prewencja zatorowo ci p ucnej)
h. TIPSS (wewn trzw trobowe zespolenia wrotno-systemowe)
i. Przezskórna angioplastyka wewn trznaczyniowa (TPA)
12) Rodzaje rodków kontrastowych w radiologii
a. rodki cieniuj ce negatywne:o niskim wspó czynniku poch aniania prom X
i. Powietrze, O2, podtlenek azotu, CO2, gazy szlachetne
Obecnie stos g do badania uk t tniczego; powietrze lub O2 + siarczan baru 
dwukontrastowe badanie pp
b. rodki cieniuj ce pozytywne: bardziej poch aniaj prom X ni tkanki cia a
i. Bar, jod, pierwiastki o wysokich liczbach atomowych
c. Nierozpuszczalne w wodzie:
i. Siarczan baru (baryt): do badania pp. Pojedynczy kontrast: zawiesina o ma ej
g sto ci. Podwójny kontrast: wi ksza g sto . Nie wch ania si z pp
ii. Olejowe rodki cieniuj ce: Lipidom Ultra Fluid  sialografia, limbografia,
czasem embolizacja guzów w troby
d. Rozpuszczalne w wodzie (jonowe, niejonowe):
i. Hepatotropowe: du e powinowactwo do tk w trobowej, ulegaj wydzielaniu
do ó ci. Podanie doustne lub do ylne
ii. Urotropowe:
a) podanie ródnaczyniowe: urografia, angiografia, TK, wydalane przez
nerki
b) podanie bezpo rednie: cystografia, ECPW, cholangiografia
przezskórna ( ród i pooperacyjna)
jonowe  cz ciej objawy niepo dane: urokan, uropolinum, urografin
niejonowe  izoosmolarne, lepiej tolerowane: omnipaque, ultravist,
5
13) Reakcje uboczne po podaniu rodków kontrastowych
a. Lekkie:
i. nudno ci, wymioty (chloropromazyna)
ii. wi d skóry, pokrzywka (cymetydyna)
iii. chrypka, kaszel, kichanie, uczucie ciep a, nadmierne pocenie
b. Umiarkowane:
i. Omdlenie, silne wymioty, rozleg a pokrzywka
ii. Obrz k twarzy, obrz k krtani
iii. Skurcz oskrzeli (adrenalina; utrzymuj cy si stridor- salbutamol)
c. Ci kie:
i. Drgawki, napad, padaczkowy (diazepam, klonazepam)
ii. Wstrz s, zatrzymanie oddechu, kr enia
Grupa ryzyka przy podawaniu rodków kontrastowych:
-powik ania przy poprzednim podaniu rodka cieniuj cego
-alergia, astma
-niewydolno uk adu kr enia i oddechowego
-niewydolno nerek (ST kreatyniny w surowicy >2mg%)
-wiek powy ej 65 r
-dzieci do 10 lat, zw aszcza w okr noworodkowym, niemowl cym
-niewydolno w troby
14) Max ilo rodka kontr jonowego i niejonowego
15) Miejsca podania rodka kontrastowego przy badaniu
KT jamy brzusznej
a. Doustne: bad jelita cienkiego (ok. 1l), jelita grubego (3-4h przed bad)
b. Do ylne: t tniaki i rozwarstwienia aorty, wczesna faza t tnicza  wydobywanie si
krwi cieniuj cej poza wiat o (krwotok); w troba, p cherzyk, trzustka
16) Wskazania do wykonania mammografii
a. Badania przesiewowe (po 50r )
b. Zmiany wykryte palpacyjnie
c. Wiek >40 mammografia (wi cej tk t uszczowej i tk w óknistej, atwiej uwidoczni
zmiany  bia e na ciemnym tle)
d. Wiek <40 USG (wi cej tk gruczo owej a zmiany ciemne na jasnym tle)
e. Zalecane badanie mammograficzne co 12mc od 40r
17) Wskazania do wykonania urografii: (obrazowanie
przy u yciu iv srodka kontr)
a. Ocena przyczyny wodonercza
b. Ocena moczowodów
c. Ocena zmian czynno ciowych
d. Ocena przewlek ych zmian zapalnych w kielichach
e. Urazy kielichów nerkowych
f. ZUM
g. Kamica nerkowa moczowodowa
h. Uraz nerki
i. Nieprawid owo ci stwierdzone w USG
j. Diagnostyka moczowodów
k. Ocena uk adu kielichowo-miedniczkowego
6
18) Wskazania do wykonania cystografii mikcyjnej
a. Zaburzenia mikcji
b. Podejrzenie refluxu p cherzowo-moczowodowego
c. Wodonercze wykryte w USG
d. Zaro ni cie odbytu
e. Wady odcinka l d wiowego i krzy owego kr gos upa
Wprowadzenie przez cewnik do p cherza rozrzedzonego rodka cieniuj cego
Mo na rozpozna : reflux, rozerwanie p cherza, guzy, uchy ki, przetoki
19) Wskazania do wykonania zdj przegl dowych jamy
brzusznej
a. Niedro no jelita
b. Ostry brzuch
c. Niedokrwienie jelita
d. Ostry stan zapalny (megacolon toxicum)
e. Przy ka dym przyj ciu na ostrym dy urze z podejrzeniem patologii jamy brz
20) PTA  przezskórna angioplastyka naczyniowa;
wykonanie:
a. Znieczulenie miejscowe
b. Nak ucie przeskórne z t udowej, pachowej, promieniowej lub z szyjnej, udowej,
od okciowej
c. Wprowadzenie do wiat a nacz prowadnik (met Seldingera)
d. Wymiana prowadnika na cewnik diagnostyczny
e. Angiografia do dok adnej lokalizacji zmiany
f. Wzd u prowadnika w naczyniu wprowadzenie cewnika leczniczego z balonem
g. Balon wype niany rodkiem cieniuj cym (pozwala na obserwacje jego rozpr ania)
21) Metoda Seldingera: nak ucie naczynia ig typu Seldingera (ostry
mandryn, tepa kaniula) usuni cie mandrylu wprowadzenie przez kaniul prowadnika
usuni cie ig y, wprowadzenie na prowadnik cewnika
Na cianie cewnika znajduj si cz stki metali, które s widoczne w czasie prze wietlenia.
