Myślenie kreatywne





Aleksander Łamek

Wkraczając w nowe stulecie, wkraczamy równocześnie w nowy porządek gospodarczy, w którym tradycyjny kapitał, taki jak urządzenia, nieruchomości czy środki transportu, ustępują miejsca kapitałowi ludzkiemu. To właśnie człowiek, wraz ze swoimi umiejętnościami, wiedzą i doświadczeniami, zaczyna odgrywać decydującą rolę w rozwoju firm na całym świecie. Te firmy, którym uda się przyciągnąć najzdolniejszych pracowników, będą w stanie zapewnić sobie trwały rozwój w nadchodzących latach.

Wśród wielu umiejętności, jakie powinni posiadać najlepsi pracownicy, ważne miejsce zajmuje umiejętność kreatywnego myślenia. Firmy, które będą w stanie zaoferować klientom produkt oryginalny, zyskają przewagę nad konkurencją.

Niestety tylko niewielki procent ludzi posiada wrodzoną zdolność do kreatywnego myślenia. Z tego powodu, wiele osób traktuje kreatywność jako coś nadzwyczajnego, coś co jest dostępne tylko nielicznym. Tymczasem umiejętności kreatywnego myślenia można się nauczyć w taki sam sposób, jak np. czytania lub pisania. Wymaga to jednak stałej pracy nad sobą w myśl zasady, iż praktyka czyni mistrza.

Aby móc rozwijać swoją kreatywność, trzeba najpierw zdać sobie sprawę z czynników, które warunkują rozwój tej umiejętności. Przede wszystkim należą do nich cechy charakteru.

Cechy charakteru osoby kreatywnej

W. Reichmanna i O. Siwińskiego w swojej książce pt. "Za pięć dwunasta" wymieniają cztery niezbędne cechy charakteru człowieka świadomie przyjmującego postawę kreatywną :

Otwartość i wewnętrzna elastyczność. Człowiek nie zamyka się sztywno w raz przyjętych poglądach i kształci w sobie zdolność do myślenia w wielu kierunkach.

Ciekawość, polegająca na szukaniu nowych dróg i możliwości. Nie ograniczanie się do pierwszego lepszego nadarzającego się rozwiązania.

Spostrzegawczość, czyli zdolność do zauważania problemów i niedociągnięć oraz podchodzenie do nich w sposób obiektywny.

Zdolność do krytycznej samooceny. Osoba kreatywna umie dostrzec, że aktualnie realizowany wariant nie prowadzi do zamierzonego celu. Potrafi zawrócić, aby poszukać nowej możliwości, nawet jeżeli jest ona związana z jakimś stopniem ryzyka.

Do tych czterech cech charakteru należy dodać jeszcze jedną - motywację do wykorzystania swojego kreatywnego potencjału. Większość dorosłych osób wzbrania się przed wykorzystywaniem swoich kreatywnych umiejętności, nie wierząc w swój twórczy potencjał. Tymczasem bez motywacji do wykorzystania własnej kreatywności osiągnięcie pozytywnych rezultatów w tym zakresie jest praktycznie niemożliwe.

Człowiek myślący

Edward De Bono - światowy ekspert w dziedzinie umiejętności kreatywnego myślenia - twierdzi, iż aby móc w pełni wykorzystać umiejętności kreatywnego myślenia, trzeba stać się tzw. człowiekiem myślącym . Według niego, człowiek myślący:

ma zaufanie do własnej umiejętności myślenia,

potrafi świadomie zabrać się do myślenia i skupić na konkretnej sprawie,

zawsze potrafi zdefiniować cel swojego namysłu i określić, w jaki sposób zamierza ten cel osiągnąć,

zdaje sobie sprawę z tego, że jakiekolwiek podejście do określonej sprawy czy sposób widzenia sytuacji jest tylko jednym z licznych możliwych podejść czy sposobów, z których większość nie przyszła mu do głowy,

potrafi docenić to, co osiągnął, nawet jeżeli jest to tylko świadomość, że problem wymaga dalszego namysłu,

uważa, że myślenie jest sztukę, w której warto się doskonalić i której trzeba się przyglądać,

uważa, że myśli się po to, żeby lepiej zrozumieć rzeczywistość, żeby podejmować trafne decyzje i aby wypracowywać lepsze sposoby postępowania, a nie po to, żeby udowodnić, iż jest się mądrzejszym od innych.