Cewnik mo na wprowadzi do dowolnej t tnicy odchodz cej od aorty
22) DSA: cyfrowa angiografia subtrakcyjna
a. cewnikowanie t szyjnej i tt kr gowych z doj cia przez t udow
b. G ównie do diagnostyki i leczenia chorób tt mózgowych
c. Wype nienie rodkiem cieniuj cym, tt, , zatok mózgu
d. Umo liwia ocen ich kszta tu, po o enia, dro no ci
e. Umo liwia wykrycie
i. Przyczyny krwawie podpaj czynówkowych
ii. Naczyniaka/t tniaka
iii. Unaczynienia guzów
7
23) Mo liwo ci leczenia ródnaczyniowego t tniaków
mózgu (embolizacja)
a. Patologie: t tniaki w obszarze kr enia kr gowo-podstawnego, naczyniaki po o one
w obr bie wa nych czynno ciowo struktur mózgu
b. Rozpoznanie
i. Sposób po redni: MR i TK*: inf o krwotoku podpaj czynówkowym
(pierwszy objaw) i o krwiaku, zawale, obrz ku (powik ania)
ii. Sposób bezpo redni: bezpo rednio uwidaczniaj naczynia: dot tnicza CAS,
spiralna TK i MRA
c. Metoda: polega na wprowadzeniu do uk naczyniowego cewnika i umieszczeniu go
pod kontrol rentgenowsk we w a ciwym naczyniu przez cewnik wprowadzany
do wiat a materia embolizaczyjny
d. Efekt: zamkni cie naczy zaopatruj cych zmian patologiczn
e. Materia :
i. t tniaki: spirale metalowe (kolie)
ii. naczyniaki: kleje cyjanoakrynowe
iii. inne: g bki elatynowe, balony odczepiane
f. Powik ania: uszkodzenie nacz embilizowanego, przemieszczenie materia u embol
24) diagnostyka krwawienia podpaj czynówkowego
a. DSA
b. TK: (zalecane); wie y krwiak uwidocznia si jako ognisko hiperdensyjne, po 3-4 tyg
przechodzi w hipodensyjne. Zale nie od obj to ci krwiaka mo e by równie
widoczne ucisk i przemieszczenie s siednich struktur (efekt masy)
c. MR: zwi zany z efektem paramagnetycznym produktów rozpadu hB. MR
precyzyjniej wykazuje ewolucj krwotoku, umo liwia ró nicowanie z zawa em
mózgu nawet po wielu tygodniach
25) STENT
a. Stent naczyniowy: konstrukcje metalowe, biologicznie neutralne, wykonane ze stali,
tautalu. Mog by rozpr ane w naczyniu za pomoc balonu wysokoci nieniowego
lub rozpr aj ce si samoistnie na skutek w asnej spr ysto ci. S u do rozszerzania
i udra niania naczynia. Po rozpr eniu stanowi cylindryczn siateczk , która
podtrzymuje cian naczynia
b. Stent-grafty: konstrukcje, w których stenty stanowi rusztowanie dla protez
chirurgicznych wykonanych z Dacronu lub Goretex u. Ko cowy fragment stentu
mocuje protez do ciany naczynia. [do aorty piersiowej, brzusznej]
26) Angiografia ko czyn dolnych
a. Cel: rejestracja przep ywu krwi cieniuj cej, pozwala odzwierciedli szeroko , zarysy
wewn trzne naczy . W wietle naczy ylnych uwidaczniaj si zastawki
b. Wskazania: pacjenci, u których planowana jest PTA lub leczenie operacyjne,
szczególnie gdy USG jest niepewne
c. Metoda arteriografia: nak uwanie t udowej wprowadzenie cewnika wstecznie do t
biodrowej szczyt cewnika ponad rozwidleniem aorty podanie rodka
cieniuj cego seria zdj by uwidoczni naczynia obu ko czyn a do stopy
d. Metoda flebografia: w pozycji stoj cej, nak ucie powy ej stopy opaska uciskowa
powy ej kostek krew do g bokich zdj cia celowane
8
27) Ostry brzuch  mo liwo ci diagnostyczne
a. Niedro no przewodu pokarmowego: gromadzenie si w p tlach jelit du ej ilo ci
p ynu i gazu.
i. Mechaniczna  jelito cienkie: g ównie umiejscowiona w miednicy mniejszej i
dot jelita kr tego. Przyczyna zrosty pooperacyjne i pozapalne. Obraz:
wzd cie p tli powy ej przeszkody, w ródbrzuszu i lewym nadbrzuszu. W
pozycji pionowej liczne krótkie poziomy p ynu
ii. Mechaniczna  jelito grube: g ównie dotyczy okr nicy esowatej i powst na
tle pierwotnego nowotworu zw aj cego wiat o lub skr tu okr nicy
esowatej. Obraz: wzd cie proxymalnie do przeszkody z haustracjami i
fa dami nie przekraczaj cymi po owy szeroko ci jelita, poziomy p ynów
mniej liczne ale d u sze
iii. Pora enna: obraz: wzd cia i poziomy p ynu w jelicie cienkim i grubym, mo e
te by odcinkowo, gdzie wzd cie w jel cienkim b d grubym
b. Perforacja przewodu pokarmowego: najcz ciej jako powik anie choroby wrzodowej
o dka/dwunastnicy. Obraz: pozycja stoj ca lub na lewym boku  zbiornik gazu
mi dzy kopu przepony a górn pow w troby
c. Diagnostyka:
i. Przegl dowe zdj cia jamy brzusznej w poz stoj cej, na plecach i boku
ii. rodek cieniuj cy doustnie lub doanalnie w przyp w tpliwych
iii. USG: inf o stanie w troby, nerek, naczy , p ynu, ropni, torbieli, guzów. Ostry
brzuch o niejasnej etiologii (kam dróg ó , niedro no moczowodu, zap
trzustki, zakrzepica wrotnej, t tniak aorty, ropnie)
iv. TK: badanie rozstrzygaj ce (najbardziej kompleksowa i skuteczna)
28) Kamica p cherzyka ó ciowego  mo liwo ci
diagnostyczne
a. USG: podstawowe badanie: echogeniczne twory z cieniami akustycznymi, w wietle
p cherzyka, które zwykle przemieszczaj si przy ucisku, zmianie pozycji pacjenta.
Ma e, pojedyncze, atwo przeoczy
b. TK: najlepiej spiralna; bad z podaniem iv rodka cien u atwia rozpoznanie kamieni
c. ECPW: wprowadzanie endoskopu do dwunastnicy przez brodawk Vatera
podanie urogalinu wype nienie przewodu ó ciowego wspólnego i trzustkowego
bad a-p, sko ne
d. Cholangiografia
i. Przezskórna: b. rzadko, w znieczuleniu miejscowym przezskórnie do
przewodu w trobowego podanie rodka cieniuj cego
ii. ródoperacyjna: przy usuni ciu p cherzyka; bad dro no ci dróg ó
iii. Pooperacyjna: kontrast przez dren Kehra (dren T) pozostawiony w
przewodzie ó ciowym wspólnym
29) Ograniczenia USG:
a. Fale nie przechodz przez ko ci, strefy wype nienia gazem (ograniczenie w
diagnostyce p uc i op ucnej; gazy w jelitach)
b. Oty o pacjenta
c. Niedostateczne wype nienie p cherza moczowego
d. Blizny i niegoj ce si rany
e. Pacjenci w ci kim stanie
9
30) Niedro no przewodu pokarmowego  mo liwo ci
diagnostyczne
a. Mechaniczna:
i. Prosta (z ucisku)
ii. Z zatkania
iii. Z zadzierzgni cia (z uwi ni cia)
b. Czynno ciowa
i. Pora enna (zapal otrzewnej, wyr robaczk, p ch ó c, perforacja wrzodu,
mocznica, bakteriemia)
ii. Odruchowa (kolka nerkowa, ostre zap trzustki, skr t torbieli jajnika, urazy
kr gos upa, miednicy, nerek)
Diagnostyka:
zdj cie przegl dowe na stoj co, na plecach i na boku
ze rodkiem cieniuj cym (kontrast, wlew doodbytniczy): w przypadkach
w tpliwych co do miejsca zatkania
USG (g ropnie jamy brzusznej)
TK (rozstrzygaj ce)
Wysoka niedro no : obraz zapadni tych jelit
Niska niedro no : obraz nadmiernie rozd tego jelita
31) Perforacja przewodu pokarmowego - mo liwo ci
diagnostyczne
a. nast pstwo ch. wrzodowej o dka i XII icy
b. zdj cie przegl dowe jamy brzusznej
i. w pozycji stoj cej lub lez cej na lewym boku, poziom wi zka promieni
widoczny zbiornik gazu miedzy kopu przepony a górn pow. w troby
( w 80 % przyp. perforacji).