Co jeśli nie posiadamy cech potrzebnych do stania się osobą kreatywną? W takiej sytuacji pozostaje nam podjęcie pracy nad sobą. Zmiana cech charakteru nie jest łatwą sprawą. Dlatego warto sięgnąć po poradniki na ten temat. Można również skorzystać z porad specjalistów lub zapisać się na odpowiednie kursy.

Czynniki wpływające na kreatywność

Odpowiednie cechy charakteru to jednak nie wszystko. Umiejętności kreatywnego myślenia zależą również od wielu innych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Poniżej zostały przedstawione najważniejsze z nich.

Stres

Zdarza się, iż pod presją (np. gdy trzeba szybko coś zrobić) działamy szybciej i skuteczniej. Mamy wtedy więcej motywacji do pracy oraz jesteśmy w stanie całkowicie poświęcić się danemu zadaniu. Działamy jakby w transie. Osiągamy wtedy wyniki, które normalnie byłyby poza naszym zasięgiem.

O ile jednak krótkotrwały stres może stać się dla nas cennym motywatorem do działania (o ile nie wymknie się on spod kontroli), o tyle stres trwający dłużej może bardzo niekorzystnie odbić się na naszym zdrowiu i psychice oraz ograniczyć nasz twórczy potencjał.

Odpoczynek i sen

Nie tylko ciało potrzebuje odpoczynku - umysł również. Osoby wypoczęte mają znacznie większy potencjał twórczy. Mózg potrzebuje regularnych przerw, taka samo jak okresów aktywności. Jeśli pracuje się długo bez przerw, wtedy pogarsza się koncentracja, pojawia się nerwowe zachowanie, a w ekstremalnych przypadkach dochodzi do załamania psychicznego.

Muzyka

Muzyka może kreować nasze otoczenie. Warto spróbować eksperymentować z różnymi stylami muzyki, aby przekonać się, które z nich są najlepsze z punktu widzenia naszej kreatywności. Zrobienie sobie przerwy i posłuchanie muzyki może zwiększyć pozytywny stan ducha i pomóc w dojściu do kreatywnego rozwiązania jakiegoś problemu.

Humor

Humor i kreatywność są ze sobą ściśle powiązane. Poczucie humoru pozwala na znajdywanie bardziej różnorodnych pomysłów. Dzięki połączeniu kreatywności i humoru, podczas twórczej pracy można się dobrze bawić. Humor skłania do nietypowego, nielogicznego myślenia, które ułatwia dochodzenie do nowych pomysłów.

Poczucie humoru pozwala również śmiać się z samego siebie, swoich błędów i porażek, które są nieodłącznym elementem kreatywności.

Kondycja fizyczna

Na pewno każdy zna przysłowie "W zdrowym ciele zdrowy duch". Nic dodać, nic ująć. Osoby z różnego rodzaju kłopotami zdrowotnymi, często nie są w stanie w pełni wykorzystać swojego potencjału twórczego. Dlatego dobrze jest uprawiać jakiś sport. Może to być np. bieganie, pływanie, jazda rowerem czy ćwiczenia na siłowni.

Dzięki regularnym ćwiczeniom poprawia się funkcjonowanie systemu oddechowego, a to właśnie tlen stanowi najważniejszy pokarm dla mózgu. Dobra kondycja fizyczna powoduje również, iż lepiej śpimy.

Cisza

W obecnym, zurbanizowanym świecie, trudno jest znaleźć dla siebie trochę ciszy i spokoju. Istnieje ogromna ilość dźwięków, które bombardują nasz mózg, zakłócając nasze myślenie i powodując stres. Są to np. głośna muzyka, przenikliwy dźwięk telefonów (szczególnie komórkowych), ruch uliczny, telewizja, itp.

Tymczasem ludzkie ciało reaguje na hałas. Hałas ogranicza efektywność funkcjonowania mózgu. Zadania intelektualne są szczególnie niezabezpieczone przed atakiem hałasu. Dlatego należy aktywnie minimalizować wielkość hałasu oddziaływującego na nasze ciało. Można np. w tym celu kupić zatyczki do uszu.