ii. gdy nie stwierdza si powietrza pod przepon to obecno zrostów lub
ma a ilo powietrza w o dku
iii. wolny gaz pod kopu mo e by te skutkiem laparotomii i
przedmuchiwania jajowodów
iv. wolny gaz z poziomem p ynu to ropie podprzeponowy
c. USG: info o stanie w troby, trzustki, nerek i obecno ci wolnego p ynu w jamie
trzewnej, diagno ró nicowa chorób ostrych j. brzusznej: kamicy nerkowej,
p cherzykowej, OZT, wodonercze, t tniak aorty
d. TK: badanie najskuteczniejsze, uwidacznia narz dy j. brzusznej, rozpozna odm
otrzewnow i p yn w otrzewnej
32) Naciek zapalny a niedodma
a. naciek zapalny: tkanka p ucna nacieczona i bezpowietrzna, w RTG zacienienie
obszaru zmienionego zapalnie, w zap. p atowym zaciemnienie jednego p ata ,
ostra granica mi dzy p atem zdrowym i chorym w okresie zdrowienia w
miejscach jednolitego zacenienia pojawiaj si plamiste zlewaj ce si cienie
b. niedodma: cz sto na tle nowotworowym, gdy nowotwór zmyka oskrzele,
obj to p ata zmniejszona, co poci ga za sob przemieszczenie szczelin
miedzyp atowych i przemieszczenie wn k, przeci gni cie ródpiersia oraz
zw enie mi dzy ebrzy
10
33) P yn w jamie op ucnej  diagnostyka
a. p yn w op ucnej uk ada si zgodnie z lini Ellisa-Demoisesu, ukowato od góry i
boku klatki piersiowej ku do owi i przy rodkowo, spowodowane przez ró nic
ci nie w j. op ucnej i p cherzykach
b. USG: wykrywa p yn w op ucnej o obj to ci powy ej 100 ml. Ponadto wykrywa
zrosty, zbiorniki p ynu otorbione.
34) ECPW  endoskopowa pankreatocholangiografia
wsteczna
a. Metoda: Duodenoskop do cz ci zst puj cej XII icy aby umiejscowi brodawk
Vatera, przez kana bioptyczny instrumentu wprowadza si polietylenowy
lub teflonowy cewnik, którego szczyt umieszcza si w uj ciu brodawki Vatera
przewód o ciowy wspólny wype nia si 5-10 ml rodka cienuj cego zdj cia
RTG w pozycji PA, skosach bocznych
b. Typy ECPW
i. cholangiografia przezskórna - w znieczuleniu miejscowym, pod kontrol
RTG. Ig a Chiba wbijana przez skór w przewody ó ciowe, a nast
wype nia rodkiem cieniuj cym i wykonuje RTG
ii. cholangiografia ródoperacyjna - usuni cie p cherzyka ó ciowego przez
przewód p cherzykowy wprowadza si rodek cieniuj cy w celu oceny
dro no ci przewodów ó ciowych (szczególnie wspólnego)
iii. pooperacyjna
iv. izotopowa
35) Kiedy USG ma przewag nad mammografi
a. Mammmografia - podstawowa metoda badania, ale ma a dawka promieniowania
(1-3 mGy), zdj cia musz mie b. dobr jako , metoda skutecznie wykrywa
zmiany klinicznie bezobjawowe w 95%, a w sutkach o g stszej strukturze -
80%.Warto metody w ró nicowaniu zmian agodnych i z osliwych jest ma a
b. USG - najcz ciej wykonywane bad. sutków, najdost pniejsza i najta sza, zalet
jest atwo wykonywania biopsji celowanych. Ponadto stanowi uzupe nienie
mammografii w sutkach maj cych grube, gruczo owe utkania. Badanie
decyduj ce w ró nicowaniu zmian litych i torbielowatych. Nowoczesne USG (7-
10 MHz) z zastosowaniem Dopplera umo liwiaj ocen ukrwienia sutka
36) Kto i kiedy odkry promieniowanie RTG
8 listopada 1895 - WillhelmKonrad Rontgen
37) Cia o obce w oskrzelu objawy i diagnostyka
a. Dzieci, osoby nieprzytomne, psychicznie chorzy
b. Cia o mo e by metalowe i wtedy poch ania prom. RTG, natomiast cia o obce
niemetalowe nie b dzie bezpo rednio widziane na zdj ciu. przegl dowym, lecz o
ich obecno ci mo na wnioskowa poprzez wyst pienie obj. po rednich (rozedma
wentylowa, niedodma odc. p uca zaopatrywanego przez zatkane oskrzele)
11
c. Je li cia o obce powoduje cz ciow niedro no oskrzela, to na drodze
mechanizmu rozedmowego dochodzi do powstania rozedmy segmentu, p ata lub
ca ego p uca. W takim przypadku konieczne jest wykonanie zdj cia na wdechu i
na wydechu
i. wdech: prawid owe wype nienie p uca tlenem
ii. wydech: wiat o oskrzela zw a si , przeszkoda przylega do
przeciwleg ej ciany i zamyka wiat o oskrzela. Odpowiedni obszar w
p ucu pozostaje jasny bo nie opró nia si z powietrza, natomiast
normalny mi sz prawid owo ciemnieje
d. W przypadku zamkni cia ca ego oskrzela powstaje niedodma, z przesuwaniem
narz dów: przepona po str. niedodmy wy ej ustawiona, mi dzy eb a zw one,
serce i tchawica przesuwaj si na stron chor
38) Metody obrazowania gróg ó ciowych
a. USG: 3.5-5.0 MHz, po 8 h od posi ku, atwe uwidacznianie kamicy
p cherzykowej i przewodowej
b. TK: spiral KT, warstwy o grubo ci 3-5 mm, bad przed podaniem rodka
cieniuj cego i.v. u atwia rozpoznanie kamieni zó ciowych. W fazie t tniczej
rozpoznawanie nacieków zap i nowotworowych
c. ECPW : wsteczna, przezskórna, ródoperacyjna, pooperacyjna
d. MRI: HASTE, RARE
39) Powik ania choroby wrzodowej
a. perforacja
b. zapalenie otrzewnej
c. dr enie do trzustki / w troby
d. anemia
e. zw enie od wiernika
f. nowotworzenie
g. anemia Addisona Biernera
40) HSG: Hysterosalpingografia
a. Metoda: wprowadzenie cewnika przez kana szyjki macicy do jamy macicy
kontrast uwidocznienie jajowodów, jamy macicy, kana u szyjki macicy (pod
kontrol RTG)
b. Przeciwwskazania: ci a
41) Metody obrazowania trzustki
a. USG: umiejscowienie trzustki, oraz naczy w jej s siedztwie - y a g ówna dolna,
y a wrotna, y a ledzionowa, tt. krezkowa górna.