Środowisko w którym żyjemy

Środowisko ma ogromny wpływ na zdolności kreatywnego myślenia. Jeśli żyjemy wśród ludzi, którzy są sceptykami, pesymistami i krytykują każdy nowy pomysł, to szanse na rozwinięcie twórczego potencjału mamy niewielkie. Z kolei wśród ludzi nastawionych do życia optymistycznie, ludzi z pasją, którzy zachęcają nas do wymyślania i realizowania nowych pomysłów, nasze twórcze umiejętności mogą wspaniale się rozwinąć.

Inteligencja

Według Edwarda De Bono przekonanie, że ludzie inteligentni potrafią z natury sprawnie i skutecznie myśleć, jest błędne i pociąga za sobą fatalne skutki w systemie kształcenia. 1. Wymienia on siedem "pułapek inteligencji":

Człowiek inteligentny przyjmuje jakiś pogląd tylko dlatego, że potrafi go obronić.

Osoby inteligentne ulegają pokusie zastępowania myślenia elokwencją.

Człowiek inteligentny odczuwa przymus, żeby zawsze mieć rację, zawsze być górą, być błyskotliwszym, bystrzejszym od innych, mieć "jedynie słuszne" poglądy.

Wykorzystanie inteligencji do krytykowania daje natychmiastową satysfakcję, natomiast gdy się ją wykorzystuje konstruktywnie, efekty niekoniecznie są od razu widoczne.

Wybitnie inteligentne umysły przedkładają pewność, jaką daje myślenie reaktywne (rozwiązywanie łamigłówek, zadań, klasyfikowanie, porządkowanie danych, itp.), które polega na reagowaniu na przedstawiony materiał, nad inne rodzaje myślenia.

Wybitnie inteligentne umysły charakteryzują się czysto fizyczną szybkością, bystrością, która prowadzi często do wyciągania pochopnych wniosków.

Umysły o wybitnej inteligencji zdają się przedkładać lotność, bystrość nad mądrość.

Na szczęście nie wszyscy ludzie inteligentni łapią się w pułapkę inteligencji. Udaje się im jej uniknąć albo przypadkowo, albo przez wychowanie, bądź własnym, świadomym wysiłkiem.

W następnym artykule omówię kwestię przygotowania do tworzenia nowych pomysłów.

Przypisy
1. Edward De Bono, Naucz się myśleć kreatywnie. Podręcznik twórczego myślenia dla dorosłych i dla dzieci, Wydawnictwo PRIMA, Warszawa 1995, s. 10-11



--------------------------------------------------------------------------------

25 lutego w Porcie Duchowym Ezoteryka rozpocznie się bezpłatny kurs pt. Kreatywne rozwiązywanie problemów.

Celem kursu będzie nauczenie uczestników umiejętności kreatywnego rozwiązywania problemów poprzez:

opanowanie technik analizy problemów, dochodzenia do nowych pomysłów oraz wyboru najlepszych z nich,
zwiększenie wiary uczestników we własne, twórcze umiejętności,
nabycie odwagi do prezentowania własnych pomysłów,
zdobycie umiejętności zespołowego rozwiązywania problemów,
uzyskanie wiedzy na temat wykorzystania kreatywności w karierze zawodowej.
Kurs będzie miał postać praktycznych warsztatów, podczas których uczestnicy będą rozwiązywać konkretne problemy. Składać się będzie z 5 spotkań odbywających się raz w tygodniu i trwających po 1,5 - 2 godziny. Zajęcia będą zaczynać się o godzinie 17.30.

Kurs jest przede wszystkim przeznaczony dla studentów. Ale inne osoby będą także mile widziane.

Na kurs można się zapisać w Porcie Duchowym Ezoteryka mieszczącym się w Warszawie przy ulicy Brackiej 4 (za sklepem meblowym). Port jest czynny w godzinach od 11.00 do 19.00.

Informacje o prowadzącym zajęcia
Aleksander Łamek tematyką kreatywności zajmuje się od kilku lat. Prowadzi jedyny w Polsce internetowy serwis poświęcony kreatywności http://biz.reporter.pl/kreatywnosc/ oraz projekt pod nazwą Bank Pomysłów. Obecnie pracuje jako dziennikarz, wcześniej pracował w marketingu.

Wiecej informacji na temat kursu udziela Aleksander Łamek - [e-mail]

Jeśli Twoi znajomi mogą być zainteresowani udziałem w kursie o kreatywności to wyślij do nich tą informację.



Send mail to [e-mail] with questions or comments about this web site.
Last modified: lutego 01, 2002