b. TK: p.o 3-5 % rodka kontrastuj cego jodowego, aby uwidoczni o dek i XII-
ice, potem i.v. 120 - 150 ml 60 % roztworu rodka cie
c. Dwufazowa sipralna KT
d. ECPW
12
42) Metody badania uk . Moczowego
a. urografia - przed zawsze zdj. przegl dowe jamy brzusznej, ocenia si wyst
zwapnie , uk . kostny, obecno gazów w drogach moczowych. podanie
jodowego rodka cieniuj cego iv, który jest wydalany przez nerki. Bad wymaga
dobrego przeczyszczenia pacjenta, gdy gazy jelitowe i masy ka owe rzutuj na
uk moczowy
i. Po 1 min faza nefrograficzna: je li opó niony to zaburzenia ukrwienia -
zw enie tt. nerkowej, utrzymuj cy si d ugo to zaburzenia odp ywu
krwi - zakrzep . nerkowej, lub zastój moczu.
ii. W fazie wydalniczej dochodzi do zacienienia uk kielichowo
miedniczkowego, nast p cherza i moczowodów.
iii. Ocena: wielko ci nerek, kszta tu, po o enie, warstwa mi szowa, uk
kielichowo miedniczkowy
iv. P/wskazania to: wole toxyczne, szpiczak mnogi, ci kie uszkodzenia
w troby i uczulenie na kontrast
b. USG: doro li - 3.5 MHz, dzieci - 5 MHz. Ocena nerek i p cherza moczowego.
Prawid owe moczowody nie s widoczne w bad
i. Bad prawej nerki tak aby fala ultrad wi kowa przechodzi a przez
w trob - okno akustyczne
ii. W bad nerki lewej jako okno akustyczne wykorzystuje si ledzion
Ocena kszta tu, zew. zarysy, echogeniczno mi szu oraz zatok nerki.
Szeroko warstwy mi szowej: 1.5 - 2.5 cm. Echogeniczno mi szu
porównuje si do w troby i ledziony. U ma ych dzieci echogeniczno kory
wi ksza od w troby. u doros ych wzrost echogeniczno ci wiadczy o chorobie.
Zaleta USG jest mo liwo ró nicowania zmian litych i torbieli. Przydatne te w
ocenie wodonercza, kamieni, guzów, zbiorników p ynu, przeszczepów. W
p cherzu wykrywa guzy, uchy ki, obj moczu
c. TK: przed podaniem kontrastu iv oraz po podaniu kontrastu. Bez kontrastu -
zwapnienia, wie e krwiaki, z ogi w nerkach, moczowodach.
d. Angiografia: u chorych z nadci nieniem t tniczym pochodzenia nerkowego, po
rozpoznaniu zw enia mo na zrobi angioplastyk . U chorych z guzem mo e
poprzedza embolizacj t tnicy - zabieg paliatywny
e. NMR: nerki i p cherz, u chorych ze zmianami ogniskowymi w nerkach, u osób
uczulonych na jod, lepsza ocena guzów nerki wrastaj cych do y y nerkowej
f. Pielografia: wprowadzenie cystoskopu a nast cewnika do moczowodu i
wstecznym podaniu rodka cieniuj cego( Uropolinum 30%). W trakcie
pielografii zst puj cej rodek podaje sie do dróg moczowych po przezskórnym
nak uciu miedniczki nerkowej pod kontrol USG
g. Cystografia mikcyjna: przez cewnik rodek cieniuj cy do p cherza (Uropolinum
15%) wykonuje si zdj cia statyczne albo mikcyjne, co umo liwia rozpoznanie
refluxu nisko i wysokoci nieniowego, rozerwania p cherza, guzów, uchy ków,
przetok
h. Uretrografia: bad wykonane w czasie mikcji (mikcyjna) lub wstecznego
wprowadzania rodka cieniuj cego do cewki moczowej. Rozpoznanie
wrodzonych lub nabytych zw e cewki moczowej, przetok pourazowych,
uchy ków cewki, ektopowego uj cia moczowodu do cewki
13
43) Metody badania przewodu pokarmowego
a. Met. jednokontrastowa - uwidocznienie b ony luzowej, 30 -50 ml zawiesiny po
pod kontrol RTG. Ca kowite wype nienie o dka po podaniu 200 ml zawiesiny
- uwidocznienie rze by b . luzowej o dka. Bad prze yku o dka i XII icy
odbywa si jednocze nie. Podst. rozpoznania jest zdj cie, robione na czczo, bez
zalegaj cego p ynu w o dku
b. met. dwukontrastowa - zawiesina o du ej g sto ci oraz CO2 jako ujemny rodek
cieniuj cy. Najpierw podanie preparatu uwalniaj cego gaz w o dku, potem 30-
60 ml zawiesiny barytowej. Badanie w pozycji na brzuchu, potem na plecy, potem
oba boki. Uwalniaj cy si gaz powoduje rozci ganie cian o dka i b . luz. daj c
lepsze warunki do oceny. Wykrywanie drobnych nad erek, wrzodów mniejszych
ni 1 cm, blizn powrzodowych, wczesnych postaci raka
c. Farmakoradiografia - metoklopramid, butylobromek hioscyny
d. Endoskopia: wskazania: ostre krwawienie z GOPP, konieczno wykonania
biopsji celowanej
e. USG endoskopowe - obraz cian o i XII icy oraz przylegaj cych tkanek i
narz dów, do wiat a o dka sonda endoskopowa umo liwia obrazowanie 5
warstw ciany o dka
f. USG konwencjonalna
g. TK
Jelito Cienkie:
o Wskazania do bad dwukontrastowego jelita cienkiego: ból ,biegunka, krwawienia,
cz ciowa niedro no , guz.
o Wykonanie: Zawiesin wprowadza si przez cewnik do XII icy lub j. cienkiego
o Bad jednokontarstowe j. cienkiego:
o Wykonanie: 20 min przed bad 20 mg metoklopramidu - przy pieszone opró nianie
o dka, potem rzocienczona zawisina barytowa 300-600 ml, wypicie na le co na
prawym boku. Zdj cia w rzucie PA co 20 min
Jelito Grube badanie dwukontrastowe:
o P/wskazania: niedro no , g boka biopsja przed 40 dniami, zaawansowane stany
zapalne, perforacja
o Wykonanie: pojemnik z zawiesin i gazem, pacjent na lewym boku, masa zwieracza,
potem wprowadzenie najpierw gazu potem zawiesina, Dokumentacja badania
promieniami poziomymi lub pionowymi. Badanie nale y zako czy po 15 min od
wprowadzenia zawiesiny
44) Met obrazowania klatki piersiowej
a. RTG: AP, PA, skosy boczne
b. TK
c. USG: p yn w op ucnej, zmiany lite i p ynne podop ucnowe
d. Scyntygrafia izotopowa (zatorowo p ucna)
e. Bronchoskopia
f. UKG serca
g. nowoczesna echokardografia 2D (1.5-10 MHz)
iii. echokardiografia przezprze ykowa; wskazania: ocena zastawek, guzy,
sztuczne zastawki, zatorowo p ucna, bakteryjne zap serca,
rozwarstwiaj cy t tniak aorty, koarktacja; p/wskazania: wrodzone i
nabyte zw enia prze yku, guzy, przetoki, uchy ki
iv. przezklatkowa
v. wewn trzsercowa
h. Doppler
14
i. NMR
i. SE - echo spinowe - obraz serca jasny i dobrze widoczne, krew ciemna;
ii. GE - echo gradientowe - krew jasna, serce ciemne.
iii. Wskazania: zmiany oko osercowe, guzy serca, kardiomiopatie
przerostowe i rozstrzeniowa, ch. niedokrwienna
45) Metody obrazowania ródpiersia
a. zdj cia klatki z zastosowaniem techniki wysokiego napi cia powy ej 120 kV
b. TK
c. NMR - najlepsza, t tniaki aorty, guzy ródpiersia
d. DSA - cyfrowa angiografia substrakcyjna
e. Scyntygrafia izotopowa
f. USG w diagnostyce grasicy u dzieci
46)
47) Met obrazowania narz du ruchu
a. RTG -2 prostopad e do siebie p aszczyzny, zdj cia porównawcze, zdj cia
celowane
b. TK obrazowanie ko ci
c. NMR - zmiany w szpiku kostnym, zapalenia martwicze, zmiany nowotworowe.
Badanie stawów - ogniska chorobowe w stawach, mi niach, powi ziach, tk.
t uszczowej podskórnej
d. - wrodzone wady stawów biodrowych, bad tkanek mi kkich
e. USG
f. Badanie izotopowe - ogniska nowotworowe lub zapalne
48) Urazy klatki piersiowej  diagnostyka
a. TK ( szczególnie ró nicowanie krwi i ch onki w op ucnej) ( przerwanie aorty)
b. RTG ( w z amaniu eber i st uczeniu p uca - obj st uczenia w pierwszych 4 h po
urazie, w postaci nieostro odgraniczonych zag szcze o charakterze
p cherzykowym, jako wyraz krwawienia do p cherzyków p ucnych; oraz
krwiaku p uca - owalny lub okr g y g adko cienny twór o ró nej rednicy, mo e
przekszta ca si w torbiel pourazow p uca)
c. Scyntygrafia izotopowa
d. Bronchoskopia ( rozpoznanie zmian urazowych w tchawicy i oskrzelach
e. NMR (uszkodzenie aorty i krwiak ródpiersia)
f. arteriografia piersiowa (uszkodzenie aroty)
15
49) Odma a niedodma p ucna - obraz radio i róznice
a. Odma op ucnowa - nagromadzenie powietrza mi dzy op ucn scienn a trzewn
i utworzenie komory odmowej w miejscu szczelinowatej jamy op ucnowej.
Powietrze dostaje si do op ucnej przez nak ucie, b d uraz cian klatki, przetoki
op ucnowo - oskrzelowe.
i. obraz radio: w obwodowej cz ci klatki piersiowej na tle krzy uj cych
si eber widoczna powietrzna przestrze pozbawiona rysunku
p ucnego. W przypadku odmy pod ci nieniem p uco mo e by ca kowicie
zapadni te w postaci niedodmowego tworu, le cego przywn kowo, a
serce i ródpiersie przemieszczone s na stron zdrow
b. Niedodma - przy ca kowitym zamknieciu wita a naczzynia przez proces
nowotworowy lub cia o obce, niedodmowy p at jest mniejszy, granice jego s
wkl s e, a pozosta e p aty ulegaj rozedmie
50) Zapalenie p uc - obraz radiologiczny
Nacieczona tkanka p ucna przez proces nowotworowy staje si bezpowietrzna, w RTG daje
obraz zacienienia obszaru zapalnego
a. P atowe: p at zmieniony zapalnie jednolicie i intensywnie zaciemniony, przy
czym jego obj to w normie (w niedodmie obj p uca zmniejsza si ). W miar
ust powania choroby w obrazie RTG pojawiaj si przeja nienia w polu p ucnym
zaj tym przez zapalenie
b. Odcinkowe: zmiany obejmuj mniejszy obszar ni w p atowym
c. Bronchopneumonia: zmiany zwykle w p atach dolnych, ogniska pojedyncze lub
mnogie, ró nego kszta tu, czasem zlewaj ce si
d. Gronkowcowe: powik anie posocznicy, u dzieci, piorunuj cy przebieg, w RTG
wielopostacoiwo : ropie , okr g e cienie, wysi k w op ucnej, p cherze
rozedmowe
e. Pierwotniakowi: plamiste zlewaj ce si zaciemnienia, porównywane do szyby
mlecznej lub podobne do obrz ku p uc
f. Zapalenie p uc i op ucnej: pocz tek choroby z wysi kiem w op ucnej, w RTG
zatarcie k ta przeponowo  ebrowego
51) Rak oskrzela - mo liwo ci diagnostyczne
Rozpoznanie na podst objawu bezpo redniego, tj. wykrycie okr g ego cienia guza, albo na
obj. po rednich
a. posta wn kowa:
i. Rozedma wentylowa przez zw enie oskrzela zaopatruj cego
odpowiedni obszar p uc, najlepiej widoczne w RTG robionych na
g bokim wdechu i wydechu.
ii. Niedodoma (cz ciej spotykana) jako wyraz ca kowitego zamkni cia
wiat a oskrzela. Zw enie wiat a prowadzi do zalegania wydzieliny i
wtórnie do zap. p uc.
iii. Poszerzony cie wn ki: rozrastaj cy si guz lub przerzuty do ww.
ch onnych. TK wyka e rozrastaj cy si do wiat a oskrzela guz oraz
nieprawid owe masy w ródpiersiu.
iv. Nast pnie wykonuje si bronchoskopi dla pobrania wycinków
b. Posta obwodowa: obwodowo cie okr g y, bez zwapnie , mo na nak u ig
przez cian klatki ale pod kontrol RTG
c. Gruczolak oskrzela - agodny, kobiety, 30-40 lat, klinicznie bezobjawowy, albo
daje nawracaj ce infekcje. Je li jest obficie unaczyniony to daje krwioplucia.
Mo e powodowa niedodm
16
52) Choroba wrzodowa o dka i XII i cy - mo liwo ci
diagnostyczne
a. metoda jednokontrastowa - 80 % przypadków rozpoznanie
b. met dwukontrastowa - 96 % skuteczno
c. endoskopia
d. USG
53) Ró nice radiologiczne ch. Crohna i collitis
ulcerosa
ch. Crohna collitis ulcerosa
zmiany asymetryczne zawsze nigdy
ci glo zmiany skokowe zachowana
zmiany o odbytnicy ok. 50 % zawsze
zminay w j. kr tym cz ste rzadkie
ziarnisto ci b . sluz. wyj tkowo zawsze
b luz w otoczeniu wrzodu norma ziarnista
przetoki cz ste wyj tkowe
zw enia cz ste rzadkie
z o liwienie rzadko cz sto
a. Ch. Crohna - nacieki zapalne na ca grubo s iany jelita, tworzenie zatok
owrzodze i przetok, liczne owrzodzenia aftowe otoczone obrz k a b on luz
(HALO), zmiany widoczne w bad dwukontrastowym. W miar rozwoju
owrzodze zanika halo. W zaawansowanym stadium owrzodzenia linijne i
szczelinowate. Du e wrzody o kszta cie grzyba, wyst. polipy zapalne
b. Collitis ulcerosa - najpierw odbytnica, potem jelito grube,
i. Zdj cie przgl dowe j. brzusznej mo e wykaza megacolon toxicum
(najcz ciej poszerzenie okr nicy poprzecznej lub inne odcinki p.pok)
ii. Pierwszy obj w bad dwukontrastowym jest ziarnisto b ony luz,
nast pnie powstaj p ytkie owrzodzenia, wtedy wygl d gruboziarnisty.
Objawy polipowato ci rzekomej.
iii. W stanach przewlek ych skrócenie jelita, bez haustracji, zanikaj
równie fa dy okr nicy, przestrze zaotrzewnowa poszerzona.
Odbytnica ulega zw eniu
54) Niedro no mechaniczna i pora enna
Niedro no - zatrzymanie tre ci pokarmowej, nagromadzenie p ynu i gazu w jelitach, p yny
fizjologicznie wydzielane do p.pok., potem p yn obrz kowy, ród em gazów jest po kni te
powietrze
objawy radiologiczne: poziomy p ynów i gaz w jelitach w RTG
a. Mechaniczna: najcz ciej w miednicy mniejszej i dotyczy j .kr tego.
iv. Przyczyny: zrosty pooperacyjne, pozapalne, przepukliny.
v. Niedro no j. grubego dotyczy g ównie okr nicy esowatej, poziomy
p ynu w okr nicy s mniej liczne, ale d u sze.
b. Pora enna: nast pstwo zapalenia otrzewnej, pora enie perystaltyki prowadzi do
nagromadzenia p ynu i gazu, nadmiernego ich rozd cia i upo ledzenia
wch aniania. W RTG poziomy p ynów w j. cienkim i grubym
c. Diagnostyka: pasa jelitowy, RTG, TK
17
55) Ostry brzuch  diagnostyka
a. Zdj cie przegl dowe
b. USG
c. TK
d. Arteriografia
56) Mo liwo ci diagnostyki USG metod Dopplera
a. Metoda oparta na skali barw do okre lenia kierunku przep ywu krwi (czerwony
i niebieski) a ich rozja nienia do kodowania szybko ci przep ywu
b. Zastosowanie w kardiologii, chorobach y , zakrzepica naczy narz dów j.
brzusznej
57) Skala Hausfileda - co oznacza i gdzie u ywana
W Badaniu TK - ocena liniowego poch an promieni X przez zdrowe i chore tkanki cz owieka.
rodzaj struktury wspólczynnik poch anianiaw jednostach Housfielda
w skali + 1000 / - 1000
ko ci 130
w troba 65
ledziona 45
tk t uszczowa - 100
krew 100
surowica 27
woda 0
powietrze w p ucach - 700
58) Zespó y y g ównej górnej i dolnej i diagnostyka
Zakrzepica y y dolnej z powodu Zakrzepica y y górnej z powodu raka
zakrzepicy y miednicy lub y ner- oskrzela lub z o liwego nowotwóru
kowych, nowotworów przestrzeni ródpiersia, mo e by te zap. ródpiersia
zaotrzewnowej, ucisk przez
lub ucisk z zewn trz
powi kszone ww. ch onne
a. Rozpoznanie za pomoc TK, NMR, flebografi y y g ównej górnej (rozpoznaje
umiejscowienie, ocenia rozleg o zakrzepicy)
b. Zw enie/niedro no powoduje powstanie kr enia obocznego. Zakrzepy w
przysercowym odcinku mog powodowa zesp. Bud  Chiarego
c. Diagnostyka: USG i TK
18
59) Guz nerki  diagnostyka
a. Rak nerkowo -komórkowy - ch. von Hippen - Lindau, wyczuwalny guz,
krwiomocz, ból
i. W USG guzy mog by hiper, hipo lub izoechogeniczne, oraz
torbielowate. Zwapnienia wiadcz o z o liwo ci. Przeciwko torbieli
agodnej przemawiaj pogrubia e przegrody, wpuklajace si twory lite,
przep yw krwi przez cian z bad Dopplera
ii. Zdj cie przegl dowe: uwypuklenie zarysów nerki, przemieszczenie
nerki, rozszerzenie p tli jelitowych, zwapnienia
iii. KT z kontrastem: guz mniej wzmocniony ni mi sz
iv. MR (gdy p/wsk do KT): najdok adniej okre la stopie zaawansowania
guza
b. Rak przej ciowokomórkowy - w kielichach, miedniczkach, p cherzu,
moczowodzie
i. urografia i uretropielografia. Guz uwidacznia si jako ubytek cieniowy,
po czony ze cian miedniczki, moczowodu lub p cherza
ii. USG: lita hipoechogeniczna zmiana wpuklaj ca si do wiat a uk adu
kielichowo-miedniczkowego
iii. TK: ocenia stopie zaawansowania. Po podaniu iv kontrastu ulega
wzmocnieniu
60) Guz Pencoasta
a. Szczególna forma postaci obwodowej raka p uc; rak szczytu p uca
b. Przebieg: ze zniszczeniem eber, naciekiem splotu barkowego i nerwu
wspó czulnego
c. Objawy: silny ból barku, zaniki mi ni ramienia, z-pó Kornera
d. Obraz: jednolite zaciemnienie szczytu, a w pó niejszym okresie zniszczenie
przylegaj cych odcinków eber
19